Πιθανοί τόποι ταφής που πρέπει να διερευνηθούν περαιτέρω

Οι αναγνώστες μου και από τις δύο κοινότητες του νησιού μας προσπαθούν πάντα να βοηθήσουν και να μοιραστούν ό,τι γνωρίζουν για πιθανούς τόπους ταφής, καθώς και να μας πουν τι μπορεί να είχε πράγματι συμβεί σε «αγνοούμενους», είτε είναι Ελληνοκύπριοι «αγνοούμενοι» ή Τουρκοκύπριοι «αγνοούμενοι». Έχω γράψει για εκατοντάδες πληροφορίες που αναγνώστες μου έχουν μοιραστεί, ενώ έπεισα πολλούς να μας δείξουν (σε μένα και τους λειτουργούς της ΔΕΑ) την ακριβή ή περίπου τοποθεσία αυτών των πιθανών τόπων ταφής. Σε κάποιες από αυτές τις τοποθεσίες, έχουν γίνει εκσκαφές από τη ΔΕΑ και σε κάποιες έχουν βρεθεί οστά «αγνοουμένων», τόσο Τουρκοκυπρίων «αγνοουμένων» όσο και Ελληνοκυπρίων «αγνοουμένων». Σε ορισμένες τοποθεσίες έχουν γίνει εκσκαφές αλλά δεν βρέθηκε τίποτα.

Ένας πιθανός τόπος ταφής μεταξύ των χωριών Αγιά και Τρεμετουσιά που είχαμε δείξει στη ΔΕΑ πριν από χρόνια...

Να γίνουν έρευνες

Όμως υπάρχουν κάποιες άλλες τοποθεσίες -εκατοντάδες- για τις οποίες δώσαμε πληροφορίες ωστόσο, από όσο ξέρω, δεν έγιναν εκσκαφές ποτέ. Στόχος είναι να προσπαθήσουμε να βοηθήσουμε τόσο τη ΔΕΑ όσο και τους συγγενείς των «αγνοουμένων» που ακόμα περιμένουν νέα για την τύχη των αγαπημένων τους. Κάποιοι από τους λειτουργούς της ΔΕΑ μου είπαν ότι υπήρχαν πολλά αρχεία συμπεριλαμβανομένων εκείνων που περιείχαν τις πληροφορίες που δώσαμε με τους αναγνώστες και τους μάρτυρες, τα οποία βρίσκονται σε εκκρεμότητα. Ελπίζω ότι αυτός ο μικρός αλλά σημαντικός κατάλογος που είχα επίσης μοιραστεί μαζί τους στο παρελθόν και έθεσα τα ίδια ερωτήματα θα βοηθήσει στην περαιτέρω διερεύνηση προκειμένου να διαπιστωθεί αν πρόκειται πράγματι για τόπους ταφής ή όχι. Με αυτό τον τρόπο θα μπορέσουμε να διαγράψουμε λανθασμένες πληροφορίες από αρχεία. Και αν είναι αληθινές πληροφορίες, τότε μπορούμε να βοηθήσουμε στην προσπάθεια εντοπισμού των τοποθεσιών ταφής.

Αυτός είναι ένας άλλος πιθανός τόπος ταφής στο Μπογάζι Αμμοχώστου που είχαμε δείξει στη ΔΕΑ μαζί με το άτομο που είχε θάψει έναν Ελληνοκύπριο κάτω από τους ευκάλυπτους...

Όταν οι αναγνώστες μου και οι μάρτυρες με ρωτούν «Τι έγινε με το μέρος που δείξαμε; Έχουν γίνει εκσκαφές εκεί;», στεναχωριέμαι αφού το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να γράψω για εκείνα τα μέρη ξανά και ξανά. Φρεσκάροντας τη μνήμη λοιπόν ιδού οι τοποθεσίες που θα πρέπει να επανεξεταστεί το ενδεχόμενο να υπάρχει κάτι…

***

Η μικρή εκκλησία στη στρατιωτική ζώνη στη Λευκωσία (κοντά στο Grammar School / Διεθνές Αεροδρόμιο Λευκωσίας) έξω από την οποία είχαν ταφεί μερικοί Έλληνες στρατιώτες. Ήταν στον κατάλογο εκσκαφών και μετά αφαιρέθηκε; Έχει μπει στον κατάλογο; Από εκείνη την περίοδο που είχαμε αναφέρει την περιοχή αυτή από μακριά, ρωτώ κάθε χρόνο. Ένας ερευνητής μου είπε ότι τελικά μπήκε στον κατάλογο των εκσκαφών για το 2023! Ελπίζω ότι είναι αλήθεια.

***

Το μέρος που είχαμε δείξει στο Μπογάζι Αμμοχώστου κάτω από τους ευκάλυπτους όπου είχε θαφτεί ένα άτομο. Δείξαμε αυτό το μέρος δύο φορές στους λειτουργούς της Κυπριακής Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων, μαζί με το άτομο που χρησιμοποίησε τον shιήρο (μπουλντόζα) για να θάψει εκεί Ελληνοκύπριο. Υπάρχουν φήμες ότι μπορεί να είναι στον κατάλογο «γνωστών νεκρών», γι’ αυτό δεν έγιναν εκσκαφές εκεί.

