Σύλληψη στην Κύπρο για απάτη με αποζημιώσεις από το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνόμπιλ

Την έκδοση Ρώσου υπηκόου με την κατηγορία της εξασφάλισης αποζημιώσεων με ψευδείς παραστάσεις σε σχέση με υλικές ζημιές που προέκυψαν από το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνόμπιλ ζητά η Ρωσία από την Κυπριακή Δημοκρατία. Ο Ρώσος υπήκοος που διαμένει μόνιμα στο Ισραήλ καθώς διαθέτει και την εβραϊκή υπηκοότητα, βρέθηκε στην Κύπρο για διακοπές και συνελήφθη στο αεροδρόμιο Λάρνακας δυνάμει εντάλματος σύλληψης που εκκρεμούσε εναντίον του από την Ιντερπόλ. Ο ίδιος δεν γνώριζε ότι καταζητείτο στη Ρωσία, ότι κηρύχθηκε φυγόδικος και ότι σε βάρος του εκκρεμούσε διεθνές ένταλμα σύλληψης.

Έφεση στο Ανώτατο Δικαστήριο

Μετά από ακρόαση, το Επαρχιακό Δικαστήριο Λάρνακας διέταξε την κράτηση του Ρώσου υπηκόου με σκοπό την έκδοσή του στη Μόσχα. Αποτέλεσμα, να οδηγηθεί στις Κεντρικές Φυλακές. Η υπόθεση έχει αχθεί ενώπιον του Ανώτατου Δικαστηρίου με πενταμελή σύνθεση, μετά την έφεση που κατέθεσε προ ημερών ο Ρώσος υπήκοος διά του δικηγορικού γραφείου Ανδρέα Σάββα & Συνεργάτες Δ.Ε.Π.Ε. Η έφεση στρέφεται εναντίον της απόφασης που εξέδωσε ο δικαστής του Ανώτατου Δικαστηρίου κ. Τεύκρος Θ. Οικονόμου, με την οποίαν απέρριψε την έκδοση προνομιακού εντάλματος Habeas Corpus, το οποίο εκδίδεται με σκοπό την απελευθέρωση κρατούμενου που η κράτησή του κρίνεται παράνομη.

Φοβήθηκαν να καταθέσουν

Στην απόφαση που εξέδωσε στις 11/7/2023 ο δικαστής του Ανώτατου Δικαστηρίου κ. Τεύκρος Θ. Οικονόμου αναφέρεται στην κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στη Ρωσία μετά την εισβολή της στην Ουκρανία, υποδεικνύοντας ότι, το ζήτημα κινδύνου παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το κράτος το οποίο ζητά την έκδοση του φυγόδικου είναι ένας σοβαρότατος και κρίσιμος παράγοντας υπό το πρίσμα του οποίου θα πρέπει να εξετάζεται το αίτημα για έκδοση. Στην προκειμένη περίπτωση, όπως επισημαίνει στην απόφασή του ο δικαστής, εκλήφθηκε ως δεδομένος ο κίνδυνος για τα δικαιώματα του εκζητουμένου, χωρίς να παρουσιάζονται στοιχεία και μαρτυρίες που να επιβεβαιώνουν ότι σε περίπτωση που εκδοθεί στη Ρωσία δεν θα τύχει δίκαιης δίκης ή και θα παραβιαστούν με οποιονδήποτε τρόπο τα δικαιώματά του. Επί τούτου, αναφέρεται ότι η υπεράσπιση είχε εξασφαλίσει μαρτυρία από τη Ρωσία σύμφωνα με την οποία ο εκζητούμενος Ρώσος δεν θα τύγχανε δίκαιης δίκης, ωστόσο, το πρόσωπο που θα έδινε τη μαρτυρία αρνήθηκε να έρθει στην Κύπρο για να καταθέσει ενώπιον δικαστηρίου, φοβούμενος την αντίδραση της Μόσχας που θεωρεί προδότες και εγκληματίες τους πολίτες που καταγγέλλουν τα κακώς κείμενα στη χώρα τους.

Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι, τα δικαστήρια εγκρίνουν την έκδοση ενός φυγόδικου, αλλά την τελική απόφαση για το εάν θα εκδοθεί ή όχι τη λαμβάνει ο εκάστοτε υπουργός Δικαιοσύνης. Στην προκειμένη περίπτωση, η κ. Άννα Κουκκίδη-Προκοπίου θα αναμένει την ολοκλήρωση της δικαστικής διαδικασίας που βρίσκεται σε εξέλιξη στο Ανώτατο Δικαστήριο προτού λάβει την απόφασή της.

