Οι επτά πληγές του... ΓεΣΥ και το γεμάτο χαρτοφυλάκιο του νέου προέδρου του ΟΑΥ

Δύο μήνες και κάτι χρειάστηκε να περάσουν από την ημέρα που ο τέως πρόεδρος του Οργανισμού Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ) Θωμάς Αντωνίου εξέφρασε την πρόθεσή του να παραιτηθεί μέχρι και την ημέρα που το Υπουργικό Συμβούλιο ανακοίνωσε το όνομα του αντικαταστάτη του, που δεν είναι άλλος από τον πρώην γενικό διευθυντή του Υπουργείου Μεταφορών Σταύρο Μιχαήλ. Ο ίδιος αναλαμβάνει την προεδρία του ΟΑΥ σε μία από τις πιο κρίσιμες ενδεχομένως στιγμές στη μέχρι τώρα πορεία του ΓεΣΥ. Μπορεί το σύστημα υγείας να μετρά ήδη τρία χρόνια ζωής και να έχει αγκαλιαστεί από τον κόσμο, ωστόσο όλοι παραδέχονται πως χρειάζεται να γίνουν βελτιώσεις ώστε να μην καταλήξει σε βραδυφλεγή βόμβα. Πολλά είναι την ίδια στιγμή και τα εμπόδια που καλούνται να αντιμετωπίσουν ο νέος πρόεδρος και ο ΟΑΥ γενικότερα, με τους «πολέμιους» του ΓεΣΥ να τους περιμένουν στη γωνία. Ποιες είναι οι επτά βασικές πληγές που αντιμετωπίζει το σύστημα υγείας;

1. Αγκάθι οι καταχρήσεις

Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που καλούνται να διαχειριστούν το νέο δ.σ. του ΟΑΥ και ο νέος πρόεδρος του οργανισμού είναι οι καταχρήσεις οι οποίες γίνονται τόσο από πλευράς των παρόχων όσο και από πλευράς των δικαιούχων. Οι δικαιούχοι στο άκουσμα της φράσης «δωρεάν υπηρεσίες υγείας» έσπευσαν να κάνουν όποια εργαστηριακή εξέταση δεν έκαναν σε όλη τους τη ζωή, ενώ έκαναν και τη βόλτα τους σχεδόν από όλες τις ειδικότητες γιατρών.

Μόλις τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του ΓεΣΥ διενεργήθηκαν εντός του συστήματος πέραν των 784 χιλιάδων ιατρικών πράξεων, γεγονός που συνεπάγεται ότι σχεδόν όλοι οι δικαιούχοι επισκέφθηκαν τουλάχιστον μία φορά τον προσωπικό τους γιατρό. Την ίδια στιγμή που κάποιοι γιατροί εκμεταλλευτήκαν, και συνεχίζουν να εκμεταλλεύονται μέχρι και σήμερα, την ανάγκη των δικαιούχων και για να βγάλουν χρήματα εις βάρος του συστήματος. Το πρόβλημα είναι γνωστό, με τον ΟΑΥ να λαμβάνει ήδη μέτρα για μείωση των καταχρήσεων. Ανάμεσα σ’ αυτά είναι και οι περιορισμοί στην έκδοση παραπεμπτικών από πλευράς των προσωπικών γιατρών, μέτρο το οποίο έχει προκαλέσει αντιδράσεις τόσο από πλευράς των επαγγελματιών υγείας όσο και από πλευράς των οργανωμένων ασθενών.

Ανάμεσα στα μέτρα που έλαβε ο ΟΑΥ είναι και η αποβολή επαγγελματιών υγείας οι οποίοι καταχράστηκαν το σύστημα. Μέχρι στιγμής αποβλήθηκαν συνολικά 10 γιατροί, ενώ δεν είναι λίγοι οι πάροχοι των οποίων η συμπεριφορά εξετάζεται. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της γυναικολόγου από τη Λεμεσό που άλλα δήλωνε και άλλα έκανε σε 73χρονη ασθενή της, αλλά και του νευροχειρουργού από τη Λευκωσία ο οποίος χορηγούσε σε όλους τους δικαιούχους που τον επισκέπτονταν ενέσεις που κόστιζαν 7.500 ευρώ η μία. Εκτός ΓεΣΥ βρέθηκαν και γιατροί που διέπραξαν αδικήματα τα οποία δεν είχαν άμεση σχέση με τις παροχές που προσφέρονται εντός ΓεΣΥ. Παρά τα μέτρα που έλαβε ο ΟΑΥ υπάρχουν ακόμη δικαιούχοι και πάροχοι που καταχρώνται το σύστημα, συνεπώς υπάρχουν ακόμα περιθώρια βελτίωσης από πλευράς ΟΑΥ.

