Κεντρικές Φυλακές, η ανατομία μιας κόντρας: Γύρω-γύρω κέντρα εξουσίας και στη μέση φόνοι, κινητά, ναρκωτικά

Από προχθές Παρασκευή ξεκίνησε η διαδικασία για επίσημη παραλαβή του αναβαθμισμένου συστήματος απενεργοποίησης κινητών τηλεφώνων και άλλων ηλεκτρονικών συσκευών που έχουν τη δυνατότητα παράνομης επικοινωνίας με τον εκτός των φυλακών κόσμο. Αυτό δήλωσε στον «Π» ο υπουργός Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων Γιάννης Καρούσος. Σύμφωνα με τον αρμόδιο υπουργό, το αναβαθμισμένο σύστημα έχει τεθεί σε λειτουργία και αυτή τη στιγμή γίνονται μετρήσεις που αφορούν την περιοχή κάλυψης (ομπρέλα κάλυψης) και την ισχύ του. Δηλαδή, ρυθμίζεται το σύστημα ώστε να μην φράζονται κινητά της γύρω περιοχής των φυλακών και να καλύπτει η φραγή όλες τις συχνότητες που δεν τις έφραζε το σύστημα πριν την αναβάθμισή του, όπως είναι τουρκοκυπριακές και δορυφορικές συχνότητες, κάρτες κινητών εξωτερικού, 5G αλλά και παλαιότερης τεχνολογίας κινητά, για παράδειγμα 2G και 3G (κάποια είναι μικρά σε μέγεθος και μεταφέρονται εντός των φυλακών μέσα στο σώμα). «Το αναβαθμισμένο σύστημα έχει ήδη εγκατασταθεί στις Κεντρικές Φυλακές και ο εργολάβος/ανάδοχος μάς ενημέρωσε για να το παραλάβουμε. Υπολογίζουμε ότι η διαδικασία των δοκιμών και των μετρήσεων θα πάρει 10 με 15 μέρες. Γίνεται έλεγχος με συσκευές που μπορούν να λειτουργήσουν σε όλο το γνωστό φάσμα των συχνοτήτων», είπε ο κ. Καρούσος στον «Π», διευκρινίζοντας παράλληλα πως το σύστημα θα κάνει μόνο φραγή και όχι εντοπισμό κινητών που βρίσκονται σε λειτουργία (και γενικά ηλεκτρονικών συσκευών εποικοινωνίας/ανταλλαγής πληροφοριών όπως είναι οι τηλεφωνικές συνδιαλέξεις, φωτογραφίες, βίντεο, γραπτά μηνύματα). Σημειώνεται ότι το συγκεκριμένο σύστημα, παρόλο που έχει πολύ μεγάλες και σύγχρονες δυνατότητες, αυτές δεν θα χρησιμοποιηθούν λόγω κυπριακού νομοθετικού πλαισίου.

Ο υπουργός Μεταφορών Γιάννης Καρούσος

Εντοπισμός κινητών;

Το ζήτημα του εντοπισμού κινητών τηλεφωνικών συσκευών που τίθενται σε λειτουργία εντός των Κεντρικών Φυλακών αποτελεί σημείο σοβαρής διαφωνίας μεταξύ της διεύθυνσης των φυλακών και της αρμόδιας υπουργού, που είναι η υπουργός Δικαιοσύνης Στέφη Δράκου, η οποία έχει πάρει σχετικές συμβουλές από Αστυνομία και άλλες, σχετικές με το θέμα, κρατικές υπηρεσίες/τμήματα.

Το σοβαρό και οργανωμένο έγκλημα έχει την οικονομική άνεση να προμηθεύεται συστήματα τελευταίας τεχνολογίας και γι' αυτό βρίσκεται συνήθως βήματα μπροστά από τις διωκτικές αρχές. Η μία πλευρά υποστηρίζει ότι χρειάζεται η φραγή των κινητών (απενεργοποίηση) να συμπληρώνεται από τον εντοπισμό τους ώστε να μην υπάρχει κενό/τρύπα μέσα στις φυλακές μέχρι το κράτος να μάθει και να βρει τον τρόπο να ελέγξει τις νέες συχνότητες και συσκευές που συνεχώς εμφανίζονται. Η διεύθυνση των φυλακών διαφωνεί και επικαλείται παραβίαση προσωπικών δεδομένων και ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η υπουργός Δικαιοσύνης Στέφη Δράκου

