Ο πρόεδρος του ΟΑΥ Σταύρος Μιχαήλ στον «Π»: Έχουμε σοβαρό πρόβλημα υποστελέχωσης

Το έργο του Οργανισμού Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ) θα ήταν πολύ πιο εύκολο αν στη χώρα μας υπήρχε αυτό που λέγεται medical audit και αν στο Υπουργείο Υγείας είχαν ολοκληρωθεί όλες εκείνες οι νομοθεσίες, όπως ο νόμος για τα κέντρα αποκατάστασης, αναφέρει σε συνέντευξή του στον «Π» ο πρόεδρος του οργανισμού Σταύρος Μιχαήλ. Ο ίδιος κάνει μια αποτίμηση όλων όσων συνέβησαν σε σχέση με το ΓεΣΥ το 2023, ενώ μιλά και για τα όσα έπονται εντός του 2024.

Πριν από μερικές εβδομάδες είδε το φως της δημοσιότητας η είδηση ότι ο ΟΑΥ έχει απόθεμα με το οποίο μπορεί να υποστηρίξει τις ανάγκες του ΓεΣΥ μέχρι και το 2031. Αφού υπάρχει απόθεμα και τα πράγματα πάνε καλά από οικονομικής απόψεως, να περιμένουμε περαιτέρω ένταξη υπηρεσιών, φαρμάκων κ.λπ. Τι ετοιμάζει ο ΟΑΥ για το 2024;

Κατ' αρχάς, με βάση την αναλογιστική μελέτη που εκπονήθηκε περί τα τέλη του 2022, και η οποία εξετάζει την περίοδο μέχρι το 2030, η πρόβλεψη είναι ότι το πλεόνασμα θα συνεχιστεί και για τα επόμενα χρόνια. Όντως, σε περίπτωση που προκύψει ανάγκη για νέα δαπάνη μπορούμε ως οργανισμός να την ικανοποιήσουμε. Πάντοτε φυσικά χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η βιωσιμότητα του συστήματος. Έργο του οργανισμού είναι να προσφέρει στους πολίτες ποιοτικές υπηρεσίες υγείας αλλά και να αξιολογεί συνεχώς νέες υπηρεσίες με στόχο την ενίσχυση των υφιστάμενων υπηρεσιών. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και η πρόληψη. Τα προγράμματα προληπτικής ιατρικής σε ένα σύστημα όπως είναι το ΓεΣΥ είναι κάτι περισσότερο από αναγκαία, καθώς μιλάμε για υπηρεσίες οι οποίες προστατεύουν το σύστημα, εξοικονομώντας πόρους. Έχουμε ήδη εντάξει σειρά προληπτικών εξετάσεων όπως τις προληπτικές εξετάσεις που γίνονται στις εγκύους, τους ελέγχους σιδηροπενίας, σιδηροπενικής αναιμίας, αναπτυξιακής δυσπλασίας του ισχίου και προληπτικό έλεγχο της όρασης σε όλα τα παιδιά. Επιπλέον, έχουμε υιοθετήσει προληπτικές εξετάσεις σε ασυμπτωματικούς ασθενείς όπως είναι για τη χοληστερόλη, τον προστάτη, τον θυρεοειδή, γενική αίματος, γενική ούρων, σάκχαρο, κ.ά. Στόχος μας να αξιολογούμε συνεχώς νέες υπηρεσίες, προληπτικές και μη, και να εμπλουτίζουμε το ΓεΣΥ για την καλύτερη εξυπηρέτηση των ιατρικών αναγκών των συμπολιτών μας.

Φάρμακα

Τη χρονιά που μας πέρασε έγινε πολλή συζήτηση για τα καινοτόμα φάρμακα, για το πότε θα ενταχθούν στο ΓεΣΥ και γενικότερα για τις διαδικασίες που ακολουθεί ο ΟΑΥ όσον αφορά την ένταξη φαρμάκων στο σύστημα.

Δεχόμαστε συχνά παράπονα για το ότι οι διαδικασίες που ακολουθούμε είναι χρονοβόρες. Έχει γίνει σημαντική βελτίωση σε αυτό τον τομέα, κάτι το οποίο τεκμηριώνεται και μέσα από τον αριθμό των πρωτοκόλλων που ολοκληρώθηκαν το 2023 από τη ΣΕΦ και κυρίως από τον αριθμό των φαρμάκων που εντάχθηκαν στο σύστημα. Η ένταξη ενός φαρμάκου στο ΓεΣΥ δεν είναι μια αυτοματοποιημένη διαδικασία, αλλά απαιτεί συγκεκριμένες διεργασίες και χρόνους για να ολοκληρωθεί. Είμαστε στην ευχάριστη θέση να πούμε ότι ολοκληρώθηκε η διαδικασία ετοιμασίας πρωτοκόλλων για 126 καινοτόμα φάρμακα.

