Η Κύπρος το 2023 - Μιλούν στον «Π» οι Μενελάου, Ναμί, Προκοπίου, Έλληνας, Γεωργιάδης, Κόκκινος, Πανά, Τουμαζής

kateliadi@politis-news.com

Το πολύ δύσκολο 2022 έφυγε, το 2023 είναι εδώ με προεδρικές εκλογές σε έναν μήνα και πολλά ερωτήματα, προκλήσεις, εκκρεμότητες, αμφισβητήσεις στο Κυπριακό που βρίσκεται σε τραγικό αδιέξοδο τα τελευταία πέντε χρόνια, τα μεταβαλλόμενα Eνεργειακά, την ασταθή διεθνή πολιτική, την παγκόσμια οικονομική κρίση, την πανδημία του νέου κορωνοϊού που δεν λέει να τελειώσει, την πολυπόθητη ψηφιακή αναβάθμιση τής χώρας μας, τον παραμελημένο πολιτισμό. Για το τι χρονιά αναμένεται να είναι το 2023 για την Κύπρο, μιλούν στον «Πολίτη» οι Μενέλαος Μενελάου, Οζντίλ Ναμί, Άννα Κουκκίδη Προκοπίου, Χαράλαμπος Έλληνας, Δημήτρης Γεωργιάδης, Κυριάκος Κόκκινος, Ζωή Δωροθέα Πανά, Γιάννης Τουμαζής.

Πολιτικός σεισμός σε εξέλιξη

Της Άννας Κουκκίδη Προκοπίου

Το 2022, με ευκολία θα μπορούσε πάρει τον χαρακτηρισμό ενός annus horribilis, με αποκορύφωμα τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Παρότι μια κυνική αποτίμηση των γεγονότων, χωρίς την παρεμβολή ενός δυτικού φακού, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το μακελλειό επί του ουκρανικού εδάφους δεν είναι ούτε κάτι νέο, ούτε κάτι πρωτοφανές. Πολλά περισσότερα θύματα έχουμε από την εμφύλια σύρραξη στην Αιθιοπία, όπου 600,000 άτομα έχουν χάσει τη ζωή τους. Η ανθρωπιστική κρίση, απότοκο του πολέμου στην Υεμένη, θεωρείται ίσως η χειρότερη του αιώνα, με 24 εκατομμύρια ανθρώπους με επιτακτική ανάγκη άμεσης βοήθειας. Οι βιασμοί γυναικών της αντίπαλης πλευράς έχουν φτάσει στο 70% στις αστικές περιοχές του Νοτίου Σουδάν. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, όμως, μαίνεται στην καρδιά μιας υποτιθέμενα 'πολιτισμένης' Ευρώπης και τα θύματα μοιάζουν πολύ με εμάς. Αυτό μας συγκλονίζει σε προσωπικό επίπεδο, γιατί πρέπει συνειδησιακά να διαχειριστούμε το απίστευτο μιας εισβολής κοντά στο σπίτι μας, όπου τέτοιου είδους απροκάλυπτες βαρβαρότητες νομίζαμε ότι σταμάτησαν προ πολλού να συμβαίνουν. Μιας εισβολής που έξυσε και τις δικές μας πληγές.

Ουκρανικό

Αυτή τη στιγμή, σε συμβολικό επίπεδο, οι τεκτονικές πλάκες της ευρωπαϊκής ηπείρου μετακινούνται μέχρι να φτάσουν σε ένα νέο ισοζύγιο γεωπολιτικής ισχύος μεταξύ Δύσης και Ρωσίας. Γι' αυτό κι οι αναταράξεις είναι τόσο έντονες, θυμίζουν σεισμική δόνηση που δεν λέει να κοπάσει. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει πλέον μπει στην κατηγορία ενός πολέμου φθοράς, ο οποίος προβλέπεται να συνεχιστεί μέσα στο 2023. Ο ίδιος ο ΓΓ του ΟΗΕ, σε πρόσφατες δηλώσεις του κατέγραψε την απαισιοδοξία του για οποιαδήποτε ελπίδα σύντομης κατάληξης τής διένεξης στο τραπέζι των συνομιλιών. Ενώ οι Ρώσοι διατυμπανίζουν τη διάθεσή τους για διαπραγμάτευση, ταυτόχρονα βομβαρδίζουν ανελέητα ανθρώπους και υποδομές στην Ουκρανία. Ευελπιστώντας στη δημιουργία ευοίωνων προοπτικών προς μια εφ’ όλης της ύλης συζήτηση, όχι με το Κίεβο, αλλά με την Ουάσινγκτον.

Τουρκία

Η Τουρκία, παρόλα τα οικονομικά προβλήματα που τη χαρακτηρίζουν, βγαίνει κερδισμένη από τα όσα συμβαίνουν στη γειτονιά μας, με εύσημα να της αποδίδονται ακόμη και από τον Αντόνιο Γκουτέρες, αναφορικά με τον ρόλο της στη διαμεσολάβηση μεταξύ Μόσχας και Κιέβου. Άρα, ο Ερντογάν νιώθει ενδυναμωμένος, ειδικά πριν από μια δύσκολη εκλογική αναμέτρηση. Αυτό αντανακλάται στη ρητορική που χρησιμοποιεί εναντίον Αθήνας και Λευκωσίας. Ρητορική που θα κορυφωθεί όσο πλησιάζουν οι εκλογές του Ιουνίου 2023. Ρητορική που αντανακλά, όμως, μια νέα εξωστρεφή και βαθιά αναθεωρητική στάση στην εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας της Άγκυρας, την οποία δεν θα πρέπει να αγνοήσουμε στους μελλοντικούς μας σχεδιασμούς για μια πιθανή λύση του κυπριακού προβλήματος.