Οι αποζημιώσεις

Όπως συνάγεται από το σχετικό έγγραφο που κατατέθηκε στο πλαίσιο της δικαστικής διαδικασίας και έχει στην κατοχή του ο «Π», η Μόσχα καταζητεί τον συγκεκριμένο Ρώσο από τον Φεβρουάριο του 2017 προκειμένου να δικαστεί «για το έγκλημα της κλοπής κεφαλαίων από τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό της Ρωσικής Ομοσπονδίας». Σύμφωνα με το εν λόγω έγγραφο, ο υπό κατηγορία Ρώσος «παρείχε εν γνώσει του ψευδείς και παραπλανητικές πληροφορίες κατά την ανάκτηση αποζημιώσεων σε σχέση με υλικές ζημίες που προέκυψαν από το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνόμπιλ».

Το πυρηνικό ατύχημα σημειώθηκε στις 26/4/1986 στον σταθμό «Βλαντιμίρ Ίλιτς Λένιν» στην Ουκρανία. Οι αποζημιώσεις που καταβλήθηκαν αφορούν, μεταξύ άλλων, την αξία των κατασκευών, συμπεριλαμβανομένων των κατοικιών, των γκαράζ και βοηθητικών χώρων που βρίσκονται εντός των ορίων των ζωνών που απαγορεύθηκε η διακίνηση εξαιτίας της μόλυνσης από ραδιενέργεια. Το Υπουργείο Εσωτερικών της Ρωσίας υποστηρίζει ότι, ο συγκεκριμένος Ρώσος εξαπάτησε το κράτος του καθώς αποζημιώθηκε για περιουσία που δεν ήταν δική του.

Η Ρωσία και οι κυρώσεις

Όπως επισημαίνεται στην απόφαση του δικαστή του Ανώτατου Δικαστηρίου κ. Τεύκρου Θ. Οικονόμου, η περίπτωση της Ρωσικής Ομοσπονδίας είναι όλως ιδιαίτερη. Με απόφαση της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, η οποία υιοθετήθηκε στις 16/3/2022, η χώρα αυτή έπαυσε να αποτελεί μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης λόγω της απρόκλητης και αδικαιολόγητης επίθεσης της εναντίον της Ουκρανίας και της συνεπαγόμενης παραβίασης θεμελιωδών αρχών του Συμβουλίου της Ευρώπης, του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και του διεθνούς δικαίου. Ως αποτέλεσμα τούτου, οι Ρώσοι πολίτες δεν τυγχάνουν πλέον της προστασίας που παρέχει η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, ούτε έχουν τη δυνατότητα να προσφεύγουν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΔΑΔ) αναφορικά με παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους.

Eπιπρόσθετα, στις 23/3/2022 η Επιτροπή Υπουργών υιοθέτησε την απόφαση με βάση την οποία εξειδικεύθηκαν οι νομικές και οικονομικές συνέπειες από την παύση της Ρωσικής Ομοσπονδίας ως μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης. Η ίδια η Ρωσική Ομοσπονδία αποχώρησε στις 23/3/2022 από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Επιπλέον, έπαυσε να αποτελεί μέλος της Ομάδας Κρατών εναντίον της Διαφθοράς (GRECO), εξαιρουμένης της περίπτωσης που η GRECO ασκεί τις αρμοδιότητές της με βάση τη Σύμβαση περί Ποινικού Δικαίου για τη Διαφθορά σε σχέση με τη Ρωσική Ομοσπονδία.

Εξαιρούνται οι φυγόδικοι

Παρά τις πιο πάνω αυστηρότατες κυρώσεις, η Ρωσική Ομοσπονδία παραμένει μέλος της Ευρωπαϊκής Σύμβασης περί Εκδόσεως Φυγοδίκων που συνήφθη στο Παρίσι στις 13/12/1957. Η εν λόγω Σύμβαση κυρώθηκε στην Κύπρο με τον περί της Ευρωπαϊκής Συμβάσεως Εκδόσεως Φυγοδίκων (Κυρωτικός) Νόμο.

Εν ολίγοις, η Ρωσική Ομοσπονδία, ενώ έχει αποκοπεί από την ευρωπαϊκή έννομη τάξη σε σχέση με την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, παραμένει μέλος της Ευρωπαϊκής Σύμβασης περί της Έκδοσης Φυγοδίκων, όπως η Κύπρος και όλα τα άλλα μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης.