Μεγάλος πονοκέφαλος το Τοπικό Σχέδιο Ακάμα - Τα τοπικά συμφέροντα και οι προειδοποιήσεις Κώστα Καδή

Καλέσαμε τον συναρμόδιο υπουργό Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος κ. Κώστα Καδή να μας δηλώσει ευθαρσώς κατά πόσο η καθυστέρηση που παρατηρείται στη δημοσίευση του αναθεωρημένου Τοπικού Σχεδίου για τη χερσόνησο του Ακάμα οφείλεται στις επικείμενες προεδρικές εκλογές και δη στην απόρριψη σειρά προτεινόμενων προνοιών και πολεοδομικών ζωνών από το Τμήμα Περιβάλλοντος του υπουργείου του με το επιχείρημα ότι, θα επιφέρουν σοβαρές, αρνητικές, συσσωρευτικές και μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στις προστατευόμενες περιοχές του Ακάμα. Ο κ. Καδής παραδέχθηκε στον «Π» ότι έφτασαν και στα δικά του αφτιά «τέτοιες φήμες» για υποσχέσεις που δίνονται για εκπτώσεις στις πρόνοιες του Τοπικού Σχεδίου ενόψει προεδρικών εκλογών αλλά όπως είπε, πρόκειται για φήμες και δεν θα τις σχολιάσει. Διαμηνύοντας, παράλληλα, σε όσους υπόσχονται διάφορα σε οργανωμένα σύνολα ενόψει προεδρικών εκλογών ότι, «το Τοπικό Σχέδιο είτε δημοσιευθεί πριν είτε μετά τις εκλογές δεν μπορεί παρά να εναρμονίζεται με τα πιο πάνω δεδομένα» παραπέμποντας στις σχετικές περιβαλλοντικές μελέτες και στις γνωματεύσεις του τμήματός του.

Η συνέντευξη

Γνωρίζετε τους λόγους που δεν δημοσιεύθηκε μέχρι σήμερα το αναθεωρημένο Τοπικό Σχέδιο του Ακάμα; Οι λόγοι που καθυστερεί η δημοσίευσή του οφείλεται σε αλλαγές που γίνονται ή στις επικείμενες εκλογές για να μην δυσαρεστήσουμε κόσμο;

Η δημοσίευση του Τοπικού Σχεδίου αποτελεί αρμοδιότητα του Υπουργείου Εσωτερικών, το οποίο, μαζί με το Πολεοδομικό Συμβούλιο έχουν κάνει πάρα πολλή δουλειά για το θέμα. Ωστόσο, στην όλη διαδικασία εμπλέκεται και το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος αφού το Τμήμα Περιβάλλοντος του υπουργείου αξιολογεί την περιβαλλοντική διάσταση του Τοπικού Σχεδίου. Η αξιολόγηση αυτή ολοκληρώθηκε τον περασμένο Αύγουστο και είναι γεγονός ότι, στη βάση της αξιολόγησης θα πρέπει να γίνουν σημαντικές τροποποιήσεις στο Τοπικό Σχέδιο ώστε αυτό να συνάδει με τους όρους που τέθηκαν από την Περιβαλλοντική Αρχή. Οι τροποποιήσεις θα έπρεπε να είχαν ήδη γίνει από το Πολεοδομικό Συμβούλιο το οποίο, όμως, εξ όσων αντιλαμβάνομαι έχει επιφυλάξεις ως προς τους περιορισμούς που έθεσε η Περιβαλλοντική Αρχή και θεωρεί ότι διαφοροποιούν τον χαρακτήρα που το ίδιο ήθελε να δώσει στο Τοπικό Σχέδιο.

Αυτό που πρέπει να τονιστεί είναι ότι, οι όροι που έθεσε η Περιβαλλοντική Αρχή με τη γνωμάτευσή της βασίστηκαν στα επιστημονικά δεδομένα και τις τεκμηριωμένες απόψεις που κατέθεσαν οι μελετητές που εκπόνησαν τις σχετικές περιβαλλοντικές μελέτες, τα αρμόδια τμήματα και υπηρεσίες του κράτους και σχετικοί με το θέμα επιστήμονες. Ενδεχόμενη παραγνώριση των δεδομένων αυτών εκ μέρους της Περιβαλλοντικής Αρχής ή γενικότερα της κυβέρνησης θα οδηγούσε με μαθηματική ακρίβεια σε διαδικασία παράβασης εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας. Επομένως, αυτό που θα πρέπει ο καθένας να έχει υπόψη του ακόμη και όσοι ενδεχομένως υπόσχονται διάφορα σε οργανωμένα σύνολα ενόψει εκλογών είναι ότι, το Τοπικό Σχέδιο είτε δημοσιευθεί πριν είτε μετά τις εκλογές δεν μπορεί παρά να εναρμονίζεται με τα πιο πάνω δεδομένα.

