Πολιτική Άμυνα: Ψάχνει καταφύγια σε υπόγεια εκκλησιών, δημαρχείων και υπουργείων  

Στην εξεύρεση νέων χώρων σε καινούρια ή ανθεκτικά κτήρια όπου στεγάζονται γραφεία της δημόσιας υπηρεσίας ή άλλων οργανισμών, όπως δήμων, κοινοτήτων, εκκλησιαστικών αρχών, στρέφει τις προσπάθειές της η Πολιτική Άμυνα έτσι ώστε να είναι σε θέση να καλύψει τις ανάγκες δημιουργίας καταφυγίων για ασφαλή διαμονή και προστασία αμάχων σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, κατά την οποία η χώρα βρίσκεται ή οδηγείται σε πόλεμο. Όπως γράψαμε προ μερικών εβδομάδων, ολόκληρες περιοχές σε όλη την Κύπρο θα βρεθούν εκτεθειμένες σε μια έκτακτη περίπτωση σύρραξης, λόγω της απουσίας καταφυγίων. Το πρόβλημα της ορθής γεωγραφικής κατανομής των καταφυγίων της Πολιτικής Άμυνας υπάρχει εδώ και χρόνια και πλέον έχει διογκωθεί. Ολόκληρες συνοικίες έχουν ανεγερθεί, σε διάφορες περιοχές στην Κύπρο, στις οποίες ωστόσο δεν έχουν καθοριστεί χώροι προστασίας του άμαχου πληθυσμού, με αποτέλεσμα σε περίπτωση εχθροπραξιών οι περιοχές αυτές θα είναι ακάλυπτες.

Γίνονται ενέργειες

Με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία, με την ανάληψη των καθηκόντων του ο υπουργός Εσωτερικών Κωνσταντίνος Ιωάννου, σε συνάντηση που είχε με την Πολιτική Άμυνα συζήτησε, μεταξύ άλλων, και το θέμα των καταφυγίων, δίδοντας οδηγίες όπως η Πολιτική Άμυνα προσέλθει με εισηγήσεις για βελτίωση της προσέγγισης και πλάνα για τα καταφύγια. Ως άμεση ενέργεια κρίθηκε η επαναξιολόγηση των υφιστάμενων καταφυγίων και η αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης. Η Πολιτική Άμυνα είναι αυτή τη στιγμή κοντά στην ολοκλήρωση της αξιολόγησης των αναγκών και τον καθορισμό των τύπων των χώρων προστασίας, ενώ ταυτόχρονα μελετώνται τρόποι αύξησης των χώρων και του αριθμού των πολιτών που θα υπάρχει δυνατότητα να εξυπηρετηθούν. Σύμφωνα με πληροφορίες του «Π», η Πολιτική Άμυνα δρομολογεί συνεργασία με εμπειρογνώμονες, οι οποίοι θα βοηθήσουν στον τύπο των σύγχρονων καταφυγίων για προστασία του πληθυσμού στη βάση των νέων δεδομένων. Πρόσθετα, προχωρεί και εξεύρεση νέων χώρων σε καινούρια ή ανθεκτικά κτήρια όπου στεγάζονται γραφεία της δημόσιας υπηρεσίας ή άλλων οργανισμών, όπως δήμοι, κοινότητες, εκκλησιαστικές αρχές κ.λπ. Παράλληλα, όμως, η Πολιτική Άμυνα προχωρά στην αξιολόγηση νέου κτηριακού αποθέματος. Πολλές από τις νέες οικίες – που είναι και πιο ανθεκτικές από στατική άποψη σε σχέση με τις παλιότερες οικοδομές - διαθέτουν υπόγεια, κάτι το οποίο θα πρέπει να εξετασθεί. Αν πληρούν τις προδιαγραφές για να μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους ενοίκους της οικίας ή ακόμα και για τον γύρω πληθυσμό σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Σημαντική παράμετρος, σύμφωνα με αρμόδια πηγή, είναι και το θέμα της σωστής ενημέρωσης του κοινού αναφορικά με τα καταφύγια. Ως εκ τούτου, στις ενέργειες που θα ακολουθήσουν, περιλαμβάνεται και ενημέρωση του πληθυσμού, προκειμένου να τους καθησυχάσει, χωρίς να ενσπείρει τον πανικό, για τους τρόπους διαχείρισης της κρίσης και την προστασία του μπροστά σε οποιαδήποτε μορφή απειλής, περιλαμβανομένου και του πολέμου. Να ενθαρρύνει και να ευαισθητοποιεί τους πολίτες να διαμορφώσουν τα υπόγειά τους, όσοι διαθέτουν στις οικίες τους, ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως χώροι προστασίας.

