Τα τέσσερα «ξεχασμένα» κυπριακά τυριά που θα μπορούσαν να γίνουν ΠΟΠ

Μπορεί το χαλλούμι να έχει επισκιάσει τις συζητήσεις της δημόσιας σφαίρας, ωστόσο στον τόπο μας υπάρχουν σωρεία άλλων «ξεχασμένων» παραδοσιακών τυριών τα οποία έχουν τεθεί στο περιθώριο. Εάν ανατρέξει κανείς στον κατάλογο του Τμήματος Γεωργίας θα παρατηρήσει την πλούσια γαστρονομική μας παράδοση η οποία παραμένει ζωντανή με το πέρασμα των αιώνων. Αναμφίβολα το χαλλούμι παραμένει ο «βασιλιάς» των τυριών αφού οι πωλήσεις του, εντός και εκτός Κύπρου, ανέρχονται σε εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο. Ωστόσο, εκτός από το χαλλούμι υπάρχουν παραδοσιακά τυριά τα οποία είναι άγνωστα στον περισσότερο κόσμο και τα οποία αν γίνει ορθή προώθηση και εκμετάλλευσή τους θα είναι σε θέση να προσφέρουν σταδιακά σημαντική προστιθέμενη αξία σε ολόκληρη την οικονομία.

Προς έγκριση το χαλίτζι

Τέσσερα είναι τα είδη τυριών που ξεχωρίζει κάποιος από την κυπριακή παραδοσιακή κουζίνα: η αναρή, το παφίτικο τυρί, το τυρί με την επωνυμία χαλίτζι αλλά και το ακαθιώτικο τυρί. Ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά το χαλίτζι, το οποίο αποτελεί παραδοσιακό προϊόν της περιοχής Τηλλυρίας, όπως πληροφορείται η εφημερίδα βρίσκεται σε διαδικασία έγκρισης ως προϊόν προστατευόμενης προέλευσης (ΠΟΠ) από την ΕΕ αφού εδώ και δύο περίπου έτη η κυβέρνηση και οι αρμόδιες αρχές έχουν καταθέσει αίτηση κατοχύρωσής του ως παραδοσιακού κυπριακού προϊόντος. Μάλιστα, σύμφωνα με πηγές του Τμήματος Γεωργίας, η αίτηση προχωράει χωρίς κανένα πρόβλημα μέχρι στιγμής και εκτός απροόπτου αναμένονται η έγκριση από την Κομισιόν και η κατοχύρωσή του ως παραδοσιακού προϊόντος της Κύπρου το επόμενο χρονικό διάστημα.

Πρόβλημα το κόστος

Σύμφωνα με φορείς της αγοράς τυροκομικών προϊόντων, το μεγαλύτερο πρόβλημα που φαίνεται να προκύπτει σε ό,τι αφορά τη μειωμένη παραγωγή τέτοιων παραδοσιακών τυριών είναι και το κόστος του αγελαδινού γάλακτος στην Κύπρο. Όπως μας ανέφερε ο εμπορικός διευθυντής της εταιρείας «ΑΛΑΜΠΡΑ» Μιχάλης Πέτρου, λόγω του ότι το κόστος του αγελαδινού και αιγοπρόβειου γάλακτος στην Κύπρου είναι αρκετά υψηλό, αποτελεί αποτρεπτικό παράγοντα η παραγωγή τέτοιων παραδοσιακών τυριών. Επομένως, όπως αντιλαμβάνεται κάποιος η παραγωγή είναι μεμονωμένη σε παραδοσιακές επιχειρήσεις, οι οποίες είναι αρκετά δύσκολο να αυξήσουν δραστικά την παραγωγή τους. Όμως, η απόφαση των κρατικών υπηρεσιών να προχωρήσουν με αίτηση προς την Κομισιόν για κατοχύρωση του τυριού χαλίτζι ως ΠΟΠ αποτελεί αναμφίβολα πολιτική προς τη θετική κατεύθυνση, η οποία θα πρέπει να ακολουθηθεί και με άλλες κινήσεις κατοχύρωσης άλλων παραδοσιακών κυπριακών προϊόντων. Αυτό θα βοηθήσει στην αύξηση του εξαγωγικού μας τομέα ο οποίος είναι αποδεκτό πως παρουσιάζεται συρρικνωμένος σε ό,τι αφορά εξαγωγές προϊόντων. Ιδιαίτερα, αυτή τη χρονική περίοδο κατά την οποία η οικονομική αβεβαιότητα φαίνεται πως θα συνεχισθεί για αρκετό διάστημα, η εξεύρεση εναλλακτικών εξαγωγικών προϊόντων προς τις χώρες της Ευρώπης αποτελεί μοχλό ανάπτυξης για τη χώρα μας.