Δηλαδή είστε ενήμερος για υποσχέσεις που δίνονται για εκπτώσεις στις πρόνοιες του Τοπικού Σχεδίου ενόψει εκλογών;

Δεν ήμουν αυτόπτης μάρτυρας σε τέτοιο γεγονός, το οποίο αν συνέβαινε ενώπιόν μου θα το κατάγγελλα δημοσίως. Ωστόσο, έχουν φτάσει κοντά μου φήμες και επειδή πρόκειται ακριβώς για φήμες δεν θα ήθελα να σχολιάσω περαιτέρω.

Το δικό σας τμήμα, το Τμήμα Περιβάλλοντος απέρριψε σειρά προτεινόμενων προνοιών και πολεοδομικών ζωνών, διότι, κρίθηκαν ότι θα επιφέρουν αρνητικές, συσσωρευτικές και μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στις προστατευόμενες περιοχές του Ακάμα. Σας ασκήθηκαν εσάς προσωπικά πιέσεις ή σε λειτουργούς του Τμήματος Περιβάλλοντος για να επανέλθουν αυτές οι πρόνοιες;

Σε μένα προσωπικά δεν ασκήθηκε καμία πίεση, διότι, όλοι γνωρίζουν ότι τέτοιες πιέσεις δεν θα είχαν κανένα αποτέλεσμα. Επίσης, δεν έχω οποιαδήποτε ενημέρωση για πιέσεις σε στελέχη του Τμήματος Περιβάλλοντος. Η ίδια η γνωμάτευση της Περιβαλλοντικής Αρχής διέψευσε όσους προδίκαζαν ότι περίπου «ο Ακάμας θα θυσιαστεί στον βωμό συμφερόντων» και ότι το Υπουργείο Περιβάλλοντος θα διευκολύνει αυτή την κατάσταση. Ωστόσο, πρέπει να ομολογήσουμε ότι «πίεση» νιώθουμε όλοι όσοι έχουμε συμμετοχή στη διαδικασία διαμόρφωσης του Τοπικού Σχεδίου από την ανάγκη να ικανοποιηθούν κάποια από τα βασικά αιτήματα των τοπικών κοινοτήτων, χωρίς βέβαια, να γίνονται εκπτώσεις στα θέματα προστασίας του περιβάλλοντος. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός που καταγράφεται σε πολλές ανάλογες περιπτώσεις στη βιβλιογραφία ότι, εάν τα σχέδια διαχείρισης μιας σημαντικής περιβαλλοντικά περιοχής δεν διαμορφώνονται με τη στήριξη ή έστω τη συναίνεση της τοπικής κοινωνίας στο τέλος δεν θα φέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα όσο αξιόλογα και να είναι. Είναι γι' αυτό τον λόγο που υποβάλαμε, όπου ήταν εφικτό, σειρά από εισηγήσεις για βελτιώσεις που θα ήταν συμβατές με τους όρους που έθεσε η Περιβαλλοντική Αρχή και θα έκαναν το Τοπικό Σχέδιο πιο αποδεκτό από την τοπική κοινωνία. Επαναλαμβάνω, όμως, ότι δεν διανοούμαι καν να συζητήσω επαναφορά προνοιών που συγκρούονται με τη γνωμάτευση της Περιβαλλοντικής Αρχής, διότι, αυτό θα είχε ολέθρια αποτελέσματα.