2. Στοίχημα ο προϋπολογισμός

Ένα από τα θέματα που θα απασχολήσει την επόμενη συνεδρία του διοικητικού συμβουλίου του ΟΑΥ είναι ο προϋπολογισμός ο οποίος θα έπρεπε ήδη να έχει κατατεθεί. Βασικό πρόβλημα δεν είναι τόσο ο προϋπολογισμός, όσο η σωστή διαχείρισή του και οι οικονομικές διαφορές που έχει κατά καιρούς ο οργανισμός με το Υπουργείο Υγείας. Αυτές αφορούν υπηρεσίες, όπως φάρμακα και παραπομπές ασθενών στο εξωτερικό ή στο εσωτερικό σε ιδιωτικά νοσηλευτήρια εκτός ΓεΣΥ. Στις αρχές Αυγούστου 2022 το Υπουργείο Υγείας είχε ζητήσει από τον ΟΑΥ να συμπεριλάβει στον προϋπολογισμό του 123 εκατομμύρια, με τον οργανισμό να αντιδρά και τις δύο πλευρές να μην έχουν καταλήξει ακόμη στο πώς θα λυθεί το όλο ζήτημα. Για το συγκεκριμένο θέμα διαμαρτύρεται συχνά-πυκνά και ο υπουργός Οικονομικών Κωνσταντίνος Πετρίδης, ο οποίος πριν από μερικούς μήνες είχε πει χαρακτηριστικά ότι «το ΓεΣΥ το πληρώνουμε δύο φορές».

3. Οι αμοιβές στα νοσηλευτήρια

Εκτός από τις οικονομικές διαφορές με το Υπουργείο Υγείας, στοίχημα αποτελούν για τον ΟΑΥ και οι αλλαγές που προγραμματίζει ο οργανισμός όσον αφορά τις αποζημιώσεις των νοσηλευτηρίων, οι οποίες από το 2023 θα γίνονται στη βάση ποιοτικών κριτηρίων. Αρχικά για να επιτευχθεί η ένταξη όσο το δυνατόν περισσότερων νοσηλευτηρίων στο σύστημα ο ΟΑΥ είχε συμφωνήσει διαφορετικές αποζημιώσεις ανά νοσηλευτήριο, οι οποίες βασίστηκαν στα έσοδά τους κατά το 2018. Πρόκειται για ένα θέμα που έχει συζητηθεί ουκ ολίγες φορές στην Επιτροπή Ελέγχου της Βουλής, με τον γενικό ελεγκτή να στήνει στον τοίχο τον ΟΑΥ για το γεγονός ότι δεν έχει εφαρμόσει ακόμη ποιοτικά κριτήρια αλλά και για τις διαφορές που υπάρχουν στις αμοιβές στα νοσηλευτήρια, τα οποία παρέχουν την ίδια υπηρεσία. Για το συγκεκριμένο ζήτημα έχει διαμαρτυρηθεί αρκετές φορές και ο επίτροπος Εποπτείας του ΓεΣΥ δρ Χριστόδουλος Καΐσης, ο οποίος κατά την τελευταία συζήτηση επί του θέματος ενώπιον της Επιτροπής Ελέγχου της Βουλής αναφέρθηκε στα προβλήματα που προκύπτουν κυρίως όσον αφορά τα μικρά νοσηλευτήρια από τις διαφορετικές τιμές που συμφωνήθηκαν με τον ΟΑΥ. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι γιατροί φεύγουν από τα μικρά νοσηλευτήρια και πάνε στα μεγάλα εξαιτίας των καλύτερων αμοιβών, με τη βιωσιμότητα των μικρών νοσηλευτηρίων να κρέμεται από μια κλωστή.

