Πολλές παρατυπίες στα έγγραφα των ελικοπτέρων πυρόσβεσης KAMOV 32 - Το Τμήμα Δασών έκανε τα στραβά μάτια

O «Π» αποκαλύπτει σήμερα νέα στοιχεία από την έκθεση-καταγγελία που συνέταξε μέλος της Επιτροπής Παραλαβής των ρωσικών πυροσβεστικών ελικοπτέρων που μίσθωσε το Τμήμα Δασών, με διαδικασία που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί, τουλάχιστον, σκανδαλώδης. Να υπενθυμίσουμε ότι πρόκειται για δύο ελικόπτερα Kamov-32, για τα οποία οι φορολογούμενοι καλούνται να καταβάλλουν €17,5 εκατ. για την περίοδο 2022-2025 και μισθώνονται από ελληνική εταιρεία, η οποία τα έχει ενοικιάσει από ουρανική… και είναι ρωσικά! Πάντως, θεωρείται παράδοξο μία ουκρανική εταιρεία να διαθέτει ελικόπτερα για πυρόσβεση σε τρίτη χώρα όταν στην Ουκρανία, λόγω της ρωσικής εισβολής, έχουν επιταχθεί όλα τα πτητικά μέσα για σκοπούς άμυνας της χώρας.

Κολοβή ασφάλεια

Πέραν όλων όσων αποκαλύψαμε τις τελευταίες ημέρες για τα πιστοποιητικά αεροπλοϊμότητας που δεν φέρουν υπογραφές και εκδόθηκαν μεσάνυχτα (εν καιρώ πολέμου) από τις ουκρανικές αρχές, προκύπτει θέμα και για τα πιστοποιητικά ασφάλισης.

Το μέλος της Επιτροπής Παραλαβής, το οποίο αρνήθηκε να υπογράψει το πρωτόκολλο επίσημης παραλαβής των ελικοπτέρων, στην έκθεση-καταγγελία που ετοίμασε σημειώνει ότι παρουσιάστηκαν δύο πιστοποιητικά ασφάλισης για τα ελικόπτερα UR-CIS και UR- CIO. Και τα δύο έχουν εκδοθεί από την Busin Insurance Company στις 6 Ιουνίου. Για το πλήρωμα υπάρχουν δύο άλλα πιστοποιητικά ασφάλισης, τα οποία προβλέπουν αποζημίωση $50.000 για το κάθε μέλος του πληρώματος σε περίπτωση θανάτου, αναπηρίας από ατύχημα κ.λπ. Ωστόσο, αναφέρεται πως η ασφάλεια δεν ισχύει για πολεμική περίοδο ή αν το ελικόπτερο χρησιμοποιηθεί σε συναφείς ενέργειες που εμπεριέχουν ρίσκο.

Σημειώνεται πως στη βάση του Κανονισμού 785/2004 της ΕΕ η ασφάλιση πρέπει να καλύπτει πολεμικές ή τρομοκρατικές ενέργειες, αεροπειρατεία, δολιοφθορά, παράνομη κατακράτηση αεροσκάφους και εμφύλιες αναταραχές. Εκ των πραγμάτων, τα πιστοποιητικά που παρουσιάστηκαν δεν καλύπτουν τις απαιτήσεις του Ευρωπαϊκού Κανονισμού και δεν θα έπρεπε να γίνουν αποδεκτά ούτε από την Επιτροπή Αξιολόγησης, ούτε από την Επιτροπή Παραλαβής.

Στο ένα πιστοποιητικό ασφάλισης αναγράφεται ο αριθμός κατασκευής του ελικοπτέρου (8906), ενώ στο άλλο δεν υπάρχει καν αριθμός, παρά το ότι έχει «Μanufuctrured Νumber 8602».

