Δικαίωση του «Π» και του Μ. Δρουσιώτη από το ΕΔΑΔ για δημοσίευμα του 2005 που αφορούσε τον πρώην Β. Γενικό Εισαγγελέα Παπασάββα

Αν κάποιος θα μπορούσε να συμπυκνώσει σε λίγες λέξεις το περιεχόμενο της χθεσινής, πολύ σημαντικής - για την ελευθερία του Τύπου - απόφασης του ΕΔΑΔ, θα μπορούσε να πει ότι είναι παρακινδυνευμένο τα δικαστήρια να υποκαθιστούν τη δημοσιογραφική πένα και εν τέλει να φιμώνουν τους δημοσιογράφους. Το ΕΔΑΔ δικαίωσε τον Μακάριο Δρουσιώτη και τον «Π» σε σχέση με άρθρο που δημοσιεύτηκε τον Μάρτιο του 2005 και αφορούσε την παράταση της θητείας του κ. Παπασάββα στη Νομική Υπηρεσία, με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου της κυβέρνησης Τάσσου Παπαδόπουλου, την περίοδο συνεργασίας με το ΑΚΕΛ. Το ΕΔΑΔ στην απόφασή του επισημαίνει ακόμα ότι το ύψος της αποζημίωσης που είχε επιδικάσει το Πρωτόδικο και το Ανώτατο Δικαστήριο εναντίον του «Π» ήταν «ασυνήθιστα υψηλό» και έτεινε «να αποθαρρύνει την ανοικτή συζήτηση για θέματα δημοσίου ενδιαφέροντος». Με απλά λόγια, τέτοιες εξοντωτικές χρηματικές αποζημιώσεις εναντίον δημοσιογράφων και ΜΜΕ ουσιαστικά δημιουργούν συνθήκες φίμωσης.

Τι έγραψε ο Μ. Δρουσιώτης;

Στην έκδοση της 10ης Μαρτίου 2005 στον «Π», ο Μ. Δρουσιώτης είχε επικρίνει έντονα την απόφαση για παράταση της υπηρεσίας του Άκη Παπασάββα στη Νομική Υπηρεσία, θεωρώντας πως αποτελούσε προϊόν πιθανής συναλλαγής μεταξύ Τάσσου Παπαδόπουλου και Δημήτρη Χριστόφια. Μεταξύ άλλων, στο άρθρο αναφερόταν πως, «τώρα, δίνουν παράταση στον Άκη Παπασάββα, επειδή γλείφει τον Χριστόφια, ο οποίος τον προετοιμάζει για γενικό εισαγγελέα!». Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο κ. Παπασάββας τότε δεν είχε διοριστεί βοηθός γενικός εισαγγελέας, ενώ γενικός εισαγγελέας ήταν ο αείμνηστος Σόλων Νικήτας, ο οποίος φερόταν να μην είναι ενήμερος για την παράταση της υπηρεσίας του κ. Παπασάββα.

«Άκυρο» στο Ανώτατο

Το ΕΔΑΔ στην απόφαση σταθμό που εξέδωσε χθες, σχολιάζοντας τα συμπεράσματα του Πρωτόδικου Δικαστηρίου, αλλά και του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Κύπρου που εξέτασε την έφεση του «Π» και του Μ. Δρουσιώτη, τόνισε πως η ελευθερία έκφρασης του δημοσιογράφου επιτρέπει σε κάποιον βαθμό την υπερβολή ή ακόμα και την πρόκληση, «και δεν εναπόκειται στο δικαστήριο, όπως και στα εθνικά δικαστήρια, να υποκαταστήσει με τις δικές του απόψεις τις απόψεις του Τύπου σχετικά με τις τεχνικές ρεπορτάζ που πρέπει να υιοθετηθούν σε μία συγκεκριμένη περίπτωση». Δηλαδή, κανένα δικαστήριο δεν μπορεί να αποφαίνεται πως ένας δημοσιογράφος αποφασίζει να κάνει τη δουλειά του, αν αυτά που γράφει βασίζονται πάνω σε αληθή γεγονότα και αποτελούν θέματα δημοσίου ενδιαφέροντος.

