«Στην υγεία δεν χωρούν λογιστικές προσεγγίσεις»: Ο Μίλτος Μιλτιάδους, εκπρόσωπος των ασθενών στο δ.σ. του ΟΑΥ μιλά στον «Π»

Ποιοι είναι αυτοί που πολεμούν ακόμη το ΓεΣΥ;

Πρόκειται για κάτι που συγκεκριμένοι κύκλοι, δεν το έχουν χωνέψει, για διάφορους λόγους. Θεωρούμε ότι αυτή ίσως να είναι η πηγή των όλων αντιδράσεων. Το αγαθό της υγείας δεν είναι πλούτος για να μαζεύεται στα χέρια κάποιων είτε γιατί είναι έχοντες είτε γιατί έχουν γνωριμίες είτε γιατί έχουν τη δυνατότητα να έχουν ιδιωτική ασφάλιση. Κάποια στιγμή, κι οι ίδιοι, πιθανόν να έρθουν αντιμέτωποι με μια χρόνια πάθηση, θα περάσουν τα όρια ηλικίας ή δεν θα μπορούν να έχουν ιδιωτική ασφάλιση και τότε, είμαι βέβαιος, ότι θα αναγνωρίσουν την αξία του ΓεΣΥ και της φιλοσοφίας του. Είναι πρωτίστως θέμα αξιοπρέπειας όλων των πολιτών και πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας θα πρέπει να έχει και ο τελευταίος Κύπριος πολίτης. Αυτό είναι το δικό μας όραμα.

Εθνική Αρχή Ασθενοφόρων

Ένα από τα πολλά νομοσχέδια που εκκρεμούν είναι αυτό για τα ασθενοφόρα και τη δημιουργία Εθνικής Αρχής. Ποιο το όφελος για τους πολίτες από το να γίνει αυτή η ανεξάρτητη αρχή;

Πρέπει να γίνει θυμίσουμε ότι τα ασθενοφόρα είναι μια από τις βασικές υπηρεσίες ενός συντεταγμένου κράτους, όπως η Πυροσβεστική, και πρέπει να έχει τη δυνατότητα να εξοπλίζεται, να εκπαιδεύεται και να στελεχώνεται ανεξάρτητα από την οικονομική δυνατότητα του οποιουδήποτε παρόχου υπηρεσιών υγείας, όπως είναι ο ΟΚΥπΥ. Είναι μια υπηρεσία η οποία είναι πέραν και πάνω από το ΓεΣΥ, από τα δημόσια ή τα ιδιωτικά νοσηλευτήρια. Η σημασία της αυτονόμησης μιας τέτοιας υπηρεσίας φαίνεται και από το παράδειγμα της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας. Ενδεικτική είναι η πρόσφατη συνέντευξη του αρχιπύραρχου Νίκου Λογγίνου, ο οποίος μίλησε για αισθητή βελτίωση στις συνθήκες που λειτουργεί η Πυροσβεστική Υπηρεσία μετά από την αυτονόμησή της.

Τα ασθενοφόρα γιατί μεταφέρθηκαν στον ΟΚΥπΥ και δεν έγινε εξαρχής ένας ανεξάρτητος φορέας;

Ήταν, θεωρώ, μια προσωρινή λύση, μέχρι να ολοκληρωθεί η νομοθεσία. Αντί όμως να εξελιχθεί η υπηρεσία και να δημιουργηθεί επιτέλους η Εθνική Αρχή, βλέπουμε ξανά μια προσπάθεια για αποσπασματικές λύσεις, όπως η δημιουργία εφόρου που θα ελέγχει τη λειτουργία των ασθενοφόρων κάτω από το Υπουργείο Υγείας. Με δεδομένη τη διατυπωμένη πρόθεση του ΠτΔ όπως το Υπουργείο Υγείας αποκτήσει έναν εποπτικό παρά διοικητικό ρόλο, και η Εθνική Αρχή Ασθενοφόρων θα έπρεπε να ήταν μονόδρομος. Να θυμίσουμε ότι το ενδεχόμενο να μην αυτονομηθεί η Υπηρεσία Ασθενοφόρων και να παραμείνει κάτω από την εποπτεία του ΟΚΥπΥ, είχε τεθεί και στο νομοσχέδιο που ετοιμάστηκε και στο παρελθόν, με όλα τα πολιτικά κόμματα και εμπλεκόμενους φορείς να διαφωνούν με τη συγκεκριμένη πρόνοια, οπότε το να ερχόμαστε να συζητούμε το ίδιο πράγμα αποτελεί πισωγύρισμα.

