Κρούει το καμπανάκι για τους ανήλικους παραβάτες η Παιδοψυχιατρική Εταιρεία

Καμπανάκι αφύπνισης και εγρήγορσης κρούει η Παιδοψυχιατρική Εταιρεία Κύπρου για τη νεανική παραβατικότητα και τη βία στα σχολεία. Καταγγέλοντας, παράλληλα, ότι τα μέτρα που λαμβάνονται σήμερα από τους αρμόδιους φορείς δεν είναι αρκετά για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα στη ρίζα του. «Παρόλο που έχουν γίνει ορισμένες προσπάθειες για αντιμετώπιση της παραβατικότητας, φαίνεται να υπάρχει μια δυσκολία διαχείρισης από τους αρμόδιους φορείς», αναφέρει σε σημείωμά της που απέστειλε στη Βουλή η πρόεδρος του δ.σ. της Παιδοψυχιατρικής Εταιρείας, δρ Ειρήνη Λόρδου, ενόψει της σημερινής εξέτασης του θέματος από την κοινοβουλευτική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Με εισήγηση της προέδρου της Επιτροπής, κ. Ειρήνης Χαραλαμπίδου, τίθεται σήμερα επί τάπητος προς εξέταση το ζήτημα της νεανικής παραβατικότητας και της βίας στο σχολικό περιβάλλον και συγκεκριμένα «το φαινόμενο των επιθετικών, κακοποιητικών και εκφοβιστικών συμπεριφορών με θύτες και θύματα ανήλικους» με στόχο να αναζητηθούν τρόποι αντιμετώπισής τους. Η νεανική παραβατικότητα απασχολεί εδώ και πολλά χρόνια αρκετές χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής και, δυστυχώς, η Κύπρος δεν αποτελεί εξαίρεση.

Οι ανήλικοι παραβάτες

Η πρόεδρος της Παιδοψυχιατρικής Εταιρείας, δρ Ειρήνη Λόρδου, επικαλούμενη τα στατιστικά στοιχεία της Αστυνομίας για την παραβατικότητα ανάμεσα σε ανήλικους ηλικίας από επτά μέχρι 16 ετών, καταγράφει στο σημείωμά της προς τη Βουλή την ιδιαίτερα ανησυχητική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η νεανική παραβατικότητα στον τόπο μας. Συγκεκριμένα: Κατά το έτος 2019 υπέπεσαν σε παραβάσεις (σοβαρές υποθέσεις και μικροπαραβάσεις) συνολικά 241 ανήλικοι, κατά το έτος 2020 - 212 ανήλικοι και το 2021 - 194 ανήλικοι. Η πλειοψηφία αυτών των παραβάσεων έγινε από εφήβους ηλικίας 14 μέχρι 16 ετών. «Οι αριθμοί αυτοί πρέπει να μας προβληματίσουν. Πέραν των 650 παιδιών - εφήβων έχουν την τελευταία τριετία προβεί σε συμπεριφορές οι οποίες διαταράσσουν την κοινωνική συνοχή, θέτοντας σε κίνδυνο την ασφάλεια των συμπολιτών μας, αλλά και την ασφάλεια και αναπτυξιακή διαδρομή των ιδίων. Ο πραγματικός αριθμός, λαμβάνοντας υπόψη τις ανεξιχνίαστες υποθέσεις, ενδέχεται να είναι πολλαπλάσιος. Κρίνεται, λοιπόν, αναγκαίο να βρεθούν λύσεις για μείωση του αριθμού των περιστατικών αυτών», τονίζει εμφαντικά η δρ Ειρήνη Λόρδου.

Όπως συνάγεται από τα στατιστικά στοιχεία της Αστυνομίας, οι έφηβοι παραβάτες επιδίδονται συχνά σε αντισυμβατικές ενέργειες, όπως αγορά, πώληση και χρήση ναρκωτικών ουσιών, πρόκληση ζημιών σε σχολικούς χώρους, επεισόδια στα γήπεδα, συμπλοκές με τρίτους, φθορές ξένης ιδιοκτησίας, κλοπές - διαρρήξεις, απειλές κατά συνομηλίκων κ.λπ.

