Παράθυρο για κρυφές εισφορές στους υποψήφιους Προέδρους

Οι ιδιωτικές εισφορές αποτελούν κύρια πηγή χρηματοδότησης για την προεκλογική εκστρατεία των τριών βασικών υποψηφίων για την προεδρία της Δημοκρατίας, κ. Αβέρωφ Νεοφύτου, κ. Ανδρέα Μαυρογιάννη και κ. Νίκου Χριστοδουλίδη. Τα κοινοβουλευτικά κόμματα που βρίσκονται πίσω από τους τρεις υποψηφίους σκόπιμα και συνειδητά διατηρούν ξεδοντιασμένο τον νόμο που διέπει τον έλεγχο των ιδιωτικών εισφορών και εκλογικών δαπανών των υποψηφίων για την προεδρία της Δημοκρατίας παρά τις υποδείξεις, τα σημειώματα και τις εκθέσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας.

Ως έχουν σήμερα τα πράγματα, οι υποψήφιοι για την προεδρία της Δημοκρατίας μπορούν να δέχονται ιδιωτικές εισφορές από οποιοδήποτε πρόσωπο, φυσικό και νομικό, χωρίς κανέναν περιορισμό αναφορικά με το ύψος αυτών των εισφορών. Τη μοναδική υποχρέωση που υπέχουν οι υποψήφιοι Πρόεδροι δυνάμει της κείμενης νομοθεσίας είναι να καταθέσουν στον γενικό έφορο Εκλογών εντός δύο μηνών από τη δημοσίευση του αποτελέσματος των προεδρικών εκλογών στην επίσημη εφημερίδα της Δημοκρατίας έκθεση εκλογικών δαπανών, στην οποία καλούνται να δηλώσουν, μεταξύ άλλων, τις χορηγίες και τις εισφορές που έλαβαν. Και να μην τις δηλώσουν δεν υπάρχει τρόπος η Ελεγκτική Υπηρεσία να το διαπιστώσει. Αυτό που θα ελέγξει η Ελεγκτική Υπηρεσία είναι κατά πόσον οι υποψήφιοι παραβίασαν την οροφή των εκλογικών δαπανών, που καθορίζεται στο €1 εκατ., κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου που με βάση, πάντα, την κείμενη νομοθεσία καθορίζεται στους έξι μήνες πριν από τις προεδρικές εκλογές. Στην προκειμένη περίπτωση, από τον Αύγουστο του 2022 μέχρι τον Φεβρουάριο του 2023. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι οι υποψήφιοι Πρόεδροι και τα επιτελεία τους μπορούσαν μέχρι και τον περασμένο μήνα να ξοδεύουν εκατομμύρια ευρώ για την προεκλογική τους εκστρατεία, προερχόμενα και από ιδιωτικές εισφορές χωρίς αυτές οι εκλογικές δαπάνες να λαμβάνονται υπόψη στο ποσό του €1 εκατ. που καθορίζεται ως οροφή εκλογικών δαπανών και χωρίς αυτές οι ιδιωτικές εισφορές να δηλώνονται στην έκθεση των εκλογικών δαπανών. Γεγονός που εμπεριέχει τον κίνδυνο διαφθοράς, με την έννοια ότι ο χορηγός-χρηματοδότης μπορεί να επιδιώξει και να λάβει ανταλλάγματα, πολλές φορές αθέμιτα, ως αντιπαροχή για την οικονομική στήριξη που παρείχε σε υποψήφιο πίσω από τον οποίο, βεβαίως, βρίσκονται και κόμματα.

Τονίζεται ότι οι υποψήφιοι Πρόεδροι έχουν υποχρέωση να δημοσιοποιήσουν μόνο τις ιδιωτικές εισφορές που οι ίδιοι θα επιλέξουν να δηλώσουν ότι τις έλαβαν εντός της προεκλογικής περιόδου.

Οι εισφορές στα κόμματα

Το νομικό πλαίσιο που διέπει τις ιδιωτικές εισφορές στα κόμματα είναι σαφώς καλύτερο καθώς τίθεται όριο στις εισφορές και περιλαμβάνει ρητή αναφορά για υποχρέωση των κομμάτων να δημοσιοποιούν στις ιστοσελίδες τους τις ιδιωτικές εισφορές που λαμβάνουν. Το πρόβλημα είναι ο έλεγχος. Και το ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσο η Ελεγκτική Υπηρεσία, που έχει την αρμοδιότητα ελέγχου των οικονομικών καταστάσεων των κομμάτων, είναι σε θέση να εντοπίζει κρυφές εισφορές σε χρήματα ή σε είδος.

