Κρυφτούλι με συντάξεις πολυσυνταξιούχων αξιωματούχων – ΥΠΟΙΚ και Νομική Υπηρεσία δεν ξεκαθάρισαν τις προθέσεις τους

Δύσκολο το εγχείρημα που ανέλαβε το Υπουργείο Οικονομικών για την ετοιμασία μιας και μόνο νομοθεσίας που να ρυθμίζει ολιστικά τα προκλητικά συνταξιοδοτικά ωφελήματα που απολαμβάνουν σήμερα αιρετοί και κρατικοί αξιωματούχοι. Το νομοσχέδιο θα αφορά όλες τις βαθμίδες αξιωματούχων και θα ρυθμίζει το θέμα των πολλαπλών συντάξεων, την ταυτόχρονη καταβολή σύνταξης ή συντάξεων και μισθού σε εν ενεργεία αξιωματούχους καθώς και το όριο συνταξιοδότησης των υπουργών και των βουλευτών που σήμερα είναι το 60ό έτος. Η εκπρόσωπος του Υπουργείου Οικονομικών δεν ήταν σε θέση χθες να προσδιορίσει χρονικά την κατάθεση του νομοσχεδίου στη Βουλή. Διαβεβαίωσε, ωστόσο, ότι η νέα προτεινόμενη νομοθεσία θα ετοιμαστεί σε συνεργασία με τη Νομική Υπηρεσία για να είναι συμβατή με το Σύνταγμα και με τις σχετικές δικαστικές αποφάσεις. Μετά τη χθεσινή εξέλιξη, οι βουλευτές της Επιτροπής Οικονομικών αποφάσισαν να θέσουν στο περιθώριο τις τέσσερις προτάσεις νόμου που εκκρεμούν ενώπιόν τους μέχρι να κατατεθεί το νομοσχέδιο από την κυβέρνηση Χριστοδουλίδη προκειμένου να εξεταστούν συλλογικά όλα τα προτεινόμενα νομοθετήματα.

Με ή χωρίς αναδρομική ισχύ

Το κρίσιμο ερώτημα που παραμένει μετέωρο είναι κατά πόσο η νέα νομοθεσία που θα ετοιμάσει η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη θα έχει αναδρομική ισχύ. Δηλαδή, θα επηρεάσει και τα ωφελήματα των υφιστάμενων αξιωματούχων αλλά και των μελών του Υπουργικού Συμβουλίου που με βάση την κείμενη νομοθεσία θεμελιώνουν συνταξιοδοτικά ωφελήματα με τη συμπλήρωση 18 μηνών θητεία σε υπουργικό θώκο. Το ερώτημα αυτό δεν απαντήθηκε στη χθεσινή συνεδρία της Επιτροπής Οικονομικών της Βουλής. « Αφ' ης στιγμής δεν αποποιείται τη δημοσιοϋπαλληλική του σύνταξη, είναι δυνατόν ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης να καταθέσει στη Βουλή νομοσχέδιο που να αναστέλλει ή να καταργεί τη σύνταξή του ή να μειώνει στο ελάχιστο τα μηνιαία εισοδήματά του;» διερωτήθηκαν βουλευτές της αντιπολίτευσης σε «πηγαδάκια» με δημοσιογράφους, μετά το πέρας της συνεδρίας της Επιτροπής Οικονομικών.

Ακόμη και να μην περιλαμβάνεται αναδρομική ισχύ στο κυβερνητικό νομοσχέδιο, οι βουλευτές μπορούν να νομοθετήσουν – εφόσον το επιθυμούν – προς αυτή την κατεύθυνση και να κριθεί το ζήτημα στο Συνταγματικό Δικαστήριο. Υπήρξαν αρκετές περιπτώσεις στο παρελθόν και μια μόλις πρόσφατα, που η εκτελεστική εξουσία αμφισβήτησε νομοθεσίες που ψήφισε η Βουλή, προσέφυγε στο Συνταγματικό Δικαστήριο κατόπιν γνωμάτευσης του Γενικού Εισαγγελέα και στο τέλος, έχασε. Όπως αποδείχθηκε, οι γνωματεύσεις του Γενικού Εισαγγελέα και της Νομικής Υπηρεσίας δεν είναι θέσφατες.