Από το υπουργείο στον ΟΑΥ

Είναι στους στόχους του οργανισμού να παρέχει στους δικαιούχους του ΓεΣΥ εντός του 2024 όλα τα φάρμακα που κυκλοφορούν στην κυπριακή αγορά, έτσι ώστε να μην χρειάζεται να αποταθούν στο Υπουργείο Υγείας;

Μέσα στις τελευταίες αποφάσεις της κυβέρνησης είναι ότι θα πρέπει να μεταφερθεί η Επιτροπή Ονομαστικών Αιτημάτων (ΕΟΑ) στον Οργανισμό Ασφάλισης Υγείας στο εγγύς μέλλον.

Αυτό το «εγγύς μέλλον» έχει καθοριστεί χρονικά;

Αυτή τη στιγμή εξετάζουμε ποιες ενέργειες απαιτούνται προκειμένου να ολοκληρωθεί η ανάληψη των εν λόγω υπηρεσιών από τον ΟΑΥ. Όπως έχουμε επαναλάβει πολλές φορές ο οργανισμός χρειάζεται ενίσχυση σε ανθρώπινο δυναμικό για να μπορέσει να αντεπεξέλθει με τρόπο αποτελεσματικό. Επίσης, χρειαζόμαστε ενίσχυση στον τομέα της εμπειρογνωμοσύνης οπότε αντιλαμβάνεστε ότι τη δεδομένη στιγμή δεν μπορώ να σας δώσω σαφές χρονοδιάγραμμα.

Αποστολές ασθενών

Για τις αποστολές ασθενών στο εξωτερικό έχετε κάποιο χρονοδιάγραμμα;

Είμαστε στο αρχικό στάδιο επεξεργασίας των κανονισμών και της νομοθεσίας η οποία πρέπει να τροποποιηθεί. Είμαστε σε συνεχή επαφή με το Υπουργείο Υγείας για το θέμα του λογισμικού. Το θέμα των αποστολών ασθενών στο εξωτερικό είναι πιο περίπλοκο. Δεν είναι μια απλή διαδικασία. Υπάρχουν ασθενείς που χρήζουν άμεσης μεταφοράς στο εξωτερικό και πρέπει να επιστρατευθεί air ambulance. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι ασθενείς μεταβαίνουν στο εξωτερικό μόνοι τους, ενώ σε κάποιες άλλες έχουν συνοδό. Συνεπώς, η κάθε περίπτωση πρέπει να εξετάζεται εξατομικευμένα και να λαμβάνονται υπόψη όλες οι παράμετροι.

Ο ΟΑΥ θα καλύπτει μόνο τα έξοδα του ασθενή; Για τους συνοδούς τι έχετε συμφωνήσει με το Υπουργείο Υγείας;

Σε ό,τι αφορά τον ίδιο τον ασθενή, είμαστε υποχρεωμένοι και προβλέπεται ότι θα αναλαμβάνουμε εξολοκλήρου τα έξοδα του. Αναφορικά με το θέμα της δαπάνης των συνοδών, δεν γνωρίζουμε ακόμη αν θα το αναλάβουμε εμείς ή το Υπουργείο Υγείας.

Κέντρα αποκατάστασης

Υπηρεσίες αποκατάστασης: Οι ασθενείς φωνάζουν για άδικο αποκλεισμό από το ΓεΣΥ των ανεξάρτητων κέντρων. Ο ΟΑΥ σκοπεύει να διαβουλευτεί και να συμπεριλάβει τα κέντρα αυτά στο σύστημα ή θα περιμένει αν και όποτε γίνει ο νόμος;

Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί ότι ο ΟΑΥ συμβάλλεται μόνο με αδειοδοτημένα νοσηλευτήρια. Το θέμα της αδειοδότησης εμπίπτει στις αρμοδιότητες του Υπουργείου Υγείας. Συνεπώς απαραίτητη προϋπόθεση είναι να καθοριστούν κριτήρια από την αρμόδια αρχή. Θέλουμε να υπογραμμίσουμε ότι για τους ασθενείς αποτελεί σημαντικότατη προσθήκη η ένταξη των υπηρεσιών αποκατάστασης στο ΓεΣΥ, παρά τη συζήτηση που είχε γίνει στην Επιτροπή Υγείας στη Βουλή τον Δεκέμβριο του 2022, κατά την οποία είχε ζητηθεί να μην ενταχθεί κανένα κέντρο αποκατάστασης από κανένα νοσηλευτήριο, μέχρι να λυθεί το θέμα με τη νομοθεσία. Ήταν προτεραιότητα και για εμένα ως πρόεδρος του δ.σ. αλλά και του οργανισμού η ένταξη των υπηρεσιών αποκατάστασης. Έναν χρόνο μετά μπορώ να πω ότι είναι μια πολύ σημαίνουσα υπηρεσία για τον κόσμο που την έχει ανάγκη. Έχουμε εξυπηρετήσει έναν μεγάλο αριθμό δικαιούχων, οι οποίοι κατόπιν λήψης υπηρεσιών αποκατάστασης εντός ενός μικρού χρονικού διαστήματος -3 ή 4 εβδομάδων- μπορούν να επιστρέψουν στην κανονικότητά τους, στην οικογένειά τους, στους δικούς τους ανθρώπους. Αυτό για εμάς είναι σπουδαίο.

Λίστες αναμονής

Να δούμε λίγο πρόεδρε το θέμα των λιστών αναμονής για ραντεβού σε ειδικό γιατρό.

Να μου επιτρέψετε να διορθώσω λίγο την ορολογία. Η «λίστα αναμονής» είναι εργαλείο του γιατρού, το οποίο του επιτρέπει να οργανώνεται. Ο κάθε γιατρός πρέπει να έχει λίστα για να γνωρίζει και να μπορεί να οργανώνει καλύτερα το πρόγραμμά του. Εκείνο που πρέπει να μας απασχολεί είναι ο χρόνος αναμονής στους γιατρούς.

Ωραία ας το θέσουμε έτσι τότε. Υπάρχουν ειδικοί γιατροί στους οποίους αυτός ο χρόνος αναμονής είναι μεγάλος. Τι κάνει ο ΟΑΥ για να μην ταλαιπωρούνται οι δικαιούχοι που πρέπει να δουν, να επισκεφθούν επειγόντως κάποιο γιατρό;

Οι λίστες αναμονής δεν οφείλονται μόνο σε έναν παράγοντα και σίγουρα δεν είναι αποκλειστική ευθύνη του ΟΑΥ ο περιορισμός τους, για διάφορους λόγους, όπως για παράδειγμα ότι ο αριθμός των γιατρών σε ορισμένες ειδικότητες δεν είναι επαρκής. Σχεδόν στην ολότητά τους οι ειδικοί ιατροί της Κύπρου είναι ενταγμένοι στο ΓεΣΥ, γεγονός που σημαίνει ότι σίγουρα δεν είναι θέμα ελλιπούς συμμετοχής των γιατρών μας στο σύστημα. Πρέπει να επικεντρωθούμε τόσο στη συμπεριφορά των ασθενών όσο και των ίδιων των γιατρών αλλά και να αυξήσουμε τη δυνατότητα εξυπηρέτησης όσον το δυνατόν περισσότερων περιστατικών στο επίπεδο του προσωπικού Ιατρού. Άλλο ένα ζήτημα είναι οι προτιμήσεις-απαιτήσεις των δικαιούχων, οι οποίοι επιθυμούν να πηγαίνουν σε συγκεκριμένους ειδικούς, ή και δικαιούχοι που κλείνουν ταυτόχρονα ραντεβού σε 2-3 ειδικούς. Επιπλέον, η μικρή συμμετοχή γιατρών στο ΓεΣΥ από ορισμένες ειδικότητες, όπως για παράδειγμα οι ενδοκρινολόγοι, από τους οποίους έχει συμβληθεί στο σύστημα ένας σχετικά μικρός αριθμός. Είναι θέμα εκπαίδευσης των δικαιούχων στο πώς να διαχειρίζονται τις υπηρεσίες που δικαιούνται να λαμβάνουν και γι’ αυτό και εμείς ως οργανισμός επικεντρωνόμαστε στη σωστή ενημέρωση και επιμόρφωση των δικαιούχων καθώς και στην καλλιέργεια κουλτούρας ορθολογιστικής χρήσης των υπηρεσιών. Μέσα στο 2024 υπολογίζουμε ότι θα είναι έτοιμος ο «Οδηγός του Ασθενή», ο οποίος αποτελεί έναν χάρτη με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των δικαιούχων καθώς και ενημέρωση για όλες τις παρεχόμενες υπηρεσίες και τον τρόπο πρόσβασης σε αυτές. Την ίδια στιγμή λαμβάνουμε και άλλα μέτρα, όπως ο διαχωρισμός των παραπεμπτικών σε κανονικά και επείγοντα.