«Ναι» από Ειρήνη

Ερωτήθηκε σχετικά με το σύστημα εντοπισμού κινητών που μπαίνουν σε λειτουργία η επίτροπος Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα Ειρήνη Λοϊζίδου Νικολαΐδου, η οποία απάντησε ότι δεν υπάρχει οποιαδήποτε παρανομία επί τούτου. Εξήγησε ότι ο νόμος απαγορεύει ρητώς την είσοδο στις Κεντρικές Φυλακές κινητών και ηλεκτρονικών συσκευών επικοινωνίας/ανταλλαγής πληροφοριών, επομένως -από τη στιγμή που δεν ψάχνει ή/και λαμβάνει κανείς περιεχόμενο από αυτές τις συσκευές- δεν παραβιάζεται οποιαδήποτε νομοθεσία με την εφαρμογή της λειτουργίας για εντοπισμό κινητών. Η νομοθεσία μιλά και για εξαιρέσεις, δηλαδή μπορεί να καταρτιστεί κατάλογος προσώπων (π.χ. δεσμοφύλακες) τα οποία μπορούν να έχουν σε λειτουργία τα κινητά τους στις φυλακές. Άρα, είναι διαφορετικό θέμα η παρακολούθηση κινητών (περιεχομένου) από τον εντοπισμό κινητών που τίθενται σε λειτουργία. Σημειώνεται ότι ο νόμος επιτρέπει την παρακολούθηση τηλεφωνικών συνδιαλέξεων καταδίκων μέσω σταθερών συσκευών που βρίσκονται στις Κεντρικές Φυλακές.

Η επίτροπος Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα Ειρήνη Λοϊζίδου Νικολαΐδου

Σημείο διαφωνίας

Το αναβαθμισμένο σύστημα απενεργοποίησης κινητών τηλεφώνων που είναι εγκατεστημένο στις Κεντρικές Φυλακές, και επισήμως θα αρχίσει το πολύ σε 15 μέρες να λειτουργεί, θα μπορεί να φράζει τις συχνότητες του γνωστού φάσματος που λειτουργούν τα κινητά/ηλεκτρονικές συσκευές επικοινωνίας, αλλά δεν θα εντοπίζει κινητά που θα λειτουργούν με νέες τεχνολογίες, παρόλο που έχει τη δυνατότητα. Ακριβώς αυτό αποτελεί σημείο τριβής/αντιπαράθεσης μεταξύ διεύθυνσης των φυλακών και Υπουργείου Δικαιοσύνης (Αστυνομία κ.λπ.). Η Νομική Υπηρεσία, η επίτροπος Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας συμφωνούν με το Υπουργείο Δικαιοσύνης, δηλαδή ότι επιβάλλεται να λειτουργεί και η δυνατότητα εντοπισμού κινητών εντός των Κεντρικών Φυλακών και ότι αυτό δεν είναι παράνομο. Η διεύθυνση των φυλακών υποστηρίζει ότι θα παραβιάζονται τα προσωπικά δεδομένα και άρα τα ανθρώπινα δικαιώματα των καταδίκων και άλλων προσώπων, με το σύστημα εντοπισμού των κινητών που θα τίθενται (παράνομα) σε λειτουργία, διότι ο εντοπισμός γίνεται μέσω συλλογής κάποιων δεδομένων όπως είναι ο αριθμός IMSI. Σημειώνεται ότι ο τηλεπικοινωνιακός πάροχος δίνει έναν μοναδικό αριθμό για την κάρτα SIM που εκδίδει στους συνδρομητές του. Οι αριθμοί IMSI (International Mobile Subscriber Identity) αποτελούνται από κάποια ψηφία και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εύρεση της χώρας και του δικτύου κινητής τηλεφωνίας του συνδρομητή, μεταξύ άλλων στοιχείων που σχετίζονται με την κάρτα SIM. Συνδέεται με την κάρτα SIM και όχι με το ίδιο το τηλέφωνο. Για την προστασία του απορρήτου των συνδρομητών, οι πάροχοι τηλεπικοινωνιών χρησιμοποιούν έναν άλλο αριθμό και υπάρχει και σχετικό πρωτόκολλο.

