Ιδού το νέο «Πόθεν Έσχες» που θα εντοπίζει διεφθαρμένους αξιωματούχους

Ο νόμος για το «Πόθεν Έσχες» ψηφίστηκε το 2004 με έναν και μοναδικό στόχο: Να ελέγχονται για αθέμιτο πλουτισμό οι ανώτεροι κρατικοί και αιρετοί αξιωματούχοι, και συγκεκριμένα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο Πρόεδρος της Βουλής, οι υπουργοί και οι βουλευτές. Στη συνέχεια, προστέθηκαν στον κατάλογο με τους ελεγχόμενους αξιωματούχους οι ευρωβουλευτές και οι υφυπουργοί. Από το 2004 μέχρι και σήμερα καμία δήλωση «Πόθεν Έσχες» δεν ερευνήθηκε για να διαπιστωθεί το βάσιμό της. Μετά από σχεδόν 20 χρόνια η Βουλή προχωρεί στην κάλυψη των νομοθετικών κενών που όλα αυτά τα χρόνια καθιστούν ανεφάρμοστη και ουσιαστικά άνευ αντικειμένου τη νομοθεσία για το «Πόθεν Έσχες». Οι βουλευτές της Επιτροπής Θεσμών, σύμφωνα με τον πρόεδρό της κ. Δημήτρη Δημητρίου, επιδίδονται σε έναν αγώνα δρόμου προκειμένου να οριστικοποιήσουν το περιεχόμενο της νέας προτεινόμενης νομοθεσίας. Παραμένει ακόμη ανοιχτό το θέμα της σύνθεσης της ανεξάρτητης επιτροπής που θα αναλαμβάνει τη διεξαγωγή του ελέγχου των δηλώσεων «Πόθεν Έσχες».

Σύνδεση με κρατικά αρχεία

Οι ελεγχόμενοι αξιωματούχοι θα υποβάλλουν μέσω λογισμικού συστήματος που ανέπτυξε το Υφυπουργείο Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής ηλεκτρονικά τις δηλώσεις «Πόθεν Έσχες» οι οποίες θα αφορούν τους ιδίους, τις/τους συζύγους και τα ανήλικα τέκνα τους. Οι ελεγχόμενοι κρατικοί και αιρετοί αξιωματούχοι θα λαμβάνουν από το ηλεκτρονικό σύστημα που θα εφαρμοστεί ειδοποιήσεις μέσω τηλεφωνικής επικοινωνίας ή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου για τυχόν καθυστέρηση στην υποβολή των δηλώσεων περιουσιακών στοιχείων.

Με την ηλεκτρονική υποβολή των δηλώσεων «Πόθεν Έσχες», που περιλαμβάνουν κινητή και ακίνητη περιουσία τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό, θα διασφαλίζεται η απαιτούμενη ομοιομορφία των σχετικών δηλώσεων, θα προβλέπονται οδηγίες για την ορθή συμπλήρωση των πεδίων και θα πραγματοποιείται αυτόματος έλεγχος της ορθής συμπλήρωσης και θα εκδίδεται βεβαίωση υποβολής. Το μηχανογραφημένο σύστημα δεν θα επιτρέπει τη μετέπειτα τροποποίηση/μεταβολή των δηλωθέντων περιουσιακών στοιχείων.

Η πρώτη φάση του έργου, που ολοκληρώθηκε, αφορά την ηλεκτρονική υποβολή των δηλώσεων «Πόθεν Έσχες» και την καταχώρισή τους σε βάση δεδομένων.

Η δεύτερη φάση του έργου, η οποία εκκρεμεί, προβλέπει τη διασύνδεση της συγκεκριμένης βάσης δεδομένων με άλλες κρατικές ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων για άντληση πληροφοριών και πραγματοποίηση αυτόματων ελέγχων. Μεταξύ άλλων, θα εξεταστεί η διασύνδεση του λογισμικού με το Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας, το Τμήμα Οδικών Μεταφορών και το Τμήμα Φορολογίας ώστε να είναι εφικτή η διεξαγωγή έρευνας επί του περιεχομένου των υποβληθεισών δηλώσεων. Για την υλοποίηση της εν λόγω φάσης θα απαιτηθεί, αφενός, διάλογος με τις αρμόδιες αρχές περιλαμβανομένης της επιτρόπου Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα και, αφετέρου, σχετική νομοθετική ρύθμιση προτού τεθεί σε εφαρμογή το νέο «Πόθεν Έσχες».

Οι νέες δηλώσεις

Σύμφωνα με το ενημερωτικό σημείωμα που κατέθεσε στη Βουλή το Υφυπουργείο Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, το νέο «Πόθεν Έσχες» θα λειτουργεί ως εξής:

1. Ηλεκτρονική υποβολή των περιουσιακών στοιχείων.

Οι δηλώσεις των ελεγχόμενων αξιωματούχων θα περιλαμβάνουν την αρχική, η οποία θα υποβάλλεται εντός τριών μηνών από την ανάληψη των καθηκόντων τους και τις περιοδικές, κάθε δύο ή τρία χρόνια, ανάλογα με την τελική απόφαση που θα λάβει η Βουλή εφόσον διατηρούν το δημόσιο αξίωμά τους. Θα καταθέτουν, επίσης, δήλωση περιουσιακών στοιχείων εντός τριών μηνών από τον τερματισμό/ολοκλήρωση της θητείας τους.

