Ιστορική συμφωνία Κύπρου και ΕΕ για διαχείριση μεταναστευτικού - Τρεις δράσεις σε βασικούς άξονες

Μια ιστορική συμφωνία για την διαχείριση του μεταναστευτικού προβλήματος στην Κύπρο, το Μνημόνιο Συνεργασίας μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και της ΕΕ για το Μεταναστευτικό, υπογράφτηκε σήμερα στο Προεδρικό Μέγαρο.

Το Μνημόνιο υπέγραψαν, εκ μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας ο Υπουργός Εσωτερικών Νίκος Νουρής και εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ίλβα Γιόχανσον, στην παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη και του Αντιπροέδρου της Επιτροπής  Μαργαρίτη Σχοινά.

Το Μνημόνιο προνοεί δράσεις σε τρεις βασικούς άξονες. Ο πρώτος έχει να κάνει με τα σημεία εκκίνησης και προέλευσης αυτών των μεταναστευτικών ροών, ο δεύτερος με την ενίσχυση των δομών υποδοχής και διαχείρισης των μεταναστευτικών ροών της Κυπριακής Δημοκρατίας και ο τρίτος με την επιστροφή των ροών αυτών στις χώρες προέλευσης.

Στη δήλωση του μετά την υπογραφή του Μνημονίου, ο κ. Σχοινάς χαρακτήρισε σημαντική και εμβληματική τη σημερινή μέρα, «γιατί γυρνάμε σελίδα μαζί Ευρωπαϊκή Ένωση και Κυπριακή Δημοκρατία στη διαχείριση ενός προβλήματος που έχει πάρει πολύ μεγάλες διαστάσεις και δημιουργεί ένα δυσανάλογο βάρος διαχείρισης στην Κύπρο, ένα από τα μικρότερα κράτη μέλη της ΕΕ που δέχεται μεγάλη πίεση σε μια ιδιαίτερη πολιτική και θεσμική πτυχή της λειτουργίας της που συνδέεται άμεσα με την πράσινη γραμμή».



Είπε πως η πράσινη γραμμή δεν είναι εξωτερικό σύνορο της ΕΕ αλλά είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση και αυτό που κάνουμε σήμερα, όπως σημείωσε, είναι να συστηματοποιούμε σε ένα ενιαίο πλαίσιο πολιτικών δεσμεύσεων, δράσεων και συγκεκριμένων δεσμεύσεων ένα πλέγμα πρωτοβουλιών που θα κινητοποιήσει όλες τις ευρωπαϊκές υπηρεσίες, αλλά και όλους τους ευρωπαϊκούς οργανισμούς, που συνδέονται με τη διαχείριση του μεταναστευτικού και του ασύλου σε μια ενιαία συνεκτική δέσμη πρωτοβουλιών, η οποία, όπως είπε, «θα αλλάξει την κατάσταση και μάλιστα σύντομα».

Ο κ. Σχοινάς αναφέρθηκε στη συνέχεια στους τρεις βασικούς άξονες δράσης, λέγοντας πως ο πρώτος έχει να κάνει με τα σημεία εκκίνησης και προέλευσης αυτών των μεταναστευτικών ροών και που απαιτεί άμεση δράση και στην οποία δεσμεύεται ο ίδιος προσωπικά να αναλάβει σχετικές πρωτοβουλίες. Ο δεύτερος αφορά την βοήθεια προς την Κυπριακή Δημοκρατία για ενίσχυση των δομών υποδοχής και διαχείρισης των μεταναστευτικών ροών, με την ιδιαιτερότητα της πράσινη γραμμής. Τέλος, ο τρίτος άξονας και βασικό στοιχείο αυτής της νέας πρωτοβουλίας είναι η υιοθέτηση ενός ενισχυμένου κύματος επιστροφών των μεταναστών εκείνων που δεν έχουν λόγο να βρίσκονται υπό τη νόμιμη προστασία της ΕΕ, προστασία ασύλου στις χώρες προέλευσης τους. «Και σε αυτούς τους τρεις άξονες θα δουλέψουμε μαζί ΕΕ και Κυπριακή Δημοκρατία χέρι με χέρι», τόνισε.

Από την πλευρά του ο κ. Νουρής είπε αρχικά πως η σημερινή ημέρα αποτελεί ορόσημο για την Κυπριακή Δημοκρατία και τις προσπάθειες που καταβάλλει η Κυβέρνηση για τη διαχείριση ενός προβλήματος που ταλανίζει τη χώρα μας τα τελευταία χρόνια.

