Διαχείριση Δασικού Πάρκου Ακάμα: Το Τμήμα Δασών ασκούσε χρέη γραμματείας! - Τι λέει ο τελών σε προαφυπηρετική άδεια διευθυντής του

Το Τμήμα Δασών, ασκούσε χρέη γραμματείας, ενώ εκτελούσε τις οδηγίες του Υπουργείου και τις Αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου σε σχέση με τα έργα για τη διαχείριση του Εθνικού Δασικού Πάρκου του Ακάμα, λέει ο τελών σε προαφυπηρετική άδεια διευθυντής του, Χαράλαμπος Αλεξάνδρου.

Σε μια μακροσκελή ανακοίνωσή του, σε σχέση με τα δημοσιεύματα και τη συζήτηση για τα έργα για τη διαχείριση του Εθνικού Δασικού Πάρκου του Ακάμα, ο κ. Χ. Αλεξάνδρου αναφέρεται σε σειρά πράξεων του αρμόδιου Υπουργείου Γεωργίας και του Υπουργικού, στο επίπεδο των οποίων λαμβάνονταν οι αποφάσεις, λέγοντας πως το Τμήμα Δασών δε λάμβανε αποφάσεις από μόνο του. «Ουσιαστικά το ΤΔ ασκούσε χρέη γραμματείας, ενώ εκτελούσε τις οδηγίες του Υπουργείου και τις Αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου», αναφέρει.

Σε άλλο σημείο της παρέμβασής του, καλεί τη Νομική Υπηρεσία να επισπεύσει τη παρέμβαση της καθώς και τον Γενικό Ελεγκτή να περιλάβει στον έλεγχο του τη διαχείριση της Σύμβασης για να διασφαλιστούν ο ορθός χειρισμός της Σύμβασης και το δημόσιο συμφέρον.

Ολόκληρη η ανακοίνωση του κ. Αλεξάνδρου:

1. Σε σχέση με τα δημοσιεύματα και τη σχετική συζήτηση καθώς και την Πρόταση που ενέκρινε το Υπουργικό Συμβούλιο στις 20 Δεκεμβρίου, 2023 όπως δημοσιεύθηκε στο ΚΥΠΕ για τα έργα για τη διαχείριση του Εθνικού Δασικού Πάρκου (ΕΔΠ) του Ακάμα ως Διευθυντής του Τμήματος Δασών (σε προαφυπηρετική άδεια) ειδικά έχοντας υπόψη και τη σχετική Ανακοίνωση του Τμήματος Δασών (ΤΔ) ημερομηνίας 14 Νοεμβρίου, 2023 νιώθω την ανάγκη αλλά και την υποχρέωση να παρουσιάσω τα πραγματικά γεγονότα για την ορθή ενημέρωση του κοινού και για την αποκατάσταση της αλήθειας. Παρατίθενται πιο κάτω τα σχόλια και οι απόψεις μου επί του Σχεδίου για την αειφόρο ανάπτυξη του Εθνικού Δασικού Πάρκου (ΕΔΠ) του Ακάμα και της υλοποίησης του, επί του έργου της βελτίωσης μέρους του κύριου οδικού δικτύου-Φάση Α΄, επί της σχετικής διοικητικής έρευνας και επί του χειρισμού της Σύμβασης για το εν λόγω έργο.

1. Τα σχόλια και οι απόψεις μου σε σχέση με το Σχέδιο για την αειφόρο ανάπτυξη του ΕΔΠ του Ακάμα και την υλοποίηση του.

(α) Το Σχέδιο και η υλοποίηση του ήταν έργο και προτεραιότητα της προηγούμενης Κυβέρνησης. Οι τελικές αποφάσεις λαμβάνονταν στο επίπεδο του Υπουργείου και του Υπουργικού Συμβουλίου. Το ΤΔ δε λάμβανε αποφάσεις από μόνο του. Ουσιαστικά το ΤΔ ασκούσε χρέη γραμματείας, ενώ εκτελούσε τις οδηγίες του Υπουργείου και τις Αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου.

(β) Τονίζεται ότι το Σχέδιο αφορά αποκλειστικά την Κρατική Δασική Γη που έχει κηρυχθεί ως ΕΔΠ Ακάμα και όχι ολόκληρη την περιοχή του δικτύου Natura 2000 ή την ευρύτερη περιοχή της χερσονήσου του Ακάμα.

(γ) Για υποβοήθηση της λήψης των αποφάσεων άλλα και για την επίτευξη της μέγιστης δυνατής συναίνεσης, ύστερα από Πρόταση του Υπουργείου και έγκριση του Υπουργικού Συμβουλίου συστάθηκαν και λειτούργησαν τρεις Επιτροπές οι οποίες προεδρεύονταν από το ΤΔ:

1. η Συμβουλευτική Επιτροπή στην οποία συμμετέχουν όλα τα αρμόδια Κυβερνητικά Τμήματα όπως τα Τμήματα Περιβάλλοντος, Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών, η Επαρχιακή Διοίκηση Πάφου, η Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας ενώ ανάλογα με το θέμα καλείται πάντοτε και το αρμόδιο Τμήμα. Για παράδειγμα για πολεοδομικά θέματα καλείται το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως και για κτηματολογικά θέματα το Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας.
2. η Διευρυμένη Συμβουλευτική Επιτροπή στην οποία εκπροσωπούνται πέραν των αρμοδίων Τμημάτων, οι Τοπικές Αρχές (δύο Δήμοι και δώδεκα Κοινότητες), οι ΜΚΟ (ΟΠΟΚ και άλλες περιβαλλοντικές οργανώσεις) και άλλοι ενδιαφερόμενοι φορείς όπως το ΕΒΕ Πάφου, η Νεολαία Πόλεως Χρυσοχούς και ο Σύνδεσμος Κτηνοτρόφων Λαόνας), και
3. η Ομάδα Υλοποίησης μέλη της οποίας ήταν το Τμήμα Δασών, το Τμήμα Περιβάλλοντος και οι Σύμβουλοι του Υπουργού η οποία συνεδρίαζε επί εβδομαδιαίας βάσης και προετοίμαζε τις συνεδρίες των δύο άλλων Επιτροπών.

