Ο Μητροπολίτης Βασίλειος στον «Π»: Λειτουργώ με συναίνεση και στοχεύω στην ενότητα

Μετριοπαθής και χαμηλών τόνων, συναινετικός και με λόγο που δεν προκαλεί ούτε τριβές ούτε εξάρσεις, ο μητροπολίτης Κωνσταντίας και Αμμοχώστου Βασίλειος εξηγεί στον «Π» γιατί διεκδικεί τον αρχιεπισκοπικό θρόνο, αναφέρεται στον ρόλο της Εκκλησίας, ο οποίος πρέπει να είναι πρωτίστως πνευματικός και κοινωνικός, ενώ δεν παραλείπει να αναφερθεί στα σύγχρονα ζητήματα που διχάζουν την Ορθοδοξία. Ερωτάται και απαντά αν ως Αρχιεπίσκοπος θα θέλει να έχει παρέμβαση στο εθνικό ή στα θέματα παιδείας και στέλνει το μήνυμα πως θα λειτουργεί με συναίνεση και θα στοχεύσει στην ενότητα.

Η συνέντευξη με τον μητροπολίτη Κωνσταντίας και Αμμοχώστου Βασίλειο άρχιζε ακριβώς την ώρα που έξι δήμαρχοι και οι πέντε κοινοτάρχες της επαρχίας Αμμοχώστου εξέφραζαν στήριξη υπέρ της υποψηφιότητας του οικείου επισκόπου τους για τις αρχιεπισκοπικές εκλογές. Και δεν ήταν τα πρώτα οργανωμένα σύνολα που τάσσονταν υπέρ της υποψηφιότητάς του. Αναπόφευκτα, ρωτάμε: «Άλλοι έχουν στρατόπεδα πίσω τους, φανατικούς πιστούς ή οπαδούς, καιρό τώρα προετοιμάζονταν για τη διαδοχή στον αρχιεπισκοπικό θρόνο. Η δική σας εκστρατεία πώς πάει»; Ο ίδιος βλέπει να υπάρχει ένα συνεχές και αυξανόμενο ρεύμα, ένας ενθουσιασμός, όπως τον χαρακτηρίζει, στοιχεία που «δείχνουν μια καλή προοπτική».

Αισιοδοξείτε πως θα είστε στο τριπρόσωπο που ο λαός θα αναδείξει και θα στείλει στην Ιερά Σύνοδο, η οποία και θα επιλέξει τον νέο Προκαθήμενο;

Αυτό θα διαφανεί από το αποτέλεσμα της 18ης Δεκεμβρίου. Έχουμε πίστη στο θέλημα του Θεού και στην κρίση του λαού. Ο κάθε ένας φυσικά βάζει κριτήρια και το ερώτημα είναι κατά πόσον αυτά τα κριτήρια, η όποια προτίμησή του, θα τον οδηγήσουν στο να ψηφίσει.

Εσείς πάντα διατηρούσατε χαμηλό προφίλ. Πιστεύετε ότι αυτό θα σας βοηθήσει; Θα το εκτιμήσει ο κόσμος;

Το χαμηλό προφίλ δεν σημαίνει και αδρανοποίηση. Ούτε και όλες οι δράσεις χρειάζεται να προβάλλονται.

Δεν διαφωνώ. Ρωτώ γιατί την περίοδο του μ. Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Β’, δεν μπορεί να τη χαρακτηρίσει κανείς «χαμηλών τόνων». Έκανε τις παρεμβάσεις του και ήταν ηχηρές…

Η Εκκλησία μπορεί να επιτελέσει τον ρόλο της με πολλούς τρόπους και έχει πολλές πλευρές που μπορεί να αναδείξει. Την πνευματικότητά της. Την προσφορά της στον πολιτισμό και στη διατήρηση της εθνικής ελληνορθόδοξης ταυτότητας. Την παρουσία και βοήθειά της στον σύγχρονο κόσμο που καθημερινά έρχεται αντιμέτωπος με κοινωνικές, εθνικές, οικονομικές και οικολογικές προκλήσεις.