Εξηγήστε μας λίγο, πώς θα γίνει αυτός ο διαχωρισμός;

Ο προσωπικός ιατρός, ο οποίος θα παραπέμπει τον ασθενή θα αναφέρει αν, κατά την κρίση του, πρέπει να τον δει επειγόντως ο ειδικός και ο ειδικός θα υποχρεούται να αφήνει κάποια διαθέσιμα ραντεβού για να μπορεί να εξυπηρετεί άμεσα τα επείγοντα περιστατικά. Εντός του πρώτου τριμήνου του 2024 θα εφαρμόσουμε και αυτό το μέτρο. Το πιο σημαντικό όμως είναι το θέμα της εκπαίδευσης των δικαιούχων, ώστε να γνωρίζουν να χρησιμοποιούν σωστά το ΓεΣΥ και να μπορούν να προστατεύσουν το σύστημα από καταχρήσεις και αχρείαστες παραπομπές.

Αχρείαστες παραπομπές

Μιλώντας για αχρείαστες παραπομπές δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε στα ακτινοδιαγνωστικά κέντρα. Φαίνεται ότι ένα στα δύο παραπεμπτικά για μαγνητική τομογραφία, που εκδόθηκαν, ήταν αχρείαστα.

Σε σχέση με την προ ΓεΣΥ εποχή έχει αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των MRI που γίνονται, όπως έχει αυξηθεί και ο αριθμός των κέντρων που παρέχουν τη συγκεκριμένη εξέταση. Το γεγονός ότι δεν υπάρχει νομοθεσία, δυσχεραίνει σημαντικά το έργο μας. Είμαστε σε διαδικασία καθορισμού κριτηρίων σε σχέση με τα διαγνωστικά κέντρα, τα οποία θα έχουν να κάνουν με τον εξοπλισμό αλλά και τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν τα κέντρα αυτά. Υπάρχουν διαβαθμίσεις στην τεχνολογία των μηχανημάτων που χρησιμοποιεί το κάθε κέντρο. Υπάρχουν κέντρα που είναι εξοπλισμένα με μηχανήματα τελευταίας τεχνολογίας ενώ άλλα όχι. Συνεπώς, και η αμοιβή πρέπει να είναι ανάλογη.

Καταγγελίες έχουμε την ίδια στιγμή και για αχρείαστες χειρουργικές επεμβάσεις. Ο οργανισμός έχει πάρει κάποια μέτρα ήδη. Τι παραπάνω να περιμένουμε σ’ αυτό το κομμάτι;

Είναι θέμα καθαρά ελέγχου. Από τη μια δεν υπάρχει το λεγόμενο medical audit, το οποίο είναι αρμοδιότητα του Υπουργείου Υγείας. Από την άλλη όμως εμείς ως οργανισμός, οφείλουμε να διενεργούμε τους απαραίτητους ελέγχους, οι οποίοι να τεκμηριώνουν την παραπομπή του ασθενή, με βάση τις ενδείξεις που έχει ο γιατρός. Αναμφίβολα, το έργο μας θα ήταν πολύ πιο εύκολο αν είχαμε medical audit και αν ήμασταν επαρκώς στελεχωμένοι ως οργανισμός. Είναι γνωστό ότι ο ΟΑΥ έχει σοβαρότατο πρόβλημα υποστελέχωσης. Ό,τι πετύχαμε μέχρι σήμερα έγινε με έναν πολύ μικρό αριθμό άξιων λειτουργών. Μιλάμε για μια ομάδα 120 ατόμων, η οποία διαχειρίζεται ένα σύστημα με σχεδόν ένα εκατομμύριο δικαιούχους και πέραν των 7.000 παροχέων. Είναι άθλος αυτό που κάνουμε. Μελέτη που έγινε έδειξε ότι ο ΟΑΥ έπρεπε να εργοδοτεί κοντά στα 230 άτομα. Αν θέλουμε να παρέχουμε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας στους πολίτες τότε ο οργανισμός πρέπει να ενισχυθεί και πρέπει να σταματήσουμε να στηριζόμαστε στο φιλότιμο και στην υπερπροσπάθεια των υπαλλήλων του οργανισμού.