Δεν είναι ρίσκο η φωτιά;

Με δεδομένο ότι τα πιστοποιητικά ασφάλισης αναφέρουν ότι δεν καλύπτουν περιπτώσεις στις οποίες τα ελικόπτερα πετούν με ρίσκο, θα έπρεπε να γίνεται ρητή αναφορά σε κάλυψη ατυχημάτων κατά την κατάσβεση πυρκαγιάς. Όπως αναφέρεται στην έκθεση, της οποία έλαβε γνώση ο «Π», αυτό που αναγράφεται στα πιστοποιητικά ασφάλισης είναι ότι ασφαλίζονται για εξωτερικό εκκρεμές φορτίο (Slung cargo operations). Πρόκειται για τον κάδο μεταφοράς νερού. Ωστόσο, το διεθνές αεροπορικό δίκαιο κατηγοριοποιεί τα εξωτερικά φορτία (μεταφορά εμπορευμάτων, τοποθέτηση πυλώνων, μεταφορά υλικών υλοτομίας). Υπάρχει ξεχωριστή κατηγορία για επιχειρήσεις δασικής πυρόσβεσης με τη μεταφορά νερού σε κάδο. Σε τέτοια περίπτωση, η ασφάλεια πρέπει να καλύπτει πυρόσβεση (fire fighting) και οι ασφαλιστικές εταιρείες το γνωρίζουν, γιατί πρόκειται για δύσκολη και επικίνδυνη διαδικασία και απαιτούν υψηλότερα ασφάλιστρα. Σε κανένα σημείο των ασφαλιστικών συμβολαίων δεν υπάρχει αναφορά σε «fire fighting», κάτι που σημαίνει πως δεν καλύπτονται κίνδυνοι από επιχειρήσεις πυρόσβεσης. Στην έκθεση αναφέρεται πως αν παρ’ ελπίδα υπάρξει κάποιο ατύχημα, δεν πρόκειται να δοθεί καμία αποζημίωση από την ασφαλιστική εταιρεία και το κόστος θα το επωμισθεί ο Κύπριος φορολογούμενος.

Θολό ιστορικό ατυχημάτων

Ένας από τους όρους που είχε τεθεί στον διαγωνισμό για μίσθωση των ελικοπτέρων ήταν η παρουσίαση πιστοποιητικού με το ιστορικό πιθανών ατυχημάτων που έχουν καταγραφεί σε μέσα της ιδιοκτήτριας εταιρείας. Στην περίπτωση της Rosavia Ltd το πιστοποιητικό αυτό έπρεπε να έχει εκδοθεί από την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας της Ουκρανίας για την περίοδο από την ίδρυση της εταιρείας μέχρι σήμερα. Τέτοιο πιστοποιητικό που να πληροί τις σχετικές προδιαγραφές δεν φαίνεται να κατατέθηκε. Σύμφωνα με τη καταγγελία, ο συντονιστής της Επιτροπής Παραλαβής ισχυρίστηκε ότι ο έλεγχος αυτού του πιστοποιητικού ήταν ευθύνη της Επιτροπής Αξιολόγησης. Το έγγραφο που παρουσιάστηκε ήταν μία επιστολή της Πολιτικής Αεροπορίας της Ουκρανίας προς την Πολιτική Αεροπορία της Κύπρου στο οποίο αναφερόταν ότι η εταιρεία Rosavia Ltd δεν είχε ατυχήματα πτητικών μέσων τα τελευταία 5 χρόνια. Εκ των πραγμάτων, αυτή η βεβαίωση βρίσκεται εκτός των προδιαγραφών οι οποίες προέβλεπαν πιστοποιητικό που να αφορά την περίοδο από την ίδρυση της εταιρείας έως σήμερα. Όπως και άλλα έγγραφα, η βεβαίωση δεν έχει ούτε σφραγίδα, ούτε υπογραφή, αλλά QR Code, το οποίο όταν «διαβάστηκε» καταδείχθηκε ότι εκδόθηκε στις 6 Ιουνίου στις 17:12, κάτι που δημιουργεί υποψίες γιατί η Πολιτική Αεροπορία της Ουκρανίας δεν φαίνεται να λειτουργεί απόγευμα. Το θέμα της εγκυρότητας αυτού το πιστοποιητικού είναι ευθύνη της Πολιτικής Αεροπορίας της Κύπρου και είναι άγνωστο αν υπήρξε άλλη αλληλογραφία με την Πολιτική Αεροπορία της Ουκρανίας.

Κάτι δεν πάει καλά

Στα τρία έντυπα που φέρονται να έχουν σταλεί από την Πολιτική Αεροπορία της Ουκρανίας, σύμφωνα με την έκθεση-καταγγελία, υπάρχουν ύποπτες διαφορές.