Είπε πως στην Κύπρο οι υπέρμετρα αυξημένες ροές έχουν επιφέρει σωρεία αρνητικών επιπτώσεων στην οικονομία, την κοινωνική συνοχή αλλά και την ασφάλεια της χώρας, ενώ την ίδια ώρα και ενώ οι δυνατότητες υποδοχής και φιλοξενίας έχουν προ πολλού εξαντληθεί, η εκμετάλλευση του συστήματος ασύλου από πρόσωπα τα οποία δεν χρήζουν διεθνούς προστασίας, στερούν στο κράτος τη δυνατότητα να παράσχει ουσιαστική φιλοξενία, φροντίδα και στήριξη στους πραγματικά έχοντες ανάγκη.

Ο κ. Νουρής είπε πως η σημερινή υπογραφή του Μνημονίου Συναντίληψης Κύπρου-Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η πλέον τρανή απόδειξη, ότι η Ευρώπη είναι εδώ. «Μας άκουσαν, κατάλαβαν το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε και είναι στο πλευρό μας», είπε και πρόσθεσε πως όλο το προηγούμενο διάστημα με επίπονη δουλειά επιτεύχθηκε η συνομολόγηση αριθμού συμφωνιών όπως, για στήριξη στα θέματα διαχείρισης των δομών με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης Ασύλου (ΕΑΣΟ), με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τα θέματα επιστροφών, με τον FRONTEX για την συνδρομή επίσης στα θέματα επιστροφών σε επιχειρησιακό επίπεδο ενώ έχουν ήδη προχωρήσει συμφωνίες σε διμερές επίπεδο με σημαντικότερες αυτές με την Γερμανία και την Γαλλία.

Ο Υπουργός είπε πως το Σχέδιο δράσης που αποτελεί πλέον έναν ολοκληρωμένο και αποτελεσματικό οδικό χάρτη για όλες τις δράσεις που διαλαμβάνει η αλυσίδα διαχείρισης του μεταναστευτικού. Από τις διαδικασίες ελέγχου, την βελτίωση των συνθηκών υποδοχής και ασύλου, την ένταξη και κοινωνικοποίηση, τις πολύπλοκες αλλά εξαιρετικά σημαντικές διαδικασίες επιστροφών, την επανεισδοχή, αλλά και τον πολύ σημαντικό πυλώνα της στήριξης των ευάλωτων ομάδων όπως είναι οι ασυνόδευτοι ανήλικοι.

Όλα αυτά, σημείωσε, θα γίνουν πράξη με στόχο την αποσυμφόρηση του συστήματος Ασύλου και Μετανάστευσης αλλά και της ίδιας της Δημοκρατίας μέσα από την στοχευμένη Ευρωπαϊκή χρηματοδότηση που θα καλύπτει τις ανάγκες της Κύπρου.

Τόνισε επίσης την ανάγκη να ολοκληρωθεί επιτέλους η Συμφωνία για το Σύμφωνο μετανάστευσης και Ασύλου. Η Κυπριακή Δημοκρατία, είπε, ανεπιφύλακτα υποστηρίζει την αναγκαιότητα να καταλήξουμε σε συμφωνία, μια συμφωνία όμως που πρέπει απαρέκκλητα να στηρίζεται στην πραγματική αλληλεγγύη και την υπευθυνότητα όλων.

Όσον αφορά την Πράσινη Γραμμή, είπε πως είναι η αχίλλειος μας πτέρνα μας και ο χώρος από τον οποίο καθημερινά διέρχονται δεκάδες παράτυποι μετανάστες, όλοι προερχόμενοι από την Τουρκία, είτε αεροπορικώς είτε δια θαλάσσης, τονίζοντας πως αυτή η πληγή πρέπει να κλείσει.

«Η Κύπρος χρειάζεται την έμπρακτη Ευρωπαϊκή αλληλεγγύη. Χρειάζεται, με τον άλφα ή τον βήτα τρόπο να πειστεί η Τουρκία για την αναγκαιότητα συμμόρφωσης της με όσα η Ευρώπη προέταξε στην Λιθουανία, την Πολωνία, την Εσθονία. Χρειάζεται να τερματιστεί η εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού σε βάρος της Κύπρου, χρειάζεται να σταλεί ένα αποφασιστικό μήνυμα στις τουρκικές αρχές όπως ακριβώς και στην περίπτωση της Λιθουανίας», είπε και σημείωσε πως η Κύπρος χρειάζεται επίσης ένα αποτελεσματικό σύστημα επιστροφών σε ασφαλείς τρίτες χώρες.

Ο κ. Νουρής σημείωσε πως δεν είμαστε αγνώμονες και πως μετά από πολλά χρόνια, για πρώτη φορά, η Κυπριακή Δημοκρατία τυγχάνει της πραγματικής και ουσιαστικής στήριξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα του μεταναστευτικού. «Το προσωπικό ενδιαφέρον που επέδειξαν τόσο ο Αντιπρόεδρος κ. Σχοινάς όσο και η Επίτροπος κ. Γιόχανσον αλλά και υψηλόβαθμοι τεχνοκράτες της Επιτροπής, μας επιτρέπουν να αισθανόμαστε αισιόδοξοι ότι η Κύπρος δεν είναι μόνη σε αυτή την προσπάθεια, αλλά τυγχάνει πλέον της συμπαράστασης της μεγάλης ευρωπαϊκής μας οικογένειας», είπε.