Ο Γενικός Εισαγγελέας Γιώργος Σαββίδης (αριστερά) και ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας Σάββας Αγγελίδης (δεξιά)

Η θέση των Σαββίδη - Αγγελίδη

Πριν από 10 περίπου ημέρες (25/11/2022), ο γενικός εισαγγελέας Γιώργος Σαββίδης και ο βοηθός γενικός εισαγγελέας Σάββας Αγγελίδης εξέδωσαν γραπτή ανακοίνωση στην οποία γίνεται αναφορά για ανεπαρκή και αναποτελεσματικά μέτρα που λαμβάνονται από τη διεύθυνση των Κεντρικών Φυλακών. Συγκεκριμένα, σε σχέση με τη διάπραξη ποινικών αδικημάτων εντός των φυλακών, οι Σαββίδης - Αγγελίδης σημειώνουν ότι τα μέτρα που λαμβάνονται από τη διεύθυνση δεν είναι ούτε επαρκή ούτε αποτελεσματικά και αυτό οδηγεί σε μια ανεξέλεγκτη, άκρως επικίνδυνη κατάσταση, και δημιουργεί κινδύνους για την ασφάλεια και τη ζωή ανθρώπων εντός και εκτός φυλακών, με σοβαρές επιπτώσεις στη δημόσια ασφάλεια και τάξη. Παράλληλα εξέφρασαν δημόσια «την έντονη έγνοια και ανησυχία» τους για την κατάσταση όπως διαμορφώνεται, σημειώνοντας πως αναμένουν τη λήψη μέτρων από όλες τις αρμόδιες υπηρεσίες.

Πόρισμα των «4»

Ο γενικός εισαγγελέας και ο βοηθός γενικός εισαγγελέας έκαναν αναφορά και στο πόρισμα των τεσσάρων ποινικών ανακριτών που διορίστηκαν στις 27/7/2022 για να διερευνήσουν το ενδεχόμενο διάπραξης ποινικών αδικημάτων εντός των Κεντρικών Φυλακών, με ιδιαίτερη έμφαση στη διερεύνηση της εισαγωγής, διακίνησης και χρήσης κινητών τηλεφώνων και ναρκωτικών ουσιών. Σημειώνουν πως η έκθεση των τεσσάρων ποινικών ανακριτών, που παραδόθηκε στις 4/11/2022 στη Νομική Υπηρεσία, επιβεβαιώνει τα ευρήματα των δικαστικών αποφάσεων και των πληροφοριών/μαρτυριών που κατείχε η Αστυνομία για κατ’ επανάληψη εισαγωγή, μεταφορά και χρήση κινητών τηλεφώνων από κρατούμενους στις Κεντρικές Φυλακές. Όπως αναφέρουν, αυτό φαίνεται να επιτυγχάνεται με τη συνδρομή κάποιων μελών του προσωπικού των φυλακών. Παράλληλα παραθέτουν συγκεκριμένες περιπτώσεις οι οποίες, όπως σημειώνουν, δυστυχώς, συνδέονται με παράνομες ενέργειες εντός των Κεντρικών Φυλακών.