Υπάρχει δυσκολία διαχείρισης

Σύμφωνα με τη δρα Ειρήνη Λόρδου, παρόλο που έχουν γίνει ορισμένες προσπάθειες για την αντιμετώπιση της παραβατικής δραστηριότητας από ανήλικους, φαίνεται να υπάρχει μια δυσκολία διαχείρισης από τους αρμόδιους φορείς. Επί τούτου αναφέρει ως παραδείγματα τα εξής: «Η Υπηρεσία Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων δεν έχει τη δυνατότητα να αναλάβει τα συγκεκριμένα περιστατικά. Η Αστυνομία δεν έχει ακόμη τα εργαλεία για αποτελεσματική διαχείριση των εφήβων αυτών, αφού δεν υπάρχουν οι κατάλληλες θεραπευτικές δομές με τις οποίες να μπορεί να συνεργαστεί για σκοπούς παραπομπής και διαχείρισης. Η Ομάδα Άμεσης Παρέμβασης του Υπουργείου Παιδείας, αν και είναι αναμφίβολα χρήσιμη σε προληπτικό επίπεδο, εστιάζει αποκλειστικά σε άτομα που βρίσκονται στο σχολικό περιβάλλον και όχι σε άτομα τα οποία έχουν εγκαταλείψει το σχολείο. Οι μονάδες απεξάρτησης εστιάζουν πρωτίστως στο πρόβλημα της κατάχρησης ουσιών και όχι στην ίδια τη διαταραχή διαγωγή και τα σύνοδα της προβλήματα. Η Υπηρεσία Κοινωνικής Ευημερίας έχει τελικά την ευθύνη για τα παραβατικά παιδιά, αλλά δεν έχει επαρκή προγράμματα παρέμβασης στη διάθεσή της».

Επιθετικότητα, εκφοβισμός...

Όπως εξηγεί στο σημείωμά της προς τα μέλη της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων η δρ Ειρήνη Λόρδου, οι έφηβοι με διαταραχή διαγωγής παρουσιάζουν αριθμό αντικοινωνικών συμπεριφορών, που περιλαμβάνουν τον σχολικό εκφοβισμό, την επιθετικότητα προς ανθρώπους και ζώα, την καταστροφή ιδιοκτησίας, την κλοπή κ.ά. Ωστόσο, εκτός από την παραβατικότητα, οι έφηβοι με διαταραχή διαγωγής παρουσιάζουν συχνά και άλλα σύνοδα προβλήματα. Για παράδειγμα, τα άτομα αυτά παρουσιάζουν γνωστικές και ψυχοσυναισθηματικές δυσκολίες με σημαντικά αυξημένη συχνότητα συγκριτικά με τους συνομήλικούς τους. Τα προβλήματα αυτά περιλαμβάνουν χαμηλές λεκτικές ικανότητες, κατάθλιψη, άγχος, ψυχωσικές διαταραχές, διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας, καθώς και χρήση παράνομων ουσιών. Επιπρόσθετα, ένα σημαντικό ποσοστό των νέων αυτών παρουσιάζει ιστορικό κακοποίησης και άλλων δυσχερών ή τραυματικών εμπειριών, με αποτέλεσμα να βιώνει και συμπτώματα διαταραχής μεταραυματικού στρες. Σύμφωνα, πάντα, με την πρόεδρο της Παιδοψυχιατρικής Εταιρείας, οι αντικοινωνικές συμπεριφορές που εκδηλώνουν οι έφηβοι με διαταραχή διαγωγής, τους οδηγούν συχνά σε ένα δυσμενές μονοπάτι σχολικής αποτυχίας ή και σχολικής εγκατάλειψης, οικογενειακών συγκρούσεων και εμπλοκής τους με το νομικό σύστημα. Όταν τα άτομα αυτά φτάσουν πλέον στην ενηλικίωση, παρουσιάζουν δυσκολίες στην εξεύρεση επαγγέλματος, χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, ελλείψεις σε βασικές ψυχοκοινωνικές δεξιότητες, συζυγικά προβλήματα και αυξημένο κίνδυνο για εμπλοκή σε εγκληματικές συμπεριφορές. «Συνεπώς, λαμβάνοντας υπόψη το υψηλό ατομικό και κοινωνικό κόστος που προκύπτει από τα προαναφερθέντα προβλήματα, κρίνεται απαραίτητο να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα για αποτελεσματική αντιμετώπιση της παραβατικότητας των ανηλίκων και των ποικίλων ενδοατομικών, διαπροσωπικών και κοινωνικών σύνοδων προβλημάτων της», υποδεικνύει στο σημείωμά της η δρ Λόρδου.

Ο νόμος για τα παιδιά που δεν...

Η δρ Ειρήνη Λόρδου χαρακτηρίζει ως σημαντική εξέλιξη στη διαχείριση της νεανικής παραβατικότητας την ψήφιση του νόμου περί παιδιών που βρίσκονται σε σύγκρουση με τον νόμο, το 2021, καθώς «δημιουργεί προοπτική για αποτελεσματικό θεσμικό πλαίσιο για διαχείριση της εφηβικής παραβατικότητας, προνοεί συνεργασία εμπλεκομένων φορέων, στήριξη οικογενειών, κέντρα ημέρας, καθώς και κέντρα ασφαλούς φύλαξης». Όμως, όλα αυτά δεν έχουν ακόμη υλοποιηθεί, παρατηρεί η πρόεδρος της Παιδοψυχιατρικής Εταιρείας.