*Ανώτερης επιστημονικής συνεργάτιδας στο Κυπριακό Κέντρο Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων, Πανεπιστήμιου Λευκωσίας

Προσδοκίες για το Κυπριακό για το 2023

Του Οζντίλ Ναμί

Το 2022, για όσους ήθελαν να δουν λύση του Κυπριακού, παρά τις αντιξοότητες, ήταν μια σοβαρή δοκιμασία για να κρατήσουν τις ελπίδες ζωντανές. Επιφανειακά βρισκόμαστε για άλλη μια φορά σε αδιέξοδο, όπου οι θέσεις των δύο πλευρών μοιάζουν με τα αντίθετα άκρα ενός μαγνήτη, που σπρώχνουν η μία την άλλη σε κάθε προσπάθεια να τις φέρουν κοντά.

Φυσικά, υπήρξαν σημαντικές εξελίξεις που μας έφεραν εδώ. Ο καταστροφικός αντίκτυπος της κατάρρευσης της Κυπριακής Διάσκεψης, ο αντίκτυπος των εκλογικών ημερολογίων, τόσο στην Κύπρο όσο και στην Ελλάδα και την Τουρκία με την αυξημένη εθνικιστική ρητορική που φέρνουν μαζί τους, ήταν καθοριστικός. Ωστόσο, επίσης με μια μικρή επιρροή της θετικής διάθεσης που έχουμε στην αρχή ενός νέου έτους, θα υποστήριζα ότι όσο αποθαρρυντικά και αν φαίνονται όλα σήμερα, το 2023 μπορεί να μας δώσει μια γεύση από κάποιες θετικές εξελίξεις στο Κυπριακό.

Πρώτον, ο πόλεμος στην Ουκρανία υπενθύμισε στη Δύση πόσο πολύ χρειαζόμαστε ο ένας τον άλλον για να νιώθουμε ασφαλείς και σίγουροι για τον τρόπο ζωής μας. Η διαδικασία για την εδραίωση των δυτικών δημοκρατιών απέναντι στο είδος των απειλών που αντιμετωπίζουν τώρα θα επιταχυνθεί το 2023, φέρνοντας το Κυπριακό ξανά στην ατζέντα των σημαντικών θεμάτων.

Η καταπολέμηση της παράτυπης μετανάστευσης και η αντιμετώπιση των θεμάτων που σχετίζονται με την ενέργεια θα έρθουν στο προσκήνιο το 2023. Αυτά είναι προβλήματα που μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο με διασυνοριακή συνεργασία, η οποία μπορεί να συμβεί μόνο αν οι πλευρές βρουν τρόπο να συνομιλήσουν μεταξύ τους. Το υψηλό κόστος του πληθωρισμού που γίνεται αισθητό ιδιαίτερα στην Τουρκία, αλλά και στην ΕΕ, καθιστά επίσης την ανάγκη για διάλογο και συνεργασία πιο επιτακτική για όλους.

Μπορεί κανείς να κάνει τον κατάλογο πιο μακρύ, αλλά νομίζω ότι ο καθένας μπορεί να αντιληφθεί με σαφήνεια τι εννοώ. Το κόστος του στάτους κβο στην Κύπρο ανεβαίνει πλέον, όχι μόνο για εμάς τους Κύπριους, αλλά και για τους συμμάχους μας. Ως εκ τούτου, θα μπορούσε κανείς να περιμένει ότι η περίοδος της σιωπής θα τελειώσει και ότι θα καταβληθούν πιο εντατικές προσπάθειες για να μας ενθαρρύνουν, έντονα, να κινηθούμε και πάλι.

Αυτή δεν θα είναι μια εύκολη μετάβαση. Θα χρειαστεί επιδέξια και ειλικρινής διπλωματία καθώς και το ενεργό ενδιαφέρον και η εμπλοκή όλων μας για να ασκήσουμε πίεση στους ιθύνοντες, αλλά μπορεί να γίνει. Ας μην ξεχνάμε τα λόγια του ΓΓ του ΟΗΕ Γκουτέρες: «Η λύση βρισκόταν στο τραπέζι, αυτό που έλειπε ήταν η πολιτική βούληση».

*Τουρκοκύπριου πολιτικού και πρώην διαπραγματευτή στο Κυπριακό

Να δούμε την πραγματικότητα κατάματα

Του Μενέλαου Μενελάου

Κάθε νέα χρονιά συνοδεύεται πάντα με προσδοκίες για κάτι καλύτερο από αυτό που αφήνει πίσω ο χρόνος που πέρασε. Στο Κυπριακό συνηθίζουμε να επαναλαμβάνουμε την ευχή, ο νέος χρόνος να φέρει την απελευθέρωση και την επανένωση της πατρίδας μας. Πρέπει όμως να παραδεχτούμε πως οι μέχρι σήμερα ανεπιτυχείς προσπάθειες για επίτευξη συνολικής λύσης, η παρέλευση του χρόνου και τα γενικότερα δεδομένα έχουν σε μεγάλο βαθμό εξασθενίσει αυτήν την προσδοκία.

Επιδεινούμενη κατάσταση

Είναι γεγονός ότι το λεγόμενο στάτους κβο δεν είναι στατικό. Είναι μια διαρκώς επιδεινούμενη κατάσταση. Η οποία διατρέχει σοβαρό κίνδυνο να υποστεί ανεπανόρθωτη ζημιά ως αποτέλεσμα των επαπειλούμενων προκλήσεων, παραβιάσεων και νέων παράνομων τετελεσμένων. Χρειάζεται να δούμε αυτήν την πραγματικότητα κατάματα, για να μπορέσουμε να την αποτρέψουμε και να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις αναζωογόνησης μια θετικής προοπτικής. Η απογοήτευση, αν και δικαιολογημένη, δεν πρέπει να οδηγεί στη μοιρολατρία και την παραίτηση. Ούτε να μας ξεστρατίζει από τον δρόμο της διεκδίκησης λύσης που να διασφαλίζει την απελευθέρωση και την επανένωση της πατρίδας μας. Στη βάση του πλαισίου που καθορίζουν τα ψηφίσματα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για μια δικοινοτική διζωνική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα, όπως περιγράφεται στα εν λόγω ψηφίσματα. Ένα κράτος, με μια κυριαρχία, ιθαγένεια και διεθνή προσωπικότητα, μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.

