Πληρώνουν για το ΓεΣΥ που δεν... δικαιούνται

Μπορεί εδώ και τρία χρόνια να έχουμε και στην Κύπρο Γενικό Σχέδιο Υγείας( ΓεΣΥ), ωστόσο αυτό δεν απευθύνεται σε όλους τους κατοίκους της χώρας. Όπως γράφτηκε από τον «Π» τις προηγούμενες ημέρες, άτομα που έχουν αναγνωριστεί ως πρόσφυγες, βάσει νομοθεσίας, είναι δικαιούχοι του ΓεΣΥ, αλλά λόγω της πρακτικής που ακολουθεί η κυβέρνηση δεν έχουν πρόσβαση στο σύστημα, με αποτέλεσμα σε αρκετές περιπτώσεις να τίθενται σε κίνδυνο οι ζωές τους.

Εκτός από τους αναγνωρισμένους πρόσφυγες, πρόβλημα υπάρχει και με την παροχή υπηρεσιών υγείας σε φοιτητές από τρίτες χώρες, οι οποίοι έχουν εξασφαλίσει ειδική άδεια και εργάζονται στην Κύπρο. Τα άτομα αυτά πληρώνουν ΓεΣΥ κανονικά, όπως ο κάθε πολίτης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η μόνη διαφορά είναι ότι σε περίπτωση που χρειαστεί να νοσηλευτούν ή να πάνε στον γιατρό, δεν μπορούν να το κάνουν μέσω του συστήματος. Με λίγα λόγια, πληρώνουν για ένα ΓεΣΥ που δεν δικαιούνται, με τον Οργανισμό Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ) να αναγνωρίζει το πρόβλημα και να λαμβάνει μέτρα.

«Πληρώνω όπως και οι υπόλοιποι»

Μέχρι να λάβει μέτρα ο ΟΑΥ, υπάρχουν εκεί έξω άτομα που υποφέρουν, εξαιτίας της κατάστασης που επικρατεί. Στον «Π» μίλησε για τα όσα βιώνουν οι φοιτητές από τρίτες χώρες που εργάζονται στην Κύπρο, ένας 20χρονος φοιτητής του Πανεπιστημίου Κύπρου. Ο ίδιος δεν θέλησε να αποκαλύψει την ταυτότητά του, ανέφερε ωστόσο ότι εργάζεται και κάθε μήνα του αποκόπτονται από τον μισθό του για σκοπούς ΓεΣΥ 70 ευρώ. Πληρώνει κάθε μήνα ΓεΣΥ, όπως πληρώνει και κοινωνικές ασφαλίσεις, ωστόσο δεν είναι δικαιούχος του συστήματος. Το καλύτερο, βέβαια, είναι ότι λόγω του καθεστώτος στο οποίο υπόκειται, για την παραμονή του στη χώρα αλλά και για να μπορεί να φοιτά στο πανεπιστήμιο, οφείλει να έχει ιδιωτική ασφάλεια υγείας. Το κόστος της ασφάλειας αυτής κοστίζει από 150 μέχρι και 400 ευρώ το εξάμηνο.

Ο 20χρονος σημείωσε, παράλληλα, ότι δεν του είναι καθόλου εύκολο να πληρώνει, να διπλοπληρώνει επί της ουσίας, για υπηρεσίες υγείας, και ότι τόσο ο ίδιος όσο και άλλοι που βρίσκονται στην ίδια κατάσταση δεν έχουν την οικονομική ευχέρεια για κάτι τέτοιο. Πρόκειται για ένα άτομο που το πρωί πηγαίνει πανεπιστήμιο και καθ' όλη τη διάρκεια της νύχτας εργάζεται ως μεταφορέας σε γνωστή αλυσίδα καταστημάτων, ρισκάροντας πολλές φορές τη ζωή του για να μπορέσει να εξασφαλίσει τα απαραίτητα. Εργάζεται και σπουδάζει εδώ και δύο χρόνια, μιας και η οικογένειά του δεν μπορεί να τον στηρίξει οικονομικά. «Ο μισθός μου δεν είναι σταθερός. Εξαρτάται από το πόσες ώρες τον μήνα θα δουλέψω. Κυμαίνεται από 750 μέχρι 800 ευρώ», ανέφερε ο 20χρονος, επισημαίνοντας ότι για εκείνον είναι σημαντικό το ποσό που του αποκόπτεται. Ανέφερε, παράλληλα, ότι το πρόβλημα δεν είναι ότι τα λεφτά εκείνα του αποκόπτονται, αλλά το ότι δεν μπορεί να λάβει υπηρεσίες υγείας εντός ΓεΣΥ. Μάλιστα, πριν από μερικούς μήνες, λόγω ενός ατυχήματος που είχε, χρειάστηκε να επισκεφτεί γιατρό, χωρίς να έχει λεφτά για να πληρώσει. Αναγκάστηκε να δανειστεί, όπως ισχυρίζεται, λεφτά για να μπορέσει να πληρώσει τον ορθοπεδικό, καθώς είχε σπάσει το πόδι του, κάτι που τον υποχρέωσε να μείνει και εκτός δουλειάς για έναν μήνα. Από τη μια, δεν μπορούσε να δουλέψει και από την άλλη, έπρεπε να βρει χρήματα για να πληρώσει τον γιατρό, με τον ίδιο να θεωρεί απαράδεκτο το γεγονός ότι δεν μπορούσε να λάβει τις υπηρεσίες αυτές εντός ΓεΣΥ. «Πληρώνω ό,τι ακριβώς πληρώνουν και οι υπόλοιποι που ζουν και εργάζονται στην Κύπρο. Επειδή είμαι ξένος δηλαδή, δεν δικαιούμαι περίθαλψη;», διερωτήθηκε με παράπονο. Η περίπτωση του συγκεκριμένου φοιτητή φαίνεται ότι δεν είναι η μόνη, με τον ίδιο να κάνει λόγο για τουλάχιστον άλλους τρεις συμφοιτητές του, που αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα με εκείνον.