Το Πολεοδομικό Συμβούλιο και η Πολεοδομική Αρχή έχουν υποχρέωση να υιοθετήσουν τις παρατηρήσεις -οικολογική αξιολόγηση- του Τμήματος Περιβάλλοντος;

Θα διέκρινα τους όρους που έχει θέσει το Τμήμα Περιβάλλοντος σε δύο κατηγορίες: τους δεσμευτικούς και τους μη δεσμευτικούς όρους. Συγκεκριμένα, μια σειρά από σημεία της γνωμοδότησης του Τμήματος Περιβάλλοντος δεν αφορούν ουσιώδεις όρους, επομένως η άποψη του τμήματος στα σημεία αυτά αποτελεί απλή εισήγηση, η οποία σε καμία περίπτωση δεν δεσμεύει το Πολεοδομικό Συμβούλιο. Ως εκ τούτου σε ό,τι αφορά τα σημεία αυτά, το Πολεοδομικό Συμβούλιο μπορεί να διαμορφώσει τη θέση που επιθυμεί και που θεωρεί ότι συνάδει με τη φιλοσοφία του Τοπικού Σχεδίου. Υπάρχει, όμως, και ένας αριθμός όρων που είναι δεσμευτικοί. Το Πολεοδομικό Συμβούλιο και η Πολεοδομική Αρχή δεν μπορούν παρά να λάβουν υπόψη τους όρους αυτούς και οι όποιες διαφοροποιήσεις γίνουν στο Τοπικό Σχέδιο δεν πρέπει να συγκρούονται με το πνεύμα των όρων αυτών. Αυτό θα ισχύει όποτε και αν οριστικοποιηθεί το Τοπικό Σχέδιο. Θα ήθελα στο σημείο αυτό να σημειώσω ότι πρόσφατα ο γενικός ελεγκτής εξέδωσε γνωμάτευση που αφορούσε γενικότερα την αξιολόγηση των ενεργειών που έγιναν τα τελευταία χρόνια για τον Ακάμα και μέρος της αφορούσε και το Τοπικό Σχέδιο. Στην έκθεση αυτή επισημαίνεται ότι η γνωμάτευση της Περιβαλλοντικής Αρχής περιλαμβάνει τους ελάχιστους απαραίτητους όρους για την προστασία της περιοχής με βάση τις σχετικές ευρωπαϊκές οδηγίες.

Συμφωνείτε με αυτούς που υποστηρίζουν ότι είναι ανέφικτο να επιτευχθεί η δημοσίευση ενός Τοπικού Σχεδίου που να προστατεύει το περιβάλλον της περιοχής και παράλληλα να μην απαγορεύει την ανάπτυξη ώστε να ικανοποιεί και την τοπική κοινωνία;

Δεν συμφωνώ για δύο λόγους. Ο πρώτος λόγος είναι ότι το Τοπικό Σχέδιο ακόμα και με τους περιορισμούς που θέτει η Περιβαλλοντική Αρχή επιτρέπει την ανάπτυξη των τοπικών κοινοτήτων σε μεγάλο βαθμό. Ενδεικτικά και μόνο να σας αναφέρω ότι, οι υφιστάμενες πολεοδομικές ζώνες είναι κορεσμένες μόλις κατά 17% ενώ αν το Τοπικό Σχέδιο συμπεριλάβει τις τροποποιήσεις που επιβάλλονται με βάση τη γνωμάτευση του Τμήματος Περιβάλλοντος, οι ζώνες αυτές θα επεκταθούν κατά 21%. Η επέκταση, δηλαδή, των πολεοδομικών ζωνών καλύπτει μεγαλύτερη έκταση από αυτή που είναι σήμερα κορεσμένη, δίνοντας τεράστια ευχέρεια για ανάπτυξη.

Ο δεύτερος λόγος είναι ότι την ανάπτυξη των τοπικών κοινοτήτων δεν πρέπει να τη βλέπουμε μονοδιάστατα, δηλαδή, λαμβάνοντας υπόψη μόνο την αξία της γης που θα μείνει εκτός ζωνών ανάπτυξης. Η αύξηση της αξίας και η αειφόρος ανάπτυξη μιας περιοχής με τα χαρακτηριστικά του Ακάμα μπορεί να επιτευχθεί μέσα από τη δημιουργία ενός εξειδικευμένου τουριστικού προϊόντος με συγκεκριμένη ταυτότητα που να αντλεί τα χαρακτηριστικά της από το προστατευμένο περιβάλλον. Η ανάπτυξη αυτού του τουριστικού προϊόντος αναπόφευκτα θα συνοδεύεται από επενδύσεις, τη δημιουργία υποδομών στις γύρω κοινότητες και νέων θέσεων εργασίας. Με αυτό τον τρόπο αναπτύχθηκαν ανάλογες προστατευόμενες περιοχές στο εξωτερικό. Ήδη για την ολοκληρωμένη και αειφόρο τουριστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής του Ακάμα βρισκόμαστε σε επικοινωνία με την Παγκόσμια Τράπεζα που εκπροσωπήθηκε σε σχετικό διεθνές συνέδριο που διοργανώσαμε πρόσφατα. Στόχος του συνεδρίου ήταν ακριβώς η παρουσίαση διεθνών εμπειριών, καλών πρακτικών και επιτυχημένων παραδειγμάτων σχετικών με την ολοκληρωμένη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών και τη συζήτηση της εφαρμογής τους στην Κύπρο και ειδικότερα στην περίπτωση της Χερσονήσου του Ακάμα.

