Μείωση του αριθμού των νεοσυλλέκτων που επικαλούνται διάφορα ψυχικά - ψυχιατρικά νοσήματα για να αποφύγουν τη στρατιωτική θητεία καταγράφεται τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που εξασφαλίσαμε από το Υπουργείο Άμυνας. Γεγονός που αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στη μείωση της στρατιωτικής θητείας στους 14 μήνες που εφαρμόστηκε το έτος 2016 ταυτόχρονα με τον θεσμό του συμβασιούχου οπλίτη (ΣΥΟΠ).
Ειδικότερα, κατά το έτος 2013, το ποσοστό των νεοσυλλέκτων που έλαβε αναβολή από την υποχρέωση στράτευσης λόγω ψυχικών και ψυχιατρικών νοσημάτων ανήλθε στο 5,5% των καταταγέντων της 2013 ΕΣΣΟ, το 2014 στο 6%, το 2015 στο 8,6%, το 2016 στο 6,5%, το 2017 στο 6,5%, το 2018 στο 4,8%, το 2019 στο 5,5%, το 2020 στο 5,7%, το 2021 στο 5,1% και το 2022 στο 4,3%.
Τα μέτρα
Σύμφωνα με το Υπουργείο Άμυνας, για την αντιμετώπιση του φαινομένου της φυγοστρατίας λήφθηκαν αρκετά μέτρα τα οποία συνέβαλαν επιτυχώς στη μείωση του αριθμού των στρατευσίμων που επικαλούνται ψυχικά - ψυχιατρικά νοσήματα για να μην υπηρετήσουν στην ΕΦ. Τα σημαντικότερα από αυτά τα μέτρα έχουν ως εξής:
1 Η στρατιωτική θητεία μειώθηκε στους 14 μήνες.
2 Καθιερώθηκε η ειδική στρατιωτική θητεία για να υπηρετούν οι εθνοφρουροί, που για ψυχολογικούς, κυρίως, λόγους, θα λάμβαναν αναβολή ή και απαλλαγή από την ΕΦ.
3 Ενισχύθηκε η ψυχολογική και η συμβουλευτική στήριξη των εθνοφρουρών μέσα από διάφορα προγράμματα της Διεύθυνσης Υγειονομικού του ΓΕΕΦ, της Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων και του ΚΕΝΘΕΑ.
4 Ο Κυπριακός Οργανισμός Αθλητισμού διαθέτει, πλέον, την εξουσία να μην εκδίδει ή και να ανακαλεί δελτία υγείας από εθνοφρουρούς αθλητές - πρόκειται κυρίως για ποδοσφαιριστές - που έλαβαν προσωρινό απολυτήριο είτε λόγω ακαταλληλότητας για στράτευση (Ι/5), είτε λόγω χορηγηθείσας σε αυτούς αναβολής εκπλήρωσης της υποχρέωσης στρατιωτικής υπηρεσίας λόγω νοσήματος/πάθησης που σχετίζεται με την ψυχική τους υγεία. Χωρίς το απαιτούμενο δελτίο υγείας, οι αθλητές δεν μπορούν να αγωνίζονται σε επίσημους αγώνες.
5 Τροποποιήθηκε η νομοθεσία περί κατοχής πυροβόλου όπλου, ειδικά για τα πρόσωπα που δεν υπηρέτησαν τη στρατιωτική τους θητεία επικαλούμενα ψυχικά - ψυχιατρικά νοσήματα. Τα πρόσωπα που δεν έχουν υπηρετήσει τη θητεία τους στην ΕΦ, ή έτυχαν απαλλαγής λόγω ψυχικών νοσημάτων, δεν μπορούν να εξασφαλίσουν άδεια οπλοκατοχής. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούν να εξασφαλίσουν άδεια κυνηγετικού όπλου και κατ' επέκταση να επιδίδονται στο αγαπημένο τους σπορ, το κυνήγι ή τη σκοποβολή. Δεν νοείται πρόσωπο που απαλλάσσεσαι από την υποχρέωση στρατιωτικής θητείας λόγω ψυχασθένειας να είναι την ίδια ώρα κάτοχος άδειας κυνηγετικού όπλου.
6 Η απλοποίηση των διαδικασιών κατάταξης των νεοσυλλέκτων μέσω της ηλεκτρονικής δήλωσης των στοιχείων και των επιλογών τους και η κατάργηση της παραμονής τους στα Κέντρα Εκπαίδευσης Νεοσυλλέκτων.