(δ) Ο Υπουργός εργοδοτούσε δύο Συμβούλους αποκλειστικά για το θέμα, οι οποίοι συμμετείχαν σε όλες τις συνεδρίες. Για όλα τα θέματα και για όλες τις λεπτομέρειες όταν υπήρχε διαφωνία οι αποφάσεις λαμβάνονταν στο επίπεδο του Υπουργείου και ποτέ από το ΤΔ.

(ε) Πραγματοποιούνταν τακτικές συνεδρίες υπό την προεδρία του Υπουργού, μέχρι και παρουσιάσεις στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας στο Προεδρικό.

(στ) Υπάρχουν τρεις Αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου επί του θέματος οι οποίες καλύπτουν το Σχέδιο και την υλοποίηση του με λεπτομέρεια υπέρ του δέοντος, μέχρι και έγκριση για τα τελικά κατασκευαστικά σχέδια για τη βελτίωση του οδικού δικτύου.

(ζ) Το Σχέδιο δεν ετοιμάσθηκε από το ΤΔ, αλλά από τον ίδιο μελετητή που ετοίμασε το Διαχειριστικό Σχέδιο της περιοχής του δικτύου Natura 2000. Η εκπόνηση του Σχεδίου άρχισε το Μάϊο του 2017 και για πέντε χρόνια, μέχρι την τελευταία Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, δηλ. μέχρι τον Αύγουστο του 2022, οι συζητήσεις ήταν ατέρμονες και οι ώρες που αναλώθηκαν ατέλειωτες. Προσωπικά, ως Διευθυντής του ΤΔ ανάλωσα περισσότερο χρόνο από οποιοδήποτε άλλο θέμα ακόμη και από το θέμα των δασικών πυρκαγιών, που αδιαμφησβήτητα αποτελεί την πρώτη προτεραιότητα του Τμήματος.

(η) Το Σχέδιο και οι λεπτομέρειες υλοποίησης του όχι μόνο είναι ισορροπημένα, λαμβάνουν υπόψη το καθεστώς διατήρησης της περιοχής, ως περιοχής του δικτύου Natura 2000, ενώ υλοποιούνται και μέτρα από τα δύο σχετικά Διαχειριστικά Σχέδια. Ένα θέμα το οποίο συζητείται για 40 και πλέον χρόνια και για το οποίο υπάρχουν εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις δεν μπορεί να υπάρξει σχεδιασμός με τον οποίο να συμφωνούν και να ικανοποιεί πλήρως και στο 100% όλους τους ενδιαφερόμενους. Ούτε το ΤΔ, ούτε εγώ ο ίδιος προσωπικά συμφωνώ πλήρως και στο 100%.

(θ) Η νέα Κυβέρνηση μέχρι την έγερση του θέματος ότι, δήθεν κατασκευάζονται πιο πλατιοί δρόμοι, δεν έπραξε οτιδήποτε για λειτουργία του πιο πάνω μηχανισμού, ούτε καν ενημέρωση δε ζήτησε και ας σήμερα μιλά για ευαίσθητο οικοσύστημα και ότι απαιτείται επανασχεδιασμός των έργων. Η Κυβέρνηση, βεβαίως και μπορεί να αλλάξει τη διευθέτηση για τη λήψη των αποφάσεων και το σχεδιασμό. Υπάρχουν όμως θέματα και ερωτήματα:

1. δεν μπορούν να ακυρώνονται Αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου με τον τρόπο που ακυρώθηκαν οι εν λόγω Αποφάσεις.
2. πάλι με Επιτροπές και μελετητές θα γίνει ο επανασχεδιασμός. Απλά θα εφαρμοσθεί η άποψη μιας άλλης ομάδας. Πόσο θα απέχει από το παλαιό το νέο σημείο ισορροπίας; Πόσο μεγάλη μπορεί να είναι αυτή η διαφορά; Είναι η άποψη μου πως δεν μπορεί να είναι μεγάλη και πως, όσο μεγάλη και να είναι αυτή η διαφορά, δε θα έχει ουσιαστική διαφοροποίηση επί του ζητουμένου της ελαχιστοποίησης των επιπτώσεων για τον απλούστατο λόγο ότι με το σημερινό σχεδιασμό οι επιπτώσεις είναι ανύπαρκτες έως αμελητέες, άποψη την οποία έχουν και έγκριτοι ακαδημαϊκοί. Ένα είναι το βέβαιο, θα παρατείνει την απαράδεκτη υφιστάμενη κατάσταση εις βάρος του περιβάλλοντος και της τοπικής κοινωνίας.
3. το πιο σημαντικό όμως είναι ότι, όλες οι ενέργειες και οι αποφάσεις τόσο για τη διαχείριση της υφιστάμενης Σύμβασης, όσο και για τον επανασχεδιασμό πρέπει να γίνουν στα πλαίσια των νομοθεσιών και των θεσμοθετημένων διαδικασιών. Είναι δε καλό να γνωρίζουμε πως υπάρχει και Δασικό Συμβουλευτικό Σώμα.

1. Τα σχόλια και οι απόψεις μου σε σχέση με το έργο της βελτίωσης μέρους του κύριου οδικού δικτύου-Φάση Α΄.