Ο μόνος δρόμος

Αυτή η προσπάθεια μπορεί να φαίνεται μερικές φορές ως εγκλωβισμός σε έναν δρόμο ο οποίος δεν έχει αποφέρει το ποθούμενο αποτέλεσμα. Είναι, όμως, ο μόνος δρόμος προς ένα μέλλον ειρήνης και ευημερίας για την Κύπρο και για όλους τους νόμιμους κατοίκους της, Ελληνοκύπριους, Τουρκοκύπριους, Αρμένιους, Μαρωνίτες και Λατίνους. Ο μόνος δρόμος προς ένα μέλλον ασφάλειας, σταθερότητας και συνεργασίας μεταξύ όλων των εμπλεκομένων, που να διαμορφώνει ένα νέο πλαίσιο αμοιβαία επωφελών σχέσεων και συνεργειών. Οι παράγοντες που μπορούν να επενεργήσουν καταλυτικά προς αυτή την κατεύθυνση είναι υπαρκτοί.

Σημαντική καμπή

Πρέπει να παραμείνουμε αταλάντατευτα δεσμευμένοι και προσηλωμένοι σε αυτό τον στόχο. Να εργαστούμε μεθοδικά, με επιμονή και στοχοπροσήλωση, και με την ανάληψη των αναγκαίων πρωτοβουλιών μέχρις ότου καταφέρουμε να βρούμε τη διέξοδο. Αυτός είναι ο δρόμος για να αποτρέψουμε τις προσπάθειες -από μέρους της Τουρκίας– για ακύρωση του συμφωνημένου πλαισίου λύσης και για εκτροχιασμό και διολίσθηση προς τη λύση «δύο κρατών», δηλαδή προς την οριστική διχοτόμηση, που δεν θα είναι μόνο ένα οδυνηρό τέλος, αλλά η απαρχή νέων ακόμα πιο οδυνηρών δεινών. Βρισκόμαστε σήμερα ενώπιον μιας σημαντικής καμπής. Το βασικό ζητούμενο αυτή τη στιγμή είναι να μπορέσουμε να διανύσουμε το χρονικό διάστημα μέχρι την ολοκλήρωση των επικείμενων εκλογικών διαδικασιών και να φτάσουμε, ει δυνατόν, αλώβητοι στο σημείο όπου θα είναι ρεαλιστικά εφικτό να τεθεί επί τάπητος η προοπτική ανάληψης μιας νέας προσπάθειας. Εμείς θα κάνουμε ό,τι περνά από το δικό μας χέρι για την επιτυχή έκβαση αυτού του εγχειρήματος.

*Διαπραγματευτή της ε/κ πλευράς για το Κυπριακό

Προτεραιότητα η ενεργειακή ασφάλεια

Του δρος Χαράλαμπου Έλληνα

Αν το 2022 ήταν μια δύσκολη χρονιά για την ενέργεια, το 2023 αναμένεται να είναι ακόμη πιο δύσκολο, καθώς ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας συνεχίζει να αποσταθεροποιεί τις παγκόσμιες αγορές. Ο αντίκτυπος του εμπάργκο που επέβαλε η ΕΕ στις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου στις 5 Δεκεμβρίου, καθώς και το πλαφόν των G7 στην τιμή του ρωσικού πετρελαίου, που επί του παρόντος ορίζεται στα $60/βαρέλι, θα γίνει αισθητός κατά το πρώτο τρίμηνο του 2023. Το πιθανό αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι η μείωση ρωσικών εξαγωγών πετρελαίου στο εύρος 1-2 εκατομμυρίων βαρελιών/ημέρα σε μια εποχή που οι παγκόσμιες προμήθειες πετρελαίου και φυσικού αερίου είναι περιορισμένες. Από την άλλη πλευρά, η ζήτηση πετρελαίου στην Κίνα αναμένεται να αυξηθεί κατά περισσότερο από 3 εκατομμύρια βαρέλια/ημέρα, καθώς η χώρα βγαίνει από τα Covid-19 lockdowns. Αυτή θα ξεπεράσει οποιαδήποτε μείωση τής ζήτησης στον δυτικό κόσμο, εάν επαληθευτούν οι φόβοι για σοβαρή ύφεση.

Πιο δύσκολα

Με τη ζήτηση να αυξάνεται και τις προμήθειες μειωμένες, η τιμή πετρελαίου Brent αναμένεται να αυξηθει στα $100-110/βαρέλι το 2023 κατά μέσο όρο. Με το ρωσικό πετρέλαιο να διαπραγματεύεται με έκπτωση κατά το 1/3 σε σχέση με το Brent, τέτοιες τιμές θα ενεργοποιήσουν εφαρμογή του πλαφόν στην τιμή πετρελαίου. Εάν ο Πρόεδρος Πούτιν μείνει πιστός στον λόγο του και σταματήσει τις προμήθειες πετρελαίου στις χώρες που εφαρμόζουν το πλαφόν, τα πράγματα μπορεί να γίνουν πιο δύσκολα, με την παγκόσμια προσφορά πετρελαίου να περιορίζεται ακόμη περισσότερο και οι τιμές πιθανώς να αυξηθούν περαιτέρω. Και αν αυτό δεν είναι αρκετό, η απόφαση της ΕΕ να εφαρμόσει εμπάργκο στα ρωσικά πετρελαϊκά προϊόντα στις 5 Φεβρουαρίου, θα έχει πρόσθετο αντίκτυπο στις τιμές, ειδικά του ντίζελ, του οποίου η προσφορά είναι ήδη αρκετά περιορισμένη.