Με καθοδήγηση από τις φυλακές

Στην ίδια ανακοίνωση γίνεται αναφορά στον πρόσφατο φόνο Τουρκοκύπριου κατάδικου στις Κεντρικές Φυλακές που διαπράχθηκε στον χώρο του σωφρονιστικού ιδρύματος, με κατηγορούμενο κρατούμενο στην ίδια πτέρυγα με το θύμα, ενώ για την ίδια υπόθεση διώκονται και τρεις δεσμοφύλακες. Επισημαίνουν οι Σαββίδης - Αγγελίδης πως «το σοβαρό αυτό έγκλημα επαναφέρει το πρόβλημα της εισαγωγής, διακίνησης και χρήσης κινητών και ναρκωτικών ουσιών στις φυλακές, καθώς και της διάπραξης εγκληματικών ενεργειών από κρατούμενους ενόσω βρίσκονται στο σωφρονιστικό ίδρυμα». Επίσης, σημειώνονται τα ευρήματα του Κακουργιοδικείου Λάρνακας στην απόφασή του ημερομηνίας 19/7/2022, στην υπόθεση Μαμαλικόπουλου, για χρήση κινητών τηλεφώνων από κατάδικο, ο οποίος μέσω των παράνομα εισαχθέντων εντός των φυλακών συσκευών συνομιλούσε με άλλα πρόσωπα και παρείχε οδηγίες για διάπραξη σοβαρότατων ποινικών αδικημάτων, ήτοι να φονευθούν συγκεκριμένα άτομα, με αποτέλεσμα να διαπραχθεί απόπειρα φόνου εναντίον πέντε ανυποψίαστων συμπολιτών μας που βρίσκονταν τυχαία σε δημόσιο χώρο. Επιπρόσθετα, σημειώνονται: 1. Ο εμπρησμός της αποθήκης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού, όπου υπήρχε μαρτυρία που έκανε λόγο για ζωντανή μετάδοση μέσω τηλεφώνου του εμπρησμού από τους δράστες προς τον ηθικό αυτουργό της υπόθεσης, ο οποίος τον ουσιώδη χρόνο βρισκόταν ως υπόδικος στις φυλακές. 2. Δολοφονία συγκεκριμένου προσώπου στις 21/4/2021. Το εν λόγω πρόσωπο ήταν βασικός μάρτυρας κατηγορίας σε σοβαρή υπόθεση ναρκωτικών. 3. Δολοφονία συγκεκριμένου προσώπου, πατέρα μάρτυρα κατηγορίας, ενταγμένου στο Σχέδιο Προστασίας Μαρτύρων. Ο φόνος του εν λόγω προσώπου διενεργήθηκε λίγες μέρες μετά την ένορκη μαρτυρία που έδωσε ο γιος του. 4. Βεβήλωση του τάφου της μητέρας άλλου προσώπου, επίσης ενταγμένου στο Σχέδιο Προστασίας Μαρτύρων, ο οποίος επρόκειτο να καταθέσει εναντίον κατηγορούμενου σε υπόθεση που αφορούσε ναρκωτικά.

Η διευθύντρια των Κεντρικών Φυλακών Άννα Αριστοτέλους

Απαντήσεις από Αριστοτέλους

Η διευθύντρια των Κεντρικών Φυλακών Άννα Αριστοτέλους σε δημόσιες δηλώσεις της την περασμένη Δευτέρα και Τρίτη (28 και 29 Νοεμβρίου 2022) στον Πολίτη 107.6, το ΡΙΚ1 και το Omega υποστήριξε ότι της γίνεται ένας ανελέητος πόλεμος από την ημέρα που κατήγγειλε τον ανώτερο αξιωματικό της Αστυνομίας (20/6/2022) για διαφθορά και διαπλοκή - συμπεριλαμβάνει στον ανελέητο πόλεμο και την κοινή ανακοίνωση γενικού εισαγγελέα και βοηθού γενικού εισαγγελέα στη βάση του πορίσματος των τεσσάρων ποινικών ανακριτών. Η κ. Αριστοτέλους διερωτάται πώς η Νομική Υπηρεσία κατάφερε να μελετήσει μέσα σε 21 ημέρες το ογκωδέστατο πόρισμα των τεσσάρων ανακριτών, αλλά δεν έχει καταφέρει ακόμη να ολοκληρώσει τη μελέτη του πορίσματος Αιμιλιανίδη για τον ανώτερο αξιωματικό της Αστυνομίας, το οποίο παρέλαβε από τα μέσα Σεπτεμβρίου (15/9/2022). Υποστηρίζει ότι χρεώνονται εγκλήματα σε κατάδικους των φυλακών για τα οποία δεν έγιναν συλλήψεις και για υποθέσεις που παραμένουν ανεξιχνίαστες, και χαρακτηρίζει μεμονωμένο περιστατικό τη δολοφονία του Τουρκοκύπριου εντός των φυλακών. Θεωρεί ότι μηδενίζεται το έργο που έγινε τα τελευταία οκτώ χρόνια που βρίσκεται στη διεύθυνση των φυλακών, ενώ αναγνωρίζεται/αξιολογείται θετικά από ευρωπαϊκούς και διεθνείς θεσμούς, όπως η Επιτροπή Πρόληψης των Βασανιστηρίων του Συμβουλίου της Ευρώπης - τη στιγμή που όλοι γνωρίζουν τη χαώδη κατάσταση στην οποία βρίσκονταν οι φυλακές πριν αναλάβει η νέα διεύθυνση (αυτοκτονίες, βιασμοί, κακομεταχείριση, καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ανύπαρκτες διαδικασίες και πρωτόκολλα κ.λπ.). Επιπλέον, η κ. Αριστοτέλους επισημαίνει ότι ποτέ δεν έχει εξωραΐσει την κατάσταση στις Κεντρικές Φυλακές, παραδέχεται την ύπαρξη προβλημάτων, που πολλά προέρχονται από τον υπερπληθυσμό του ιδρύματος (1.000 κρατούμενοι σήμερα) και σημειώνει ότι τα τελευταία οκτώ χρόνια έχουν γίνει πάνω από 90.000 έρευνες για κινητά, ναρκωτικά κ.λπ. σε όλους τους χώρους των φυλακών. Σε όλες τις φυλακές του κόσμου, τονίζει, οι συνέπειες του υπερπληθυσμού είναι οι αυτοτραυματισμοί, οι αυτοκτονίες, η βία. «Εμείς καταφέραμε να τα μειώσουμε στο ελάχιστο», συμπληρώνει. Είπε, ακόμα, ότι στους 1.000 κρατούμενους των φυλακών έχουν γίνει περίπου 6.000 αναλύσεις και τα αποτελέσματα έδειξαν 1,1% χρήση ουσιών, εκ των οποίων σε μεγάλο ποσοστό είναι νεοεισερχόμενοι και πρόσωπα που κάνουν χρήση στα δικαστήρια και τα αστυνομικά κρατητήρια. Σύμφωνα με τη διευθύντρια των φυλακών, υπάρχει αλυσίδα του προβλήματος: «Έχουμε ζητήσει από την πρώτη στιγμή μόλις αναλάβαμε, το 2015-2016, σύστημα ανίχνευσης παράνομων αντικειμένων και ουσιών εντός του σώματος ώστε να κλείσει και αυτή η τρύπα του προβλήματος που έχουμε με τους νεοεισερχόμενους. Δυστυχώς, όμως, δεν έγινε κατορθωτή η εξασφάλιση ενός τέτοιου εξοπλισμού λόγω της ακτινοβολίας που εκπέμπεται, όπως μας έχουν πει. Αυτός ο έλεγχος γίνεται στα αεροδρόμια, δεν ξέρω γιατί εμείς δεν μπορούμε να τον εφαρμόσουμε».