(α) Το έργο της βελτίωσης μέρους του κύριου οδικού δικτύου-Φάση Α΄ περιλαμβάνει τους δρόμους Άσπρου Ποταμού-Τοξεύτρας-Λάρας μήκους 6,15 Km, Κυκλικού Λάρας μήκους 3,25 Km και Τοξεύτρας-Άβακα-Λίπατης μήκους 4,1 Km. Ο κυκλικός δρόμος της Λάρας είναι εξ’ ολοκλήρου δασικός δρόμος, δηλ. δρόμος εντός κρατικού δάσους. Μέρος μήκους μόνο 2,55 Km του δρόμου Άσπρου Ποταμού-Τοξεύτρας-Λάρας είναι δασικός, ενώ το υπόλοιπο μέρος μήκους 3,6 Km είναι δημόσιος. Για το δρόμο Τοξεύτρας-Άβακα-Λίπατης τα μήκη δασικού και μη δασικού δρόμου είναι 2,6 Km και 1,5 Km αντίστοιχα.

(β) Είναι απλό και ξεκάθαρο ότι, η αρμοδιότητα του Διευθυντή του ΤΔ για το εν λόγω θέμα της βελτίωσης των δρόμων περιορίζεται στους δασικούς δρόμους και ότι, οι δημόσιοι δρόμοι είναι εκτός της αρμοδιότητας του. Οι συγκεκριμένοι δημόσιοι δρόμοι ανάλογα με το που βρίσκονται είναι αρμοδιότητα του Δημάρχου Πέγειας και της Έπαρχου Πάφου. Ως εκ τούτου η απόφαση για τις προδιαγραφές αυτών των δρόμων δεν μπορούσε να ληφθεί από το ΤΔ.Είναι επίσης γεγονός ότι είχαμε διαφωνήσει με την ανάθεση στο ΤΔ αυτής της εργασίας. Η ανάθεση έγινε με απόφαση του Υπουργείου.

(γ) Οι προδιαγραφές των δρόμων σίγουρα ήταν ένα από τα δύσκολα θέματα για το οποίο έγιναν πολυάριθμες συναντήσεις και συζητήσεις, ενώ αναλώθηκε πάρα πολύς χρόνος. Πραγματοποιήθηκαν επιτόπιες επισκέψεις ολόκληρης της Συμβουλευτικής Επιτροπής, περπάτημα κομματάκι-κομματάκι των δρόμων και χρήση μετροταινίας για ελαχιστοποίηση της παρέμβασης στο ευαίσθητο περιβάλλον. Όπως γινόταν με όλα τα θέματα η τελική απόφαση για τις προδιαγραφές των δρόμων λήφθηκε σε σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στο Υπουργείο στις 28 Αυγούστου, 2020 υπό την προεδρία του Υπουργού και παρόντων του Γενικού Διευθυντή του Υπουργείου Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων, του Τμήματος Δημοσίων Έργων, του Δημάρχου Πέγειας, της Έπαρχου Πάφου και του Τμήματος Περιβάλλοντος. Ο σκοπός της σύσκεψης όπως καταγράφηκε στα πρακτικά ήταν «να εξεταστεί αν οι σχετικά χαμηλές προδιαγραφές – και κυρίως το πλάτος οδοστρώματος – που έχουν καθοριστεί για το οδικό δίκτυο της περιοχής, για ελαχιστοποίηση της παρέμβασης στο ευαίσθητο περιβάλλον, δημιουργούν οποιαδήποτε πραγματικά προβλήματα ασφάλειας και ενδεχομένως σύγκρουση με τυχόν καθορισμένα εθνικά πρότυπα». Η εκπρόσωπος του Τμήματος Δημοσίων Έργων ανέφερε ότι το ελάχιστο πλάτος οδοστρώματος για δύο λωρίδες είναι τα 5 m νοουμένου ότι θα υπάρχουν και ερείσματα και όπως καταγράφηκε στα πρακτικά «μετά από διεξοδική συζήτηση συμφωνήθηκαν τα ακόλουθα:

1. το πλάτος οδοστρώματος 5,5 και 5,0 m που έχει καθοριστεί για ορισμένους δρόμους του Πάρκου, είναι ικανοποιητικό, λαμβάνοντας υπόψη και το χαμηλό όριο μέγιστης ταχύτητας που θα καθοριστεί.

1. το πλάτος των δρόμων Μούντικο – Άσπρος και Λίπατη – Τοξεύτρα να αυξηθεί από 4,5 σε 4,8 m, και να υπάρξει πρόνοια έστω και για στενά ερείσματα. Εννοείται ότι όπου υπάρχουν αυλάκια από μπετόν, αυτά θα μπορούσαν να κατασκευαστούν με τέτοιο τρόπο ώστε να λειτουργούν και ως ερείσματα. Όπου υπάρχουν ψηλά πρανή και μπορεί να απαιτηθεί διαπλάτυνση που θα συνεπάγεται σημαντική παρέμβαση, το θέμα να εξεταστεί επί τόπου από το ΤΔ μαζί με τους Μελετητές.

1. το πλάτος 3,5 m για τους δρόμους μονής λωρίδας (Λάρα και Λουτρά – Φοντάνα) είναι επίσης ικανοποιητικό. Στον κυκλικό της Λάρας, στο τμήμα του δρόμου που θα είναι κοινό για είσοδο και έξοδο του Park Shuttle (διπλή κατεύθυνση / μονή λωρίδα) μπορεί το πλάτος να αυξηθεί μέχρι 4,0 m. Οι άλλες οδηγίες παραμένουν όπως έχουν δοθεί.»

(δ) Την πιο πάνω σύσκεψη ακολούθησε σύσκεψη της Διευρυμένης Συμβουλευτικής Επιτροπής που πραγματοποιήθηκε στα γραφεία του Κοινοτικού Συμβουλίου Νέου Χωρίου στις 11 Νοεμβρίου, 2020 όπου ουσιαστικά υιοθετήθηκαν οι αποφάσεις της σύσκεψης του Υπουργείου. Το αξιοσημείωτο είναι ότι, οι Περιβαλλοντικές Οργανώσεις, ενώ είχαν κληθεί να παραστούν, για τους δικούς τους λόγους απουσίαζαν από την εν λόγω σύσκεψη. Αμέσως όμως μετά, ζήτησαν συνάντηση με τον Υπουργό.

