Η απίστευτη ιστορία ενός βιολιού από τον Άγιο Αμβρόσιο

Sevgul Uludag

caramel_cy@yahoo.com

Τηλ: 99 966518

Η ιστορία που θα διαβάσετε τώρα είναι μια ιστορία ανθρωπιάς. Ο ήρωας αυτής της ιστορίας είναι ο αγαπημένος μας φίλος, μουσικός Taner Shah από το χωριό Κορνόκηπος της Μεσαορίας. Ο Taner από πολύ νωρίς ενδιαφερόταν πολύ για τη μουσική και οι γύρω του τον ενθάρρυναν. Για παράδειγμα, υπήρχε αυτός ο άντρας στον Κορνόκηπο που έπαιζε σάζι (κοντό όργανο όπως το μπουζούκι) και τσουμπούς (παρόμοιο με το μαντολίνο) και δίδασκε όλα όσα ήξερε στον Taner όταν ήταν παιδί.

Περιστασιακά κάποιοι Ελληνοκύπριοι δημόσιοι υπάλληλοι που εργάζονταν για το Υπουργείο Γεωργίας επισκέπτονταν το χωριό και κατά τη διάρκεια του μεσημεριανού τους γεύματος, οι άνθρωποι ζητούσαν από τον Taner να παίξει μουσική και του είπαν πως πρέπει να πάει μουσικό σχολείο.

Ο πατέρας του Taner, Mehmedali Shah, για να τον ενθαρρύνει, το 1972 αγόρασε ένα βιολί για 5 λίρες Κύπρου. Το αγόρασε από τον Mehmedali Tatliyay, ο οποίος ήταν τυφλός διάσημος βιολιστής. Ήταν ένα υπέροχο βιολί κατασκευασμένο στην Τσεχοσλοβακία. Ο Taner είχε μάθει βιολί από τον συγχωριανό του Celal Gursel. Ήταν μόλις 11 χρονών όταν άρχισε να παίζει, ενώ τον δίδαξε και ο δάσκαλος μουσικής, Fikret Ozgun.

Ο πόλεμος

Όταν ήρθε ο πόλεμος το 1974, ο Taner Shah και η οικογένειά του, όπως και στα άλλα χωριά, άφησαν το χωριό και έμειναν σε μια σπηλιά και μετά πήγαν στο κοντινό χωριό Άη Χαρίτωνα (Άγιος Χαρίτων) και έμειναν εκεί στο σχολείο μαζί με άλλους ανθρώπους που είχαν διαφύγει από τα χωριά τους, ανάμεσά τους και εκείνοι από τον Κορνόκηπο, το Τζιάος, τα Κνώδαρα. Τους πήρε σχεδόν έναν μήνα για να επιστρέψουν στο χωριό τους και στο σπίτι τους. Όταν επέστρεψαν στο σπίτι τους, ανακάλυψαν ότι το σπίτι είχε λεηλατηθεί. Πιθανότατα από κάποιους Ελληνοκύπριους στρατιώτες που είχαν μπει στο χωριό. Είχαν κλέψει χρυσάφι αλλά και το βιολί. Μετά από περίπου δέκα μέρες, ένας από τους συγχωριανούς του έδωσε ένα βιολί στον Taner. «Αυτό είναι δικό σου», του είπε. Ένας στρατιώτης είχε πάρει το βιολί από ένα σεντούκι σε ένα σπίτι στον Άγιο Αμβρόσιο. Κάποιος από τον Κορνόκηπο του είπε να του το δώσει και έτσι κατέληξε στα χέρια του Taner. «Εννοείς ότι ο ιδιοκτήτης αυτού του βιολιού είναι Ελληνοκύπριος και δεν θα το ήθελε πίσω;» «Έλα τώρα», του είπε, «δεν βρίσκονται πια εκεί. Έφυγαν όλοι από το χωριό».

Ο Taner Shah με το βιολί.