Τα δύο έγγραφα έχουν διαφορετικό τύπο σύνταξης και παρουσίασης από το τρίτο. Στα δύο, το ουκρανικό κείμενο προηγείται του αγγλικού και στον τίτλο αναφέρεται «State Aviation Service of Ukraine». Στο τρίτο έγγραφο ο τίτλος είναι «State Aviation Administration of Ukraine», ενώ δεν υπάρχει ουκρανικό, αλλά μόνο αγγλικό κείμενο. Το ερώτημα είναι πώς, τελικώς, ονομάζεται επισήμως το Τμήμα Πολιτικής Αεροπορίας της Ουκρανίας;

Αλαλούμ με ώρες πτήσης

Κατά τον έλεγχο των εγγράφων διαπιστώθηκαν και άλλα περίεργα που αφορούν τις ώρες πτήσης των ελικοπτέρων. Σύμφωνα με τα πιστοποιητικά που παρουσίασε η εταιρεία, το ένα ελικόπτερο φέρεται να έχει 22.280 ώρες πτήσης, ενώ στο πιστοποιητικό αεροπλοϊμότητας της ουκρανικής Πολιτικής Αεροπορίας αναφέρονται μόνο 2.280 ώρες πτήσης. Λείπουν 20.000 ώρες!

Για το άλλο ελικόπτερο, η εταιρεία πιστοποιεί ότι είχε στις 20 Μαΐου 2022, 2.872 ώρες πτήσης. Στο πιστοποιητικό αεροπλοϊμότητας που εκδόθηκε από την Πολιτική Αεροπορία της Ουκρανίας στις 26 Μαΐου 2022, οι ώρες πτήσης έχουν μειωθεί κατά μία ώρα! Δηλαδή, πέντε ημέρες μετά την έκδοση του πρώτου εγγράφου το ελικόπτερο αντί να έχει περισσότερες ώρες πτήσης ή τις ίδιες, εάν δεν είχε χρησιμοποιηθεί, εμφανίστηκε να έχει μία ώρα λιγότερη. Όλα αυτά θεωρήθηκαν λεπτομέρειες και τα ελικόπτερα παραλήφθηκαν παρά τις διαφωνίες ενός μέλους της Επιτροπής.

Οφείλει απαντήσεις το Τμ. Δασών

Ο «Π» από τον περασμένο Ιούλιο έχει δημοσιοποιήσει πλήθος στοιχείων που δημιουργούν σοβαρά ερωτηματικά για τις διαδικασίες που ακολουθήθηκαν από το Τμήμα Δασών, το οποίο πρέπει να απαντήσει:

• Ακυρώθηκε ο διαγωνισμός FD48/2022, ναι ή όχι; Ακυρώθηκε η ακύρωση και μετά δόθηκε το συμβόλαιο στην ΕFA Ventures, περίπου ως ανάθεση;
• Γιατί επελέγησαν ελικόπτερα με κάδο νερού, αφού και στους τρεις διαγωνισμούς που έγιναν υπήρχε σαφής και ρητός όρος για ελικόπτερα με δεξαμενή νερού;
• Γιατί αφέθηκε το καλοκαίρι να περάσει χωρίς ελικόπτερα και έγιναν τρεις διαγωνισμοί απορρίπτοντας εταιρεία με δυτικά ελικόπτερα, που θα μπορούσαν να αναλάβουν δράση εγκαίρως ώστε στο τέλος να καταλήξουμε στα ρωσικά;
• Γιατί δεν επελέγη η εταιρεία με την πιο χαμηλή προσφορά που πληρούσε τους όρους των διαγωνισμών;

Η απάντηση του Τμήματος Δασών

Το Νόμο ακολούθησε για την ενοικίαση δύο ελικοπτέρων αεροπυρόσβεσης, λέει το Τμήμα Δασών, σχολιάζοντας το δημοσιεύμα της εφημερίδας «Πολίτης» για το θέμα.

