Οικογενειακό Δίκαιο - Αλλάζει το όριο ηλικίας γάμου, αφαιρούνται αρμοδιότητες από την Εκκλησία στα διαζύγια

Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών ξεκίνησε σήμερα τη συζήτηση για την μεταρρύθμιση του οικογενειακού δικαίου με την πρώτη δέσμη τεσσάρων νομοσχεδίων από το σύνολο οκτώ νομοσχεδίων που θα ψηφιστούν σε αυτό το πλαίσιο.

Στο επίκεντρο της μεταρρύθμισης όπως τόνισε η Υπουργός Δικαιοσύνης Στέφη Δράκου παρουσιάζοντας τα νομοσχέδια, είναι το συμφέρον του παιδιού που βρίσκεται στην καρδιά της μεταρρύθμισης, αλλά κι η ισότητα μεταξύ των γονέων και η ίση κατανομή των μεταξύ τους βαρών, η γρήγορη εκδίκαση των υποθέσεων και η εξομάλυνση των οικογενειακών σχέσεων.

Ανάμεσα στα σημαντικότερα σημεία των τεσσάρων νομοσχεδίων η αύξηση του ορίου ηλικίας για τέλεση γάμου στα 18 έτη από τα 16, η αφαίρεση κάποιων από τις αρμοδιότητες της εκκλησίας σε θέματα διαζυγίων και η δυνατότητα του ανήλικου μετά τα 16 έτη να έχει λόγο στο κατά πόσο θα ζητήσει ψυχολογική στήριξη.

Τα νομοσχέδια

Το πρώτο νομοσχέδιο αφορά το άρθρου 111 του Συντάγματος με τη διαγραφή πρόνοιας που θέλει τα διαζύγια να εκδικάζονται από τρεις δικαστές, ένας εκ των οποίων να είναι κληρικός νομομαθής, κάτι που ουσιαστική στην πράξη δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Γίνεται εισήγηση όλες οι υποθέσεις να εκδικάζονται από έναν και μόνον δικαστή. Επιπρόσθετα τροποποιείται η πρόνοια του συντάγματος που καλύπτει τους λόγους διαζυγίου, περιλαμβανομένων των λόγων του καταστατικού χάρτη της εκκλησίας, ώστε να ισχύει σε όσους επιλέγουν να τελέσουν θρησκευτικό γάμο.

Το δεύτερο νομοσχέδιο τροποποιεί τον νόμο για τα οικογενειακά δικαστήρια με την εξειδίκευση και αναβάθμιση των προσόντων του δικαστή και την εισαγωγή διαδικασίας υποχρεωτικής συνεχούς επιμόρφωσής τους σε θέματα οικογενειακού δικαίου και δικαιωμάτων του παιδιού. Εισάγεται επίσης πρόνοια, σύμφωνα με την οποία ο ίδιος δικαστής να επιλαμβάνεται όλων των υποθέσεων που εγείρονται σε οποιοδήποτε χρόνο μεταξύ των ίδιων διαδίκων ενώπιον του ίδιου Οικογενειακού Δικαστηρίου, ώστε όπως είπε η Υπουργός, να είναι εξοικειωμένος με τα περιστατικά που διαχειρίζεται και να έχει μια ευρύτερη αντίληψή τους. Επίσης εισάγεται πρόνοια όπως τα οικογενειακά δικαστήρια εκδικάζουν πλέον και τις υποθέσεις διαζυγίων των μελών των θρησκευτικών ομάδων που μέχρι σήμερα εκδικάζονταν από τα επαρχιακά δικαστήρια.

Το τρίτο νομοσχέδιο που αφορά τον Περί Γάμου νόμο, τροποποιείται ώστε το ηλικιακό όριο για τέλεση γάμου να είναι τα 18 έτη αντί τα 16, ύστερα από πρόταση και της Επιτρόπου Προστασίας Δικαιωμάτων του Παιδιού, ώστε να εναρμονίζεται με το νόμο που ορίζει ότι η ηλικία σεξουαλικής συναίνεσης είναι το 17ο έτος της ηλικίας. Επιπλέον οι λόγοι διαζυγίου που είναι σήμερα διάσπαρτοι σε διάφορους νόμους, συγκεντρώνονται πλέον στο άρθρο 27 του Περί Γάμου νόμου. Η Υπουργός ανέφερε ότι κάτι τέτοιο εξασφαλίζει νομική σαφήνεια και εκλογίκευση των νομοθεσιών.