Ο Taner έβαλε το βιολί σε ένα ράφι στο καφενείο του πατέρα του στο χωριό. Το καφενείο λειτουργούσε και ως «σουπερμάρκετ» («μπάκαλης»). Το κατέβαζε, έπαιζε και το έβαζε πίσω στη θήκη του σαν να μην ήταν δικό του. Ονόμασε μάλιστα το βιολί «Emanet» («Βιολί-παρακαταθήκη») αφού ένιωθε ότι δεν του ανήκε, αλλά ανήκε στον Ελληνοκύπριο ιδιοκτήτη του. Γεννημένος το 1962, ο Taner ήταν μόλις 12 χρονών το 1974 – έχοντας μόλις αποφοιτήσει από το δημοτικό σχολείο, έγινε συζήτηση με τους γονείς του για το μέλλον του. Αν θα συνέχιζε να σπουδάζει ή αν θα άρχιζε να εργάζεται κάπου. Γεννημένος με εξάρθρωση ισχίου, το όνειρο του Taner ήταν είτε να σπουδάσει σε ένα μουσικό ωδείο, είτε να γίνει γιατρός. Δεν θα μπορούσε να σπουδάσει μουσική, ωστόσο η λαχτάρα του τον έσπρωχνε προς τα εκεί.

Το συγκρότημα

Όταν ήταν μόλις 16 χρονών, κάποιοι από τη Λευκωσία του ζήτησαν να γίνει μέλος ενός μουσικού συγκροτήματος παίζοντας βιολί. Είχε τις αμφιβολίες του, αφού μόλις είχε χάσει τη μητέρα του. Η μητέρα του, Vijdan Shah, είχε χάσει τη ζωή της από εγκεφαλική αιμορραγία λόγω ψηλής αρτηριακής πίεσης. Δυόμιση μήνες πριν είχε γεννήσει το όγδοό της παιδί – και τα οκτώ παιδιά ήταν αγόρια. Όταν πέθανε σε ηλικία 35 ετών, το μεγαλύτερο παιδί, που ήταν ο Taner, ήταν 16 χρονών και το μικρότερο 2,5 μηνών. Ο Erol Tumsoy, που έφτιαχνε το συγκρότημα, προσπαθούσε να ενθαρρύνει τον Taner να γίνει μέλος του συγκροτήματος και του είπε: «Η ζωή συνεχίζεται, δεν μπορείς να πεθάνεις μαζί με αυτούς που έχουν πεθάνει...». Τελικά δέχθηκε και ονόμασαν το συγκρότημα «Deryalar». Έπαιζαν σε γάμους και αυτός χρησιμοποιούσε το «βιολί - παρακαταθήκη» σε συναυλίες στην Κύπρο και στο εξωτερικό. Επισκεύασε το βιολί δύο φορές στην Κύπρο και δύο στην Τουρκία. Μάλιστα, είχε προτάσεις για να πουλήσει το βιολί για ένα σημαντικό χρηματικό ποσό. Όχι, δεν ήταν Stradivarius, αλλά σύμφωνα με τον οργανοποιό-λαουτίστα Cengiz Sarikush, ιδιοκτήτη του «Veysel Musical Instruments», το βιολί ήταν πολύτιμο, αφού φτιάχτηκε τη δεκαετία του 1800. Ο Taner δεν είπε πως δεν θα το πουλήσει αλλά πως δεν μπορεί να το πουλήσει, αφού πάντα πίστευε ότι ίσως μια μέρα θα καταφέρει να βρει τον πραγματικό ιδιοκτήτη και να του το επιστρέψει. Πάντα ένιωθε ότι μπορούσε να παίζει το βιολί και να το χρησιμοποιεί, αλλά ότι δεν ανήκε σε αυτόν αλλά στον Ελληνοκύπριο.

Το βιολί από τον Άγιο Αμβρόσιο το οποίο ο Taner Shah επέστρεψε στην οικογένεια του ιδιοκτήτη.

Το γράμμα

Κάποτε μου έγραψε και μου είπε για αυτό το βιολί και μου ζήτησε να βρω τον ιδιοκτήτη. Αλλά ήθελε να κρατήσει την ταυτότητά του κρυφή. Όταν το ανέφερε για πρώτη φορά πριν από δύο χρόνια, είχε κάποιες επιφυλάξεις. Και αυτό έκανε τα πράγματα δύσκολα. Πραγματικά δεν ήξερα πώς να τον χειριστώ, χωρίς να αποκαλύψω την ταυτότητά του κ.λπ. Τελικά, πέταξε όλες τις επιφυλάξεις και τους φόβους του και αποφάσισε μερικά χρόνια μετά να κάνει πραγματικά ό,τι ήταν δυνατό για να βρει τον ιδιοκτήτη του βιολιού. Τηλεφώνησε στην αγαπημένη μας φίλη Μιράντα Χριστοδούλου. Η Μιράντα μιλούσε τουρκικά και παρέδινε ακόμα και μαθήματα τουρκικών σε Ελληνοκύπριους και ήταν πάντα βοηθητική με τους Τουρκοκύπριους. Έτσι ο Taner Shah ζήτησε βοήθεια από τη Μιράντα για να μπορέσει να βρει τον ιδιοκτήτη του «Βιολιού». Η Μιράντα το σκέφτηκε και μετά θυμήθηκε ότι στην πραγματικότητα, είχε έναν μαθητή στον οποίο έκανε μαθήματα που ήταν από τον Άγιο Αμβρόσιο! Και αυτό ήταν το χωριό από όπου προερχόταν το βιολί! Και επιπλέον, το πρόσωπο αυτό ήταν στην πραγματικότητα ο μουχτάρης του Αγίου Αμβροσίου! Θα μπορούσε να υπάρχει μια τόσο όμορφη σύμπτωση; Σε αυτό το σημείο, ο Taner ήταν πολύ αισιόδοξος ότι θα έβρισκε τον ιδιοκτήτη του βιολιού. Και πράγματι, τον βρήκε.

