Της Φωτεινής Παπαδοπούλου
Για όσους προσεχώς αναμένεται να γίνουν γονείς ή έστω για αυτούς που το σκέφτονται ακόμα και αναρωτιούνται ποια είναι η αρωγή του κράτους στη νέα αυτή συνθήκη, ο «Π» φρόντισε να συγκεντρώσει αυτά που πρέπει να γνωρίζει ότι δικαιούται ένα ζευγάρι ή ένας νέος γονιός, από τη στιγμή της γέννησης του παιδιού του.
Βοήθημα τοκετού, επίδομα μητρότητας και πατρότητας είναι ωφελήματα που λαμβάνουν οι γονείς από την Υπηρεσία Κοινωνικών Ασφαλίσεων, ύστερα από την υποβολή των σχετικών αιτήσεων. Επιπρόσθετα, με βάση συγκεκριμένα κριτήρια, το Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας είναι αρμόδιο για την παροχή επιδόματος τέκνου/τέκνων, επιδόματος μονογονεϊκής οικογένειας και ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος.
Βοήθημα τοκετού
Πρόκειται για ένα εφάπαξ ποσό το οποίο είναι ίδιο για όλες τις γυναίκες που έχουν δικαίωμα, είτε εκείνες είτε ο σύζυγός τους, και το οποίο καταβάλλεται στη μητέρα. Δικαίωμα έχει η μητέρα εφόσον ένας από τους δύο γονείς πληροί τις ασφαλιστικές προϋποθέσεις.
Οι προϋποθέσεις για την πληρωμή του βοηθήματος τοκετού είναι:
• να έγινε ο τοκετός. Το βοήθημα τοκετού πληρώνεται για τη γέννηση ζωντανού παιδιού, ή παιδιού που γεννιέται νεκρό ύστερα από κύηση 28 τουλάχιστον εβδομάδων, και
• κατά την ημερομηνία του τοκετού η ίδια ή ο σύζυγός της:
α. να έχει πραγματική βασική ασφάλιση ίση τουλάχιστον με το 0,50 της ασφαλιστικής μονάδας και να έχουν παρέλθει τουλάχιστον είκοσι έξι (26) εβδομάδες από την εβδομάδα έναρξης της ασφάλισής του/της, και
β. να έχει πραγματική ή εξομοιούμενη ασφάλιση ίση τουλάχιστον με το 0,39 της ασφαλιστικής μονάδας μέσα στο σχετικό έτος εισφορών.
Το ποσό του βοηθήματος τοκετού ισούται με 6% του ετήσιου ποσού των βασικών ασφαλιστέων αποδοχών και αναθεωρείται κάθε Ιανουάριο. Για να πληρωθεί το βοήθημα τοκετού, η μητέρα πρέπει να υποβάλει αίτηση πάνω σε ειδικό έντυπο που μπορεί να εξασφαλίσει από οποιοδήποτε Επαρχιακό Γραφείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων ή από Κέντρο Εξυπηρέτησης του Πολίτη ή μέσω του διαδικτύου. Η αίτηση για βοήθημα τοκετού μπορεί να γίνει και ηλεκτρονικά, μέσω της Κυβερνητικής Διαδικτυακής Διόδου Ασφαλείας (ΑΡΙΑΔΝΗ), και πρέπει να υποβληθεί εντός δώδεκα μηνών από την ημέρα του τοκετού.
Επίδομα μητρότητας
Σήμερα μία έγκυος εργαζόμενη στην Κύπρο δικαιούται άδεια μητρότητας 18 συνεχόμενων εβδομάδων. Από αυτήν την άδεια, οι 11 εβδομάδες θεωρούνται υποχρεωτική άδεια - δύο εβδομάδες πριν από την εβδομάδα του αναμενόμενου τοκετού, η εβδομάδα του τοκετού και οκτώ εβδομάδες μετά την εβδομάδα του τοκετού.