Πολιτική απόφαση

Η απόφαση της Ευρώπης να εφαρμόσει ανώτατο όριο €180/MWh στην τιμή του φυσικού αερίου θα αποδειχθεί περισσότερο να είναι πολιτική παρά πρακτική. Θα είναι δύσκολο να εφαρμοστεί στην πράξη και θα έχει μικρότερο αντίκτυπο στις παγκόσμιες τιμές. Αλλά, εάν οι τιμές του LNG αυξηθούν πάνω από αυτό το επίπεδο, το οποίο είναι πολύ πιθανό κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2023, οι εξαγωγές LNG θα εκτραπούν σε ασιατικές χώρες που είναι διατεθιμένες να πληρώσουν τη ζητούμενη τιμή και θα αφήσουν την Ευρώπη να αντιμετωπίζει πιθανές ελλείψεις σε προμήθειες φυσικού αερίου. Τούτο θα επιδεινωθεί, εάν αυτός ο χειμώνας αποδειχθεί πιο κρύος, προκαλώντας εξάντληση των αποθηκών φυσικού αερίου. Με τις προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου να είναι σε χαμηλότερα επίπεδα, η Ευρώπη κινδυνεύει να αντιμετωπίσει σοβαρές προκλήσεις τον επόμενο χειμώνα.

Αβεβαιότητα

Δεν αποτελεί έκπληξη, λοιπόν, ότι παγκόσμια η ενεργειακή ασφάλεια αναμένεται να παραμείνει κορυφαία προτεραιότητα το 2023 σε βάρος της ενεργειακής μετάβασης και κλιματικής αλλαγής, με τη χρήση άνθρακα να συνεχίζει να αυξάνεται, επηρεάζοντας δυσμενώς τα παγκόσμια επίπεδα εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Με την αβεβαιότητα στην παγκόσμια ενεργειακή πολιτική να συνεχίζεται, και με Ευρώπη και ΗΠΑ να συνεχίζουν να πιέζουν για ταχύτερη ενεργειακή μετάβαση, και εκλογές σε Κύπρο, Ελλάδα και Τουρκία, οι εταιρείες πετρελαίου που δραστηριοποιούνται στην κυπριακή ΑΟΖ είναι απίθανο να ανακοινώσουν σημαντικές νέες πρωτοβουλίες το 2023. Οι μεγαλύτερες δραστηριότητες στην Ανατολική Μεσόγειο θα βρίσκονται στην Αίγυπτο, όπου το ενδιαφέρον των εταιρειών πετρελαίου θα συνεχίσει να παραμένει ισχυρό. Για την Κύπρο, προτεραιότητα πρέπει να είναι η λήψη όλων των απαραίτητων μέτρων για την ανανέωση και ανακαίνιση του ενεργειακού συστήματος και αύξηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, μέσω μειοδοτικών διαγωνισμών, σε επίπεδα παρόμοια με την Ελλάδα.

*Ανώτερου συνεργάτη στο Παγκόσμιο Κέντρο Ενέργειας του Ατλαντικού Συμβουλίου

Επιτάχυνση Ψηφιακού Μετασχηματισμού

Businessman using a computer to document management concept, online documentation database and digital file storage system or software, records keeping, database technology, file access, doc sharing.

Του Κυριάκου Κόκκινου

Αυτό που σίγουρα θα δούμε μέσα στο 2023 είναι η περαιτέρω βελτίωση σε όλους τους πυλώνες του χαρτοφυλακίου του υπουργείου μου - Έρευνα, Καινοτομία και Ψηφιακό Μετασχηματισμό. Ιδιαίτερα αισθητή θα είναι η επιτάχυνση τού Ψηφιακού Μετασχηματισμού –ο οποίος έχει ήδη μπει δυναμικά σε τροχιά υλοποίησης- με εμφανές αποτύπωμα στην ποιότητα ζωής των πολιτών και των επιχειρήσεων. Μπαίνουμε στο 2023 με δεκάδες έργα που είναι σε εξέλιξη και θα μπουν σε παραγωγή μέσα στη χρονιά! Ενδεικτικά να αναφέρω μερικά:

• Υλοποίηση μεγάλων μεταρρυθμιστικών έργων Ψηφιακού Μετασχηματισμού που αλλάζουν ριζικά τον τρόπο με τον οποίο συναλλάσσονται άμεσα και καθημερινά οι πολίτες και οι επιχειρήσεις, όπως: Το Πληροφοριακό Σύστημα Σχολικών Μονάδων του υπουργείου Παιδείας (17 εκατ. ευρώ), το Σύστημα Κοινωνικών Ασφαλίσεων του Υπουργείου Εργασίας (4 εκατ. ευρώ), Ολοκληρωμένο Σύστημα Υγείας (47 εκατ. ευρώ), Σύστημα εφόρου Εταιρειών (20 εκατ. ευρώ), Σύστηματα Κτηματολογίου και Πολεοδομίας (20 εκατ. ευρώ), Σύστημα Τμήματος Οδικών Μεταφορών (6 εκατ. ευρώ), Σύστημα Τμήματος Φορολογίας (24 εκατ. ευρώ) και πολλά αλλά. Όλα αυτά, πρακτικά, μεταφράζονται σε μια νέα αναβαθμισμένη εμπειρία στην εξυπηρέτηση τού πολίτη, ενίσχυση τής αποδοτικότητας και παραγωγικότητας τού Δημοσίου και σημαντικές εξοικονομήσεις πολύτιμων πόρων (ανθρώπινων και οικονομικών).

• Υιοθέτηση τής ηλεκτρονικής ταυτότητας, της ηλεκτρονικής υπογραφής και τη διεύρυνση των μεθόδων ηλεκτρονικών πληρωμών μέσα από το Ηλεκτρονικό Πορτοφόλι.