Αλλαγές πριν το 2023

Το εν λόγω πρόβλημα δεν είναι κάτι που εμφανίστηκε τώρα. Υπάρχει από την αρχή της δημιουργίας του ΓεΣΥ, με τον ΟΑΥ να λαμβάνει παράπονα επί τούτου από την έναρξη του ΓεΣΥ το 2019. Το γεγονός αυτό έχει να κάνει με το ότι δεν ήταν στους αρχικούς σχεδιασμούς η παροχή υπηρεσιών σε φοιτητές που εργάζονται στην Κύπρο. Όπως ανέφερε στον «Π» αρμόδια πηγή από τον ΟΑΥ, ο λόγος που πληρώνουν αυτά τα άτομα ΓεΣΥ είναι επειδή πρόκειται για φορολογία, με το ότι πληρώνεις ΓεΣΥ να μην συνδέεται με το δικαίωμα του ατόμου για πρόσβαση στις υπηρεσίες που παρέχει το σύστημα. Το σύστημα δεν είναι ανταποδοτικό, με την έννοια του πληρώνω άρα λαμβάνω υπηρεσίες, γεγονός που από τη μια ευνοεί Κύπριους πολίτες που δεν εργάζονται, αλλά από την άλλη, αδικεί άτομα που ζουν και εργάζονται στην Κύπρο, αλλά δεν είναι μόνιμοι κάτοικοι. Βάσει νομοθεσίας, όλοι οι εργαζόμενοι στη χώρα, οι οποίοι βάζουν κοινωνικές ασφαλίσεις, πληρώνουν ΓεΣΥ, ανεξαρτήτως του εάν είναι δικαιούχοι ή όχι του συστήματος.

Σύμφωνα με το άρθρο 16 στον Περί ΓεΣΥ Νόμο, δεν είσαι δικαιούχος του συστήματος επειδή πληρώνεις ΓεΣΥ. Για να δικαιούται κάποιος να λάβει υπηρεσίες υγείας εντός του ΓεΣΥ, πρέπει να πληροί δύο προϋποθέσεις. Πρώτον, πρέπει να έχει ως μόνιμη χώρα διαμονής του την Κύπρο και δεύτερον, πρέπει να δικαιούται «ίση μεταχείριση». Το δικαίωμα αυτό το εξασφαλίζουν άτομα που ζουν και εργάζονται στην Κύπρο, αλλά δεν είναι μόνιμοι κάτοικοι. Το εάν είναι δικαιούχοι ή όχι του ΓεΣΥ καθορίζεται ανάλογα από την άδεια παραμονής τους στη χώρα, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι εκδίδονται άδειες στις οποίες αναγράφεται ότι το άτομο δεν δικαιούται να λαμβάνει υπηρεσίες υγείας εντός του ΓεΣΥ. Όσον αφορά τις άδειες παραμονής στη χώρα που εκδίδονται για σκοπούς εκπαίδευσης, αρμόδια πηγή ανέφερε στον «Π» πως, όταν πρωτοεφαρμόστηκε το σύστημα, δεν είχαν μπει τα άτομα αυτά στους δικαιούχους του ΓεΣΥ. Ωστόσο, εάν πρόκειται για φοιτητές που εργάζονται στην Κύπρο, οι οποίοι δικαιούνται ίση μεταχείριση, τότε θα δικαιούνται να ενταχθούν στο ΓεΣΥ. Στόχος είναι να επιτευχθεί κάτι τέτοιο πριν από το τέλος του χρόνου.