Ακολουθώντας το νόμο και τους Κανονισμούς περί Δημοσίων Συμβάσεων και τις θεσμοθετημένες διαδικασίες, το Τμήμα Δασών κατέβαλε μια υπερπροσπάθεια που επιβεβαιώνεται από το γεγονός και μόνο ότι κράτησε οκτώ μήνες, για την ενοικίαση δύο ελικοπτέρων για αεροπυρόσβεση για τα έτη 2022 και 2023 με δικαίωμα ανανέωσης για το έτος 2024 και το έτος 2025, αναφέρεται σε ανακοίνωσή του.

Με αφορμή τα δημοσιεύματα της εφημερίδας «Πολίτης» για το θέμα, το Τμήμα Δασών αναφέρει ότι ετοιμάστηκαν τα έγγραφα του Διαγωνισμού τον Δεκέμβριο 2021 και απεστάλησαν στην Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων για έγκριση, στις 28 Δεκεμβρίου, 2021.

Προκηρύχθηκε ο πρώτος σχετικός διαγωνισμός στις 25/1/2022 που ακυρώθηκε γιατί η μοναδική εταιρεία που υπέβαλε προσφορά δεν πληρούσε τους όρους συμμετοχής.

Ο δεύτερος διαγωνισμός προκηρύχθηκε στις 15/3/2022, ο οποίος ακυρώθηκε και πάλι αφού η μοναδική εταιρεία που υπέβαλε προσφορά που ήταν η ίδια που έλαβε μέρος και στον πρώτο Διαγωνισμό δεν πληρούσε τους όρους συμμετοχής.

Η προκήρυξη του τρίτου Διαγωνισμού (ΤΔ 48/2022) έγινε στις 29/4/2022, με τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης και επέδειξαν ενδιαφέρον 26 φορείς, συμμετείχαν 7 ενώ δύο κρίθηκαν ότι πληρούσαν το τεχνικό μέρος.

Το Τμήμα Δασών αναφέρει ότι ο Γενικός Ελεγκτής ζήτησε όλα τα έγγραφα του Διαγωνισμού του Τμήματος Δασών για να τα μελετήσει και αν κρίνει σκόπιμο να διεξάγει σχετικό έλεγχο και ότι παρέδωσε με το χέρι τα έγγραφα στον Γενικό Ελεγκτή την Τετάρτη 28 Σεπτεμβρίου. Υπάρχει επίσης ενδιαφέρον αν υπάρχει θέμα τάξης για το πως έλαβε γνώση ο «Π».

Το Τμήμα Δασών αναφέρει πως δεν υπήρχε ορισμένος Συντονιστής της Επιτροπής και ότι τα μέλη της Επιτροπής ήταν: Στέλιος Κοτζιήκας, Προϊστάμενος Μονάδας Πτητικών Μέσων, Μέλος, Αλέξης Κουρτέλλας, Χειριστής Πτητικών Μέσων, Μέλος, Σταύρος Κυριάκου, ΜΑΕΠ Αστυνομίας, Μέλος, Δημήτρης Τουβαννάς, Πυροσβεστική Υπηρεσία, Μέλος και Κώστας Σκορδής, Μηχανικός Πτητικών Μέσων, Μέλος.

«Τεκμηριωμένα διαπιστώνει κάποιος ότι εσφαλμένα γίνεται αναφορά σε Συντονιστή της Επιτροπής. Περαιτέρω, μόνο για ένα από τα μέλη της Επιτροπής είναι άμεσα προϊστάμενος του ο κ. Κοτζιήκας. Ο κ. Κώστας Σκορδής που ανήκει στην Μονάδα Πτητικών Μέσων δεν έχει άμεσα προϊστάμενο του τον κ. Κοτζιήκα. Όχι μόνο αυτό, η Επιτροπή μπορούσε να ήταν τριμελής, όμως επιλέχθηκε να είναι πενταμελής για να υπάρχει συμμετοχή περισσότερων ειδικοτήτων αλλά και ειδικοί από άλλες Υπηρεσίες για να υπάρχει διαφάνεια», προστίθεται.

Η αναφορά, συνεχίζει η ανακοίνωση του Τμήματος Δασών, ότι τα υπόλοιπα μέλη της Επιτροπής είναι υφιστάμενοι του Συντονιστή αδιαμφησβήτητα αποτελεί διαστρέβλωση της αλήθειας.