Υπάρχουν, βέβαια, και περιπτώσεις που για λόγους υγείας του βρέφους (νοσοκομειακή περίθαλψη), σε μια νέα μητέρα μπορεί να χορηγηθεί μια επιπλέον εβδομάδα άδειας μητρότητας για κάθε 21 ημέρες νοσηλείας, υπό την προϋπόθεση ότι η συνολική πρόσθετη άδεια δεν υπερβαίνει τις 6 εβδομάδες.
Η άδεια μητρότητας αυξάνεται από 18 σε 22 εβδομάδες για το δεύτερο παιδί και σε 26 εβδομάδες από το τρίτο παιδί και για όλα τα παιδιά που θα ακολουθήσουν. Η αύξηση της άδειας μητρότητας αφορά όλες τις περιπτώσεις απόκτησης παιδιού με τοκετό, υιοθεσία ή μέσω παρένθετης μητέρας.
Στην περίπτωση της αναθέτουσας κατά νόμο μητέρας η οποία χρησιμοποιεί παρένθετη μητέρα για να αποκτήσει παιδί, δικαιούται επίσης άδεια μητρότητας 18 συνεχόμενων εβδομάδων εφόσον προσκομίσει στον εργοδότη μια δικαστική εντολή με την οποία ορίζεται ότι πρόκειται να αποκτήσει παιδί μέσω παρένθετης μητέρας και ιατρικό πιστοποιητικό με το οποίο θα δηλώνεται η ημερομηνία έναρξης της κύησης. Μία παρένθετη μητέρα έχει επίσης το δικαίωμα άδειας μητρότητας, 14 συνεχόμενων εβδομάδων, εκ των οποίων οι δύο θα πρέπει να λαμβάνονται πριν από τον τοκετό.
Το επίδομα μητρότητας ισούται με το 72% του εβδομαδιαίου μέσου όρου των βασικών ασφαλιστικών αποδοχών των ασφαλισμένων γυναικών κατά το προηγούμενο «σχετικό έτος εισφορών». Το εβδομαδιαίο ποσό του βασικού επιδόματος αυξάνεται στο 80% εάν η μητέρα έχει ένα προστατευόμενο μέλος, 90% αν έχει δύο προστατευόμενα μέλη και 100% εάν έχει τρία προστατευόμενα μέλη.
Επίδομα πατρότητας
Δικαιούχοι 2 εβδομάδων επιδόματος πατρότητας είναι οι ασφαλισμένοι σύζυγοι που βρίσκονται με άδεια πατρότητας, πληρούν τις ασφαλιστικές προϋποθέσεις και δεν λαμβάνουν πλήρεις απολαβές από τον εργοδότη. Επίσης, άλλη προϋπόθεση είναι να έχουν σχέση γάμου, πολιτικού ή θρησκευτικού, ή σύμφωνο συμβίωσης.
Το επίδομα ισούται με το 72% του μέσου όρου των βασικών ασφαλιστικών αποδοχών του κατά το «σχετικό έτος εισφορών». Η περίοδος μέσα στην οποία μπορεί να λάβει αιτητής το επίδομα αρχίζει την εβδομάδα του τοκετού και λήγει μετά την παρέλευση 16 εβδομάδων.
Αίτηση για την καταβολή του επιδόματος μητρότητας ή πατρότητας κατατίθεται στις Υπηρεσίες Κοινωνικών Ασφαλίσεων ή στα Κέντρα Εξυπηρέτησης του Πολίτη (ΚΕΠ) από την ημέρα που αρχίζει η άδεια μητρότητας ή πατρότητας, ή ηλεκτρονικά, μέσω της Κυβερνητικής Διαδικτυακής Διόδου Ασφαλείας (ΑΡΙΑΔΝΗ).
