Μπίζνες πίσω από κλειστές πόρτες: Δεν ελέγχονται ούτε στην Κύπρο οι λομπίστες

Μετά την αποκάλυψη του σκανδάλου διαφθοράς Κατάρ-gate, το Ευρωκοινοβούλιο αποφάσισε να λάβει μέτρα για τη διαφάνεια και τον έλεγχο των λόμπι σχετικά με την πρόσβαση στις εγκαταστάσεις του και τις συναντήσεις που γίνονται εντός του Ευρωκοινοβουλίου. Από την άλλη, στην Κύπρο έχει ρυθμιστεί το θέμα του ελέγχου των λόμπι και των λομπιστών διά νόμου από τον περασμένο Φεβρουάριο, με τη διαφορά, όμως, ότι ο νόμος εξακολουθεί να είναι ανενεργός. Ως εκ τούτου, οι λομπίστες συνεχίζουν να δραστηριοποιούνται ανεπίσημα στην Κύπρο, προωθώντας συμφέροντα εκατομμυρίων ευρώ πίσω από κλειστές πόρτες κρατικών αξιωματούχων, κοινοβουλευτικών κομμάτων, βουλευτών, επιτρόπων, δημάρχων, δημοσίων υπαλλήλων κ.ο.κ.

Ειδικότερα, ο νόμος για τον έλεγχο των λόμπι τιτλοφορείται ως «ο περί της Διαφάνειας στις Διαδικασίες Λήψης Δημόσιων Αποφάσεων και Συναφών Θεμάτων Νόμος του 2022» και καλείται να τον εφαρμόσει η ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς, που πασκίζει να σταθεί στα πόδια της καθώς έχει κατακλειστεί από καταγγελίες. Με την εφαρμογή του νόμου, κατοχυρώνεται η διαφάνεια και στον τομέα αυτό, καθώς όλες αυτές οι συναντήσεις και διαβουλεύσεις που σήμερα γίνονται στα μουλωχτά με λομπίστες, θα καταγράφονται και θα γίνονται γνωστές, όπως γνωστά θα γίνονται και τα συμφέροντα που εξυπηρετούν οι κάθε λογής λομπίστες που συστήνονται κι ως «σύμβουλοι» ή και ως «παραγωγοί επενδύσεων». Απώτερος στόχος της νομοθεσίας, όπως λέχθηκε στην ολομέλεια της Βουλής κατά την ψήφισή της στις 17/2/2022, είναι η αποτροπή δημιουργίας συνθηκών που επιτρέπουν ή διευκολύνουν την εκκόλαψη πράξεων διαφθοράς, που δεν κατάφερε, όπως φαίνεται, να αποτρέψει ούτε το ίδιο το Ευρωκοινοβούλιο, στους κόλπους του οποίου δραστηριοποιούνται ισχυρά λόμπι που εκπροσωπούν, είτε τρίτες χώρες, είτε τεχνολογικούς, οικονομικούς κολοσσούς κ.ο.κ. Όλοι αυτοί δαπανούν εκατομμύρια ευρώ μέσω των λομπιστών για άσκηση παρασκηνιακής πολιτικής πίεσης σε ευρωβουλευτές με έναν και μοναδικό σκοπό: να φέρουν στα μέτρα τους νομοθεσίες που επηρεάζουν άμεσα ή έμμεσα τα συμφέροντά τους.

Σε εφαρμογή με το νέο έτος

Όπως προβλέπει ο ίδιος ο νόμος για τον έλεγχο των λόμπι, θα έπρεπε να τεθεί σε εφαρμογή από την ημερομηνία έναρξης ισχύος του νόμου που διέπει τη σύσταση και λειτουργίας της ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς. Δηλαδή, από τις 9 Ιουλίου 2022 που διορίστηκε ο επίτροπος Διαφάνειας και τα μέλη της Αρχής. Ωστόσο, οι κανονισμοί που διέπουν τη λειτουργία της Αρχής ψηφίστηκαν, μόλις, τον περασμένο μήνα.

Όπως μας λέχθηκε αρμοδίως, με το νέο έτος θα πρέπει να ετοιμαστούν και να κατατεθούν στη Βουλή για ψήφιση οι σχετικοί κανονισμοί, για να μπορεί να εφαρμοστεί η νομοθεσία για τον έλεγχο των λόμπι. Οι κανονισμοί θα ρυθμίζουν θέματα τεχνικής φύσεως καθώς και τη διαδικασία της συλλογής, επεξεργασίας, χρήσης, δημοσιοποίησης, πρόσβασης, διατήρησης και διαγραφής πληροφοριών και δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, καθώς ο νόμος προβλέπει τη δημιουργία ενός δημόσιου μητρώου στο οποίο θα είναι καταχωρισμένοι οι λομπίστες και τα οικονομικά συμφέροντα που εκπροσωπούν.