«Όταν διαστρεβλώθηκε ακόμη και η σύνθεση της Επιτροπής, ένα θέμα που κανονικά δεν επιδέχεται διαφορετικής ερμηνείας, εύλογα λοιπόν μπορούν να δημιουργηθούν αμφιβολίες για την ορθότητα του περιεχομένου των δημοσιευμάτων, και δη στα τεχνικά θέματα», σημειώνεται.

Μεταξύ άλλων, το Τμήμα Δασών υπενθυμίζει ότι σε παλαιότερο δημοσίευμα του «Π», το Διάταγμα του Δικαστηρίου για την αποκάλυψη εγγράφων το παρουσίαζε ως Απόφαση του Δικαστηρίου καταδίκης της Rossavia, της ιδιοκτήτριας εταιρείας των ελικοπτέρων.

Επισημαίνει ότι το διαφωνήσαν μέλος είχε κάθε δικαίωμα να διαφωνήσει. «Η Επιτροπή απαρτιζόταν από πέντε μέλη, πήρε την απόφαση της καταγράφοντας τις απόψεις του διαφωνήσαντα. Δόθηκαν γραπτές απαντήσεις από τον κ. Κοτζιήκα σημείο προς σημείο. Εύλογα λοιπόν τίθεται το ερώτημα γιατί το δημοσίευμα δεν αντιπαράβαλε τις απαντήσεις που δόθηκαν. Δεν είναι αυτό που επέβαλλε η δεοντολογία; Ούτε καν αναφορά έγινε ότι δόθηκαν απαντήσεις. Απαντήσεις σ’ όλα τα ερωτήματα θα δοθούν στη συνέχεια όταν θα δίνονται απαντήσεις στα θέματα που εγείρονται στα δημοσιεύματα», προστίθεται.

Το Τμήμα Δασών αναφέρει ότι για να υπάρχει πλήρης διαφάνεια και «να πάψει και η προνομιακή κατοχή πληροφοριών από τον «Πολίτη» και για να μην παρουσιάζονται τα θέματα κατά το δοκούν» δίνεται στη δημοσιότητα μέσω της ιστοσελίδας του Τμήματος, αυτούσια η αλληλογραφία μεταξύ του κ. Κοτζιήκα και του διαφωνήσαντα για να διαμορφώσουν ιδίαν άποψη προπαντός οι ειδικοί οι οποίοι είναι σε θέση να κατανοήσουν καλύτερα τα πράγματα.

Περαιτέρω, το Τμήμα Δασών αναφέρει ότι ο «Π» έπρεπε να γνωρίζει ότι την επιχειρησιακή ευθύνη των ελικοπτέρων την έχει η Πυροσβεστική Υπηρεσία και όχι το Τμήμα Δασών.

Επιπρόσθετα, το Τμήμα Δασών αναφέρει ότι δεν είχε καμιά επιμονή για ρωσικά ελικόπτερα. «Από τη στιγμή που διεξάγονταν ανοικτοί διαγωνισμοί ο κάθε οικονομικός φορέας μπορούσε να καταθέσει την πρόταση του με τα ελικόπτερα που ήθελε. Ένας ανοικτός διαγωνισμός είναι «ανοικτός» σε κάθε πρόταση για αυτό και ονομάζεται ανοικτός», προστίθεται.

Στην προσπάθεια μας να φέρουμε σε πέρας την αποστολή μας για αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών, υπηρετώντας το εθνικό συμφέρον και πράττοντας το καθήκον μας και με υψηλό αίσθημα ευθύνης, αναφέρει το Τμήμα Δασών, ήταν η θέση μας σε συνεργασία με το Υπουργείο μας, στην περίπτωση που δεν είναι δυνατή η κάλυψη της ανάγκης με άλλο τρόπο να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια και να εξαντληθεί κάθε δυνατότητα σε πολιτικό επίπεδο για παρέκκλιση από την απαγόρευση για εταιρείες και ελικόπτερα ρωσικών συμφερόντων.