Επίδομα τέκνου
Η οικογένεια που έχει δικαίωμα σε επίδομα τέκνου πρέπει να έχει νόμιμη και συνεχή διαμονή στις περιοχές όπου η Κυπριακή Δημοκρατία ασκεί αποτελεσματικό έλεγχο, κατά τα πέντε (5), τουλάχιστον, έτη που προηγούνται της υποβολής της αίτησης. Η οικογένεια όμως δεν δικαιούται επίδομα, εφόσον η συνολική αξία των περιουσιακών της στοιχείων υπερβαίνει το ένα εκατομμύριο διακόσιες χιλιάδες ευρώ (€1.200.000).
Εφόσον πληρούνται τα πιο πάνω, το επίδομα παραχωρείται σε οικογένεια της οποίας το ετήσιο ακαθάριστο οικογενειακό εισόδημα δεν υπερβαίνει: (α) Τις σαράντα εννιά χιλιάδες ευρώ (€49.000), όταν η οικογένεια έχει ένα (1) μόνο εξαρτώμενο τέκνο. (β) Τις πενήντα εννέα χιλιάδες ευρώ (€59.000), όταν η οικογένεια έχει δύο (2) εξαρτώμενα τέκνα και στην περίπτωση περισσότερων εξαρτώμενων τέκνων (πολύτεκνες οικογένειες) αυξάνεται κατά πέντε χιλιάδες ευρώ (€5.000) για κάθε επιπρόσθετο τέκνο.
Για την υποβολή της αίτησης για επίδομα τέκνου απαιτείται η συμπλήρωση της ηλεκτρονικής αίτησης και η υποβολή των απαραίτητων πιστοποιητικών, μέσω του CY Login, μέχρι την 31η Δεκεμβρίου κάθε έτους και, σύμφωνα με τον κ. Χρήστο Διομήδους, λειτουργό Διαχείρισης Επιδομάτων, η διαδικασία της αίτησης πραγματοποιείται μόνο μια φορά, «έως ότου υπάρξει κάποια αναθεώρηση των δεδομένων της οικογενειακής κατάστασης, οπότε και πρέπει να συμπληρωθεί το έντυπο αλλαγής». Η καταβολή του επιδόματος τέκνου γίνεται πάντα μια φορά τον χρόνο και περίπου στα τέλη Μαΐου, όπως μας ενημέρωσε ο κ. Διομήδους.
Επίδομα μονογονεϊκής οικογένειας
Το επίδομα μονογονεϊκής οικογένειας παραχωρείται επιπρόσθετα του επιδόματος τέκνου και το ύψος του επιδόματος είναι ανάλογο με τον αριθμό των τέκνων στην οικογένεια και αντιστρόφως ανάλογο με το ύψος του εισοδήματος.
Νοουμένου ότι πληρούνται τα κριτήρια για λήψη επιδόματος τέκνου, το επίδομα μονογονεϊκής οικογένειας παραχωρείται σε οικογένεια της οποίας το ετήσιο ακαθάριστο οικογενειακό εισόδημα δεν υπερβαίνει τις σαράντα εννιά χιλιάδες ευρώ (€49.000).
Σημαντική διευκρίνιση για το ποια θεωρείται μονογονεϊκή οικογένεια είναι αυτή στην οποία ένας γονέας ζει χωρίς σύζυγο/συμβίο μαζί με τα εξαρτώμενα τέκνα του. Ακόμη, αξίζει να αναφερθεί ότι το επίδομα μονογονεϊκής καταβάλλεται μηνιαίως.
Η αίτηση για αυτό το επίδομα πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο και σε περίπτωση αλλαγής της οικογενειακής σύστασης, ο πολίτης υποχρεούται να ενημερώσει την υπηρεσία για οποιεσδήποτε αλλαγές στα προσωπικά του στοιχεία, οικογενειακής κατάστασης, τόπου διαμονής κ.λπ. συμπληρώνοντας το σχετικό έντυπο.
Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα
Οποιοδήποτε άτομο του οποίου το εισόδημα και άλλοι οικονομικοί πόροι δεν αρκούν για να καλύψουν τις βασικές και ειδικές του ανάγκες, όπως αυτές ορίζονται από τη σχετική νομοθεσία, δύναται να αιτηθεί τη χορήγηση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, το οποίο παρέχεται υπό τη μορφή οικονομικής στήριξης και/ή υπηρεσιών.
