Ποιος Ταλ Ντίλιαν και μαύρο βαν; Υποκλοπές τηλεφωνικών συνδιαλέξεων στο ΣΑΛ από το 1989

Σαφώς και κυκλοφορούν στον τόπο μας διάφορα λογισμικά και συστήματα παρακολούθησης που υποκλέπτουν τις τηλεφωνικές μας συνδιαλέξεις, και όχι μόνο. Κι αυτό δεν γίνεται τα τελευταία χρόνια με τη δράση του πρώην Ισραηλινού πράκτορα Ταλ Ντίλιαν στην Κύπρο, ο οποίος μόνος του έβγαλε τα μάτια του όταν θέλησε να διαφημίσει την πραμάτεια του στον διεθνή Τύπο, δηλαδή τα λογισμικά και τα λοιπά συστήματα παρακολούθησης που κατασκευάζει η εταιρεία του WiSpear Systems Ltd, κάνοντας, μάλιστα, επίδειξη σε ξένους δημοσιογράφους στη Λάρνακα του μαύρου βαν που έφερε τον σχετικό εξοπλισμό παρακολούθησης. Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύθηκαν και δεν διαψεύστηκαν, στην Κύπρο εδρεύουν 30 εταιρείες που κατασκευάζουν λογισμικά παρακολούθησης. Βρήκαν πρόσφορο έδαφος και χαμηλούς εταιρικούς συντελεστές φορολογίας!

Υποκλοπές τηλεφωνικών συνδιαλέξεων γίνονταν ανέκαθεν στην Κύπρο. Αυτό αποδεικνύεται, άλλωστε, μέσα από δικαστικές αποφάσεις.

Συγκεκριμένα, απόφαση της ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου, ημερομηνίας 8/5/2001, αναφέρεται σε υπόθεση παρακολούθησης τηλεφωνικών συνδιαλέξεων που έλαβε χώρα στο Συμβούλιο Αποχετεύσεων Λευκωσίας (ΣΑΛ) το 1989. Μάλιστα, η υποκλοπή των τηλεφωνικών συνδιαλέξεων γινόταν πέραν του ενός χρόνου (!) και συγκεκριμένα από τις 8/5/1989 μέχρι τις 5/6/1990 με σκοπό να διαπιστώσει ο τότε διευθυντής του ΣΑΛ κατά πόσο ο εκτελεστικός μηχανικός του συμβουλίου ήταν διεφθαρμένος και έκλεινε τα μάτια στις κακοτεχνίες των εργολάβων που αναλάμβαναν τα έργα του αποχετευτικού Λευκωσίας. Τότε δεν υπήρχαν λογισμικά και οι υποκλοπές των τηλεφωνικών συνδιαλέξεων δεν καταγράφονταν σε ψηφιακά αρχεία αλλά ηχογραφούνταν σε μαγνητοταινίες.

Οι παρακολουθήσεις στο ΣΑΛ

Όπως προκύπτει μέσα από δύο δικαστικές αποφάσεις του 1990 και του 2001 που καταφέραμε να εντοπίσουμε, τα γεγονότα της υπόθεσης στο ΣΑΛ εκτυλίχθηκαν ως εξής: Μετά από διάφορες πληροφορίες που τέθηκαν υπόψη του διευθυντή του ΣΑΛ για οικονομικές ατασθαλίες στα έργα του συμβουλίου έκρινε ότι το καθήκον του και το συμφέρον του ΣΑΛ επέβαλλαν την ανακάλυψη των παρανομιών. Έτσι, άρχισε την παρακολούθηση και ηχογράφηση σε μαγνητοταινίες των τηλεφωνικών συνδιαλέξεων που γίνονταν από το υπηρεσιακό τηλέφωνο του εκτελεστικού μηχανικού. Σύμφωνα με την εκδοχή του, προέβη στην πράξη αυτή για την προστασία των συμφερόντων του ΣΑΛ. Η υποκλοπή των τηλεφωνικών συνδιαλέξεων άρχισε στις 8/5/1989 και σταμάτησε στις 5/6/1990.