• Η πύλη gov.cy, που ξεκίνησε μέσα στο 2022 και αποτελεί ορόσημο στην πορεία εκσυγχρονισμού του κράτους, θα συνεχίσει να εμπλουτίζεται με δεκάδες νέες ηλεκτρονικές υπηρεσίες. Με σύγχρονη αισθητική προσέγγιση, περιεχόμενο και λειτουργίες που εμπλουτίζονται και αναβαθμίζονται συνεχώς, στόχος μας είναι όπως το gov.cy αποτελέσει σύμβολο ενός σύγχρονου και αποδοτικού κράτους που παρέχει ποιοτική εξυπηρέτηση σε πολίτες και επιχειρήσεις, κάνοντας πραγματικότητα το «όλο το Δημόσιο σε μια οθόνη».

• Παράλληλα, προχωρούμε με τον ανασχεδιασμό όλων των κρατικών ιστοσελίδων, με τα υψηλότερα πρότυπα σχεδιασμού, χρηστικότητας, προσβασιμότητας και ασφάλειας, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στο περιεχόμενο, ούτως ώστε να είναι απλό, σαφές και χρήσιμο για τον πολίτη και πάντα επικαιροποιημένο.

Αυτό που θα ήθελα να τονίσω είναι πως μέσα από αυτή την προσπάθεια του Ψηφιακού Μετασχηματισμού, δεν ψηφιοποιούμε απλά τις υφιστάμενες διαδικασίες και τη γραφειοκρατία, αντίθετα, επενδύουμε χρόνο και ενέργεια στην απλοποίηση των διαδικασιών ανασχεδιάζοντας -με την εμπλοκή των ιδίων των πολιτών- ριζικά τις υπηρεσίες με επίκεντρο τον πολίτη, με στόχο την φιλικότητα και ευχρηστία. Επίσης, ο Ψηφιακός Μετασχηματισμός προϋποθέτει υψηλή ποιότητα συνδεσιμότητας (γρήγορο και φτηνό διαδίκτυο). Έχουμε δει άλματα μέσα στο 2022 [12η θέση στη Ευρώπη από ουραγός (στην 25η θέση το 2021)], αλλά το 2023 θα είναι η χρονιά γρήγορης συνδεσιμότητας (υπερύψηλες ταχύτητες) μέσα από τεχνολογία οπτικών ινών (Fiber-to-the-Home FTTH) και Gbit Connectivity. Ταυτόχρονα, στοχεύουμε στην αναβάθμιση των ψηφιακών δεξιότητων των πολιτών και επιχειρήσεων, μέσα από το πρόγραμμα Ψηφιακής Ακαδημίας Πολίτων (ύψους 35 εκατ. ευρώ), το οποίο θα δώσει νέα ώθηση στην προσπάθεια ενίσχυσης τής Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας.

Προστιθέμενη αξία

Στον τομέα της Έρευνας και Καινοτομίας θα συνεχίσουμε τη θεαματική μας πορεία (10η θέση στον ευρωπαϊκό δείκτη καινοτομίας) μέσα από στοχευμένα προγράμματα αξίας πέραν των 80 εκατ. ευρώ! Η έμφαση είναι -πέραν της βασικής ερευνάς- στην επιχειρηματική καινοτομία, δηλαδή, τη διασύνδεση του επιστημονικού ερευνητικού έργου με τις επιχειρήσεις, έτσι ώστε η επένδυση στην ερευνά να μεταφράζεται σε προστιθεμένη αξία στον παραγωγικό ιστό της οικονομίας, την ανταγωνιστικότητα και κοινωνική ευημερία.

*Υφυπουργού Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής

Ευνοημένη η Κύπρος

Back view image of businessman drawing graphics on wall

Του Δημήτρη Γεωργιάδη

Tο μόνο σίγουρο για το 2023, είναι ότι δεν θα είναι μία ανιαρή και προβλέψιμη χρονιά. Θα είναι μια συνέχεια της διετίας που προηγήθηκε, αλλά οικονομικά πιο ενδιαφέρουσα. Η πανδημία, ο πόλεμος στην Ουκρανία και η ένταση γύρω από -και για- την Ταϊβάν, έχουν προκαλέσει μια σειρά από αναπροσαρμογές, τόσο σε ατομικό όσο και σε εθνικό επίπεδο, που θα αρχίσουν να αποκωδικοποιούνται. Οι καταναλωτές έχουν εκπλήξει θετικά τις αγορές. Αντί να γίνουν πιο συντηρητικοί αποταμιεύοντας για δύσκολες περιόδους, κάτι που θα επηρέαζε αρνητικά την κατανάλωση και την παραγωγή, έδειξαν μεγαλύτερη διάθεση να 'ζήσουν τη στιγμή'. Όχι μόνο διατήρησαν, αλλά αύξησαν την κατανάλωση, ειδικά σε προϊόντα και υπηρεσίες που παραδοσιακά αποτελούσαν πολυτέλεια. Αυτό, μαζί με άλλες συγκυρίες, ευνόησε και την Κύπρο, όπως και τους πλείστους τουριστικούς προορισμούς. Το ίδιο σκηνικό αναμένω ότι θα συνεχιστεί.