(ε) Το ΤΔ διαφώνησε με τον ανεξάρτητο Μελετητή που εκπόνησε την Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση (ΕΟΑ) του Σχεδίου για την αειφόρο ανάπτυξη του ΕΔΠ του Ακάμα. Είναι ή δεν είναι προς πίστη του ΤΔ το γεγονός αυτό; Το ΤΔ κατέγραψε τη διαφωνία του σε σχετικό Σημείωμα το οποίο απέστειλε στο Τμήμα Περιβάλλοντος για ενημέρωση των μελών της ad hoc Επιτροπής. Παρατίθενται προς πληρέστερη ενημέρωση δύο αποσπάσματα της διαφωνία μας: «…….. Μετά από εξέταση της Μελέτης, διαπιστώθηκαν προτάσεις με τις οποίες το Τμήμα Δασών διαφωνεί, καθώς επίσης λάθη, ελλείψεις και παραλείψεις ……..» ενώ στο σημείο που αναλυόταν η διαφωνία μας αναφέραμε «……. η Μελέτη προτείνει τα πιο κάτω, με τα οποία το Τμήμα Δασών όχι μόνο διαφωνεί, αλλά θεωρεί ότι βρίσκονται έξω από τους όρους εντολής, ανατρέπουν την προσέγγιση του Σχεδίου για ήπιες παρεμβάσεις ……». Πέραν της διαφωνίας μας, με το εν λόγω Σημείωμα πληροφορούσαμε το Τμήμα Περιβάλλοντος ότι, θα υποβαλλόταν Συμπλήρωμα της ΕΟΑ το οποίο θα ετοιμαζόταν με δεύτερο ανεξάρτητο Μελετητή.

(στ) Η Έκθεση του Τμήματος Περιβάλλοντος αναφορικά με την εν λόγω Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση διαβιβάστηκε στο ΤΔ στις 22 Ιουλίου, 2021 και προς απάντηση και του σχετικού ερωτήματος που απετέλεσε αντικείμενο της σχετικής Διοικητικής Έρευνας, το ΤΔ διαβίβασε αυτούσια την Έκθεση με σχετικές οδηγίες στους Μελετητές στις 28 Ιουλίου, 2021. Πραγματικά είναι να διερωτάται κανείς ότι, κάποιος μπορούσε να πιστεύει ότι δεν είχαν δοθεί οι όροι στους Μελετητές. Μόνο προσβλητικό μπορώ να το χαρακτηρίσω.

(ζ) Το ΤΔ υπέβαλε στο Τμήμα Περιβάλλοντος στις 25 Οκτωβρίου, 2021 το Έντυπο Πληροφοριών για τη βελτίωση μέρους του κύριου οδικού δικτύου του ΕΔΠ του Ακάμα- Φάση Α΄. Σε σχέση με το δεύτερο ερώτημα που απετέλεσε αντικείμενο της σχετικής Διοικητικής Έρευνας μαζί με το Έντυπο Πληροφοριών διαβιβάσθηκαν και τα τελικά κατασκευαστικά Σχέδια, με ενσωματωμένους τους όρους της Έκθεσης της ΕΟΑ και της Γνωμάτευσης της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, τα οποία υποβλήθηκαν από τους μελετητές στο ΤΔ στις 12 Οκτωβρίου, 2021. Σύμφωνα με τον περί Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον από ορισμένα Έργα Νόμο, το εν λόγω έργο, εμπίπτει στα έργα του δεύτερου Παραρτήματος και αυτό που απαιτείται είναι συνοπτική περιγραφή του έργου και των επιπτώσεών του, σύμφωνα με τα άρθρα 23 και 24.Η Περιβαλλοντική Αρχή αξιολογεί το έργο και τις πληροφορίες και ανάλογα μπορεί να ζητήσει περαιτέρω στοιχεία ή/και διευκρινίσεις. Περαιτέρω, στα πλαίσια της αξιολόγησης, η Περιβαλλοντική Αρχή μπορούσε να παραπέμψει το έργο για εκπόνηση ΜΕΕΠ που απαιτεί περισσότερες λεπτομέρειες και παρουσιάζεται ενώπιον Επιτροπής ή/και αν το έκρινε απαραίτητο να ζητήσει την εκπόνηση ειδικής οικολογικής αξιολόγησης. Αλλά ούτε και οι άλλες Αρμόδιες Αρχές από τις οποίες ζητήθηκαν απόψεις δεν εισηγήθηκαν την παραπομπή του έργου σε ΜΕΕΠ ή ΕΟΑ. Αφ’ ης στιγμής, με βάση τη νομοθεσία ή τις σχετικές αποφάσεις δεν ήταν υποχρεωτική η υποβολή τους στην ad hoc Επιτροπή και πάλι, είναι να διερωτάται κανείς, πως τέθηκε ένα τέτοιο ερώτημα; Αν, για χάριν της συζήτησης, δεχτούμε ότι ήταν υποχρεωτική και δεν είχαν υποβληθεί ή αν υπήρχαν ελλείψεις, απλά θα μπορούσε να είχαν ζητηθεί από τους σήμερα διαμαρτυρομένους. Σε κάθε περίπτωση δεν είναι το ΤΔ που θα έπρεπε να παραπέμψει τα σχέδια σε ad hoc Επιτροπή αλλά το Τμήμα Περιβάλλοντος. Ή αν θέλουμε να πάμε ένα βήμα πιο πέρα, γιατί δεν το έθεσαν ως όρο στην ΕΟΑ; Απλά, με τη συμμετοχή τους σε όλες τις διαβουλεύσεις γνώριζαν και είχαν όλη την απαραίτητη πληροφόρηση για τη λήψη της τελικής τους απόφασης. Η Περιβαλλοντική Έγκριση εκδόθηκε στις 2 Δεκεμβρίου, 2021 και στις 3 Δεκεμβρίου ενημερώθηκαν οι Μελετητές.