Αλαλούμ με τις νομοθεσίες

Οι βουλευτές της Επιτροπής Οικονομικών δεν μπόρεσαν να βγάλουν άκρη για το πώς γίνεται ένας υπουργός να λαμβάνει ταυτόχρονα δημοσιοϋπαλληλική σύνταξη ή σύνταξη δημάρχου ή ένας πρώην αξιωματούχος να λαμβάνει σύνταξη υπουργού, σύνταξη βουλευτή αλλά και σύνταξη δημάρχου. Αιτία, οι πολλές νομοθεσίες που βρίσκονται σε ισχύ για τα συνταξιοδοτικά ωφελήματα των αξιωματούχων. Κατά τη συζήτηση του θέματος χθες στην Επιτροπή Οικονομικών της Βουλής αποκαλύφθηκε το αλαλούμ που επικρατεί αναφορικά με την ερμηνεία των σχετικών νομοθεσιών για το ποιοι αξιωματούχοι δικαιούνται και πόσες συντάξεις και από ποια ηλικία. Άλλα έλεγαν Υπουργείο Οικονομικών - Νομική Υπηρεσία και άλλα η Ελεγκτική Υπηρεσία, που κατέγραψε λεπτομερώς σε υπόμνημά της όλους τους νόμους που βρίσκονται σε ισχύ για τα συνταξιοδοτικά ωφελήματα των αξιωματούχων. Ειδικότερα:

1 Ο περί Συντάξεων (Ορισμένοι Αξιωματούχοι της Δημοκρατίας) Νόμος του 1980 (Ν. 49/1980). Αφορά τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον πρόεδρο της Βουλής, τους υπουργούς, τους υφυπουργούς, τους βουλευτές και τους ευρωβουλευτές. Με βάση τον εν λόγω νόμο, η σύνταξη του Προέδρου της Δημοκρατίας καταβάλλεται με την αφυπηρέτησή του, ενώ του προέδρου της Βουλής, των υπουργών, των υφυπουργών και των βουλευτών στο 60ό έτος της ηλικίας τους.

2 Ο περί Συντάξεως Νόμος του 1997 (Ν. 97(Ι)/1997) και ο περί Συνταξιοδοτικών Ωφελημάτων Κρατικών Υπαλλήλων και Υπαλλήλων του Ευρύτερου Δημόσιου Τομέα περιλαμβανομένων και των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης Νόμος του 2012 (Ν.216(0/2012). Οι δυο νομοθεσίες αφορούν τους δικαστές, τον Γενικό Εισαγγελέα, τον Γενικό Ελεγκτή, τον Γενικό Λογιστή και τους βοηθούς, καθώς και τους δημοσίους υπαλλήλους που διορίστηκαν προ της 1ης Οκτωβρίου 2011. Για τους δικαστές, τον Γενικό Εισαγγελέα και τον βοηθό Γενικό Εισαγγελέα ισχύει και μετά την ημερομηνία αυτή.

Ο Νόμος Ν.97(1)/1997 προβλέπει ότι, αν οι πιο πάνω αφυπηρετήσουν για την ανάληψη δημόσιου αξιώματος, τότε, αρχίζουν να λαμβάνουν σύνταξη από την ημερομηνία αφυπηρέτησής τους ανεξαρτήτως της ηλικίας τους.

Με τον Νόμο Ν.216(Ι)/2012 που ψηφίστηκε στη συνέχεια, το πιο πάνω ισχύει μόνο για τη σύνταξη που θεμελιώθηκε για υπηρεσία μέχρι της 31/12/2012. Για τη σύνταξη που θεμελιώθηκε για υπηρεσία μετά την 1/1/2013, το εφάπαξ ποσό και η σύνταξη καταβάλλονται πέντε χρόνια πριν την ημερομηνία υποχρεωτικής αφυπηρέτησης, άρα για τη δημόσια υπηρεσία στο 60ό έτος. Το εφάπαξ ποσό καταβάλλεται 15 χρόνια πριν την ημερομηνία υποχρεωτικής αφυπηρέτησης, άρα για τη δημόσια υπηρεσία στο 50ό έτος.

Δέον να σημειωθεί ότι, ο Νόμος 216(Ι)/2012 προβλέπει μεταβατικές διατάξεις ως προς την ηλικία καταβολής του εφάπαξ ποσού και της σύνταξης για υπηρεσία μετά την 1/1/2013. Για παράδειγμα, κάποιος που αφυπηρέτησε το 2018, η σύνταξη θα του καταβληθεί επτά χρόνια (αντί πέντε) και το εφάπαξ ποσό 17 χρόνια (αντί 15) πριν την ημερομηνία υποχρεωτικής αφυπηρέτησης. Ο ίδιος νόμος προβλέπει εξαίρεση των δικαστών και κατ' επέκταση του Γενικού Εισαγγελέα και του βοηθού Γενικού Εισαγγελέα από τις πιο πάνω πρόνοιες. Αυτό σημαίνει ότι, ακόμη και σήμερα, δικαστής που αφυπηρετεί για ανάληψη δημοσίου αξιώματος θα λάβει αμέσως σύνταξη και εφάπαξ ποσό ανεξαρτήτως ηλικίας για όλη του την υπηρεσία.