***

Tο στρατιωτικό φυλάκιο όπου μέσα ήταν θαμμένα 5-6 ή περισσότερα άτομα κοντά στην Αγιά Κεπήρ - Τρεμετουσιά. Αυτό ήταν ένα τύπου χαντάκι, σκαμμένο για στρατιωτικούς σκοπούς από Ελληνοκύπριους, πιθανώς από την Αθηένου. Μετά το τέλος του πολέμου, μάζευαν τα πτώματα και τα έθαβαν σε αυτό το χαντάκι. Είχαμε δείξει την περιοχή όπου βρισκόταν το χαντάκι, μαζί με έναν από τους Τουρκοκύπριους αναγνώστες μου από την περιοχή που γνώριζε την ιστορία. Ένα άτομο που ήταν άνεργο για πολύ καιρό και χρειαζόταν λεφτά, μετά από χρόνια άνοιξε αυτό το χαντάκι ψάχνοντας για χρυσά δαχτυλίδια και ρολόγια των θαμμένων. Ήξερε αυτό το χαντάκι. Ο αναγνώστης μας από την περιοχή, μας είχε πάρει εκεί μαζί με έναν Τουρκοκύπριο φίλο από την περιοχή που με βοηθούσε για χρόνια στην αναζήτηση των «αγνοουμένων». Ήταν θυμούμαι μια πολύ ζεστή μέρα και είχαμε σταθεί κάτω από τον καυτό ήλιο, μαζί με τον Ξενοφώντα Καλλή, τον αναγνώστη μου, τον φίλο μου και έναν Τουρκοκύπριο λειτουργό της ΔΕΑ -πιθανότατα τον Murat Soysal που ήταν τότε ο λειτουργός- και ο αναγνώστης μου τους είχε πει την ιστορία. Δεν έχουν γίνει καθόλου εκσκαφές σε αυτή την περιοχή.

***

Το μέρος που δείξαμε στο Καπούτι όπου είχαν θαφτεί 2-3 Ελληνοκύπριοι. Μας είχε δείξει αυτό το μέρος ένας ηλικιωμένος που ήταν αυτόπτης μάρτυρας από τον διπλανό λόφο. Είχε δει πως ένας Τουρκοκύπριος από το χωριό Κρηνί (τώρα το λένε Pinarbashi) είχε σκάψει τάφους και είχε θάψει εκεί 2-3 Ελληνοκύπριους. Μετά από χρόνια η ΔΕΑ μου ζήτησε να φέρω τον μάρτυρα ξανά εκεί. Όταν του τηλεφώνησα, απάντησε η γυναίκα του το τηλέφωνο και μου είπε ότι είχε πεθάνει. Ο μάρτυρας είχε πεθάνει, αλλά η ΔΕΑ είχε αρκετές μαρτυρίες και πληροφορίες για να συνεχίσει εμβαθύνοντας την έρευνα για αυτόν τον πιθανό τόπο ταφής. Δεν ξέρω αν έχουν γίνει εκσκαφές εκεί. Ρώτησα αρκετές φορές, αλλά δεν πήρα σαφή απάντηση. Μερικοί ερευνητές είπαν, «Ναι, έγιναν εκσκαφές, αλλά δεν βρέθηκε τίποτα», κάποιοι είπαν, «Όχι, όχι ακόμα.» Αλλά θα ήταν καλό αν η ΔΕΑ -αν δεν το έκαναν ήδη- να βρουν, αν μπορέσουν, τον άνθρωπο που τους έθαψε. Ξέρουμε ότι ήταν αναμεμειγμένος σε διάφορες άλλες υποθέσεις από όσα λέγονται για το 1974. Έτσι θα μπορούσε να δώσει στοιχεία στους ερευνητές της ΔΕΑ για το τι είχε συμβεί στο Καπούτι, όπως και στον Σύσκληπο.

***

Tο μέρος που είχαμε δείξει κοντά στην Τύμπου κάτω από τις χαρουπιές κοντά σε ένα τσιφλίκι. Σύμφωνα με έναν αναγνώστη, είχαν θαφτεί περίπου 15 Ελληνοκύπριοι στρατιώτες. Δουλέψαμε πολύ για να βρούμε το τσιφλίκι (αγρόκτημα) στο οποίο αναφερόταν. Είχαμε πάει με τον Ξενοφώντα Καλλή και τον Halil Sayin από τη ΔΕΑ και ερευνήσαμε εκεί - σύμφωνα με τον αναγνώστη μου που είχε δώσει πληροφορίες για αυτό το μέρος, ο πιθανός τόπος ταφής ήταν κάτω από τις χαρουπιές. Βρήκαμε τις χαρουπιές γύρω από το αγρόκτημα - αυτό το αγρόκτημα μέχρι το 1974 ανήκε σε έναν Ελληνοκύπριο όπου είχε αγελάδες και μεγάλα ζώα και μετά οι τουρκοκυπριακές αρχές το μετέτρεψαν σε φάρμα για πρόβατα. Από ό,τι ξέρω δεν έχουν γίνει εκσκαφές εκεί.