Επίσης τροποποιείται ο νόμος ώστε να εισάγεται το συναινετικό διαζύγιο με τις προϋποθέσεις ότι ο γάμος έχει διαρκέσει έξι μήνες και οι σύζυγοι δηλώνουν ενώπιον του δικαστηρίου σε συνεδρία που ορίζεται τρεις μήνες μετά την αίτηση της καταχώρησης ότι συναινούν στη λύση του γάμου. Σε περίπτωση που υπάρχουν ανήλικα τέκνα θα πρέπει να έχουν ρυθμιστεί ζητήματα επιμέλειας και επικοινωνίας με τα παιδιά. Ο χρόνος διάστασης που απαιτείται για να δημιουργηθεί το αμάχητο τεκμήριο κλονισμού το γάμου μειώνεται από τέσσερα χρόνια σε δύο.

Το τέταρτο νομοσχέδιο αφορά τον νόμο περί Απόπειρας Συνδιαλλαγής και Πνευματικής Λύσης του Γάμου και την υποχρέωση πριν από την καταχώρηση διαζυγίου να γίνει γνωστοποίηση στον αρμόδιο Επίσκοπο και να γίνει απόπειρα συνδιαλλαγής ώστε να διασωθεί ο γάμος. Ωστόσο η Υπουργός ανέφερε ότι με την πάροδο των ετών, η διαδικασία αυτή έχει καταστεί εντελώς τυπική. Η Υπουργός εξέφρασε την πρόθεση της Κυβέρνησης είτε να καταργήσει τελείως τον νόμο είτε να τον τροποποιήσει ώστε η διαδικασία να ακολουθείται κατ’ επιλογήν των ιδίων των συζύγων. Παράλληλα ανέφερε ότι σε περίπτωση που ο λόγος διαζυγίου είναι η άσκηση βίας δεν θα υπάρχει δικαίωμα αποστολής επιστολής γνωστοποίησης.

Σε δηλώσεις μετά το πέρας της Επιτροπής η Υπουργός Δικαιοσύνης εξέφρασε την πρόθεση να έχει κατ’ ιδία διαβουλεύσεις και με τις πολιτικές δυνάμεις, και είπε ότι το Υπουργείο είναι ανοικτό για να συζητήσει όλες τις εισηγήσεις που θα γίνου.

Ικανοποίηση και προβληματισμοί Επιτρόπου του Παιδιού

Κατά τη συνεδρία η Επίτροπος Προστασίας Δικαιωμάτων του Παιδιού Δέσπω Μιχαηλίδου, εξέφρασε ικανοποίηση που πολλές από τις συστάσεις της έχουν εισακουστεί, όπως η διαγραφή των προνοιών για γάμους ανηλίκων. Παράλληλα εξέφρασε κάποιους προβληματισμούς για το θέμα της έκδοσης συναινετικού διαζυγίου και για το κατά πόσο θα πρέπει να διευθετηθεί δικαστικά επιμέλεια του παιδιού. Επίσης ανέφερε ότι σχετικά με την απόπειρα συνδιαλλαγής, αυτή δεν θα πρέπει να γίνεται και σε περίπτωση βίας κατά ανήλικων προσώπων. Όσον αφορά τη βία στην οικογένεια είπε ότι δεν θα πρέπει να αναμένεται η καταδικαστική απόφαση αλλά να υπάρξει μια ρύθμιση ώστε να μην αφήνονται παιδιά εκτεθειμένα σε κινδύνους.

Εκ μέρους του Υπουργείου Υγείας τονίστηκε ιδιαίτερα η παρεμπόδιση των παιδιών να λαμβάνουν αξιολόγηση ή ψυχολογική στήριξη από τους γονείς τους και ζήτησε, αυτό να μπορεί να γίνεται από και πριν από την ηλικία των 16 χωρίς απαραίτητα να συγκατατίθενται και οι δύο γονείς.

Θετικοί οι βουλευτές

Ο Πρόεδρος της Επιτροπής, Βουλευτής του ΔΗΣΥ Νίκος Τορναρίτης ανέφερε ότι θα δοθεί περιθώριο 15 ημερών στα μέλη της Επιτροπής για να μελετήσουν τα νομοσχέδια και να συνεχίσουν με την κατ’ άρθρο συζήτηση.

Σε δηλώσεις του μετά το τέλος της Επιτροπής, ο κ. Τορναρίτης ανέφερε ότι η επιδίωξη είναι να υπάρξει μια δίκαιη και παιδοκεντρική μεταρρύθμιση, αφού όπως είπε τα παιδιά είναι τα πρώτα θύματα ενός διαζυγίου και αυτά πρώτα και πάνω απ’ όλα πρέπει να προστατευθούν και να ενισχυθούν, χρησιμοποιώντας διεθνείς συνθήκες και τις καλύτερες πρακτικές που εφαρμόζονται στις σύγχρονες δημοκρατίες.