Από τις ιδιωτικές εισφορές που ανήρτησαν τα κόμματα στις ιστοσελίδες τους για το έτος 2021 απαντάται και το ερώτημα γιατί κάποιοι επιχειρηματίες ή ελεγκτικοί-λογιστικοί οίκοι ή σύνδεσμοι τυγχάνουν θερμότατης υποδοχής όταν περνάνε το κατώφλι της Βουλής.

Μέχρι €50.000

Ειδικότερα, ο περί Πολιτικών Κομμάτων Νόμος προβλέπει τα εξής σε σχέση με τις ιδιωτικές εισφορές των κομμάτων:

• Επιπρόσθετα από την κρατική χρηματοδότηση, τα κόμματα δύναται να αποδέχονται ιδιωτικές, χρηματικές ή μη, εισφορές από φυσικά ή νομικά πρόσωπα νοουμένου ότι αυτές δεν υπερβαίνουν τις €50.000 ανά έτος, είναι ονομαστικές, προέρχονται από φυσικά ή νομικά πρόσωπα των οποίων οι δραστηριότητες είναι νόμιμες και δεν προέρχονται από κρατικές επιχειρήσεις ή από άλλο κράτος ή υπηρεσίες του ή εταιρείες στις οποίες αυτό συμμετέχει.
• Κάθε ιδιωτική εισφορά γίνεται αποδεκτή έναντι απόδειξης που εκδίδεται από το πολιτικό κόμμα και δεν υπόκειται σε οποιοδήποτε φόρο ή τέλος.
• Κάθε πολιτικό κόμμα τηρεί ειδικό μητρώο εισφορών στο οποίο καταχωρίζονται το όνομα και ο αριθμός δελτίου ταυτότητας αν πρόκειται για φυσικό πρόσωπο ή ο αριθμός εγγραφής αν πρόκειται για νομικό πρόσωπο.
• Κάθε πολιτικό κόμμα, το αργότερο μέχρι την 30ή Ιουνίου κάθε έτους, αναρτά στην ιστοσελίδα του στο διαδίκτυο και ταυτόχρονα διαβιβάζει στον Έφορο κατάλογο των προσώπων που είχαν προβεί σε ιδιωτικές εισφορές άνω των €500 κατά το αμέσως προηγούμενο έτος.
• Παράλειψη συμμόρφωσης επισύρει χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει το τριπλάσιο του ποσού των εισφορών που δεν έχουν δημοσιοποιηθεί, την οποία επιβάλλει ο Έφορος.

Η «Focus» και οι εισφορές παραμονές εκλογών

Mε αφορμή εισφορές επενδυτών με «χρυσά» διαβατήρια στο κυβερνών κόμμα άνοιξε και πάλι η συζήτηση για το κατά πόσον τα κόμματα θα πρέπει να αποδέχονται ή όχι ιδιωτικές εισφορές. To 2014 απασχόλησε ξανά την επικαιρότητα το συγκεκριμένο ζήτημα όταν αποκαλύφθηκε από την εφημερίδα «Π» ότι η εταιρεία «Focus», που συνδεόταν με τον μ. Ανδρέα Βγενόπουλο και με τα αμαρτωλά δάνεια της Λαϊκής Τράπεζας, χρηματοδοτούσε τις προεκλογικές εκστρατείες υποψηφίων για την προεδρία της Δημοκρατίας.

Πρώτα ο ΔΗΣΥ διά του Αβέρωφ Νεοφύτου και στη συνέχεια το ΑΚΕΛ διά του τότε γενικού του γραμματέα Άντρου Κυπριανού έθεσαν στο τραπέζι θέμα αύξησης της κρατικής χορηγίας, σε μια προσπάθεια να απεξαρτηθούν πλήρως τα κόμματα από τις ιδιωτικές εισφορές και κυρίως από μεγαλοεπιχειρηματίες που σε κάθε εκλογική αναμέτρηση βάζουν βαθιά το χέρι στην τσέπη, επιδιώκοντας στη συνέχεια ανταλλάγματα. Τέσσερα χρόνια μετά, δηλαδή το 2018, αυξήθηκε η κρατική χορηγία προς τα κόμματα κατά €2,5 εκατ. τον χρόνο με την ενσωμάτωση της έκτακτης κρατικής χορηγίας, που καταβαλλόταν μόνο σε χρονιά εκλογών, στην ετήσια τακτική χορηγία αλλά οι ιδιωτικές εισφορές προς τα κόμματα δεν καταργήθηκαν.