(η) Υποβλήθηκε αίτηση στο Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως και παραχωρήθηκε Πολεοδομική Έγκριση στις 31/1/2022, με όρο να εξασφαλιστούν οι απόψεις του Τμήματος Δημοσίων Έργων επί των τελικών κατασκευαστικών σχεδίων.

(θ) Tο Τμήμα Δημοσίων Έργων μας απέστειλε τις παρατηρήσεις του οι οποίες όμως δεν υιοθετήθηκαν στο σύνολο τους. Συγκεκριμένα δεν είχαν υιοθετηθεί οι παρατηρήσεις οι οποίες θα είχαν σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Αυτό έγινε με οδηγίες του Υπουργείου μας.

(ι) Οι όροι της Έκθεσης της Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης, της Γνωμάτευσης της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και της Περιβαλλοντικής Έγκρισης όχι μόνο στάλθηκαν στους Μελετητές, λήφθηκαν υπόψη και/ή ενσωματώθηκαν και/ή περιλήφθηκαν στα τελικά κατασκευαστικά σχέδια και στα Έγγραφα του Διαγωνισμού.

(κ) Σε σχέση με τη φάση της κατασκευής του έργου:

1. η όλη συζήτηση ξεκίνησε με τον ισχυρισμό των περιβαλλοντικών ΜΚΟ ότι κατασκευάζονται πιο πλατιοί δρόμοι. Να πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά. Για το πλάτος ενός δρόμου υπάρχουν τρία βασικά χαρακτηριστικά: το πλάτος του οδοστρώματος το οποίο είναι από τα βασικότερα τεχνικά χαρακτηριστικά, το πλάτος των ερεισμάτων και το συνολικό εύρος κατάληψης του δρόμου. Το συνολικό εύρος κατάληψης του δρόμου περιλαμβάνει πέραν του οδοστρώματος και των ερεισμάτων, τα τυχόν αυλάκια, τοιχαράκια, στηθαία ασφάλειας, κόλπους για στάσεις, καθώς και την εκσκαφή και επιχωμάτωση και το οποίο καθορίζεται ως η οριζόντια απόσταση μεταξύ του σημείου καλούμενου ως «φρύδι» της εκσκαφής και του σημείου καλούμενου ως «πόδι» της επιχωμάτωσης. Είναι δε φανερό ότι το συνολικό εύρος κατάληψης του δρόμου θα διαφέρει ανάλογα, όχι μόνο από το τι θα κατασκευαστεί αλλά και από την τοπογραφία της περιοχής και δεν είναι σταθερό σε όλο το μήκος ενός δρόμου. Παρουσιάζεται δε με κάθε λεπτομέρεια στα τελικά κατασκευαστικά σχέδια. Πέραν από το συνολικό εύρος κατάληψης του δρόμου καθορίζεται και μια λωρίδα εκατέρωθεν των δύο πλευρών του δρόμου εντός της οποίας δυνατό να γίνει προσωρινή παρέμβαση αν είναι αναγκαίο για διευκόλυνση των εργασιών π.χ. για την κατασκευή ενός τοίχου αντιστήριξης. Να σημειωθεί ότι, γίνεται αναφορά και στην ΕΟΑ για τη λωρίδα αυτήν. Ως εκ τούτου όταν γίνεται αναφορά σε πλάτος δρόμου πρέπει να διευκρινίζεται σε ποιο από τα εν λόγω τρία χαρακτηριστικά γίνεται αναφορά.

1. δεν έχω ακούσει και δεν έχω διαβάσει σε κανένα από τα δημοσιεύματα σε ποιο από τα αναφερθέντα πιο πάνω τρία χαρακτηριστικά γινόταν η αναφορά και η σύγκριση. Σήμερα, αυτό που μπορεί να δει κάποιος στο εργοτάξιο είναι το συνολικό εύρος κατάληψης του δρόμου. Από τους αριθμούς τους οποίους αναφέρουν τα δημοσιεύματα είναι πασιφανές ότι γίνεται σύγκριση του συνολικού εύρους κατάληψης του δρόμου, είτε με το πλάτος του οδοστρώματος, είτε μαζί μόνο το πλάτος του οδοστρώματος και των ερεισμάτων. Με αυτήν τη σύγκριση δε λαμβάνονται υπόψη το εύρος κατάληψης των εκσκαφών και των επιχωματώσεων και είναι εδώ που εστιάζεται η διαφορά. Μια σύγκριση μεταξύ ανόμοιων πραγμάτων δημιούργησε μια αβάσιμη και ανυπόστατη διαφορά, μια σύγχυση που προκάλεσε όχι συζήτηση, αλλά το χάος! Αλήθεια, πόσο βέβαιοι είμαστε, αν πρόκειται για λανθασμένη σύγκριση;