Στόχος, πρόσθεσε, είναι η άμεση και ποιοτική δικαιοσύνη σε πρώτο επίπεδο και αυτό επιτυγχάνεται με τη αναθεώρηση του συντάγματος και τη μείωση του αριθμού δικαστών από τρεις σε έναν με τον ένα να ακολουθεί την πορεία της εκδίκαση της υπόθεσης μέχρι τέλους.

Πρόσθεσε ότι χρειάζεται πέραν της νομικής κατάρτισης και των νόμων να υπάρχει και ευαισθησία, την οποία όπως είπε έχει συναντήσει και από το Υπουργείο Δικαιοσύνης αλλά και από όλες τις πλευρές της Βουλής.

Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ Άριστος Δαμιάνου εξέφρασε τη λύπη του που ο αναγκαίος εκσυγχρονισμός του οικογενειακού δικαίου έχει κολλήσει για πολλά χρόνια στα γρανάζια των δογματισμών και των θέσεων που για μεγάλο χρονικό διάστημα κατέθετε το Υπουργείο Δικαιοσύνης. Πρόσθεσε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία είναι το μόνο κράτος-μέλος της ΕΕ και το μόνο μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης στο οποίο για την έκδοση πολιτικού διαζυγίου εμπλέκεται ακόμα η Εκκλησία της Κύπρου.

Εξέφρασε παράλληλα ικανοποίηση για την ετοιμότητα της Υπουργού Δικαιοσύνης να ακούσει προτάσεις και προβληματισμούς που κατατέθηκαν και στο παρελθόν και απορρίπτονταν από τους προκατόχους της. Κάλεσε την Κυβέρνηση να συνεργαστεί μαζί τους στο θέμα του οικογενειακού δικαίου εκφράζοντας την πεποίθηση ότι μέσα από τον διάλογο πολλά προβλήματα μπορούν να γεφυρωθούν. Ανέφερε επίσης ότι το ΑΚΕΛ θα προωθήσει τις θέσεις του μέσα από τροπολογίες ή μέσα από την κατ΄ άρθρο συζήτηση.

Εξέφρασε επίσης την άποψη ότι αυτά τα ζητήματα δεν προσφέρονται για κομματική κατανάλωση, αλλά όπως είπε, οι δογματισμοί ορισμένων κομμάτων, ειδικότερα του κυβερνόντος κόμματος «μας έχουν κρατήσει πίσω από μια αναγκαία μεταρρύθμιση».

Ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ Πανίκος Λεωνίδου εξέφρασε ικανοποίηση για την έναρξη της συζήτηση. Ανέφερε ότι το ΔΗΚΟ θα καταθέσει ξανά τις απόψεις του αλλά και νέες απόψεις, ύστερα από εισηγήσεις που έγιναν από θεσμούς και οργανώσεις, ώστε να προχωρήσει η διαδικασία το συντομότερο δυνατό για να επέλθει επιτέλους η αλλαγή στο οικογενειακό δίκαιο.

Παράλληλα εξέφρασε την άποψη ότι και η Εκκλησία έχει ρόλο να διαδραματίσει στις ανθρώπινες σχέσεις και άρα θα πρέπει να εξεταστεί πώς και πότε παρεμβαίνει η εκκλησία κάτι που πρέπει να εξεταστεί με σοβαρότητα και πολλή προσοχή για να μην δημιουργούνται λανθασμένες εντυπώσεις.

Όσον αφορά το οικογενειακό δίκαιο είπε ότι είναι το κατεξοχήν δίκαιο του ανθρώπου και για αυτό δεν θα πρέπει να περιοριστεί είτε μόνο στη γυναίκα, είτε μόνο στο παιδί, είτε στον άντρα, είτε στον παππού ή στη γιαγιά. Θα πρέπει όπως είπε να ιδωθεί στο σύνολο των ανθρωπίνων σχέσεων και βεβαίως η προστασία των δικαιωμάτων του ανηλίκου παιδιού θα πρέπει να αφορά περισσότερο και την πολιτεία.

Ο Πρόεδρος του Κινήματος Οικολόγων – Συνεργασία Πολιτών Χαράλαμπος Θεοπέμπτου είπε ότι σε τέτοια σοβαρά θέματα όπως το οικογενειακό δίκαιο θα πρέπει να βρεθεί τρόπος ώστε να γίνεται αυτόματα αναθεώρηση του δικαίου κάθε λίγα χρόνια, για «να μπορούμε να είμαστε πάντα σωστοί». Πρόσθεσε ότι η Επιτροπή έχει πολλή δουλειά μπροστά της και χρειάζεται η συνεργασία όλων. Δήλωσε την ετοιμότητα του Κινήματος να βοηθήσει όσο μπορεί στο έργο της Επιτροπής και με τη βοήθεια του Υπουργείο να γίνουν αυτές οι αλλαγές σε θέματα που ταλαιπωρούν τόσο πολύ κόσμο.