Στην ερώτηση κατά πόσο δρομολογούνται και άλλα μέτρα που στοχεύουν στη μείωση της φυγοστρατίας, λάβαμε από το Υπουργείο Άμυνας την εξής απάντηση: «Το ποσοστό φυγοστρατίας, λόγω των προαναφερθέντων μέτρων, βρίσκεται σήμερα σε χαμηλό επίπεδο. Ασφαλώς, ως Υπουργείο Άμυνας αφουγκραζόμενοι τις ανάγκες των συμπολιτών μας και τις εκάστοτε συνθήκες, θα συνεχίσουμε να εξετάζουμε και να υλοποιούμε μέτρα για διατήρηση του χαμηλού ποσοστού φυγοστρατίας».
Γνωματεύσεις κατά παραγγελία
Όπως μας επιβεβαιώθηκε από το Υπουργείο Άμυνας, υπήρξαν περιπτώσεις στο παρελθόν που εθνοφρουροί παρουσίασαν ιατρικές γνωματεύσεις που τους έφεραν να αντιμετωπίζουν διάφορα ψυχικά νοσήματα με σκοπό να εξασφαλίσουν αναστολή ή και απαλλαγή από την ΕΦ, οι οποίες διαπιστώθηκε ότι δεν ανταποκρίνονταν στην πραγματικότητα. «Σε περίπτωση που υπάρχουν βάσιμες υποψίες ότι η απόφαση της Επιτροπής Εξέτασης Σωματικής Ικανότητας (ΕΕΣΙ) ή της Επιτροπής Εξέτασης Ψυχικής Ικανότητας (ΕΕΨΙ) στηρίχτηκε σε ψευδείς παραστάσεις, ο υπουργός Άμυνας και ο αρχηγός της ΕΦ έχουν το δικαίωμα αυτεπάγγελτα να παραπέμψουν τον ασθενή για επανεξέταση ή επιπλέον σε ειδικό ιατροσυμβούλιο, γεγονός που έχει συμβεί στο παρελθόν», μας λέχθηκε από το Υπουργείο Άμυνας.
Σημειώνεται ότι, η ΕΕΣΙ και η ΕΕΨΙ είναι θεσμοθετημένα όργανα και η λειτουργία τους καθορίζεται στον περί Εθνικής Φρουράς Νόμο. Στην ΕΕΨΙ συμμετέχουν τρεις ψυχίατροι, ο ένας προέρχεται από τον δημόσιο τομέα, ο δεύτερος από τον ιδιωτικό τομέα και ο τρίτος από την Εθνική Φρουρά, οι οποίοι εξετάζουν τον ασθενή. Εάν διαπιστώσουν ότι η γνωμάτευση του θεράποντος ιατρού δεν ανταποκρίνεται στη κλινική εικόνα του ασθενούς, τον παραπέμπουν σε εξειδικευμένες ψυχοδιαγνωστικές εξετάσεις.
122 οπλίτες με ειδική θητεία
Εκ του αποτελέσματος φαίνεται ότι η απόφαση εφαρμογής της Ειδικής Στρατιωτικής Θητείας αποτελεί έναν από τους παράγοντες που ώς ένα βαθμό συνέβαλε στη μείωση της φυγοστρατίας.
Η Ειδική Στρατιωτική Θητεία αποτελεί απόφαση της Υγειονομικής Επιτροπής, η οποία κρίνει εάν κάποιος εθνοφρουρός θα υπηρετήσει τη θητεία του σε αυτή την κατηγορία με βάση τις πρόνοιες του πίνακα νοσημάτων, παθήσεων και βλαβών. Η Ειδική Θητεία δύναται να εκπληρώνεται σε όλα τα στρατόπεδα και τις μονάδες της ΕΦ με γνώμονα τον τόπο διαμονής των εθνοφρουρών και στη βάση ενός συγκεκριμένου προγράμματος ωρών υπηρεσίας και εκπαίδευσης με συγκεκριμένα καθήκοντα βοηθητικού χαρακτήρα, χωρίς οι εθνοφρουροί να φέρουν οπλισμό.
Όσοι εκπληρώνουν ειδική στρατιωτική θητεία υπηρετούν 18 αντί 14 μήνες. Σύμφωνα με το Υπουργείο Άμυνας, σήμερα υπηρετούν ειδική στρατιωτική θητεία συνολικά 122 οπλίτες της 2022 ΕΣΣΟ.