1. το Υπουργείο ζήτησε στις 11 Οκτωβρίου τις απόψεις του ΤΔ και του Τμήματος Περιβάλλοντος, εν ολίγοις εφ’ όλης της ύλης για το έργο της βελτίωσης του οδικού δικτύου. Τόσο το ΤΔ όσο και το Τμήμα Περιβάλλοντος απάντησαν γραπτώς πως τηρούνται οι όροι και των τριών αδειοδοτήσεων. Οι απόψεις του Τμήματος Περιβάλλοντος είχαν και βαρύνουσα σημασία ως αρμόδια αρχή, ήταν δε και εμπεριστατωμένες αφού μεταξύ άλλων είχαν βασιστεί και σε μελέτη και ανάλυση τρισδιάστατης χαρτογράφησης που έγινε στις 11/10/2023. Φαίνεται πως, αρχικά τουλάχιστον, υιοθετήθηκαν και από το Υπουργείο. Από εκεί και πέρα ακολούθησε το χάος. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας «ενοχλήθηκε από τις φωτογραφίες που του παρουσίασαν». Πήγε επιτόπου ο Υπουργός και «δεν είδε πρόβλημα». Πήγε επιτόπου ο ίδιος ο Γενικός Ελεγκτής με μετροταινία. Πήγε επιτόπου ο Σύμβουλος του Προέδρου της Δημοκρατίας σε θέματα περιβάλλοντος. Δύο συνεδρίες της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Περιβάλλοντος. Διεξαγωγή Διοικητικής Έρευνας. Χωρίς λόγους, «άδειασαν» το ΤΔ, «άδειασαν» και το Τμήμα Περιβάλλοντος. Δεν έγινε το πιο απλό, να ζητηθεί μια Έκθεση από κάποιο τρίτο μη εμπλεκόμενο και μετά να γίνει η συζήτηση. Πραγματοποιήθηκε μια συνάντηση με τον Υπουργό Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων αλλά κανείς δε μας γνωστοποίησε τη διαμορφωθείσα άποψη.

1. μέσα σε αυτό το «χάος» έτυχε και διαφοροποίησης η θέση του Τμήματος Περιβάλλοντος. Ενώ λοιπόν όταν απαντούσε προς στο Υπουργείο έλεγε ότι, τηρούνται οι όροι και των τριών αδειοδοτήσεων, με την επιστολή του προς το ΤΔ ημερομηνίας 16 Νοεμβρίου, 2023, χωρίς επί της ουσίας να εγείρονται σημαντικά θέματα, ζητεί κάποιες πληροφορίες καθώς και κάποιες διευκρινίσεις. Ειδικά σε σχέση με το πλάτος των δρόμων απλά ζητείται διευκρίνιση. Οι πληροφορίες και διευκρινίσεις που ζητήθηκαν έχουν δοθεί. Υπάρχει όμως θέμα και ερώτημα, πως και γιατί διαφοροποιήθηκε η θέση του Τμήματος Περιβάλλοντος;

1. ο επηρεασμός της βλάστησης και των οικοτόπων από το έργο ήταν ένα από τα πιο σημαντικά, από τα πιο κρίσιμα θα έλεγα θέματα που λήφθηκαν υπόψη για τη λήψη των αποφάσεων μας, αφού όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω η ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων ήταν ένας από τους κύριους και βασικούς στόχους. Συνολικά στους δρόμους της Α΄ Φάσης (εξαιρουμένου του τμήματος Άβακα – Λίπατη που δεν έχει διανοιχθεί ακόμη) τόσο στο συνολικό εύρος κατάληψης των δρόμων όσο και στη λωρίδα εκατέρωθεν των δύο πλευρών του δρόμου εντός της οποίας η παρέμβαση θα είναι προσωρινή και όπου αναμένεται φυσική αποκατάσταση της βλάστησης, έχουν ή θα επηρεαστούν συνολικά 1,4 εκτάρια εκ των οποίων στα 1,2 εκτάρια θα έχουμε φυσική αποκατάσταση. Δηλαδή η μόνιμη απώλεια περιορίζεται μόνο στα 0,2 εκτάρια. Για σκοπούς σύγκρισης σημειώνεται ότι στην Έκθεση της Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης αναφέρεται απώλεια 0,75 εκταρίων (περιλαμβανομένου όμως και του τμήματος Άβακα – Λίπατη). Πρέπει επίσης να σημειωθεί και να τονιστεί ότι από την ίδια την κατασκευή του δρόμου, με τη ρύθμιση της διακίνησης (αποκοπή ανεξέλεγκτων διακένων παραπλεύρως του δρόμου) θα αποδοθούν πίσω στη φύση συνολικά 14,6 εκτάρια εκ των οποίων τα 10,1 εκτάρια αφορούν τις αμμοθίνες στην Τοξεύτρα. Η έκταση η οποία θα προστατευθεί από τις πυρκαγιές και δε θα καεί επειδή τα πυροσβεστικά οχήματα θα καταφθάνουν γρηγορότερα στις εστίες των πυρκαγιών δε θα προσμετρήσει; Θυμίζουμε, λόγω της σημασίας που έχουν τα μεγέθη ότι, η έκταση του ΕΔΠ του Ακάμα ανέρχεται σε 7762 εκτάρια. Τέλος, δε χωρεί καμιά αμφιβολία ότι με τη ρύθμιση της διακίνησης των επισκεπτών και την αστυνόμευση είναι ολόκληρο το Πάρκο που θα προστατευθεί. Δεν καταστρέφεται λοιπόν το ΕΔΠ του Ακάμα από τη βελτίωση μέρους του κύριου οδικού δικτύου!!!

1. για τη βέλτιστη παρακολούθηση των εργασιών για την εκτέλεση του έργου, στήθηκε ένα πλαίσιο που καλύτερο του δεν μπορούσε να υπάρξει: Συντονιστής Σύμβασης, Επιθεωρητές Εργοταξίου (συνέχεια παρόντες), Μηχανικός Εργοταξίου, Μελετητές, Διευθυντής Έργου. Πέραν των άλλων, γίνονταν μηνιαίες συναντήσεις στις οποίες προσκαλούνταν και όλα τα άλλα ενδιαφερόμενα Κυβερνητικά Τμήματα και δη το Τμήμα Περιβάλλοντος, η Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας και η Διεύθυνση Ελέγχου του Υπουργείου Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων. Το Τμήμα Περιβάλλοντος, ενώ έπρεπε, λόγω του ότι ήταν η αρμόδια αρχή για τήρηση των όρων, για τους δικούς του λόγους δεν παρευρέθηκε σε καμία συνάντηση. Όταν απαιτείτο παρευρισκόμουν και εγώ προσωπικά, είτε πραγματοποιούνταν συναντήσεις με τον Ανάδοχο.