Θα βρεθούν λύσεις

Σε εθνικό επίπεδο, οι πιο πάνω συγκρούσεις θεωρώ πως θα οδηγήσουν σε μια αντιστροφή της πορείας προς την παγκοσμιοποίηση της οικονομίας, τουλάχιστον για αρκετά χρόνια. Αυτό σίγουρα θα περιορίσει τη δυνητική ικανότητα της παγκόσμιας οικονομίας, όχι όμως με καταστροφικές συνέπειες. Τα θέματα με την ανεφοδιαστική αλυσίδα, ή ακόμη και την ενέργεια, θεωρώ πως είναι προσωρινά και στο σύνολό τους οι οικονομίες θα μπορέσουν να προσαρμοστούν και να βρουν λύσεις. Φυσικά με κάποιες μη επιθυμητές απώλειες στο μεσοδιάστημα. Αυτό που ίσως επιφέρει μεγαλύτερες αρνητικές επιπτώσεις, είναι η διατήρηση για αχρείαστο χρονικό διάστημα της πολιτικής των υψηλών επιτοκίων από τις Κεντρικές Τράπεζες. Η νομισματική επεκτατική πολιτική την περίοδο που προηγήθηκε –κυρίως για την αντιμετώπιση της κρίσης της πανδημίας– αναπόφευκτα οδήγησε σε αύξηση, τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού χρέους, και σίγουρα δεν θα μπορούσε να συνεχιστεί. Η αύξηση των επιτοκίων για κάποιες χώρες, επιχειρήσεις και νοικοκυριά, που έχουν υπερδανειστεί, ίσως αποβεί καταστροφική. Όσο περισσότερο αυξάνονται και διατηρούνται σε υψηλά επίπεδα τα επιτόκια, τόσο θα αυξάνεται ο αριθμός κρατών, επιχειρήσεων και νοικοκυριών που δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους. Σε κάποιο σημείο οι επιπτώσεις, αν συνεχιστούν, μπορεί να προκαλέσουν και μια παγκόσμια οικονομική κρίση με ανυπολόγιστες συνέπειες. Μια κρίση που πιθανόν να επεκτείνει την τάση προστατευτισμού, που όλοι θα πρέπει να απεύχονται. Αυτό το σημείο όμως δεν μπορεί να το προβλέψει κανένας με σιγουριά.

Η θετική όψη

Όμως, η κάθε κρίση έχει και τα θετικά της. Αποβάλλει τους αδύναμους και μη παραγωγικούς παίκτες, και μαζί παρασιτικές επιχειρήσεις και νοοτροπίες. Οι πιο ευέλικτοι και με αποθέματα, θα αναπροσαρμοστούν, θα καινοτομήσουν, θα γίνουν πιο παραγωγικοί με θετικές επιπτώσεις, τόση στην κερδοφορία τους, όσο και στη δημιουργία περισσότερων και καλύτερων θέσεων εργασίας. Είναι γι' αυτό τον λόγο που ο κρατικός παρεμβατισμός, συμπεριλαμβανομένης και της νομισματικής πολιτικής από τις Κεντρικές Τράπεζες, θα πρέπει να γίνεται όσο πιο στοχευμένα γίνεται, να αποφεύγονται οι οριζόντιες και καθολικές στηρίξεις. Αν γίνει το τελευταίο, είναι βέβαιο πως ο ιδιωτικός τομέας και τα νοικοκυριά θα βρουν και θα δώσουν τις λύσεις.

*Οικονομολόγου, τέως προέδρου του Δημοσιονομικού Συμβουλίου

Συγκρατημένη αισιοδοξία

Doctor consider coronavirus covid-19 technology concept, Abstract healthcare, Medicine doctor look virus spreading on tablet blue background, Corona virus outbreak and global epidemic virus, 3D virus

Της Ζωής Δωροθέας Πανά

Με το τέλος αυτής της χρονιάς συμπληρώνουμε περίπου τρία χρόνια από την έναρξη τής πανδημίας και προκύπτει εύλογα το ερώτημα εάν η παγκόσμια υγειονομική κρίση βρίσκεται στο τέλος της ή τουλάχιστον εάν έχει μεταπηδήσει στην ενδημική της φάση. Η απάντηση είναι, ότι λόγω πολλών παραγόντων, απλά οδεύουμε προς την ενδημικότητα, δεν έχουμε φτάσει εκεί, η πανδημία ακόμα δεν έχει τελείωσει, και κυρίως η ακριβής πρόβλεψη της εξέλιξής της για το 2023 δεν μπορεί να είναι απόλυτη, διότι ακόμα βιώνουμε ένα φυσικό φαινόμενο εν εξελίξει, που σημαίνει ότι δυνητικά, η πιθανή εμφάνιση-επικράτηση μίας νέας παραλλαγής, ειδικά εκτός της οικογένειας Όμικρον, θα μπορούσε να επηρεάσει δυσμενώς αυτή την πορείας της.

Ηπιότερη φάση

Συνεπώς, αυτό που είναι και εμφανές στην καθημερινότητά μας, είναι ότι αυτή τη περιόδο διανύουμε μια ηπιότερη φάση της πανδημίας με ανάλογη διαχείριση, και μία νέα κανονικότητα που μας το επιτρέπει για διάφορους λόγους. Ο πρώτος είναι η εμφάνιση της ίδιας της παραλλαγής Όμικρον, που ναι μεν προκάλεσε ένα σημαντικό κύμα λοιμώξεων παγκόσμια και εγχώρια, χωρίς όμως αυτό να συνοδεύεται από αντίστοιχα μεγάλο αριθμό νοσηλειών και συνεπώς θανάτων οφειλόμενων αποκλειστικά στην Covid-19. Δεύτερον, η ανοσία του πληθυσμού που προέκυψε κυρίως μέσω του πιο ισχυρού όπλου πρόληψης, του εμβολιασμού και των αναμνηστικών δόσεων. Τρίτον, λόγω του ότι εδώ και καιρό διαθέτουμε στη φαρέτρα μας αποτελεσματικά φάρμακα που όταν δίνονται έγκαιρα μπορεί να συμβάλλουν στη σημαντική μείωση του κινδύνου νοσηλείας σε άτομα υψηλού κινδύνου. Τέταρτον, λόγω του ότι η γνώση, η εμπειρία και οι υποδομές σχετικά και με την παρακολούθηση/επιτήρηση και διαχείριση βελτιώθηκε σημαντικά προϊόντος του χρόνου, όπως και η εγρήγορση και ευαισθητοποίηση των πολιτών σχετικά με την αξία των μέτρων ατομικής προστασίας και την υιοθέτηση μίας υγειονομικής κουλτούρας, που βοηθά στη μείωση διασποράς και αλλών λοιμωδών νοσημάτων.