Συμπερασματικά, η αειφόρος ανάπτυξη στην περιοχή του Ακάμα κατά την άποψή μου όχι μόνο δεν περιορίζεται με την προστασία του περιβάλλοντος, όπως προκύπτει από τη γνωμάτευση του Τμήματος Περιβάλλοντος, αλλά το αντίθετο, διασφαλίζεται αφού δίνεται η δυνατότητα στις κοινότητες, στα όρια των οικιστικών και τουριστικών ζωνών που θα τους παραχωρηθούν, να αναπτύξουν ένα μοναδικό ελκυστικό τουριστικό προϊόν, το οποίο θα συνδέεται άμεσα με το προστατευόμενο περιβάλλον του Ακάμα.

Τι θα γίνει με τους ιδιοκτήτες που είχαν προσδοκίες για αξιοποίηση της γης τους και τελικά μένει εκτός των πολεοδομικών ζωνών;

Αν και το θέμα αυτό δεν περιλαμβάνεται στις αρμοδιότητές μου, θεωρώ ότι η διαχείριση των ιδιωτικών περιουσιών αποτελεί κλειδί για την αποδοχή του Τοπικού Σχεδίου από τις επηρεαζόμενες κοινότητες. Θεωρώ ότι για τη διαχείριση των ιδιωτικών περιουσιών τόσο στην περιοχή Natura 2000 όσο και στην ευρύτερη περιοχή του Ακάμα όπου οι περιορισμοί που θα τεθούν από το Τοπικό Σχέδιο επηρεάζουν δικαιώματα ανάπτυξης που προϋπήρχαν, είναι σημαντικό να δημιουργηθεί πλαίσιο μέτρων προς αντιστάθμιση της απώλειας αυτής. Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να επισημάνω ότι οι ιδιωτικές περιουσίες που «χάνουν» αναπτυξιακά δικαιώματα λόγω της γνωμάτευσης του Τμήματος Περιβάλλοντος σε σχέση με το σύνολο των ιδιωτικών περιουσιών που ούτως ή άλλως δεν θα έχουν αναπτυξιακά δικαιώματα με βάση το Τοπικό Σχέδιο, δεν ξεπερνούν το 10%. Συνεπώς, σε καμία περίπτωση δεν ευσταθεί το επιχείρημα ότι, με τη γνωμάτευση δημιουργούνται δυσβάσταχτες υποχρεώσεις για το κράτος που δεν θα υπήρχαν διαφορετικά. Τέλος, στο θέμα αυτό θα πρέπει να γίνουν ιδιαίτερα προσεκτικοί χειρισμοί με τη συνδρομή και της Νομικής Υπηρεσίας, αφού η ικανοποίηση αιτημάτων ιδιοκτητών που δεν είχαν προηγουμένως αναπτυξιακά δικαιώματα θα μπορούσε να αποτελέσει προηγούμενο για όλες τις περιοχές της Κύπρου.

Καταληκτικά, ποια είναι η εκτίμησή σας ως προς τη δημοσίευση του Τοπικού Σχεδίου από την παρούσα κυβέρνηση;

Εάν το Πολεοδομικό Συμβούλιο προσαρμόσει μέσα στις αμέσως επόμενες μέρες το Τοπικό Σχέδιο στη βάση των δεσμευτικών όρων που έθεσε η Περιβαλλοντική Αρχή, μπορούμε οριακά να προλάβουμε τη δημοσίευσή του από την παρούσα κυβέρνηση. Εάν αυτό δεν γίνει, η επόμενη κυβέρνηση θα έχει την υποχρέωση να δημοσιεύσει το Τοπικό Σχέδιο στη βάση της γνωμάτευσης της Περιβαλλοντικής Αρχής και να καρπωθεί όλη τη δουλειά που έγινε από τη δική μας κυβέρνηση.