***

Tο πηγάδι που είχαμε δείξει στην Τρεμετουσιά. Ένας από τους Τουρκοκύπριους αναγνώστες μου μας είχε δείξει αυτό το πηγάδι και μας είχε πει ότι το 1974 κάποιοι μπορεί να πέταξαν μέσα κάποια πτώματα τυλιγμένα σε σεντόνι. Αλλά το σεντόνι είχε κολλήσει στο τοίχωμα του πηγαδιού και υπήρχε πολύ άσχημη μυρωδιά από αυτό το πηγάδι, σαν σαπισμένη σάρκα και πάρα πολλές μύγες... Από ό,τι ξέρω δεν έχουν γίνει εκσκαφές σε αυτό το πηγάδι.

*** Tο μέρος που δείξαμε στη διασταύρωση Κουκλιών-Κοντέας. Ένας από τους αναγνώστες μου μου είχε πει ότι ένας Ελληνοκύπριος μπορεί να είχε θαφτεί εκεί κάτω από τις ελιές. Είχα δείξει το μέρος αυτό σε έναν από τους Τουρκοκύπριους ερευνητές της Κυπριακής Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων.

*** To μέρος που είχαμε δείξει γύρω από τη Σίντα. Αυτός ήταν ο λάκκος του Μούσταφου που προσπαθήσαμε να βρούμε - όχι εγώ αλλά ένας φίλος και αναγνώστης μου, ο Κυριάκος Ανδρέου που πήρε αρκετές φορές αρκετούς ηλικιωμένους από τη Λύση για να εντοπίσει το ακριβές σημείο του πηγαδιού. Λέγεται ότι κάποιοι «αγνοούμενοι» είχαν θαφτεί σε εκείνο το πηγάδι. Κάποιοι λένε «Όχι δεν βρίσκονται στον κατάλογο των αγνοουμένων, έτσι η ΔΕΑ δεν μπορεί να σκάψει». Από ό,τι ξέρω, ούτε εκεί δεν έχουν γίνει εκσκαφές.

*** Το μέρος για το οποίο δώσαμε πληροφορίες για έναν πιθανό χώρο ταφής στη διασταύρωση στο Πατρίκι. Υπήρχαν μερικοί μεγάλοι ευκάλυπτοι και εκεί είχε θαφτεί ένας Ελληνοκύπριος «αγνοούμενος» από το 1974 σύμφωνα με έναν αναγνώστη μου που το άκουσε στο καφενείο στην Κώμη Κεπήρ. Από ό,τι ξέρω, δεν έχουν γίνει εκσκαφές εκεί.

*** Το μέρος που είχαμε δείξει στην Πάφο και στα Κονιά για κάποιους «αγνοούμενους» Τουρκοκύπριους. Υπήρχαν πολλά μέρη και είχαμε δουλέψει πάνω σε αυτά τα μέρη για πολλά χρόνια με διαφορετικούς μάρτυρες και αναγνώστες. Ένα από αυτά ήταν η άκρη ενός ρέματος, μερικά άλλα ήταν μερικά πηγάδια μέσα σε σπίτια. Ένα άλλο μέρος ήταν κάτω από μια γέφυρα προς την Πόλη. Από ό,τι ξέρω, δεν έχουν γίνει εκσκαφές σε αυτά τα μέρη.

*** Το μέρος που είχαμε δείξει στους λειτουργούς της ΔΕΑ έξω από το Λευκόνοικο σε μια μάντρα όπου δήθεν είχε θαφτεί ένας Άγγλος «αγνοούμενος» από το 1963-64. Αυτός ήταν ο πιθανός τόπος ταφής ενός Άγγλου πωλητή τσιγάρων για τον οποίο η οικογένειά του ζήτησε πληροφορίες.

*** Το μέρος που είχαμε δείξει στους λειτουργούς της ΔΕΑ έξω από τον Άγιο Θεόδωρο/Βοκολίδα μαζί με έναν Ελληνοκύπριο μάρτυρα που είχε βρει τα οστά τριών Τουρκοκυπρίων (νόμισε ότι ήταν Τουρκοκύπριοι). Από ό,τι ξέρω δεν έχουν γίνει εκσκαφές εκεί. Και ήταν υπό την απειλή της κατασκευής μεγάλων ξενοδοχείων στην παραλία όταν είχαμε επισκεφτεί την περιοχή αρκετές φορές.

Θα προσπαθήσω να συνεχίσω με τον καιρό αυτόν τον κατάλογο για να «φρεσκάρω» τις αναμνήσεις μας και να καταγράψω ξανά και να πιέσω για πρόοδο. Ευχαριστώ όλους εκείνους τους αναγνώστες και μάρτυρες που μας βοηθούν και όσους εργάζονται στη ΔΕΑ για εμβάθυνση των ερευνών. Ας τους βοηθήσουμε να εμβαθύνουν τις έρευνες τους για να μπορέσουν να προχωρήσουν.

Sevgul Uludag

caramel_cy@yahoo.com

Τηλ: 99966518