Σε ερώτηση προς τον κ. Σχοινά και τον κ. Νουρή αναφορικά με την πρακτική εφαρμογή του σχεδίου δράσης, ο κ. Σχοινάς είπε πως η φιλοδοξία στις Βρυξέλλες είναι κάποια στιγμή να σταματήσουμε να δουλεύουμε με τη λογική της πυρόσβεσης αλλά να μπούμε στη λογική της αρχιτεκτονικής. «Δεν το έχουμε καταφέρει ακόμα αυτό, έχουμε όμως τις προτάσεις για αυτό το νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου στο τραπέζι, για το οποίο στην μεταπανδημική εποχή πιστεύω ότι οι δια ζώσης επαφές των Υπουργών θα επιταχύνουν τις εξελίξεις», είπε.

Σε πρακτικό επίπεδο, ανέφερε, πρέπει οπωσδήποτε να ασχοληθούμε με τα σημεία εκκίνησης των ροών. «Τα σημεία αυτά ξέρουμε πού είναι και όπως είχαμε στο παρελθόν βρει ένα πεδίο συνεννόησης με την Τουρκία και άλλες χώρες προέλευσης που μας επέτρεψε να αντιμετωπίσουμε αυτά τα φαινόμενα, πρέπει να το ξαναπροσπαθήσουμε και τώρα και να ελπίζουμε ότι θα επαναληφθεί αυτή η θετική προδιάθεση της Τουρκίας και των τουρκικών αερογραμμών να συνεισφέρουν σε μια συνεργασία μαζί μας. Πρέπει να ελέγξουμε τα σημεία εκκίνησης», είπε και πρόσθεσε πως αρχές Μαρτίου θα βρίσκεται στην Κωνσταντινούπολη και θα έχει ένα σημαντικό πεδίο επαφών ακριβώς για αυτό το θέμα.

Στη συνέχεια είπε πως το δεύτερο πρακτικό θέμα είναι η πράσινη γραμμή, σημειώνοντας πως πρέπει εκεί να υπάρξει ένας συνδυασμός διαφορετικών μέσων, τεχνολογικών μέσων αλλά και κάποιων μέσων που θα επιτρέπουν την παρακολούθηση και την αυστηροποίηση των διαδικασιών διέλευσης από εκεί.

Τέλος, επεσήμανε πως εξαιρετικά σημαντικό είναι οι επιστροφές, λέγοντας ότι η Κύπρος έχει ξεκινήσει ήδη με επιτυχία ένα κύμα επιστροφών. «Τώρα, με τη βοήθεια και της FRONTEX και τη δικιά μας, θα πρέπει αυτές οι επιστροφές να ενισχυθούν. Δεν θα υπάρξει μεταναστευτική πολιτική στην ΕΕ χωρίς ένα πολύ πειστικό πλαίσιο για επιστροφές», είπε.

Τόνισε πως στο μεταναστευτικό δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις, δεν υπάρχουν ένα κουμπί που το πατάς και όλα αυτά λύνονται από τη μια μέρα στην άλλη, χρειάζεται πολύ σκληρή δουλειά, πολυπαραγοντική δουλειά «και ξέρουμε απόλυτα τι πρέπει να γίνει και θα το κάνουμε».

Στην ίδια ερώτηση, ο κ. Νουρής είπε πως η Κυπριακή Δημοκρατία έχει δομήσει πολύ συγκεκριμένο τρόπο και έχει αναβαθμίσει την μεταναστευτική της πολιτική με πολύ συγκεκριμένο τρόπο. Πρόσθεσε πως ξέρουμε την γενεσιουργό αιτία του προβλήματος, και αυτή ακούει στο όνομα Τουρκία και σημείωσε πως τα αιτήματα προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι σε πολύ συγκεκριμένα θέματα.

Πρώτο, είναι το θέμα της διαχείρισης της πράσινης γραμμής, είπε, λέγοντας πως δεν υπάρχον μαγικές συνταγές, κάτι που έχει διαπιστωθεί στη Λιθουανία, στην Πολωνία, στην Εσθονία και άλλες χώρες. Η αναγκαιότητα ύπαρξης φυσικών εμποδίων είναι αποτρεπτικός παράγοντας για τις διελεύσεις, δεύτερο η τεχνολογία και τρίτο η επιτήρηση. Στα θέματα επιστροφών, συνέχισε, ζητούμε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή την σύναψη διμερών συμφωνιών με αριθμό τρίτων χωρών, οι οποίες σήμερα δεν συνεργάζονται.