4. Ιδιωτικά ΤΑΕΠ στο ΓεΣΥ

Λίγο μετά το ξέσπασμα της πανδημίας του κορωνοϊού, τον Ιούνιο του 2020, ο ΟΑΥ κλήθηκε να προχωρήσει στην υλοποίηση της β’ φάσης του ΓεΣΥ, η οποία αφορούσε την ενδονοσοκομειακή φροντίδα. Στην προσπάθεια του οργανισμού να μπουν στο ΓεΣΥ όσο το δυνατόν περισσότερα ιδιωτικά νοσηλευτήρια επέτρεψε τη μη ένταξη των Τμημάτων Ατυχημάτων και Επειγόντων Περιστατικών (ΤΑΕΠ) νοουμένου ότι κάτι τέτοιο θα γινόταν μελλοντικά. Από τότε έχουν περάσει δύο χρόνια και στο ΓεΣΥ, εκτός από τα ΤΑΕΠ του Δημοσίου, παρέχουν σχετικές υπηρεσίες μόλις άλλα δύο ιδιωτικά νοσηλευτήρια. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι πολίτες, για να μην περιμένουν ώρες στα ΤΑΕΠ του Δημοσίου, να πληρώνουν και να πηγαίνουν στον ιδιωτικό τομέα. Υπάρχει γνωμάτευση από τον γενικό εισαγγελέα η οποία λέει ότι δεν επιτρέπεται σε νοσηλευτήρια εντός ΓεΣΥ να εργάζονται γιατροί που δεν είναι συμβεβλημένοι σε αυτό και να λειτουργούν και τμήματα εκτός. Στις αρχές Ιουνίου 2022, ενώπιον της Επιτροπής Ελέγχου της Βουλής, εκπρόσωπος του ΟΑΥ δήλωσε ότι όσα νοσηλευτήρια δεν εντάξουν τα ΤΑΕΠ τους στο σύστημα θα πρέπει να τα κλείσουν. Οι διαπραγματεύσεις με τα ιδιωτικά νοσηλευτήρια ξεκίνησαν στις αρχές Σεπτεμβρίου, με τον ΟΑΥ να υπολογίζει ότι το ζήτημα θα έχει κλείσει πριν από το τέλος του χρόνου. Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί ότι στην τελευταία συνεδρία της Επιτροπής Ελέγχου από πλευράς ιδιωτικών νοσηλευτηρίων, και συγκεκριμένα διά στόματος του προέδρου του ΠΑΣΙΝ Μάριου Καραϊσκάκη, ακούστηκε ότι οι διαπραγματεύσεις στο συγκεκριμένο θέμα δεν είναι και τόσο εύκολες εξαιτίας των χαμηλών μονάδων αποζημίωσης που δίνει ο ΟΑΥ στον ΟΚΥπΥ και στα δημόσια νοσηλευτήρια. Το μόνο που απομένει είναι να δοθεί χρόνος στον ΟΑΥ να ολοκληρώσει τις διαπραγματεύσεις, το αποτέλεσμα των οποίων εξαρτάται από πολλούς παράγοντες.