«Είχαμε δύο ανεπιτυχείς Διαγωνισμούς ενώ στον τρίτο υπήρχαν δύο οικονομικοί φορείς που πληρούσαν το τεχνικό μέρος, μάλιστα ο ένας εκ των δύο όχι με ρωσικά ελικόπτερα, πλην όμως για τα έτη 2022 και 2023 ήταν ακριβότερος κατά €818.000. Με βάση το κριτήριο ανάθεσης που ήταν καθορισμένο στο Διαγωνισμό και που ήταν η χαμηλότερη τιμή, κατακυρώθηκε στον προσφοροδότη με τη χαμηλότερη τιμή», επισημαίνεται.

Το Τμήμα Δασών επί του θέματος τούτου αναφέρει ότι η προσφερθείσα τιμή ήταν το αποτέλεσμα τριών Διαγωνισμών και ότι αυτή ήταν η τιμή της αγοράς. Είναι διάφοροι οι παράγοντες που καθόρισαν την τιμή.

«Η προσφερθείσα τιμή είναι κατά 35% χαμηλότερη από την προσφερόμενη τιμή από εταιρεία που εκδήλωσε το ενδιαφέρον της προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να προσφέρει τις υπηρεσίες της και μάλιστα με ελικόπτερα που μεταφέρουν 2500 λίτρα αντί 4000 λίτρα που μεταφέρουν τα ελικόπτερα που μίσθωσε η ΚΔ. Δεν είναι το Τμήμα Δασών που πήρε τις αποφάσεις. Το Τμήμα Δασών έκανε εισηγήσεις οι οποίες έτυχαν της έγκρισης των αρμοδίων οργάνων ήτοι του Υπουργείου Οικονομικών και του Συμβουλίου Προσφορών του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος», προστίθεται.

Το Τμήμα Δασών αναφέρει ότι ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ασφάλειας Αεροπλοΐας (EASA) δεν απαγόρευσε σε ελικόπτερα τύπου Kamov 32 να πετούν στην ΕΕ. Η απαγόρευση αναφέρεται στο πιστοποιητικό τύπου και δεν έχει να κάνει με άδειες πτήσεων ελικοπτέρων τύπου Kamov 32 και περιλαμβάνει μάλιστα συγκεκριμένα μοντέλα του κατασκευαστή KAMOV 32 στα οποία δε συμπεριλαμβάνεται ο τύπος ελικοπτέρων που μίσθωσε η ΚΔ.

Το Τμήμα Δασών σημειώνει ότι η άδεια Αερομεταφορέα της εταιρείας Rossavia αρχικά δε συμπεριλάμβανε την περιοχή της Κύπρου και ότι καμία προσφορά δεν υποβλήθηκε από εταιρεία της οποίας η άδεια αερομεταφορέα περιλάμβανε εκ των προτέρων την Κύπρο στις περιοχές όπου θα μπορούσε να διεξάγει αεροπυρόσβεση.

Επισημαίνει ότι η Επιτροπή ορθά έπραξε και ζήτησε από την εταιρεία να προβεί σε τροποποίηση της αδείας αερομεταφορέα. Η άδεια αερομεταφορέα τροποποιήθηκε από την Πολιτική Αεροπορία της Ουκρανίας η οποία έκδωσε και το πιστοποιητικό αερομεταφορέα Επιτροπής.

Όσον αφορά το πιστοποιητικό ασφάλισης των ελικοπτέρων που έχει κατατεθεί, το Τμήμα Δασών αναφέρει ότι περιλαμβάνει και την περιοχή της Κύπρου ως γενική περιοχή δραστηριοτήτων που στη συνέχεια με την τροποποίηση της άδειας Αερομεταφορέα και την προσθήκη της αεροπυρόσβεσης στην Κύπρο επιβεβαιωνόταν η πλήρη συμμόρφωση με τους όρους. Η ασφάλεια των ελικόπτερών είναι κάτω από τους αντασφαλιστές της εταιρείας Lloyds με έδρα το ΗΒ, εταιρεία με μεγάλη πείρα και ειδίκευση στην αεροπορική ασφάλεια (Aviation Insurance).

«Οι πτητικές επιχειρήσεις για αεροπυρόσβεση στην Κύπρο διενεργούνται για λογαριασμό Κρατικών Υπηρεσιών και ως τέτοιες τα ελικόπτερα θεωρούνται κρατικά και δεν εμπίπτουν στο πεδίο ελέγχου του Τμήματος Πολιτικής Αεροπορίας», προστίθεται.