Το ύψος του επιδόματος ποικίλει ανάλογα με το εισόδημα του δικαιούχου. Όταν το εισόδημα του αιτητή αυξάνεται, το επίδομα μειώνεται. Το συνολικό ποσό που λαμβάνει ο αιτών ποικίλει ανάλογα με τα μέλη της οικογένειάς του και τις ειδικές ανάγκες τους.
Το συνολικό εισόδημα των μελών της οικογενειακής μονάδας πρέπει να είναι χαμηλότερο των συνολικών αναγκών που αξιολογούνται βάσει του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, ώστε να είναι η οικογένεια δικαιούχα του συγκεκριμένου επιδόματος.
Τι διεκδικούν οι μονογονιοί
Ο «Π», επικοινωνώντας με την πρόεδρο του Παγκύπριου Συνδέσμου Μονογονεϊκών Οικογενειών και Φίλων, Αργεντούλα Ιωάννου, έλαβε γνώση για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ευάλωτες μονογονεϊκές οικογένειες, καθώς και για τη σειρά αιτημάτων που έχει καταθέσει ο σύνδεσμος προς το Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας και την υφυπουργό Μαριλένα Ευαγγέλου.
«Έχουμε καταθέσει υπόμνημα στην υφυπουργό Κοινωνικής Πρόνοιας εδώ και δύο μήνες περίπου για τροποποίηση της νομοθεσίας που αφορά τις μονογονεϊκές οικογένειες και αναμένουμε απάντηση. Ένα σοβαρό ζήτημα για το οποίο ζητάμε την αναθεώρηση της νομοθεσίας είναι ο ορισμός της μονογονεϊκής οικογένειας ως τέτοιας», αναφέρει η κ. Ιωάννου.
«Το μονογονεϊκό επίδομα θα πρέπει να δίνεται άμεσα με τη διακοπή της συμβίωσης και εντός λογικού χρονικού διαστήματος από αυτήν, νοούμενου ότι αυτή αποδεικνύεται με βεβαίωση του κοινοτάρχη ή άλλον έγκυρο τρόπο (π.χ. διαμονή του άλλου γονέα σε άλλο σπίτι, ή έκδοση ενός διατάγματος μέριμνας ή διατροφής). Η έκδοση διαζυγίου για την καταβολή του επιδόματος ως προϋπόθεση του μονογονεϊκού επιδόματος προκαλεί απώλεια του επιδόματος για 6 μήνες ή και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα», καταγράφεται στο σχετικό υπόμνημα του συνδέσμου.
Επιπρόσθετα, το μονογονεϊκό επίδομα «θα πρέπει άμεσα να αποσυνδεθεί από τη συμβίωση της/του μονογονιού ή τον γάμο με οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο του ιδίου ή άλλου φύλου. Είναι ξεκάθαρο ότι ο άλλος συμβίος ή νέος σύζυγος εκτός του πατέρα του παιδιού, δεν έχει καμία νομική υποχρέωση μεγαλώματος του παιδιού της/του μονογονιού». Η κ. Ιωάννου δηλώνει με αγανάκτηση πως το επίδομα αποκόπτεται αυτόματα χωρίς διερεύνηση οποιασδήποτε καταγγελίας ή υποψίας για ύπαρξη συντρόφου, βάζοντας τον γονιό σε μια περιπέτεια ενστάσεων και ψυχοφθόρων διαδικασιών.
Στο υπόμνημα που κατέθεσε ο σύνδεσμος στην υφυπουργό, γίνεται λόγος και για το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, «το οποίο καταβάλλεται σε μονογονεϊκές οικογένειες, και απαιτούμε να σταματήσει να αφαιρείται από αυτό το μονογονεϊκό επίδομα αλλά και το ποσό της διατροφής, αφού με τον τρόπο αυτόν ακυρώνεται στην πράξη η οικονομική στήριξη μέσω του ΕΕΕ».