Η εσωτερική έρευνα

Στις 9/10/1989 ο διευθυντής του ΣΑΛ παρέδωσε στον πρόεδρο του δ.σ. του ΣΑΛ και δήμαρχο Λευκωσίας μ. Λέλλο Δημητριάδη σε κλειστό σφραγισμένο φάκελο εμπιστευτική έκθεση αναφορικά με τα διάφορα έργα που εκτελούνταν για το συμβούλιο από εργολάβους. Στις 25/1/1990 το συμβούλιο του ΣΑΛ αποφάσισε τη σύσταση Ειδικής Ερευνητικής Επιτροπής για την εξέταση του θέματος: «Ζημιές του ΣΑΛ ένεκα της μη έγκαιρης εκτέλεσης και παράδοσης έργων αποχετεύσεων από συγκεκριμένους εργολάβους». Στις 9/4/1990 ο διευθυντής του ΣΑΛ αποκάλυψε στα μέλη της ερευνητικής επιτροπής την ύπαρξη μαγνητοταινιών τηλεφωνικών συνδιαλέξεων από το τηλέφωνο του εκτελεστικού μηχανικού. Όλες οι μαγνητοταινίες που λήφθηκαν από τον διευθυντή του ΣΑΛ τοποθετήθηκαν σε κλειστούς φακέλους και φυλάχτηκαν στο χρηματοκιβώτιο του συμβουλίου του ΣΑΛ.

Η διαρροή και η παραδοχή

Τα θέματα της υποκλοπής τηλεφωνημάτων και των ατασθαλιών στα έργα του ΣΑΛ διέρρευσαν στον Τύπο. Απασχόλησαν ευρύτατα τα μέσα μαζικής επικοινωνίας για μέρες και δημιουργήθηκε σάλος. Το θέμα έγινε επίκεντρο του δημόσιου ενδιαφέροντος και σχολιαζόταν ποικιλοτρόπως. Μετά από όσα είχαν γράψει οι εφημερίδες, το συμβούλιο του ΣΑΛ θορυβήθηκε. Στις 14/6/1990 συνήλθε η ολομέλεια του συμβουλίου του ΣΑΛ για να επιληφθεί του θέματος. Η συνεδρία ήταν πολύ μακρά με 79 δακτυλογραφημένες σελίδες πρακτικά. Όπως χαρακτηριστικά καταγράφεται σε δικαστική απόφαση, «τα πρακτικά απεικονίζουν αγχώδη κατάσταση και νευρικότητα των μελών του συμβουλίου, κυρίως για το κύρος και το καλό όνομα του ΣΑΛ». Ο διευθυντής του ΣΑΛ κλήθηκε και ήταν παρών στην εν λόγω συνεδρία. Με μακρές δηλώσεις παραδέχτηκε την επέμβαση στο υπηρεσιακό τηλέφωνο του εκτελεστικού μηχανικού, την ηχογράφηση των συνδιαλέξεων και την ύπαρξη των μαγνητοταινιών. Ανέφερε τα ελατήρια που τον ώθησαν στις πράξεις του αυτές: Η προστασία των συμφερόντων του ΣΑΛ, η εκτέλεση των νόμιμων καθηκόντων του και η άμυνά του για κατηγορίες που εκτοξεύονταν εναντίον του για διάφορα πράγματα, από διάφορα πρόσωπα συμπεριλαμβανομένων και μελών του συμβουλίου του ΣΑΛ.

Οι δύο έρευνες

Το συμβούλιο του ΣΑΛ μετά τα όσα άκουσε, κατέληξε στο ότι ο διευθυντής του οργανισμού προέβαινε σε υποκλοπές τηλεφωνικών συνδιαλέξεων, η πράξη του αποτελούσε αδίκημα που το παραδέχτηκε και δεν χρειαζόταν περαιτέρω έρευνα και το μόνο θέμα που απέμενε ήταν η επιμέτρηση της πειθαρχικής ποινής! Αποφάσισε, όμως, τη λήψη νομικής συμβουλής προτού προβεί σε οποιαδήποτε ενέργεια.