(λ) το ΤΔ έχει και τις γνώσεις έχει και την πείρα στην κατασκευή δρόμων και δη δασικών δρόμων αλλά και γενικά στα κατασκευαστικά έργα και για το σκοπό αυτό έχει εξειδικευμένο αρμόδιο Κλάδο ονομαζόμενος «Κλάδος Δασικής Μηχανικής». Πέραν από τους καθαρά διαχειριστικούς δρόμους, πολλές φορές, όχι μόνο στο παρελθόν αλλά και πρόσφατα κατασκεύασε δρόμους που συνέδεαν ή εξυπηρετούσαν ολόκληρες κοινότητες ή άλλους σκοπούς. Αναφέρονται ως χαρακτηριστικά παραδείγματα ο δρόμος Πεδουλά-Κύκκου-Κάμπου το 1936 με πιο ενδιαφέρον χαρακτηριστικό αυτού του δρόμου, το ξυλογέφυρο, ο δρόμος Ορκόντα-Κάμπου-Πύργου μήκους 63,2 Km το 1997 όπου για την κατασκευή του, η τότε κυβέρνηση μεταξύ Τμήματος Δημοσίων Έργων και ΤΔ, επέλεξε το ΤΔ, ο δρόμος Κ. Αμιάντου – Μέσα Ποταμού μήκους 5,2 Km το 1999, ο δρόμος Σαράντι-Σπήλια μήκους 5,7 το 2001, κτλ. Δεν είναι τυχαία η εκτίμηση του έργου του Τμήματος, τόσο από τις τοπικές κοινωνίες, όσο και από το ευρύ κοινό!

(μ) εν συντομία διάφορα άλλα θέματα και ερωτήματα:

1. τα θέματα ασφάλειας πρέπει να τυγχάνουν και αυτά της δέουσας προτεραιότητας. Στις περιπτώσεις δε που οι επιπτώσεις στο περιβάλλον δεν είναι σοβαρές, δεν πρέπει καν να γίνεται συζήτηση. Η βελτίωση αφορά το κύριο οδικό δίκτυο και ως εκ τούτου επί των δρόμων αυτών θα διακινούνται και μεγάλα πυροσβεστικά οχήματα και μάλιστα με ανάγκη αυξημένης ταχύτητας. Να έχουμε υπόψη μας ότι σε περίπτωση μεγάλης δασικής πυρκαγιάς μπορεί οι δρόμοι αυτοί να χρησιμοποιηθούν και για την απομάκρυνση των επισκεπτών. Δέουσα λοιπόν προτεραιότητα στα θέματα ασφάλειας, για να μη συμβεί κάτι και για να μη χρειαστεί να αναζητούνται υπεύθυνοι.
2. μέσα στο «χάος», δημοσίευμα της Stockwatch στις 29 Νοεμβρίου, 2023 μιλά «για αναπτυξιακά δικαιώματα των κατοίκων της περιοχής ως απόρροια των έργων στο ΕΔΠ Ακάμα». Κατηγορηματικά λέμε πως, δεν υπήρχαν και ούτε θα υπάρξουν αναπτυξιακά δικαιώματα με τα έργα για τη διαχείριση του ΕΔΠ, αφού δεν υπήρξε καμιά αλλαγή στα καθεστώτα του οδικού δικτύου. Το προσέξαμε και το προσέχουμε ως κόρη οφθαλμού, όχι μόνο στον Ακάμα, αλλά και στα υπόλοιπα κρατικά δάση. Υπήρξαν και περιπτώσεις που χρειάστηκε να υπερασπιστούμε αυτήν μας τη θέση και ενώπιον Δικαστηρίου και δικαιωθήκαμε. Καλόν όμως είναι να τεκμηριώνονται οι θέσεις, ειδικά για τόσο σοβαρό θέμα!
3. σε σχέση με την κατ’ «ισχυρισμό» παράβαση των όρων της Έκθεσης της Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης, δηλώνεται για ακόμη μια φορά ότι ακολουθούνται οι όροι και πως αν και όταν λάβει κάτι το ΤΔ από την αρμόδια αρχή θα τοποθετηθεί.
4. φαίνεται πως το ζητούμενο είναι μάλλον ο επανασχεδιασμός του Σχεδίου στο σύνολο του.

1. Σε σχέση με τη Διοικητική Έρευνα, για το λόγο ότι, η έρευνα πάσχει, ένα μόνο σχόλιο. Τόσο ο πρώτος όσο και ο δεύτερος Ερευνώντας Λειτουργός είναι υφιστάμενοι του Γενικού Διευθυντή. Όλοι είδαν όπως και εγώ και πολύ ορθά ότι, ο πρώτος Ερευνών Λειτουργός που ορίστηκε ήταν κατώτερος υπάλληλος του ΤΔ και δεν ήταν ορθό να ελέγξει ανώτερους του γενικά και ειδικά στο ΤΔ. Κανείς δεν είδε ή τουλάχιστον κανείς δεν είπε τίποτα για το Γενικό Διευθυντή ο οποίος όντας ελεγχόμενος, αφού την περίοδο που αφορούσε η έρευνα ήταν Διευθυντής του Περιβάλλοντος, όρισε τους υφισταμένους του να τον ελέγξουν. Στο στόχαστρο μπήκε μόνο το ΤΔ!

1. Τα σχόλια και οι απόψεις μου σε σχέση με το χειρισμό της Σύμβασης για βελτίωση του οδικού δικτύου.

(α) Θεωρώ το χειρισμό της ίδιας της Σύμβασης του έργου για βελτίωση του οδικού δικτύου, χωρίς δεύτερη σκέψη, ως το υπ’ αριθμό ένα θέμα της όλης συζήτησης λόγω των ενδεχόμενων σοβαρών οικονομικών προεκτάσεων.