Έχασαν το δάσος για το δέντρο

Το ΕΔΑΔ, αξιολογώντας την ποιότητα των αποφάσεων των κυπριακών δικαστηρίων κατά την εκδίκαση της αγωγής του κ. Παπασάββα κατά του «Π» και του Μ. Δρουσιώτη, διαπίστωσε ότι απέτυχαν να δουν τη μεγάλη εικόνα (δημόσιο συμφέρον και ενδιαφέρον) και περιορίστηκαν στις εκφράσεις σκληρής κριτικής που περιείχε το επίδικο άρθρο. Όπως σημειώνει το ΕΔΑΔ, τα κυπριακά δικαστήρια επικεντρώθηκαν στις εκφράσεις και στα πραγματικά γεγονότα που προσέβαλαν τη φήμη του Άκη Παπασάββα και όχι την ουσία, που αφορούσε την παράταση της υπηρεσίας του, κάτι που αφορούσε το δημόσιο συμφέρον.

Το ότι η γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε στο άρθρο ήταν σκληρή δεν αποτελεί «έγκλημα» διότι, κατά το ΕΔΑΔ, «οι δημοσιογράφοι μπορούν να υπερβάλλουν και ακόμη και να προκαλούν», ενώ «δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι το άρθρο δημοσιεύθηκε κακόπιστα». Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, σχολιάζοντας ακόμα και το ενδεχόμενο σε ένα δημοσιογραφικό κείμενο να υπάρχουν ανακρίβειες, αναφέρει, «ότι θα πρέπει να γίνονται ανεκτές εάν δημοσιεύονται καλόπιστα και εάν αφορούν αμφιλεγόμενα ζητήματα».

Η φήμη και η ελευθερία του Τύπου

Σε ό,τι αφορά το παράπονο του κ. Παπασάββα ότι ο «Π» και ο Μ. Δρουσιώτης έπληξαν τη φήμη του, το ΕΔΑΔ τονίζει πως, «δεν μπορεί να γίνει επίκληση του άρθρου 8 για να διαμαρτυρηθεί κανείς για απώλεια φήμης, η οποία αποτελεί την προβλέψιμη συνέπεια των δικών του πράξεων». Αυτό που σημειώνεται είναι ότι από τη στιγμή που η παράταση της υπηρεσίας του κ. Παπασάββα ήταν θέμα δημοσίου συμφέροντος και προκαλούσε σημαντικές αντιπαραθέσεις, ήταν φυσικό να απασχολήσει και να κριθεί από τον Τύπο. Συνεπώς, υπερισχύει η προστασία της ελευθερίας άποψης (Άρθρο 10) έναντι της φήμης του κ. Παπασάββα (Άρθρο 8). Όσο για τη «ζημιά» που ισχυρίστηκε ότι υπέστη ο κ. Παπασάββας, το ΕΔΑΔ επισημαίνει ότι στη συνέχεια διορίστηκε βοηθός γενικός εισαγγελέας!

Αποζημιώσεις φίμωσης

Το ΕΔΑΔ δεν παρέβλεψε στην απόφασή του και το ύψος των αποζημιώσεων που είχαν επιδικάσει τα κυπριακά δικαστήρια εναντίον του «Π», χαρακτηρίζοντας αυτές «ασυνήθιστα υψηλές» (€25.000). Το ΕΔΑΔ στην απόφασή του αναφέρει πως δυσκολεύεται να δεχτεί ότι η όποια προσβολή της φήμης του κ. Παπασάββα ήταν τόσο σοβαρή ώστε να δικαιολογεί τέτοιου ύψους αποζημίωση. Κατά το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, μία τέτοια απόφαση για τόσο υψηλές αποζημιώσεις, «μπορεί, κατά την άποψη του Δικαστηρίου, να αποθαρρύνει την ανοιχτή συζήτηση για θέματα δημοσίου ενδιαφέροντος». Μάλιστα, ασχέτως αν ο «Π» επέλεξε τελικά να καταβάλει το σύνολο του ποσού στη συγκεκριμένη υπόθεση, αυτό «δεν μπορεί να μεταβάλει τη διαπίστωση» του ΕΔΑΔ. Πρόκειται για σαφή αιχμή προς τα κυπριακά δικαστήρια τα οποία επιβάλλουν εξοντωτικές χρηματικές αποζημιώσεις σε δημοσιογράφους και ΜΜΕ, με αποτέλεσμα να οδηγούν στην αυτολογοκρισία για να αποφευχθούν πιθανές νομικές περιπλοκές που πλήττουν σε οικονομικό επίπεδο τον Τύπο και συνεπώς επηρεάζουν την ελευθερία έκφρασης.

Το ΕΔΑΔ επιδίκασε υπέρ του Μ. Δρουσιώτη αποζημίωση €12.000 για ηθική βλάβη και €5.362 για τα δικαστικά έξοδα της προσφυγής. Την υπόθεση χειρίστηκαν οι δικηγόροι Χ. Βελάρης και Λ. Καριόλου.