Ερωτηθείς ο κ. Σχοινάς πόσο ρεαλιστικό είναι να πειστεί η Τουρκία να σταματήσει τις μεταναστευτικές ροές, είπε πως δεν του αρέσει να κάνω μια διαπραγμάτευση στα λόγια πριν ξεκινήσει στην πράξη. «Όλες οι χώρες προέλευσης και διέλευσης και κυρίως οι άμεσα γειτονικές χώρες, πρέπει να ξέρουν ότι έχουν πολλά να κερδίσουν δουλεύοντας μαζί μας στη διαχείριση του μεταναστευτικού και έχουν τα πάντα να χάσουν δουλεύοντας απέναντι στην Ευρώπη», είπε και σημείωσε πως η κρίση στον Έβρο την Καθαρά Δευτέρα του 2020 ήταν ένα σημείο που αυτό το μήνυμα έγινε σε όλους σαφές.

Καταλήγοντας είπε πως είναι σχετικά αισιόδοξος, αλλά τίποτα από όλα αυτά δεν είναι δεδομένο. «Μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο όπου οι γείτονες αντιλαμβάνονται την αξία της συνεργασίας, θα κάνουμε κάθε προσπάθεια για να πετύχουμε τους διαπραγματευτικούς μας στόχους», είπε.

Η Ευρωπαία Επίτροπος Ίλβα Γιόχανσον, στη δική της διαδικτυακή παρέμβαση είπε πως το Μνημόνιο έρχεται ως απάντηση στις υπάρχουσες μεταναστευτικές προκλήσεις τις οποίες αντιμετωπίζει επί του παρόντος η Κυπριακή Δημοκρατία. Με αυτό το Μνημόνιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μαζί με τον Οργανισμό της ΕΕ για το Άσυλο, τον Frontex, την Europol, συνεχίζουμε να εντείνουμε περαιτέρω και όπου χρειάζεται την στήριξη στην Κύπρο στη διαχείριση της μετανάστευσης, είπε.

«Αναγνωρίζοντας την εποικοδομητική προσέγγιση της Κύπρου για μια συνεχή και ενισχυμένη συνεργασία στη διαχείριση της μετανάστευσης, η σημερινή υπογραφή αυτού του Μνημονίου θα βοηθήσει την Κύπρο να δημιουργήσει ένα εύρυθμο σύστημα διαχείρισης της μετανάστευσης σύμφωνα με τα σχετικά πρότυπα και των νόμων της ΕΕ και θα στείλει ένα ισχυρό μήνυμα υποστήριξης της χώρας από την Επιτροπή» είπε.

Όπως σημείωσε η Ευρωπαία Επίτροπος, το Μνημόνιο θα νομιμοποιήσει τη στήριξη της ΕΕ προς την Κύπρο κυρίως μέσω μιας ενημερωμένης έκδοσης του σχεδίου δράσης που συμφωνήθηκε μεταξύ της Επιτροπής και της Κύπρου το 2019 και θα αποτελέσει οδικό χάρτη για όλες τις ενέργειες που απαιτούνται σε όλη την αλυσίδα διαχείρισης της μετανάστευσης.

Ειδικότερα, είπε, η εφαρμογή του Μνημονίου και του Σχεδίου Δράσης θα ενισχύσει την αποτελεσματική κινητοποίηση των απαραίτητων πόρων από την Επιτροπή και τους Οργανισμούς από την πλευρά της ΕΕ, και όλους τους σχετικούς φορείς από την κυπριακή πλευρά, με στόχο την ενίσχυση των ικανοτήτων υποδοχής, σύμφωνων με το νομικό πλαίσιο της ΕΕ, τη βελτίωση της κατάστασης στο Κέντρο υποδοχής Πουρνάρα, την εφαρμογή έγκαιρων και αποτελεσματικών διαδικασιών ασύλου, στην αντιμετώπιση του συσσωρευμένου αριθμού αιτήσεων, στην βελτίωση της αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας του συστήματος επιστροφής, και στην καθιέρωση και εφαρμογή συνολικής και αποτελεσματικής στρατηγικής όσον αφορά την υποδοχή και την ένταξη των υπηκόων τρίτων χωρών.

«Η εφαρμογή του σχεδίου δράσης που βασίζεται στην υπάρχουσα εθνική και κοινοτική νομοθεσία αποτελεί στην πράξη παράδειγμα αλληλεγγύης. Αυτή η αρχή θα πρέπει να είναι ο πυλώνας για μια ολιστική προσέγγιση της μετανάστευσης, όπως αντικατοπτρίζεται στο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο», είπε.

Πηγή: ΚΥΠΕ