(β) Σύμφωνα με σχετικό δημοσίευμα του ΚΥΠΕ, το Υπουργικό Συμβούλιο κατά τη συνεδρία του στις 20 Δεκεμβρίου, 2023, ενέκρινε «τη συνέχιση της υφιστάμενης Σύμβασης, αφού αξιολογηθούν κάποια στοιχεία της και διαφοροποιηθεί ανάλογα και σύμφωνα με τις νόμιμες διαδικασίες», ενώ σύμφωνα με σχετικό δημοσίευμα της offsitenews, κατά τη συνεδρία του στις 7 Δεκεμβρίου, 2023 αποφάσισε «όπως σταματήσουν όλες οι εργασίες στον Ακάμα». Το εν λόγω δημοσίευμα παραθέτει και σχετική δήλωση του Υπουργού Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος ότι, είχε δώσει «ρητές οδηγίες όπως σταματήσουν τα έργα», χωρίς το δημοσίευμα να αναφέρει πότε και πως δόθηκαν αυτές οι οδηγίες.

(γ) Άλλα σημαντικά γεγονότα:

1. Λόγω της σημειωθείσας μεγάλης καθυστέρησης στην αποπεράτωση του έργου, είχα αποφασίσει πως σε περίπτωση απόρριψης από την Κεντρική Επιτροπή Αλλαγών και Απαιτήσεων του αιτήματος του εργολάβου για έναρξη συζήτησης για φιλικό διακανονισμό για χρονική παράταση για διάφορες εργασίες, συνολικά 160 ημερών περίπου, θα προχωρούσα άμεσα σε λύση της εργοδότησης του Ανάδοχου. Αυτή ήταν η δεδηλωμένη θέση μου την οποία είχα γνωστοποιήσει και γραπτώς στο Υπουργείο μου με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο στις 18 Νοεμβρίου, 2023.
2. Ο Ανάδοχος με την επιστολή του ημερ. 22 Νοεμβρίου, 2023 πληροφόρησε το ΤΔ ότι θα ανέστελλε τις εργασίες όπως ανέφερε για να «δοθεί χρόνος για συζήτηση και επίλυση του θέματος» και με δεύτερη επιστολή του ημερ. 29 Νοεμβρίου, 2023 διευκρίνιζε ότι, «δεν προτίθεται να διεκδικήσει έξοδα».
3. Μόλις λάβαμε την επιστολή του Ανάδοχου για αναστολή των εργασιών και αντιλαμβανόμενοι ότι η διαχείριση της Σύμβασης καθίστατο πολυπλοκότερη άμεσα με την επιστολή μας ημερ. 24 Νοεμβρίου,2023 ζητήσαμε τη συμβουλή της Νομικής Υπηρεσίας.

(δ) Υπάρχουν θέματα και ερωτήματα:

1. τη στιγμή που έχει κριθεί αναγκαία και έχει ζητηθεί η συμβουλή της Νομικής Υπηρεσίας δεν έπρεπε να γίνονται χειρισμοί της Σύμβασης χωρίς την καθοδήγηση της Νομικής Υπηρεσίας.
2. γιατί απορρίφθηκε «η λύση της εργοδότησης» ειδικά όταν επιβάλλεται εκ των πραγμάτων ως ο ορθός τρόπος διαχείριση της Σύμβασης;
3. ήταν νομότυπες οι οδηγίες που δόθηκαν από το Υπουργείο στο ΤΔ ως Αναθέτουσα Αρχή για αναστολή των εργασιών; ήταν ορθός ο χειρισμός να δοθούν οδηγίες στον Ανάδοχο για αναστολή των εργασιών ειδικά αν ληφθεί υπόψη ότι υπήρχε η επιλογή της λύσης της εργοδότησης;
4. πως έχει αποφασισθεί η «συνέχιση της Σύμβασης»; Είναι νομότυπη η Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου για «συνέχιση της Σύμβασης»; Διασφαλίζεται το δημόσιο συμφέρον με τη συνέχιση της Σύμβασης;

(ε) Καλείται η Νομική Υπηρεσία να επισπεύσει τη παρέμβαση της καθώς και ο Γενικός Ελεγκτής να περιλάβει στον έλεγχο του τη διαχείριση της Σύμβασης για να διασφαλιστούν ο ορθός χειρισμός της Σύμβασης και το δημόσιο συμφέρον.

1. Καταληκτικά σχόλια:

(α) δεν κατασκευάζονται πιο πλατιοί δρόμοι. Τα χαρακτηριστικά των δρόμων είναι σύμφωνα με τις αποφάσεις και οι εκτελούμενες εργασίες σύμφωνα με τα κατασκευαστικά σχέδια, τα εγκεκριμένα μάλιστα από το Υπουργικό Συμβούλιο. Η κατ’ «ισχυρισμό» διαφορά προκύπτει επειδή δε λαμβάνονται υπόψη όλες οι εργασίες των κατασκευαστικών σχεδίων.

(β) να μην είναι ο κερδισμένος της υπόθεσης ο εργολάβος.

(γ) το ζητούμενο για τις περιβαλλοντικές ΜΚΟ ήταν ο επανασχεδιασμός του Σχεδίου.

(δ) φαίνεται να υπάρχει γενικότερο πρόβλημα ως προς τη λήψη αποφάσεων. Δεν μπορεί να συζητάς ένα θέμα για περισσότερα από 40 χρόνια, να ετοιμάζεται ένα Σχέδιο, το Σχέδιο και η υλοποίηση του να αποτελούν αντικείμενο τόσο εξαντλητικών διαβουλεύσεων με όλους τους ενδιαφερόμενους για πέντε χρόνια, οι αποφάσεις να λαμβάνονται στο ύψιστο δυνατό επίπεδο, του Υπουργικού Συμβουλίου, το Σχέδιο να αφορά τη διαχείριση της περιοχής, να έχει τύχει αυτής της διαβούλευσης, να υποβάλλεται και να εξασφαλίζει τρεις περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις και να μιλούμε για επανασχεδιασμό!