Οι δραστηριότητες που αναπτύξαμε εδώ και μία 15ετία στη μητρόπολη μας μιλούν από μόνες τους. Και το λέω και στους συνεργάτες μου, πως εδώ δεν είμαστε για απλή διεκπεραίωση πρακτικών ζητημάτων. Είναι και το πολιτιστικό έργο που πρέπει να γίνεται. Θέματα που αφορούν την Εκκλησία και την ιστορία της είναι σημαντικό να αναδεικνύονται, έχοντας και ως στόχο την προσέγγιση των νέων. Στην εμπλοκή των νέων στις δραστηριότητές μας δίνουμε ιδιαίτερη σημασία. Και κυρίως αυτό που πρέπει να γίνεται είναι το πνευματικό και ποιμαντικό έργο. «Μητρόπολη πρότυπο» χαρακτήρισε τη μητρόπολή μας ξένος ιεράρχης που μας επισκέφθηκε και είδε το πολυεπίπεδο έργο που κάνουμε. Είναι η δική μου θέση αυτή, είναι οι επιλογές μου λόγω και των καταβολών μου στην Εκκλησία εδώ και 60 χρόνια.

Μια ματιά στη σελίδα της μητρόπολής σας και στην προσωπική σας σελίδα στο διαδίκτυο είναι αρκετή για να επιβεβαιώσει του λόγου το αληθές.

Γενικότερα για τον πολιτισμό θα ήθελα να πω πως όταν ήρθα εδώ και είδα μια πολιτιστική πενία, είπα στους δημάρχους της περιοχής πως η περίοδος χάριτος που είχαν από το 1974, για να οργανωθεί ο τουριστικός τομέας για κατοχύρωση της οικονομίας του τόπου, έχει λήξει. Δεν αρκεί, πλέον, να προσφέρουμε θάλασσα, ήλιο και αμμουδιά. Οι επισκέπτες μας γίνονται οι κήρυκες του πολιτισμού της Κύπρου. Και πρέπει να τον καταστήσουμε γνωστό. Και σε συνεργασία με τους φορείς, τα κοινωνικά σύνολα, όλα τα σχολεία, άλλους αφανείς και φανερούς παράγοντες της περιοχής και τους ιερείς μας πιστεύουμε ότι έχουμε κατορθώσει να επαναπροσδιορίσουμε την εκκλησιαστική και πολιτιστική κουλτούρα και συνείδηση.

Θυμάμαι μήνυμά σας κατά την πρώτη τέλεση του εσπερινού στον Άγιο Γεώργιο τον Εξορινό, Μεγάλη Παρασκευή, 2014: «Πηγαίνοντας εκεί για εκκλησιασμό λέμε ότι εδώ υπήρχε ιστορία, πολιτισμός, πίστη και διαδηλώνουμε την επιθυμία μας να υπάρχει συνέχεια», γι' αυτό ακριβώς καλούσατε και τους πιστούς να δώσουν δυναμικά το παρών τους. Είσαστε υπέρ της λειτουργίας των εκκλησιών μας στο άλλο μισό της πατρίδας μας, το κατεχόμενο;

Τη δεκαετία του 2000 πρωτοστατήσαμε στην τέλεση θείας λειτουργίας στα κατεχόμενα, αφού θεωρούμε ότι στέλνει το μήνυμα της ενότητας και της ελπίδας. Και αποτελεί μια συνεχή μαρτυρία της παρουσίας του χριστιανισμού στα κατεχόμενα. Οι εκκλησίες μας που βρίσκονται εκεί αποτελούν απόδειξη του πραγματικού χριστιανικού χαρακτήρα των υπό κατοχή περιοχών. Και γι’ αυτό στηρίζουμε την προσπάθεια συντήρησης, αποκατάστασης και προστασίας των εκκλησιαστικών μας μνημείων, ώστε να μπορούμε να λειτουργούμε σε αυτά. Κι έχουμε καθήκον να κρατήσουμε τις εκκλησίες μας και οσάκις μας παρέχεται η δυνατότητα να πηγαίνουμε να λειτουργούμε.