Η κατάσταση σήμερα

Το Υπουργείο Εσωτερικών, σύμφωνα με την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου με αρ. 51.648 και ημερ. 26/4/2000, ανέλαβε την εφαρμογή του προγράμματος δημιουργίας καταφυγίων Πολιτικής Άμυνας. Το έργο ανατέθηκε στη Δύναμη Πολιτικής Άμυνα η οποία ενισχύθηκε με αριθμό πολιτικών μηχανικών και τεχνικών. Για την εφαρμογή του προγράμματος έγιναν συμφωνίες με ιδιοκτήτες που είχαν στην κατοχή τους υπόγειους χώρους. Με βάση αυτές τις συμφωνίες, οι ιδιοκτήτες έχουν την υποχρέωση, όταν παραστεί ανάγκη, εντός 24 ωρών να παραδώσουν το υπόγειό τους άδειο και καθαρό για προστασία του άμαχου πληθυσμού. Στους χώρους αυτούς τοποθετήθηκαν με έξοδα του κράτους μεταλλικές θύρες, μεταλλικά παράθυρα, φεγγίτες, ντεπόζιτα νερού και τουαλέτες. Το καθεστώς ιδιοκτησίας και χρήσης του υπογείου δεν αλλάζει, αλλά παραμένει στον ιδιοκτήτη. Αποτέλεσμα αυτής της απόφασης ήταν η δημιουργία από το 2000 μέχρι το 2013 περίπου 2.250 καταφυγίων, τα οποία να καλύπτουν περίπου το 30% του πληθυσμού. Το 2015, το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε τη συνέχιση του Προγράμματος Δημιουργίας και Συντήρησης Καταφυγίων Πολιτικής Άμυνας, ως Πρόγραμμα Εντοπισμού και Δημιουργίας Καταφυγίων και Χώρων Προστασίας (οι χώροι προστασίας δεν έχουν μεταλλικές πόρτες και ενισχυμένα παράθυρα). Με βάση την πιο πάνω απόφαση, το κόστος συντήρησης των νέων χώρων βαραίνει τους ιδιοκτήτες, καθότι τα υπόγεια παραμένουν στην απόλυτη κυριότητά τους. Δεν τοποθετούνται πλέον μεταλλικές θύρες, παράθυρα κ.λπ. όπως γινόταν στο παρελθόν στο πλαίσιο ενός πολυδάπανου, όπως αποδείχθηκε, σχεδίου. Οι υπόγειοι χώροι που εντοπίζονται, καταγράφονται ως χώροι τους οποίους οι πολίτες δύνανται να χρησιμοποιήσουν για περιορισμένο χρόνο, την ώρα ενός βομβαρδισμού, για την προσωπική τους ασφάλεια. Σήμερα, σε όλη την Κύπρο υπάρχουν γύρω στα 2.200 καταφύγια σε διαθέσιμους υπόγειους χώρους, χωρίς να είναι εδαφικά δομημένα, και τα οποία καλύπτουν μόνο το 30% του πληθυσμού. Για παράδειγμα, σε παλιούς πυρήνες πόλεων, κατά κανόνα δεν υπάρχουν υπόγειοι χώροι, ενώ σε περιοχές παραλιακών ξενοδοχείων υφίσταται πληθώρα τέτοιων χώρων. Πρόσθετα, όμως, σε νέους οικισμούς που δημιουργήθηκαν τα τελευταία χρόνια δεν έχουν συμπεριληφθεί στη λίστα της Πολιτικής Άμυνας υπόγεια για να καλύψουν τις ανάγκες του πληθυσμού που διαμένει στις περιοχές αυτές. Ωστόσο, ο αριθμός των καταφυγίων μειώνεται με την πάροδο του χρόνου, δεδομένου ότι οι ιδιοκτήτες ζητούν την κατάργησή τους και την αξιοποίηση των χώρων με άλλον τρόπο.