5. Γιατροί εκτός ΓεΣΥ

Ένας από τους παράγοντες που εντείνει τις καθυστερήσεις, σύμφωνα με τον ΟΑΥ, των διαπραγματεύσεων για ένταξη των ιδιωτικών ΤΑΕΠ στο ΓεΣΥ είναι η παρουσία των γιατρών εκτός ΓεΣΥ σε νοσηλευτήρια συμβεβλημένα με αυτό. Οι γιατροί αυτοί ενώ αρχικά είχε συμφωνηθεί ότι με την είσοδο των ιδιωτικών νοσηλευτηρίων θα μπορούν να συνεχίσουν να εργάζονται στα νοσηλευτήριά τους, τον Αύγουστο του 2021 με γνωμάτευσή του ο γενικός εισαγγελέας έκρινε ότι αυτή η πρακτική δεν εμπίπτει στη νομοθεσία του ΓεΣΥ και ενέχει κινδύνους για το σύστημα. Το όλο θέμα συζητιέται εδώ και μήνες, με τους γιατρούς αυτούς να καλούνται να βρουν νέα επαγγελματική στέγη. Πρόκειται για 25 γιατρούς οι οποίοι έχουν ήδη εκφράσει την πρόθεσή τους να κινηθούν νομικά, φτάνοντας μέχρι και στα δικαστήρια για να διεκδικήσουν την παραμονή τους στους χώρους εργασίας τους. Σε αυτήν την περίπτωση ο ΟΑΥ θα μπει σε μια δικαστική διαμάχη από την οποία ενδέχεται να μην μπορέσει να βγει κερδισμένος, την ώρα που οι καταχρήσεις στο ΓεΣΥ συνεχίζονται, γεγονός που αποδεικνύει ότι η «ζημιά» στο σύστημα γίνεται εκ των έσω. Εντός των επόμενων ημερών αναμένονται εξελίξεις επί του θέματος, με τον βουλευτή του ΔΗΚΟ Πανίκο Λεωνίδου να ετοιμάζει πρόταση νόμου, η οποία αναμένεται να συζητηθεί σύντομα ενώπιον της Επιτροπής Υγείας της Βουλής.

6. Φαρμάκι τα φάρμακα

Μπορεί το ΓεΣΥ να μετρά ήδη τρία χρόνια ζωής, ωστόσο πληγή για το σύστημα και κυρίως για τους χρόνιους ασθενείς εξακολουθεί να είναι ο τομέας των φαρμάκων κυρίως σε ό,τι αφορά τις καινοτόμες θεραπείες και τις θεραπείες που προορίζονται για ασθενείς με σοβαρές, χρόνιες ή σπάνιες παθήσεις. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το γεγονός ότι και η πλειονότητα των παραπόνων που δέχεται η Ομοσπονδία Συνδέσμων Ασθενών Κύπρου μέσω του «Παρατηρητηρίου ασθενών» αφορά τον τομέα των φαρμάκων. Από πλευράς ΟΣΑΚ έχει λεχθεί αρκετές φορές ότι ο ΟΑΥ πρέπει να επενδύσει στα φάρμακα και ιδιαίτερα στις καινοτόμες θεραπείες, με τους εκπροσώπους του οργανισμού να σημειώνουν ότι γίνονται αρκετές προσπάθειες στο συγκεκριμένο ζήτημα. Το αίτημα των ασθενών για ένταξη καινοτόμων φαρμάκων στο ΓεΣΥ θα βρεθεί στο επίκεντρο συνάντησης των Φαρμακευτικών Υπηρεσιών, του ΟΑΥ και της ΟΣΑΚ αυτόν τον μήνα. Σχολιάζοντας την κατάσταση που επικρατεί όσον αφορά τα φάρμακα στο ΓεΣΥ, ο υπουργός Υγείας Μιχάλης Χατζηπαντέλα ανέφερε πρόσφατα ότι στόχος είναι να ενταχθούν στο σύστημα τα καινοτόμα φάρμακα όσο το δυνατόν πιο γρήγορα, σημειώνοντας ότι γίνεται προσπάθεια εξεύρεσης κατάλληλου μηχανισμού. Εκτός από την ένταξη καινοτόμων φαρμάκων, πρόβλημα αποτελεί για τους χρόνιους ασθενείς το γεγονός ότι ενώ έχουμε ΓεΣΥ κάποια από τα φάρμακα που χρειάζονται μπορούν να τα πάρουν μόνο μέσω των φαρμακείων των κρατικών νοσηλευτηρίων, την ίδια στιγμή που συχνά-πυκνά παρατηρούνται ελλείψεις σε φάρμακα που διατίθενται εντός ΓεΣΥ.