Προετοιμαζόμαστε

Από την άλλη, δεν είναι επιστημονικά ορθό να είμαστε απόλυτοι σχετικά με το μέλλον. Προσαρμόζομαστε, προετοιμάζομαστε και οφείλουμε να είμαστε σε ετοιμότητα για την υπάρχουσα πανδημία, αλλά και για μελλοντικές εξάρσεις και επιδημίες. Οι λόγοι πολλοί. Πρώτον, ο κίνδυνος σοβαρής νόσησης Covid-19 δεν είναι αμελητέος ακόμα και σήμερα για ευάλωτες ομάδες και υπερήλικες -και είναι αυτήν την ομάδα που πρωτίστως τούτη την περίοδο πρέπει να προστατέψουμε- γι' αυτό και η επιστημονική κοινότητα τονίζει ιδιαίτερα την αξία των αναμνηστικών δόσεων. Δεύτερον, διότι από επιστημονικής πλευράς έχουμε ακόμα να μάθουμε πολλά σε σχέση με το τι, σε ποιους και γιατί ο συγκεκριμένος ιός μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνιες παθολογικές καταστάσεις, όπως το LONG COVID σύνδρομο. Η πρόσφατη ημερίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με το θέμα τόνισε την αναγκαιότητα να συνεργαστούμε έμπρακτα, και να εναρμονίσουμε τις δράσεις μας στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, ώστε να κατανοήσουμε καλύτερα αυτή την ετερογενή οντότητα για να μπορέσουμε να στηρίξουμε ολιστικά τους long covid ασθενείς που ταλανίζονται. Ήδη ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρεται στα 3R (recognize, report, rehabilitation), δηλαδή να αναγνωρίσουμε το πρόβλημα και το μέγεθός του, να προβούμε σε μελέτες και ανάλυσή του, και να στηρίξουμε την αποκατάσταση και αντιμετώπιση αυτών των ανθρώπων. Αναφέρονται ότι πάνω απο 5,6 εκατομμύρια άτομα με long covid υπάρχουν στην Ευρώπη, γνωρίζουμε ότι περιπου 15% αυτών των ατόμων μπορεί να έχουν παρατεταμένα συμπτώματα για >12 μήνες, γνωρίζουμε ότι προσβάλλονται πιο συχνά οι γυναίκες σε σχέση με τους άντρες και τα παιδιά, και ότι ο κίνδυνος εμφάνισής του επί της παραλλάγής Όμικρον είναι 1/3 του κινδύνου σε σχέση με τις προηγούμενες παραλλαγές. Συνεπώς, έχουμε να μάθουμε ακόμα πολλά.

Ενιαία υγεία

Γι' αυτό, το μήνυμα που πρέπει να περάσει για το 2023 είναι πρώτον, ότι έχουμε μία συγκρατημένη αισιοδοξία για το μέλλον, αλλά και έχουμε το χρέος να μάθουμε και να προετοιμαστούμε για μελλοντικές επιδημίες. Τα λοιμώδη νοσημάτα συμπορεύονται με την ανθρωπότητα και ίσως θα πρέπει να δούμε πλέον πιο ώριμα και σοφά το θέμα αυτό. Ήδη ο Πασγκόσμιος Οργανισμός Υγείας επενδύει στις δράσεις της «ενιαίας υγείας» (ONE HEALTH approach) για την αντιμετώπιση σοβαρών λοιμωδών νοσημάτων του ανθρώπου -το μεγαλύτερο μέρος των οποίων είναι ζωοανθρωπονόσοι, της σοβαρής μικροβιακής αντοχής που πλήττει το σύστημα υγείας της χώρας– και σχετίζεται, μεταξύ άλλων, και με την αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών σε ανθρώπους και κτηνοτροφία – και της υγείας του περιβάλλοντος. Σήμερα περισσότερο από ποτέ διαφαίνεται η ανάγκη διεπιστημονικής συνεργασίας και στην Κύπρο διαφορετικών ειδικοτήτων σχετικών με τη δημόσια υγεία υπό το πρίσμα μιας ενιαίας, σφαιρικής αντιμετώπισης και ετοιμότητας σε θέματα επιδημιών από λοιμώδεις πάραγοντες.

Σιωπηλή πανδημία

Κλείνοντας, η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα, αλλά και η ΕΕ, προτεραιοποιούν πλέον τη σημασία της πάταξης της «σιωπηλής πανδημίας» που αφορά τη μικροβιακή αντοχή και τις λοιμώξεις που προκαλούνται απο μικρόβια που είναι ανθεκτικά στα υπάρχοντα αντιβιοτικά. Τεκμηριωμένα το κόστος σε ανθρώπινες ζωές και το ίδιο το σύστημα υγείας είναι τεράστιο. Το πιο σημαντικό να κρατήσουμε, είναι ότι οι ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις >60-70%, σύμφωνα με επίσημη φετινή αναφορά του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, μπορεί να προληφθούν (preventable harm). Για να γίνει αυτό θέλει εκτός από την εμπειρογνωμοσύνη, όραμα, διεπιστημονική συνεργασία και υοθέτηση βημάτων, όπως: 1. Ευαισθητοποιήση και ενημέρωση, 2. Εκτίμηση του μεγέθους του προβλήματος στα νοσοκομεία της χώρας, 3. Ορθή καταγραφή τους και εφαρμογή δράσεων και επανατροφοδότησή τους, 4. Εκπαίδευση και βούληση σε όλα τα επίπεδα για υλοποίηση τέτοιων πρωτοβουλιών, χάραξη πολιτικής υγείας που θα δείχνει έμπρακτα ότι στοχεύει στην ποιοτική μεταρύθμιση βιώσιμων και συνάμα ποιοτικών συστημάτων υγείας στην Ευρώπη και στην Κύπρο. Συνοψίζοντας, για τη νέα χρονιά ας βάλουμε μετά τη συγκρατημένη αισιοδοξία, τα τεράστια επιταχυνόμενα βήματα που έγιναν στη χώρα και πανευρωπαϊκά στο θέμα της ετοιμότητας υγειονομικών κρίσεων που αφορούν λοιμώδη νοσήματα, και ας προσπαθήσουμε όλοι μαζί -ο καθένας με τον ρόλο του- προς έναν κοινό στόχο και όραμα προς όφελος της δημόσιας υγείας.