Κέντρα Αποκατάστασης

Πισωγύρισμα είναι και η καθυστέρηση στο να συζητηθεί σε επίπεδο Βουλής το νομοσχέδιο για την αποκατάσταση;

Άλλο ένα τεράστιο κενό που πρέπει να κλείσει άμεσα και να προχωρήσει η ένταξη όλων των κέντρων αποκατάστασης στο ΓεΣΥ, για να μπορέσουν να καλυφθούν οι ανάγκες των πολιτών. Ας μην ξεχνάμε ότι αρκετές από τις υπηρεσίες που παρέχονται στο ΓεΣΥ, όπως και η ανακουφιστική φροντίδα, αυτή τη στιγμή παρέχονται σε συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού, λόγω της αδυναμίας που υπάρχει στην παροχή των υπηρεσιών αυτών σε μεγαλύτερους αριθμούς. Η ανάγκη υπάρχει. Αναμένουμε, λοιπόν, να μπουν και τα ανεξάρτητα κέντρα, τα οποία αυτή τη στιγμή έχουν μείνει εκτός ΓεΣΥ αλλά κυρίως να διασφαλιστεί ότι οι υπηρεσίες που παρέχουν και τα κέντρα αλλά και τα νοσηλευτήρια τα οποία έχουν συμβληθεί με το ΓεΣΥ, είναι ποιοτικές.

Κέντρο Κλινικής Τεκμηρίωσης

Η διασφάλιση ποιοτικών υπηρεσιών υγείας είναι ένα από τα διαχρονικά αιτήματα της ΟΣΑΚ. Γιατί δεν προχωρά η δημιουργία του Κέντρου Κλινικής Τεκμηρίωσης;

Το θέμα του Κέντρου Κλινικής Τεκμηρίωσης το θεωρώ ύψιστης προτεραιότητας. Δυστυχώς φαίνεται να υπάρχει μια καθυστέρηση στην όλη διαδικασία, καθώς δεν έχει εξασφαλιστεί η σύμφωνη γνώμη όλων των φορέων που έχουν λόγο επί του θέματος. Γνωρίζουμε ότι ο Παγκύπριος Ιατρικός Σύλλογος (ΠΙΣ) προωθεί μια δική του πρωτοβουλία για τη δημιουργία ενός ανάλογου φορέα ελέγχου. Θεωρούμε ότι η ίδρυση αυτού του φορέα θα δημιουργήσει τις συνθήκες ώστε και ο ΟΑΥ, να διεξάγει με περισσότερη άνεση και με τη σωστή ιατρική τεκμηρίωση και στήριξη από τους συνεργάτες γιατρούς, τους δικούς του ελέγχους. Το θέμα αυτό πρέπει να κλείσει το συντομότερο, με τη συνεργασία και της ιατρικής κοινότητας, ώστε να έχουμε και τη δυνατότητα να προχωρήσουμε σε μια σωστή αναγνώριση των αναγκών, και των ελλείψεων στον τομέα της υγείας.

Ποια η σχέση μεταξύ των δύο; Θεωρείτε ότι κάποιες από τις ανάγκες που καταγράφονται σήμερα στον τομέα της υγείας είναι πλασματικές;

Κάποιες από τις ανάγκες αυτές ενδεχομένως να σχετίζονται και με κακή χρήση του συστήματος, λανθασμένες διαδικασίες ή ρυθμίσεις και πάει λέγοντας. Στις λίστες αναμονής για παράδειγμα, μια από τις προφανείς αιτίες είναι ο μικρός αριθμός γιατρών σε κάποιες ειδικότητες. Πολλές φορές όμως οι λίστες αυτές γίνονται ακόμη μεγαλύτερες λόγω των περιορισμών που επιβάλλει ο ΟΑΥ, για να περιορίσει τις καταχρήσεις, λόγω του ότι δεν μπορεί να ελέγξει ιατρικά κάποιες ειδικότητες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι ενδοκρινολόγοι. Ο πολύ μικρός αριθμός τους (εντός και εκτός συστήματος) ώθησε τον ΟΑΥ, για να μην γίνεται κατάχρηση στη συνταγογράφηση, να βάλει κάποιους περιορισμούς και τώρα βλέπουμε ότι και οι λίγοι ενδοκρινολόγοι που έχουμε υποχρεώνονται να κάνουν δουλειά που θα μπορούσαν με την κατάλληλη εποπτεία, να την κάνουν οι προσωπικοί γιατροί. Εννοείται ότι οι λόγοι για τις λίστες αναμονής δεν αφορούν μόνο αυτή την παράμετρο, αλλά σε συστημικό επίπεδο, όλα παίζουν τον ρόλο τους.

Λόγω και της συμμετοχής σας στο δ.σ. του ΟΑΥ, γνωρίζετε εκ των έσω ποια είναι η κατάσταση στον οργανισμό. Είναι όντως υποστελεχωμένος; Αν ναι πού θεωρείτε ότι οφείλεται η άρνηση του Υπουργείου Οικονομικών να εγκρίνει στον οργανισμό τις επιπλέον 56 θέσεις που ζήτησε να εντάξει στον προϋπολογισμό του 2024;