Μια μέρα, η Μιράντα κανόνισε να συναντήσει ο Taner τον κ. Σάββα. Ο Taner έβγαλε αρκετές φωτογραφίες του βιολιού, τις τύπωσε και τις έδωσε στον κ. Σάββα. Υπήρχαν αρκετοί που έπαιζαν βιολί στον Άγιο Αμβρόσιο πριν από χρόνια και ο κ. Σάββας θα έδειχνε αυτές τις φωτογραφίες σε πολλές οικογένειες.

Μετά από περίπου 15 μέρες, ήρθαν τα καλά νέα: Η οικογένεια στην οποία ανήκε αυτό το Βιολί είχε βρεθεί! Η Μιράντα τους έφερε μαζί στις 21 Σεπτεμβρίου 2021 στο Σπίτι της Συνεργασίας στην Πράσινη Γραμμή στη Λευκωσία, έτσι ώστε ο Taner να επιστρέψει το βιολί στον ιδιοκτήτη του.

Ο Κυριάκος Χατζηευθυμίου από τον Άγιο Αμβρόσιο με το βιολί.

Μάλιστα ο ιδιοκτήτης του βιολιού, κ. Κυριάκος Χατζηευθυμίου, είχε πεθάνει πριν από το 1974 σε νοσοκομείο της Κερύνειας. Όμως, ήταν εκεί ο γιος του, στα 70 του, ο κ. Σωτήρης Χατζηευθυμίου και είχε έρθει με τη γυναίκα του. Παρών ήταν και ο μουχτάρης του Αγίου Αμβροσίου, ο κ. Σάββας, και φυσικά η Μιράντα.

Ο Taner Shah είπε στον κ. Σωτήρη Χατζηευθυμίου: «Αυτό είναι το βιολί σας. Το δίνω πίσω στον πραγματικό του ιδιοκτήτη».

Η παράδοση του

Το βιολί που χρησιμοποιήθηκε στο βόρειο και στο νότιο μέρος του νησιού μας από τον Taner Shah, έπαιξε σε δικοινοτικές συναυλίες και δικοινοτικές εκδηλώσεις, έπαιξς τόσο στο νησί όσο και στο εξωτερικό, τελικά όμως επιστράφηκε στον ιδιοκτήτη του.

Ο κύριος Σωτήρης, όταν πήρε αυτό το βιολί στα χέρια του, άρχισε να κλαίει λέγοντας «Μπαμπά μου.»

Ο Taner Shah επιστρέφει το βιολί στον Σωτήρη Χατζηευθυμίου και η Μιράντα Χριστοδούλου που διευθέτησε τη συνάντηση τους παρακολουθεί.

Λόγω της ανθρωπιάς του Taner Shah, αυτό το βιολί επιστράφηκε στην οικογένεια που της ανήκε. Αυτή ήταν μια εξαιρετική χειρονομία ανθρωπιάς, ειδικά όταν σκεφτούμε σε τι έχει μετατραπεί η Κύπρος αυτές τις μέρες με τους εγωισμούς, την απληστία και τον τρόπο με τον οποίο έχουν ξινίσει οι ανθρώπινες σχέσεις. Η ανθρωπιά του Taner έλαμπε σαν ένα φωτεινό αστέρι στον ουρανό. «Ήταν παιδικό μου όνειρο να δώσω πίσω αυτό το βιολί και τώρα που το έχω κάνει, η συνείδησή μου ηρέμησε», μου είπε ο Taner. «Το έκανα για την ειρήνη. Μακάρι να μπορούσαμε να κάνουμε περισσότερα πράγματα για την ειρήνη σε αυτό το νησί.»