Εσείς πηγαίνετε;

Δυστυχώς, τώρα όχι. Όπως και σε άλλες φορές στο παρελθόν, έτσι και το τελευταίο διάστημα που έχει γίνει προκλητικότερη η στάση της Τουρκίας και βρισκόμαστε απέναντι σε αδιέξοδα στο Κυπριακό, δεν μας παρέχεται η άδεια να πάμε να λειτουργήσουμε. Αυτό είναι φυσικά καταπάτηση του δικαιώματος της θρησκευτικής ελευθερίας και λατρείας.

Γεφυρωτικός ρόλος

Αν εκλεγείτε Αρχιεπίσκοπος, θα αναλάβετε κάποιον ρόλο γεφύρωσης των διαφορών ή και του χάσματος που υπάρχει στη Ρωσική και Ουκρανική Εκκλησία για παράδειγμα; Ή μεταξύ Οικουμενικού Πατριαρχείου και Ρωσικής Εκκλησίας;

Αυτό απαραιτήτως πρέπει να γίνει. Είναι ένα από τα καθήκοντά μας. Το καταστατικό της Εκκλησίας μας λέει ότι ο Αρχιεπίσκοπος έχει την ευθύνη των σχέσεων με τις Εκκλησίες του υπόλοιπου χριστιανικού κόσμου και στα διεθνή διεκκλησιαστικά συμβούλια. Άρα καθορίζεται το πλαίσιο. Αλλά επιπρόσθετα να τονίσω πως η εκτίμηση που χαίρει η Εκκλησία της Κύπρου μεταξύ του ορθοδόξου κόσμου αλλά και των άλλων ετερόδοξων Εκκλησιών μάς παρέχει τη δυνατότητα να εργαστούμε, είτε με θρησκευτική εκκλησιαστική διπλωματία είτε σε χαμηλούς τόνους σε επίπεδο διπλωματίας, για να οδηγηθούμε σε μια λύση στα αδιέξοδα που αντιμετωπίζουμε.

Αυτή η πλειοδοσία, ποιος είναι περισσότερο ή λιγότερο του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, ποιον συμφέρει; Και γιατί πρέπει να γίνεται αυτό;

Αντιλαμβάνεστε ότι η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει δημιουργήσει μια κακή εικόνα για τη Ρωσική Εκκλησία, δεδομένου ότι και ο Πατριάρχης Μόσχας έχει μιλήσει κατ’ επανάληψη και έχει προσευχηθεί για την ενότητα της ρωσικής γης. Ενότητα της ρωσικής γης σημαίνει όλη η Ρωσία, η Ουκρανία και η Λευκορωσία. Εύχομαι να διαψευστώ, αλλά έχω την εντύπωση ότι ο πόλεμος θα σταματήσει μόνο με την κατάληψη του Κιέβου που θεωρείται κοιτίδα του χριστιανισμού της Ρωσίας. Εκεί ήταν, στο Κίεβο, ο ηγεμόνας των Ρως που βαφτίστηκε από βυζαντινούς ιεραπόστολους και εκχριστιανίστηκαν όλοι οι Ρως. Παραμένει στη μνήμη των Ρώσων ότι η κολυμβήθρα του χριστιανισμού τους είναι το Κίεβο. Αυτή είναι η πρώτη επιρροή. Ένας δεύτερος κύκλος επιρροής είναι αυτός που θέλουν όλες τις πρώην σοβιετικές χώρες και ο τρίτος κύκλος η ένωση των όπου γης Ρώσων. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν έχει τέτοια γεωπολιτική - γεωστρατηγική πολιτική που να μπορεί να επηρεάζει τον ορθόδοξο κόσμο, παρά μόνο το δικαίωμα που του παρέχουν οι Κανόνες Οικουμενικών Συνόδων. Άρα, ο στόχος της Ρωσίας είναι η παρέμβαση και η Εκκλησία χρησιμοποιείται ως Δούρειος Ίππος. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο πάντοτε σεβάστηκε την Εκκλησία της Κύπρου και γι' αυτόν τον λόγο, ένεκα πλέον της εικόνας που παρουσιάζει η Ρωσική Εκκλησία αλλά και η ρωσική πολιτεία, γίνονται ίσως κάποιες άλλες ενέργειες προσέγγισης προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Ποια θα είναι η πρώτη πράξη σας ως Αρχιεπίσκοπος αν εκλεγείτε πανιερώτατε;

Η Εκκλησία μέσα από τη Σύνοδο αποφασίζει την πορεία της. Ο Πρώτος δεν μπορεί να λειτουργεί χωρίς τα υπόλοιπα μέλη της Συνόδου, αλλά ούτε και τα συνοδικά μέλη χωρίς τον Πρώτο. Επομένως, είναι συλλογική η εργασία και όποιος κι αν εκλεγεί πρέπει να αναπτύξει τον δικό του προγραμματισμό για τα της Εκκλησίας. Προέχουν το πνευματικό έργο της Εκκλησίας, αλλά και το κοινωνικό, το οποίο είναι πολυεπίπεδο.