Τι είναι το χαλίτζι

Τα τυριά με την ονομασία χαλίτζι είναι μαλακά τυριά, λευκού χρώματος, με τρύπες και υπόξινη γεύση τα οποία παρασκευάζονται στην περιοχή Τηλλυρίας από νωπό πρόβειο ή αιγινό γάλα ή μείγμα αυτών.

Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται από τις πηγές του Τμήματος Γεωργίας, το χαλίτζι παρασκευαζόταν επίσης στην περιοχή της Τσακκίστρας και είναι ένα από τα προϊόντα της νομαδικής κτηνοτροφίας από την περίοδο της Αγγλοκρατίας.

Σύμφωνα με το Εικονικό Μουσείο Κυπριακών Τροφίμων και Διατροφής, το χαλίτζι είναι ένα είδος μαλακού, λευκού τυριού, με τρύπες και υπόξινη γεύση ενώ η τεχνογνωσία του έχει μεταφερθεί από γενιά σε γενιά μέχρι και τις μέρες μας.

Το χαλίτζι είναι ένα τυρί που φέρνει στο χρώμα και στη γεύση με την ελληνική φέτα, αλλά η υφή του μοιάζει περισσότερο με χαλλούμι γιατί προφανώς το γάλα χρειάζεται βράσιμο. Είναι ουσιαστικά κάτι μεταξύ φέτας και χαλλουμιού, αλλά είναι κάτι πολύ ιδιαίτερο. Η γεύση του είναι πιο ξινή από αυτήν της φέτας.

Αναρή και παφίτικο τυρί

Η αναρή είναι μαλακό τυρί τυρογάλακτος, το οποίο αποτελεί υποπροϊόν της παραγωγής του χαλλουμιού. Παράγεται ολόχρονα και διατίθεται ως φρέσκο και ως ξηρό τυρί. Ως υποπροϊόν του χαλλουμιού θα μπορούσε να πει κανείς ότι η ιστορία της αναρής είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με αυτήν του χαλλουμιού. Αποτελεί, όμως, ξεχωριστό προϊόν το οποίο κατέχει από παλιά ιδιαίτερη θέση στην καθημερινή ζωή των Κυπρίων.

Από την άλλη, το παφίτικο τυρί παρασκευάζεται κυρίως την περίοδο του Πάσχα στην επαρχία Πάφου από πρόβειο ή αιγινό γάλα ή μείγμα αυτών. Καταναλώνεται με ψωμί αλλά κυρίως χρησιμοποιείται στην παρασκευή των πασχαλινών φλαούνων. Ως εκ τούτου, κάποτε ονομάζεται τυρί φλαούνας. Έχει σκληρή και κιτρινωπή εξωτερική υφή με τις χαρακτηριστικές ραβδώσεις του ταλαριού μέσα στο οποίο ψήνεται.

Ακαθιώτικο τυρί

Το ακαθιώτικο τυρί παρασκευαζόταν στην Ακανθού από νωπό αιγινό γάλα από ζώα που έβοσκαν ελεύθερα σε ανοιχτούς χώρους και με ποικιλία αρωματικών φυτών της περιοχής. Το ακαθιώτικο τυρί παρασκευαζόταν κατά την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής (Πενηνταημέρου), και εξαγόταν σε γειτονικές χώρες της Κύπρου.