Πρώτες Βοήθειες για τις… Πρώτες Βοήθειες

Το Γενικό Σύστημα Υγείας (ΓεΣΥ) μετά από πολλά χρόνια συζητήσεων, μελετών και αναβολών ξεκίνησε, η πρώτη φάση την 1η Ιουνίου του 2019 και η δεύτερη φάση τον επόμενο χρόνο. Τρία χρόνια μετά την πλήρη εφαρμογή του ΓεΣΥ αρχίζει και η συζήτηση για αξιολόγηση και κατηγοριοποίηση των Τμημάτων Ατυχημάτων και Επειγόντων Περιστατικών (ΤΑΕΠ), μετά από αντίδραση του Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου (ΠΙΣ) στο «Πρωτόκολλο Διαδικασίας Παραπομπής Μη Διαχειρίσιμων Περιστατικών Επείγουσας Φύσης» που απέστειλε ο Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ) την 3η Οκτωβρίου 2023 στα συμβεβλημένα νοσηλευτήρια για υπηρεσίες ατυχημάτων και επειγόντων περιστατικών μέσω ΤΑΕΠ - με αφορμή ένταξη στο ΓεΣΥ ΤΑΕΠ (Τμήματα Πρώτων Βοηθειών) ιδιωτικών νοσηλευτηρίων που είναι συμβεβλημένα με τον ΟΑΥ.

Τη δεδομένη στιγμή;

Τι λέει η εν λόγω εγκύκλιος (πρωτόκολλο); Μεταξύ άλλων αναφέρονται τα εξής πολύ ενδιαφέροντα - κάποια κρύβονται πίσω από φράσεις όπως «δεν δύναται, κατά τη δεδομένη στιγμή, να το διαχειριστεί»: «Για σκοπούς του παρόντος πρωτοκόλλου ο όρος 'μη διαχειρίσιμο περιστατικό επείγουσας φύσεως' σημαίνει το περιστατικό το οποίο παρουσιάζεται αιφνιδίως σε ΤΑΕΠ νοσηλευτηρίου συμβεβλημένο με τον οργανισμό χρήζει άμεσης διαχείρισης και παρ' όλα αυτά το εν λόγω νοσηλευτήριο, κατ’ εξαίρεση, δεν δύναται, κατά τη δεδομένη στιγμή, να το διαχειριστεί και πρέπει να διευθετήσει τη μεταφορά του σε άλλο συμβεβλημένο με τον οργανισμό νοσηλευτήριο το οποίο διαθέτει ΤΑΕΠ. Η διαδικασία διαχείρισης των εν λόγω περιστατικών καθορίζεται στο παρόν Πρωτόκολλο Διαδικασίας Παραπομπής μη Διαχειρίσιμων Περιστατικών Επείγουσας Φύσεως». Επιπλέον, σημειώνεται ότι «Τα μη διαχειρίσιμα περιστατικά επείγουσας φύσεως αφορούν κυρίως τις ακόλουθες κατηγορίες:

1.Διαχείριση Πολυτραυματία

2. Καρδιοθωρακοχειρουργικές επεμβάσεις

3.Πράξεις Επεμβατικής Καρδιολογίας (καθετηριασμός, αγγειοπλαστική)

4. (Επείγουσες) Επεμβάσεις Αγγειοχειρουργικής (ανεύρυσμα, διαχωρισμός αγγείου)

5. (Επείγουσες) Επεμβάσεις Νευροχειρουργικής (ανεύρυσμα, εμβολισμός)

6. Αυξημένης πολυπλοκότητας επείγουσες επεμβάσεις μικροχειρουργικής (επανασυγκόλληση ακρωτηριασμένου άκρου)

7. Αυξημένης πολυπλοκότητας επείγουσες πράξεις Επεμβατικής Ακτινολογίας (εμβολισμός)».