7. Ο Κουλίας και οι πολέμιοι

Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις, αν όχι η μεγαλύτερη, που καλείται να αντιμετωπίσει ο νέος πρόεδρος του ΟΑΥ Σταυρός Μιχαήλ είναι τους πολέμιους του ΓεΣΥ. Ενδεικτικά της «αγάπης» προς το ΓεΣΥ είναι τα σκηνικά που στήνονται κατά καιρούς στη Βουλή. Στα μέσα του περασμένου Μαΐου συζητήθηκε στην Επιτροπή Υγείας η πρόταση του γιατρού εκτός ΓεΣΥ και προέδρου της ΕΔΕΚ Μαρίνου Σιζόπουλου να επιτραπεί σε γιατρούς που δεν ανήκουν στο σύστημα να συνταγογραφούν εντός του ΓεΣΥ, με τον ίδιο να υποστηρίζει ότι κάτι τέτοιο λειτουργεί υπέρ του ασθενούς αλλά και του συστήματος. Την ίδια στιγμή τρόπους για να βελτιώσει το ΓεΣΥ και να μπουν γιατροί στο διοικητικό συμβούλιο του ΟΑΥ αναζητά και ο πρόεδρος της Επιτροπής Ελέγχου της Βουλής Ζαχαρίας Κουλίας. Ο ίδιος μπορεί να μπερδεύει τον ΟΑΥ με τον ΟΚΥπΥ και να μην ξέρει ποιους καλεί κάθε φορά (τον περασμένο Μάρτιο είχε ρωτήσει τον τέως πρόεδρο του ΟΑΥ Θωμά Αντωνίου ποιον οργανισμό εκπροσωπεί) αλλά σίγουρα ξέρει καλά να φωνάζει για τα κακώς έχοντα του ΓεΣΥ, να απειλεί τους εκπροσώπους του ΟΑΥ και να αναζητά τρόπους για να φέρει τα πάνω-κάτω στη νομοθεσία που διέπει το σύστημα. Κατά τον κ. Κουλία, τον ΟΑΥ τον διοικούν κάποιοι «άσχετοι», και αυτό πρέπει να αλλάξει, μιας και δεν υπάρχει άλλος τρόπος για να ελεγχθούν οι καταχρήσεις και να παρέχονται στους πολίτες ποιοτικές υπηρεσίες υγείας.

Μάριος Κουλούμας - πρόεδρος ΟΣΑΚ

«Αναγκαία η επένδυση σε καινοτόμα φάρμακα»

«Αρχικά θα ήθελα να συγχαρώ και από εδώ τον κ. Μιχαήλ, ο οποίος αναλαμβάνει ένα δύσκολο έργο και του ευχόμαστε να πετύχει. Η επιτυχία του θα έχει άμεσες επιπτώσεις στους ασθενείς, με τις εκκρεμότητες που υπάρχουν αυτήν τη στιγμή στον ΟΑΥ να είναι πολλές. Εμείς ως οργανωμένοι ασθενείς θα στηρίξουμε τον κ. Μιχαήλ και είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε μαζί του τα προβλήματα που υπάρχουν αλλά και να του προτείνουμε λύσεις. Μία από τις βασικές προτεραιότητες του οργανισμού αυτήν τη στιγμή πρέπει να είναι η διασφάλιση ποιοτικών υπηρεσιών υγείας για κάθε δικαιούχο του ΓεΣΥ. Πρέπει να διασφαλιστεί ότι ο κάθε πολίτης-δικαιούχος έχει ισότιμη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας ανεξάρτητα από την οικονομική του κατάσταση αλλά και τον χώρο διαμονής του. Εξίσου σημαντικό είναι το να εξασφαλιστεί η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας, γεγονός που σχετίζεται άμεσα με τη μείωση των καταχρήσεων τόσο από πλευράς παρόχων όσο και από πλευράς δικαιούχων. Για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο πρέπει να αυξηθούν οι έλεγχοι από πλευράς ΟΑΥ και να βελτιωθεί ο οργανισμός σε θέματα οργάνωσης. Πρέπει επίσης να αντιληφθούμε ότι οι πόροι τους οποίους κάποιοι καταχρώνται μπορούν να αξιοποιηθούν στο να βελτιωθούν οι υπηρεσίες που παρέχονται και να επενδυθούν αυτά τα λεφτά σε νέες υπηρεσίες ή στην ένταξη νέων φαρμάκων στο σύστημα. Για εμάς μία από τις μεγαλύτερες προτεραιότητες αυτήν τη στιγμή, αν όχι η μεγαλύτερη, είναι η ένταξη καινοτόμων φαρμάκων στο ΓεΣΥ. Πρόκειται για φάρμακα τα οποία θα αναβαθμίσουν την ποιότητα ζωής των χρόνιων ασθενών, θα μειώσουν τις επισκέψεις τους στον γιατρό, τις εργαστηριακές εξετάσεις ακόμη και τις νοσηλείες, με τον ΟΑΥ να εξοικονομεί χρήματα επενδύοντας σε φάρμακα. Άλλο ένα ζήτημα είναι τα παραπεμπτικά, τα οποία πρέπει να μειωθούν εκεί και όπου χρειάζεται. Σε πολλές ειδικότητες υπάρχουν λίστες αναμονής άνευ λόγου γιατί ένα σημαντικό ποσοστό των ατόμων που παραπέμπονται θα έπρεπε να απευθυνθούν στον προσωπικό τους γιατρό και όχι σε κάποια ειδικότητα. Αυτό σημαίνει ότι δυστυχώς οι πολίτες δεν εμπιστεύονται στον βαθμό που θα θέλαμε τον προσωπικό τους γιατρό και αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να το δει ο ΟΑΥ, μιας και οι προσωπικοί γιατροί είναι η βάση του ΓεΣΥ και είναι και οι θεματοφύλακες του συστήματος».

Κώστας Σχίζας - προσωπικός γιατρός

«Να δώσουν βάση στην προληπτική ιατρική»

«Είναι πολλά εκείνα που μπορούν και πρέπει να κάνουν ο ΟΑΥ και ο νέος του πρόεδρος για να βελτιώσουν το ΓεΣΥ. Η μεγαλύτερη πρόκληση κατά τη δική μου άποψη είναι η εκπαίδευση των παρόχων και των δικαιούχων, ούτως ώστε να μάθουν επιτέλους πώς να χειρίζονται το ΓεΣΥ. Πρέπει οι δικαιούχοι να καταλάβουν ποιος είναι ο ρόλος του προσωπικού γιατρού (ΠΙ). Οι ΠΙ δεν είμαστε γραμματείς, ούτε έχουμε γραφεία εξυπηρέτησης των πολιτών και γι’ αυτό ο οργανισμός οφείλει να εκπαιδεύσει τον κόσμο. Είναι απαράδεκτο μετά από τρία χρόνια ΓεΣΥ να υπάρχουν γιατροί που να γράφουν εξετάσεις και παραπεμπτικά άνευ λόγου φοβούμενοι ότι θα χάσουν ασθενείς. Επίσης, δεν είναι αποδεκτό το να τιμωρεί ο ΟΑΥ τους γιατρούς που κάνουν σωστά τη δουλειά τους, βάζοντας περιορισμούς στα παραπεμπτικά που μπορούν να εκδίδουν κάθε μήνα. Οι καταχρήσεις συνεχίζονται παρά τους περιορισμούς που έχουν τεθεί, οι οποίοι στο τέλος της ημέρας λειτουργούν εις βάρος των ασθενών και των γιατρών που κάνουν καλά τη δουλειά τους. Πρέπει επιτέλους να αφήσουν τους γιατρούς να κάνουν σωστά τη δουλειά τους και στη συνέχεια να έρθουν και να τιμωρήσουν εκείνους που καταχρώνται το σύστημα και εκμεταλλεύονται τους ασθενείς. Εκτός αυτού, θα πρέπει ο οργανισμός θα εξασφαλίσει απευθείας πρόσβαση σε ειδικούς γιατρούς στους χρόνιους ασθενείς, οι οποίοι ταλαιπωρούνται γιατί κάθε έξι μήνες πρέπει να πηγαίνουν στον προσωπικό τους γιατρό για να ανανεώσουν το παραπεμπτικό τους. Οι προσωπικοί γιατροί δεν κάνουν άλλη δουλειά από το να εκδίδουν παραπεμπτικά, ενώ θα έπρεπε να εξετάζουν ασθενείς, και αυτό είναι κάτι που πρέπει να το αντιληφθούν και ο οργανισμός και οι δικαιούχοι, οι οποίοι δυστυχώς δεν έχουν καταλάβει πώς λειτουργεί το σύστημα».