Πρόεδρος σε αναμονή

Ως γνωστόν, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ανέλαβε πρωτοβουλία για εκτόνωση της κρίσης και για ξεκαθάρισμα αρμοδιοτήτων ώστε να δρομολογηθεί η επίλυση των προβλημάτων στις Κεντρικές Φυλακές. Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης συγκάλεσε σύσκεψη στο Προεδρικό την περασμένη Τετάρτη 30 Νοεμβρίου 2022, η οποία τελικά αναβλήθηκε λόγω νόσησης από Covid-19 της διευθύντριας των φυλακών. Στη σύσκεψη είχαν προσκληθεί να συμμετάσχουν ο γενικός εισαγγελέας, ο βοηθός γενικός εισαγγελέας, η υπουργός Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης, ο υπουργός Μεταφορών, ο αρχηγός Αστυνομίας, η διευθύντρια των Κεντρικών Φυλακών και ο αναπληρωτής διευθυντής των Ηλεκτρομηχανολογικών Υπηρεσιών. Σημειώνεται ότι το πρωί της 30ής Νοεμβρίου 2022, ο γενικός εισαγγελέας και ο βοηθός γενικός εισαγγελέας αποφάσισαν -και ενημέρωσαν σχετικά το Προεδρικό- ότι δεν είχαν πρόθεση να παραστούν στην απογευματινή σύσκεψη διότι θεωρούσαν ότι τα θέματα της ατζέντας δεν ενέπιπταν στις αρμοδιότητές τους. Την ίδια ημέρα (30/11/2022) η υπουργός Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης Στέφη Δράκου, σε γραπτή της δήλωση, ανέφερε πως είχε μελετήσει το πόρισμα και την επιστολή που της απεστάλη από τον γενικό εισαγγελέα της Δημοκρατίας σε σχέση με τα ζητήματα που αφορούν το Τμήμα Φυλακών και έχει πραγματοποιήσει συναντήσεις τόσο με τη διεύθυνση των φυλακών όσο και με τον βοηθό γενικό εισαγγελέα, προσθέτοντας πως κατέθεσε γραπτώς στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας τις σκέψεις και τις εισηγήσεις της για το συγκεκριμένο ζήτημα.

kateiadi@politis-news.com