Οι δηλώσεις «Πόθεν Έσχες» θα υποβάλλονται μέσω του «gov.cy» και αφορά την περιουσιακή κατάσταση των ιδίων, των συζύγων και των ανήλικων τέκνων τους.

Την πρώτη φορά που θα υποβάλουν δήλωση «Πόθεν Έσχες» ηλεκτρονικά θα συμπληρώσουν όλα τα σχετικά πεδία. Την επόμενη φορά θα εμφανίζεται η τελευταία συμπληρωμένη δήλωση, στην οποία οι αξιωματούχοι θα καταχωρίζουν μόνο τις αλλαγές στην περιουσιακή τους κατάσταση, αν υπάρχουν. Το σύστημα θα στέλνει υπενθύμιση για τις προθεσμίες υποβολής. Επίσης, θα υπάρχει η δυνατότητα εξαγωγής στατιστικών στοιχείων και εκτύπωσης καταστάσεων.

2. Έλεγχος των δηλώσεων. Με την υποβολή των δηλώσεων περιουσιακών στοιχείων θα επιτρέπεται στην Αρχή Ελέγχου να ασκήσει έλεγχο κατά πόσο τα στοιχεία που καταχωρίσθηκαν είναι αληθή. Αυτό θα γίνεται με τη διασύνδεση του συστήματος μέσω web-service με άλλες βάσεις δεδομένων όπως αυτές του Κτηματολογίου, του Τμήματος Οδικών Μεταφορών, του Τμήματος Φορολογίας κ.ά. Όπου υπάρχουν στοιχεία τα οποία δεν καταχωρίσθηκαν, θα ενημερώνεται ο αξιωματούχος και στη συνέχεια θα του επιτρέπεται να ενημερώσει/διορθώσει τη δήλωσή του.

3. Εξαγωγή συμπερασμάτων. Με την εφαρμογή του νέου «Πόθεν Έσχες» θα μπορούν να παραχθούν οι πιο κάτω πληροφορίες, οι οποίες θα υποβοηθήσουν την Αρχή Ελέγχου στην άσκηση αποτελεσματικότερου ελέγχου:

• Εντοπισμός δηλώσεων που η αύξηση της περιουσίας ήταν πέραν του Χ% από την προηγούμενη δήλωση.
• Εντοπισμός δηλώσεων στις οποίες υπήρξαν περιουσιακά στοιχεία τα οποία αποκτήθηκαν εντός συγκεκριμένης περιόδου και των οποίων η αξία κτήσης είναι Χ% πιο κάτω από την τρέχουσα αξία.
• Εντοπισμός δηλώσεων στις οποίες υπάρχουν προσωπικές δαπάνες μεγαλύτερες από Χ ποσό.
• Εντοπισμός δηλώσεων στις οποίες υπήρξαν δωρεές περιουσιακών στοιχείων με τρέχουσα αξία πέραν του Χ ποσού.

Καταγγελίες πολιτών

Μέσω του νέου συστήματος ελέγχου των περιουσιακών στοιχείων των κρατικών και αιρετών αξιωματούχων θα προσφέρεται η δυνατότητα της ηλεκτρονικής υποβολής καταγγελιών από πολίτες καθώς επίσης και ηλεκτρονικής παρουσίασης του αποτελέσματος της έρευνας που διεξήχθη.

Οι πίνακες και τα τιμαλφή

Σε σχέση με το περιεχόμενο της δήλωσης περιουσιακών στοιχείων, βουλευτές της Επιτροπής Θεσμών πρότειναν τη διαφοροποίησή της ώστε να καταγράφεται και η αξία της περιουσίας κατά τον χρόνο απόκτησής της. Επίσης, να καταγράφεται η περιουσία υπόχρεου προσώπου η οποία βρίσκεται στα κατεχόμενα μέρη της Κύπρου και να εξαιρείται η περιουσία που αποκτάται με κληρονομική διαδοχή από τον υπολογισμό του συνόλου της αξίας της περιουσίας. Υπάρχει, επίσης, εισήγηση για να δηλώνονται στο «Πόθεν Έσχες» οι πίνακες ζωγραφικής με εκτίμηση της αξίας τους όπως και τα τιμαλφή (χρυσαφικά, ρολόγια αξίας κ.ο.κ.). Παράλληλα, οι ελεγχόμενοι αξιωματούχοι θα είναι υποχρεωμένοι να αποκαλύπτουν και την αξία των μετοχών που έχουν στην κατοχή τους. Σήμερα, η αποκάλυψη των στοιχείων αυτών περιορίζεται μόνο στον αριθμό των μετοχών και στο όνομα των εταιρειών. Θα δηλώνονται, επίσης, τα περιουσιακά στοιχεία που έχουν τη μορφή εμπιστευμάτων, τυχόν μη εξυπηρετούμενα δάνεια όπως και οι δωροδοτικές και οι δωροληπτικές πράξεις.