Με βάση μελέτη από ανεξάρτητο οίκο, ο ΟΑΥ χρειάζεται 210 άτομα προσωπικό (στοιχεία 2020) κι αυτή τη στιγμή στελεχώνεται με 156. Έχουμε ακούσει τον υπουργό Οικονομικών, ο οποίος απαντώντας στις ανησυχίες μας, αναφέρθηκε στην τελική γνώμη και αξιολόγηση για τις ανάγκες, που είναι, καθηκόντως, του Υπουργείου Οικονομικών. Προς έκπληξή μας όμως, αναφέρθηκε ως έναν από τους λόγους, τη μη ύπαρξη ελεγμένων λογαριασμών από τον οργανισμό. Απλά να επισημάνω ότι οι ελεγμένοι λογαριασμοί του ΟΑΥ μέχρι το 2021 βρίσκονται αναρτημένοι στην ιστοσελίδα του ενώ οι λογαριασμοί του 2022 έχουν ήδη εγκριθεί από το δ.σ. στις 11/12/2023 και θα σταλούν, αν δεν έχουν σταλεί ήδη στους αρμόδιους φορείς, όπως και το Υπουργείο Οικονομικών. Οι απαιτήσεις όλων μας από τον ΟΑΥ είναι μεγάλες. Ζητούμε από τον ΟΑΥ να επιταχύνει τις διαδικασίες, να διεξάγει περισσότερους ελέγχους, να βάζει πιο άμεσα φάρμακα και υπηρεσίες στο σύστημα, κι όμως, ενώ έχει να διαχειριστεί ολόκληρο το σύστημα υγείας της χώρας, με πολύ λιγότερο προσωπικό από ό,τι χρειάζεται. Η στελέχωση του ΟΑΥ θα έπρεπε να είναι προτεραιότητα της πολιτείας. Αν ενισχύσεις, για παράδειγμα, με δέκα άτομα το τμήμα ελέγχου, αυτό μπορεί να σου γλυτώσει τεράστια ποσά τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν αλλού. Μας προβληματίζει αυτή η στάση της κυβέρνησης, καθώς μιλούμε για τον οργανισμό που χειρίζεται το σύστημα υγείας της χώρας, με έναν τεράστιο προϋπολογισμό.

Δεν είναι λίγες εξάλλου οι φορές που ο ΟΑΥ δέχεται κριτική για το ότι ο προϋπολογισμός του αυξάνεται χρόνο με τον χρόνο.

Είναι ένα ακόμη ζήτημα το οποίο πρέπει να ξεκαθαριστεί. Έχουμε ακούσει πολλάκις για την αύξηση των δαπανών υγείας, είτε μιλάμε για τον προϋπολογισμό του ΟΑΥ είτε για τον προϋπολογισμό του Υπουργείου Υγείας κάτι που δεν ακούμε όταν αυξάνονται τα κονδύλια για έναν σωρό άλλα πράγματα (που σωστά αυξάνονται). Πρέπει να θυμηθούμε, ότι η επισκόπηση των δεδομένων υγείας, δείχνει ότι οι δαπάνες για την υγεία στη χώρα μας βρίσκονται κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ. Δεν γίνεται να λες ότι δαπανούμε πολλά για την υγεία και ότι αυξάνονται χρόνο με τον χρόνο οι δαπάνες, τη στιγμή που στην Κύπρο για την υγεία αξιοποιούμε το 9,4% του ΑΕΠ, ενώ οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες το 11%. Έχουμε την αίσθηση ότι όσοι έχουν θέμα με τη χρηματοδότηση της υγείας, δεν έχουν κακές εμπειρίες από το παρελθόν κι ούτε συγκρίνουν με το τι συμβαίνει σε άλλα εθνικά συστήματα υγείας. Θέλω να είμαι ξεκάθαρος. Εμείς ως χρόνιοι ασθενείς, λόγω και της άμεσης τριβής με το σύστημα υγείας είμαστε οι πρώτοι που εντοπίζουμε προβλήματα και στρεβλώσεις και οι παρεμβάσεις μας, δημόσιες ή προς τους φορείς, είναι διαρκείς. Από την άλλη όμως δεν μπορούμε να δεχθούμε ότι οι δαπάνες στον τομέα της υγείας είναι το πρόβλημα. Οι συνολικές κρατικές δαπάνες μπορεί να έχουν αυξηθεί, αλλά έχει φανεί μέσα από διάφορες μελέτες ότι σήμερα σε σχέση με την προ ΓεΣΥ εποχή έχουν μειωθεί αισθητά οι κατά κεφαλήν ιδιωτικές δαπάνες (out of pocket money). Παράλληλα, το ΓεΣΥ έχει περιορίσει τον πληθωρισμό στις δαπάνες για την υγεία στο 2% (ΕΕ ~8%), το οποίο σημαίνει καλύτερη διανομή των πόρων.

Το μήνυμά μας είναι ότι επενδύοντας αυτή τη στιγμή ένα πολύ μικρό ποσό, αναλογικά με τα ποσά που βλέπουμε να δαπανούνται αλλού, θα μπορούσε να ολοκληρωθεί η μεταρρύθμιση του τομέα της υγείας και το όφελος για την κοινωνία αλλά και την ίδια την κυβέρνηση στο τέλος της ημέρας να είναι πολλαπλάσιο. Δεν χωρούν λογιστικές προσεγγίσεις και χρειαζόμαστε όραμα, το οποίο θα περιλαμβάνει συνεργασία των φορέων, ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης και επένδυση στην υγεία, τα οφέλη της οποίας θα είναι πολλαπλάσια και προς το συμφέρον όλων.