*Παιδίατρου με ειδικότητα στην Επιδημιολογία Νοσοκομείου και στον Έλεγχο & Πρόληψη Λοιμώξεων, λέκτορα στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου, μέλους της Συμβουλευτικής Επιστημονικής Επιτροπής για θέματα νέου κορωνοϊού

Ανθρωποκεντρικός πολιτισμός

Theater masks, drama and comedy with a red curtain as backdrop / 3D Rendering, Mixed media.

Του Γιάννη Τουμαζή

Με την ίδρυση του Υφυπουργείου Πολιτισμού τον Ιούλιο του 2022, από την κυβέρνηση του Νίκου Αναστασιάδη, ο πολιτισμός απέκτησε πλέον τη δική του κρατική υπόσταση: μια ανεξάρτητη, ευέλικτη και αυτόνομη διοικητική δομή, η οποία, από τους πρώτους μήνες της λειτουργίας της, έθεσε ως κύριους στόχους την ανάδειξη του πολιτισμού της Κύπρου, της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, αλλά και του νεότερου και του σύγχρονου πολιτισμού.

Ενεργή εμπλοκή

Η πολιτική και ο στρατηγικός σχεδιασμός του Υφυπουργείου Πολιτισμού είναι εξόχως ανθρωποκεντρικά και στο επίκεντρό τους θα βρεθούν και το 2023 οι δημιουργοί και οι παραγωγοί πολιτισμού, η πολιτιστική κοινότητα της Κύπρου. Παράλληλα, θα αναπτυχθεί περαιτέρω η πολιτιστική διπλωματία, η προσέλκυση επενδύσεων και ανθρώπινου κεφαλαίου, η πολιτιστική αποκέντρωση, η ανάπτυξη του πολιτιστικού τουρισμού, αλλά κυρίως η δημιουργία και η εδραίωση μιας δυνατής εικόνας για τη χώρα μας με όλα τα οφέλη που αυτό συνεπάγεται στον διεθνή χώρο. Η στρατηγική θέση μας στην Ανατολική Μεσόγειο επιβάλλει την ενεργή και ηγετική εμπλοκή της Κύπρου σε δράσεις και πρωτοβουλίες. Οι προχωρημένες επαφές μας με τις γύρω χώρες θα δώσουν τα πρώτα αποτελέσματα εντός του έτους, μέσω των οποίων θα αναδειχθεί ο σημαντικός ρόλος που μπορούμε να διαδραματίσουμε, συμβάλλοντας στην εξομάλυνση και ανάπτυξη σχέσεων μέσω του πολιτισμού.

Βασική προτεραιότητα

Η κατοχύρωση της κοινωνικής και επαγγελματικής υπόστασης των καλλιτεχνών, το γνωστό καθεστώς του καλλιτέχνη, το οποίο όπως γνωρίζετε αποτελεί πάγιο αίτημα των δημιουργών εδώ και δεκαετίες, ήταν και παραμένει η βασική προτεραιότητα την οποία έθεσα με την ανάληψη των καθηκόντων μου. Το νομοσχέδιο για τα θέματα αυτά, το οποίο συντάσσεται από την επίτροπο Νομοθεσίας μετά από απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, είναι σε προχωρημένο στάδιο και αρχές του χρόνου θα συνεχισθεί η διαβούλευση για την οριστικοποίησή του. Παράλληλα, έχουν τεθεί οι βάσεις και θα επιτευχθούν τροποποιήσεις των νομοθεσιών για τα πνευματικά δικαιώματα, τον εμπλουτισμό δημοσίων κτηρίων με έργα τέχνης, για φορολογικά κίνητρα στον τομέα του πολιτισμού, για δημόσια έργα και αναπτύξεις και για την ανέγερση και τοποθέτηση μνημείων.

Οριζόντια αντίληψη

Θα δούμε, επίσης, απτά παραδείγματα της οριζόντιας πολιτιστικής αντίληψης του υφυπουργείου μέσω του προγράμματος Πολιτιστικής Αποκέντρωσης που ξεκινήσαμε. Στόχος είναι ανάδειξη της πολιτιστικής μας υποδομής και δημιουργία συνεργειών της Πολιτιστικής μας Κληρονομιάς, της Λαϊκής Παράδοσης και του Σύγχρονου Πολιτισμού. Σύντομα αρχίζουν στην ύπαιθρο τα πρώτα κέντρα του δικτύου κέντρων φιλοξενίας σε πολιτιστικές υποδομές. Με την ανανέωση, τον εκσυγχρονισμό, και την αναβάθμιση του θεσμού των Κυπρίων, θα έχουμε περαιτέρω άνθηση της φεστιβαλικής σκηνής του νησιού μας. Η παροχή κατάλληλων κινήτρων και οικονομικής στήριξης θα οργανώνονται σε ετήσια βάση μουσικά, χορευτικά, κινηματογραφικά ή θεατρικά φεστιβάλ, συναντήσεις λογοτεχνίας και ποίησης, και άλλα. Η αύξηση των κονδυλίων για το πρόγραμμα «Πολιτισμός», και ιδιαίτερα η σημαντική αύξηση στο κονδύλι για τον κινηματογράφο, ευελπιστώ ότι θα δώσει ακόμη μεγαλύτερη ώθηση στη δημιουργική παραγωγή στην Κύπρο.

Γόνιμη χρονιά

Εν κατακλείδι, έχουμε ανοίξει όλα τα θέματα που αφορούν στον πολιτισμό της χώρας μας, οπότε το 2023 αναμένεται να είναι μια πολύ γόνιμη χρονιά, κατά την οποία θα δούμε τα πρώτα αποτελέσματα που αφορούν την πολύ δυναμική πολιτιστική μας κοινότητα και την πολιτιστική μας παραγωγή.

*Υφυπουργού Πολιτισμού