Ο δικηγόρος του συμβουλίου του ΣΑΛ διατύπωσε τη γνώμη ότι δεν διαπράχθηκε ποινικό αδίκημα και τη στήριξε σε ορισμένες νομικές αυθεντίες. Από την άλλη, ο βοηθός γενικός εισαγγελέας κ. Λουκής Λουκαΐδης υπέδειξε ότι διαπράχθηκε ποινικό αδίκημα που προκύπτει τόσο από το Σύνταγμα όσο και από το άρθρο 136 του Ποινικού Κώδικα και με επιστολή του προς τα μέλη του συμβουλίου του ΣΑΛ, ημερομηνίας 18/6/1990, τα πληροφόρησε ότι έδωσε οδηγίες στον αρχηγό της Αστυνομίας για τη διενέργεια ποινικής έρευνας. Δύο μέρες μετά, στις 20/6/1990, παραδόθηκαν στην Αστυνομία οι μαγνητοταινίες από τις παρακολουθήσεις.

Παράλληλα, διατάχθηκε μια δεύτερη έρευνα από την Ελεγκτική Υπηρεσία της Δημοκρατίας προκειμένου να εξετάσει την εκτέλεση των έργων του ΣΑΛ. Η κατάληξη της πολύκροτης αυτής υπόθεσης ήταν ο διευθυντής του ΣΑΛ να διωχθεί ποινικά για παράνομη παρακολούθηση και υποκλοπή τηλεφωνικών συνδιαλέξεων.

Η απαίτηση για αποζημιώσεις

Εννέα χρόνια μετά τα πιο πάνω γεγονότα, η υπόθεση αναβίωσε στις αίθουσες του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας όταν ο εκτελεστικός μηχανικός του ΣΑΛ με αστική αγωγή που κατέθεσε ζητούσε την καταβολή αποζημιώσεων για την υποκλοπή των τηλεφωνικών του συνδιαλέξεων. Το Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας επιδίκασε στις 16/7/1999 αποζημιώσεις ύψους 5.000 λιρών. Επρόκειτο για μεγάλο ποσό τον τότε καιρό που κλήθηκε να καταβάλει ο άνθρωπος που τον παρακολουθούσε, δηλαδή ο πρώην προϊστάμενός του, ο οποίος στο μεταξύ είχε αποχωρήσει από το ΣΑΛ.

Στον καθορισμό των γενικών αποζημιώσεων το Πρωτόδικο Δικαστήριο έλαβε υπόψη του το σκόπιμο της παραβίασης των δικαιωμάτων του παραπονούμενου, τη χρονική διάρκεια της παρακολούθησης εκτεινόμενης σε περίοδο 13 μηνών και τον εξευτελισμό της ύπαρξης και υπόστασής του. Το Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας στιγμάτισε την ασύγγνωστη συμπεριφορά του διευθυντή του ΣΑΛ με την πρόσδοση τιμωρητικού χαρακτήρα στις αποζημιώσεις. Υλική ζημιά δεν απεδείχθη. Έτσι το δικαστήριο επιδίκασε γενικές αποζημιώσεις ύψους 5.000 λιρών τις οποίες έκρινε ως «δίκαιη αποζημίωση».

Η έφεση και το Ανώτατο Δικαστήριο

Η υπόθεση έφτασε μέχρι την ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου στο οποίο προσέφυγε ο πρώην διευθυντής του ΣΑΛ σε μια προσπάθεια να ακυρώσει την πρωτόδικη απόφαση για τις αποζημιώσεις των 5.000 λιρών που αναγκάστηκε να καταβάλει στον πρώην υφιστάμενό του επειδή παρακολουθούσε το υπηρεσιακό του τηλέφωνο, αμφισβητώντας:

1. Ότι οι παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου, οι οποίες δεν συνιστούν αστικά αδικήματα κατά τον περί Αστικών Αδικημάτων Νόμο, Κεφ. 148, παρέχουν δικαίωμα αποζημίωσης ή προστασίας μέσω της πολιτικής δικαιοδοσίας του δικαστηρίου.

2. Το ύψος των αποζημιώσεων, υποστηρίζοντας ότι δεν δικαιολογείτο η απόδοση ενός τέτοιου μεγάλου ποσού αποζημιώσεων λαμβανομένης υπόψη της απουσίας οποιασδήποτε υλικής ζημιάς.

Η απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου που εκδόθηκε στις 8 Μαΐου 2001 ήταν ομόφωνη: Στην παρούσα περίπτωση, το ποσό των 5.000 λιρών αποτελεί δικαία αποζημίωση για την παρακολούθηση και υποκλοπή των τηλεφωνικών συνδιαλέξεων του παραπονούμενου.