Έκπληξη από ΠΙΣ

Στις 11 Οκτωβρίου 2023, ο Παγκύπριος Ιατρικός Σύλλογος, με γραπτή ανακοίνωση, εξέφρασε «την έκπληξη και τη δυσαρέσκειά του για το γεγονός ότι ο Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ), χωρίς καμία προηγούμενη ενημέρωση ή διαβούλευση με την Επιστημονική Επιτροπή του ΠΙΣ, εξέδωσε πρόσφατα διά εγκυκλίου πρωτόκολλο διαδικασίας παραπομπής μη διαχειρίσιμων περιστατικών επείγουσας φύσεως το οποίο υποχρεούνται να ακολουθούν τα συμβεβλημένα με τον Οργανισμό Νοσηλευτήρια που διαθέτουν ΤΑΕΠ [...]. Η αναγκαιότητα ύπαρξης και σωστής λειτουργίας ΤΑΕΠ με τις κατάλληλες υποδομές και υπηρεσίες είναι κάτι το οποίο κρίνεται αναγκαίο. Το ίδιο αναγκαίο είναι τα νοσηλευτήρια να κατηγοριοποιούνται σύμφωνα με τις πραγματικές υποδομές τους και δυνατότητες στήριξης Τμήματος Πρώτων Βοηθειών. Τα ΤΑΕΠ εξ ορισμού αποτελούν σημείο αναφοράς σε όλα τα επείγοντα περιστατικά, όπως αυτά ορίζονται ιατρικώς».

Περισσότεροι κίνδυνοι

Το πιο σοβαρό και ανησυχητικό όμως σημείο της ανακοίνωσης του ΠΙΣ είναι το εξής: «Η διαδικασία που έχει αποφασίσει και ανακοινώσει ο ΟΑΥ για τα μη διαχειρίσιμα περιστατικά και που πρακτικά απαιτεί τη διακομιδή σε άλλο νοσηλευτήριο με αναβαθμισμένες υποδομές εγκυμονεί περισσότερους κινδύνους απ' ό,τι η ίδια η πάθηση ή ο τραυματισμός. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει η διαχείριση τέτοιων σοβαρών περιστατικών να λαμβάνει χώρα σε ΤΑΕΠ νοσηλευτηρίου που δεν διαθέτει την ανάλογη υποδομή».

«Ανησυχία και ασάφεια»

Ο ΠΙΣ ζήτησε αξιολόγηση και κατηγοριοποίηση των ΤΑΕΠ, κάτι που πήρε στη σύσκεψη της περασμένης Τετάρτης (18/10/2023), υπό την υπουργό Υγείας, την οποία συγκάλεσε μετά την αντίδραση των γιατρών. Στο περιθώριο της σύσκεψης η υπουργός Υγείας Πόπη Κανάρη παραδέχθηκε ότι «όντως υπάρχει μια ανησυχία και ασάφεια [...], άρα επείγει η ταξινόμηση», συμπληρώνοντας το αυτονόητο: τα ιδιωτικά νοσηλευτήρια, τα ΤΑΕΠ των οποίων έχουν ενταχθεί στο ΓεΣΥ πρέπει να κατηγοριοποιηθούν με βάση τις υποδομές και τις υπηρεσίες που προσφέρουν ώστε να υπάρχει σαφής κατεύθυνση προς την Υπηρεσία Ασθενοφόρων σχετικά με τη διαχείριση των επειγόντων περιστατικών, προκειμένου αυτά να τυγχάνουν ενδεδειγμένου και άμεσου χειρισμού. Στο πλαίσιο της συνάντησης συστάθηκε επιτροπή, της οποίας θα προεδρεύει η διευθύντρια των Ιατρικών Υπηρεσιών, με τη συμμετοχή του ΟΑΥ, του ΟΚΥπΥ, του ΠΙΣ, της Υπηρεσίας Ασθενοφόρων και των ΤΑΕΠ των ιδιωτικών νοσηλευτηρίων που εντάχθηκαν στο ΓεΣΥ, με στόχο να αποφασιστούν κριτήρια για την κατηγοριοποίηση των ΤΑΕΠ με βάση τις υποδομές και υπηρεσίες που προσφέρουν. Σύμφωνα με την υπουργό Υγείας, η Επιτροπή θα υποβάλει εντός 15 ημερών τις τελικές της εισηγήσεις ενώπιόν της. Αναφορικά με το «δεν δύναται, κατά τη δεδομένη στιγμή, να το διαχειριστεί» δεν έγινε καμία διευκρίνιση.

Τι ισχύει;

Στην ανακοίνωση του ιδιωτικού νοσοκομείου «Απολλώνιο», της περασμένης Τετάρτης (δημοσιεύθηκε σε εφημερίδες την Πέμπτη 19/10/2023) για την επαναλειτουργία του ΤΑΕΠ του και ένταξή του στο ΓεΣΥ από σήμερα Δευτέρα 23 Οκτωβρίου 2023, τονίζεται με κεφαλαία γράμματα ότι «ΔΕΝ ΕΦΗΜΕΡΕΥΕΙ για πολυτραυματίες και παιδιατρικά (παθολογικά) περιστατικά». Προστίθεται δε ότι οι στόχοι του ΤΑΕΠ του Απολλώνιου Ιδιωτικού Νοσοκομείου είναι, μεταξύ άλλων, «η οργάνωση των διακομιδών των ασθενών σε περίπτωση που δεν υπάρχει δυνατότητα εξειδικευμένης αντιμετώπισης βαρέων περιστατικών (πολυτραυματίες, εγκαυματίες κ.λπ)». Χθες, Κυριακή 22/10/2023, στην ιστοσελίδα του νοσηλευτηρίου δεν υπήρχε στη σχετική ανακοίνωση η συγκεκριμένη διευκρίνιση που αφορά πολυτραυματίες και παιδιατρικά περιστατικά.