Το πέναλτι

Με την ψήφιση του νόμου Ν.216(Ι) το 2012 εισήχθη πέναλτι στο εφάπαξ ποσό και στη σύνταξη για πρόωρη αφυπηρέτηση που θεμελιώνονται για υπηρεσία μετά την 1/1/2013. Σήμερα, μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου που ίσχυε μέχρι το 2021, προβλέπεται κλιμακωτή μείωση στη σύνταξη που φθάνει στο 34% για αφυπηρέτηση επτά έτη πριν την ηλικία υποχρεωτικής αφυπηρέτησης και μείωση στο εφάπαξ ποσό που φθάνει το 32% για αφυπηρέτηση 18 έτη πριν την ηλικία υποχρεωτικής αφυπηρέτησης. Η πρόνοια αυτή, επίσης, δεν εφαρμόζεται για τους δικαστές και κατ' επέκταση για τον Γενικό Εισαγγελέα και τον βοηθό Γενικό Εισαγγελέα.

Στους υπαλλήλους του ευρύτερου δημόσιου τομέα και των αρχών τοπικής αυτοδιοίκησης εφαρμόζονται οι οικείες νομοθεσίες που έχουν τη μορφή Κανονιστικών Διοικητικών Πράξεων.

3 Ο περί Επαγγελματικού Σχεδίου Συνταξιοδοτικών Ωφελημάτων των Υπαλλήλων της Κρατικής Υπηρεσίας και του Ευρύτερου Δημόσιου Τομέα περιλαμβανομένων και των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης Νόμος του 2022 (Ν. 210(Ι)/2022). Περιλαμβάνει τους υπαλλήλους του δημόσιου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα που διορίζονται μετά την 1η Οκτωβρίου 2011, καθώς και τον Γενικό Ελεγκτή, τον βοηθό Γενικό Ελεγκτή, τον Γενικό Λογιστή και τον βοηθό Γενικό Λογιστή. Στον υπό αναφορά νόμο δεν προβλέπεται αναστολή καταβολής της σύνταξης. Σε περίπτωση που ο υπάλληλος αφυπηρετήσει πρόωρα (περιλαμβάνει ως λόγο την ανάληψη δημόσιου αξιώματος), η σύνταξη αρχίζει να καταβάλλεται στην ηλικία των 63 ετών και το εφάπαξ ποσό στην ηλικία των 50 ετών. Στον νόμο προβλέπεται ανάλογο πέναλτι στο εφάπαξ ποσό και στη σύνταξη για πρόωρη αφυπηρέτηση όπως αυτά προβλέπονται στον Νόμο Ν.216(0/2012.

4 Ο Περί Χορήγησης Σύνταξης στους Δημάρχους Δημοτικοί Κανονισμοί του Δήμου Λάρνακας του 2011. Οι εν λόγω Κανονισμοί υιοθετήθηκαν σταδιακά από όλους τους δήμους και προβλέπουν όπως η σύνταξη δημάρχου καταβάλλεται στο 60ό έτος. Δεν προβλέπεται αναστολή της σύνταξης κατά την περίοδο ανάληψης άλλου αξιώματος ή θέσης.

5 Ο περί Συντάξεων Κρατικών Αξιωματούχων Νόμος του 2011 (Ν. 88(Ι)/2011). Πρόκειται για γενική νομοθεσία που αφορά όλες τις πιο πάνω κατηγορίες αξιωματούχων και ρυθμίζει γενικά θέματα εισφορών. Το άρθρο 3 του νόμου έθετε ανώτατο όριο στη συνολική σύνταξη που λαμβάνει αξιωματούχος πολλαπλών συντάξεων ως το ήμισυ των υψηλότερων συντάξιμων απολαβών για οποιοδήποτε εξ αυτών και προνοούσε επίσης την αναστολή καταβολής σύνταξης σε όποιον αναλάμβανε άλλο αξίωμα. Το άρθρο αυτό κρίθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο αντισυνταγματικό στις 7/10/2014 με το επιχείρημα ότι, η σύνταξη αποτελεί περιουσιακό στοιχείο και δεν μπορεί να αναστέλλεται η καταβολή της. Συνεπώς, το πρόβλημα στην προκειμένη περίπτωση ήταν η αναδρομικότητα, δηλαδή, ο επηρεασμός σύνταξης που είχε ήδη θεμελιωθεί.