Έχετε διάθεση να συγκρουστείτε με τους ακραίους και τους υπερσυντηρητικούς ιεράρχες;

Όπως ανέφερα και πιο πάνω το σύστημα με το οποίο λειτουργεί η Εκκλησία είναι το Συνοδικό. Η πολυετής διακονία μου μέσα στην Εκκλησία έχει αποδείξει ότι λειτουργώ με συναίνεση και στοχεύω στην ενότητα.

Και θα θέλετε να έχετε παρέμβαση στα του εθνικού ζητήματος;

Δεν μου αρέσει ο όρος παρέμβαση. Θέση και άποψη, όμως, να έχει η Εκκλησία θεωρώ ότι είναι θεμιτό. Πρέπει να είναι σε διάλογο η Εκκλησία με την πολιτεία (ΠτΔ, θεσμούς, κ.λπ.), να υπάρχει αγαστή συνεργασία. Όχι σύγκρουση.

Τα θέματα παιδείας

Στα θέματα παιδείας, στην επιλογή υπουργού Παιδείας θα θέλατε να έχετε λόγο;

Κάπου υπάρχει παρεξήγηση για το ζήτημα αυτό. Διακριτοί ρόλοι υπάρχουν από το 1933 από την αποικιοκρατική κυβέρνηση της Κύπρου. Οι Άγγλοι εφάρμοσαν τον διαχωρισμό της Εκκλησίας από τη διοίκηση, άρα υπάρχει από τότε. Και στο Σύνταγμα αυτό κατοχυρώνεται.

Άλλο υπάρχει στα χαρτιά κι άλλο το τι συμβαίνει…

Επειδή με ρωτήσατε ειδικά για την παιδεία, να θυμίσουμε τις κοινοτικές συνελεύσεις μέσα από το Σύνταγμα. Μετά τη φυγή των Τ/Κ, η κυβέρνηση αναγκάστηκε να δημιουργήσει το Υπουργείο Παιδείας. Δεν νομίζω ότι είναι ο Αρχιεπίσκοπος που διορίζει τον υπουργό Παιδείας. Αυτός είναι ένας μύθος. Το να ερωτηθεί όμως δεν σημαίνει παρέμβαση. Ο λαός μας δεν θέλει οι αξίες του -εθνικές, θρησκευτικές, πολιτιστικές- να χαθούν, δεδομένου ότι πολλές φορές η παιδεία με παρεμβάσεις κομματικές λαμβάνει άλλον χαρακτήρα…

Αλίμονο, πανιερώτατε, αν η πολιτεία δεν μπορούσε να προστατεύσει αυτές τις αξίες ή δεν μπορούσε να διαμορφώσει ένα σωστό εκπαιδευτικό σύστημα…

Παρεμβαίνει για παράδειγμα η ΕΕ, για το ποια πρέπει να είναι η μορφή παιδείας των κρατών μελών της, άρα είναι πολλές φορές εναντίον των αξιών για τις οποίες μιλάμε.

Ευρωπαϊκές αξίες αλά καρτ δεν γίνεται… Μιλάτε για το πολυσυζητημένο θέμα της διδασκαλίας της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα σχολεία;

Όχι απαραίτητα. Μιλώ γενικά για όλα τα μαθήματα που μπορούν να μεταδώσουν αξίες, για παράδειγμα της Ιστορίας, των Αρχαίων Ελληνικών και κυρίως των Θρησκευτικών, μάθημα μάλιστα που δίνει την ευκαιρία στα παιδιά να συζητήσουν για σύγχρονα θέματα που τα απασχολούν.