Περί ποιότητας

Καλά ενημερωμένες πηγές που μίλησαν στον «Π» υπό το καθεστώς της ανωνυμίας, κάνουν λόγο για κάποια ανέτοιμα ΤΑΕΠ, που στελεχώνονται και με προσωπικό το οποίο δεν είναι πραγματικά εξειδικευμένο (κάποιοι μιλούν και για ανειδίκευτους τελειόφοιτους γιατρούς που δεν είναι σίγουρο πόσα και πόσο σοβαρά περιστατικά έχουν χειριστεί), για ειδικούς γιατρούς που, παρά τη θέλησή τους, υποχρεώνονται να μπουν στο 24ωρο σύστημα βάρδιας/εφημερίας των ΤΑΕΠ αφήνοντας πίσω δικά τους (κάποια ήδη προγραμματισμένα) ραντεβού/περιστατικά κ.λπ. Στον «Π» λέχθηκε από πηγές που γνωρίζουν καλά το θέμα ότι το ΤΑΕΠ είναι και ένας τρόπος να συμπληρώνει μονάδες (αύξηση εσόδων) που χάνει ένα νοσηλευτήριο λόγω των νέων συμβάσεων με τον ΟΑΥ, «χωρίς να υπάρχει κάτι το μεμπτό σε αυτό, αρκεί βέβαια να είναι όπως πρέπει το Τμήμα Πρώτων Βοηθειών». «Τραβάς τις κουρτίνες, πεθαίνει ο άρρωστος, και μετά… 'παρά τις υπεράνθρωπες προσπάθειες των γιατρών, ο ασθενής κατέληξε'. Ποιος ενδιαφέρεται για την ποιότητα;» διερωτήθηκε πηγή, συμπληρώνοντας ότι αυτά είναι ανεπίτρεπτα «σε ένα ακριβοπληρωμένο Σύστημα Υγείας με χρυσοπληρωμένους γιατρούς από το υστέρημα του πολίτη, ο οποίος την ώρα που θα χρειαστεί Πρώτες Βοήθειες ενδεχομένως να μην τις πάρει στην ποιότητα που θα έπρεπε και δικαιούται γιατί δεν θα τον εξετάσει ο κατάλληλος γιατρός».

Πρωτιά…

Για πρώτη φορά από την έναρξη της πανδημίας του νέου κορωνοϊού (SARS-CoV-2), τον Φεβρουάριο του 2023 δεν είχε καταγραφεί επιπρόσθετη θνησιμότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση στο σύνολό της, ωστόσο η Κύπρος ήταν η χώρα στην οποία καταγράφηκε το υψηλότερο ποσοστό επιπρόσθετων θανάτων τον ίδιο μήνα, σύμφωνα με δεδομένα που έδωσε στη δημοσιότητα η Eurostat, η Στατιστική Υπηρεσία της ΕΕ. Πιο συγκεκριμένα, τον Φεβρουάριο του 2023, δύο στα τρία κράτη μέλη δεν κατέγραψαν επιπρόσθετους θανάτους (δηλαδή ο δείκτης θνησιμότητας έπεσε κάτω από τον μέσο αριθμό θανάτων κατά την ίδια περίοδο μεταξύ 2016-2019). Μεταξύ των χωρών που κατέγραψαν θετικούς δείκτες ασυνήθιστου αριθμού θανάτων, τα μεγαλύτερα ποσοστά καταγράφηκαν στην Κύπρο (12,5% πάνω από τον μέσο όρο της περιόδου αναφοράς) και την Ελλάδα (+12,3%). Πανευρωπαϊκά, ο δείκτης βρέθηκε τον Φεβρουάριο του 2023 στο -2%, πέφτοντας κάτω από τον μέσο όρο της περιόδου αναφοράς για πρώτη φορά από τον Φεβρουάριο του 2020. [ΚΥΠΕ, 18/4/2023].