Έτσι θα ελέγχονται

Με την εφαρμογή του νόμου, οι κάθε λογής λομπίστες θα είναι υπόλογοι στην ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς. Οι λομπίστες θα είναι υποχρεωμένοι να ενημερώνουν γραπτώς την Αρχή για τα συμφέροντα που προωθούν, οικονομικά ή άλλως πως, καθώς και για το περιεχόμενο των συναντήσεων που πραγματοποιούν με κρατικούς αξιωματούχους, βουλευτές, με λειτουργούς του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα κ.ο.κ. Την ίδια υποχρέωση για ενημέρωση της Αρχής κατά της Διαφθοράς θα υπέχουν και οι αξιωματούχοι και τα μέλη της δημόσιας υπηρεσίας που ως εκ της θέσεώς τους θα συμμετέχουν στη λήψη δημόσιων αποφάσεων. Θα συναντούν μόνο λομπίστες που θα είναι εγγεγραμμένοι στο μητρώο που θα δημιουργηθεί με την εφαρμογή του νόμου, και στη συνέχεια θα πρέπει να ετοιμάζουν σχετικό πρακτικό στο οποίο θα καταγράφουν τα όσα διαμείφθηκαν στις εν λόγω συναντήσεις. Σήμερα αυτές οι συναντήσεις, που σκοπό έχουν την προώθηση οικονομικών συμφερόντων, γίνονται στα μουλωχτά πίσω από κλειστές πόρτες. Με την εφαρμογή του νόμου κατοχυρώνεται η διαφάνεια, καθώς όλες αυτές οι συναντήσεις, όπως και το περιεχόμενό τους, θα βλέπουν το φως της δημοσιότητας. Οι δε αξιωματούχοι και οι υπάλληλοι του δημόσιου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα, συμπεριλαμβανομένης της Τοπικής Αυτοδικοίκησης, που θα έχουν συναντήσεις με λομπίστες, θα ελέγχονται εξονυχιστικά για τις αποφάσεις που λαμβάνουν και κατ’ επέκταση για αθέμιτο πλουτισμό εκεί και όπου θα εγείρονται υποψίες από την ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς.

Τι θα δηλώνουν οι λομπίστες

Οι ετήσιες αναφορές που είναι υποχρεωμένοι διά νόμου να υποβάλλουν οι λομπίστες στην ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς θα περιέχουν τα ακόλουθα στοιχεία:

• Τα στοιχεία ταυτότητας των προσώπων που τους πληρώνουν για να ενεργούν εκ μέρους τους. Στις περιπτώσεις των νομικών προσώπων (εταιρειών) θα πρέπει να δηλώνονται και οι τόποι διαμονής των βασικών μετόχων.
• Τα ονοματεπώνυμα και οι θέσεις που κατέχουν οι αξιωματούχοι και οι υπάλληλοι της κρατικής υπηρεσίας και του ευρύτερου δημόσιου τομέα με τους οποίους είχαν συναντήσεις, καθώς και τον χρόνο και τον τόπο που έλαβαν χώρα οι οποιεσδήποτε επικοινωνίες.
• Το αντικείμενο της κάθε συνάντησης και το αποτέλεσμα στο οποίο αποσκοπούσε.
• Οποιεσδήποτε επιπρόσθετες πληροφορίες και έγγραφα κρίνει η Αρχή ότι είναι απαραίτητο να προσκομισθούν.

Από την πλευρά τους, οι αξιωματούχοι και οι υπάλληλοι του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα που θα συναντούν λομπίστες, θα είναι υποχρεωμένοι να διατηρούν πρακτικό με όλα τα παραπάνω στοιχεία.

Ποινικά αδικήματα

Ο νόμος προβλέπει ποινές φυλάκισης μέχρι τρία έτη και πρόστιμα μέχρι €100.000 στα πρόσωπα που θα εμπλέκονται σε διαδικασίες λήψης δημόσιων αποφάσεων χωρίς να είναι εγγεγραμμένα στο μητρώο εγγραφής λομπιστών ή που θα παραλείπουν να υποβάλλουν αναφορά ή θα υποβάλλουν παραπλανητική αναφορά στην Αρχή κατά της Διαφθοράς αναφορικά με τα συμφέροντα που εκπροσωπούν, για τις συναντήσεις που πραγματοποιούν με αξιωματούχους και δημόσιους λειτουργούς, καθώς και για το περιεχόμενο αυτών των συναντήσεων.