Πόσο ευάλωτα είναι τα Τ-80 της Εθνικής Φρουράς; Τα ελαττώματα των ρωσικών αρμάτων αναδεικνύονται στην Ουκρανία

Τα ρωσικά άρματα, με τα οποία είναι εφοδιασμένη και η Κύπρος, όπως αποδεικνύεται στον πόλεμο της Ουκρανίας, έχουν σοβαρά προβλήματα στην κατασκευή τους με αποτέλεσμα να θέτουν το πλήρωμά τους σε μεγάλο και πολλές φορές θανάσιμο κίνδυνο. Αυτό υποστηρίζουν δυτικοί στρατιωτικοί παρατηρητές και αναλυτές, αναλύοντας δεκάδες βίντεο και φωτογραφίες από κατεστραμμένα ρωσικά τανκς στην Ουκρανία.



Όταν η Κύπρος παραλάμβανε τα πρώτα ρωσικά άρματα Τ-80 το 1996 κάποιοι στρατιωτικοί αναλυτές τα παρουσίαζαν ως υπερόπλο αφού αυτός ο τύπος άρματος θεωρείτο από τα καλύτερα στον κόσμο. Η μάχη της Ουκρανίας ωστόσο και η εκτεταμένη χρήση αρμάτων Τ-72, Τ-80 και Τ-90 στο πεδίο της μάχης, αναδεικνύει κάποια προβλήματα έως και σοβαρά ελαττώματα των ρωσικών τανκς, σύμφωνα με έρευνα του δημοσιογράφου του CNN Brad Lendon. Όπως αναφέρει η Ρωσία έχασε στη μάχη της Ουκρανίας εκατοντάδες άρματα μάχης, τα προβλήματα, ωστόσο της Μόσχας υπερβαίνουν τον απόλυτο αριθμό των αρμάτων μάχης που έχουν καταστραφεί. Οι ειδικοί λένε ότι οι εικόνες από το πεδίο της μάχης δείχνουν ότι τα ρωσικά άρματα υποφέρουν από ένα ελάττωμα το οποίο οι δυτικοί στρατοί γνωρίζουν εδώ και δεκαετίες και το αναφέρουν ως «φαινόμενο jack-in-the-box». Η Μόσχα, λένε, θα έπρεπε να είχε δει το πρόβλημα να έρχεται.

Τα πυρομαχικά

Το πρόβλημα σχετίζεται με τον τρόπο αποθήκευσης των πυρομαχικών των αρμάτων. Σε αντίθεση με τα σύγχρονα δυτικά άρματα, τα ρωσικά φέρουν πολλαπλά βλήματα μέσα στους πύργους τους. Αυτό τα καθιστά ιδιαίτερα ευάλωτα, καθώς ακόμη και ένα έμμεσο χτύπημα μπορεί να προκαλέσει μια αλυσιδωτή αντίδραση που θα ανατινάξει ολόκληρη την αποθήκη πυρομαχικών τους, που φτάνει τα 40 βλήματα.

Το ωστικό κύμα που προκύπτει μπορεί να είναι αρκετό για να ανατινάξει τον πύργο του άρματος σε ύψος όσο ένα διώροφο κτήριο, όπως φαίνεται σε πρόσφατο βίντεο που κυκλοφόρησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Λάθος σχεδιασμού

«Αυτό που βλέπουμε με τα ρωσικά άρματα μάχης είναι ένα σχεδιαστικό ελάττωμα», δήλωσε ο Sam Bendett, σύμβουλος του Προγράμματος Ρωσικών Σπουδών στο CNA και έκτακτος ανώτερος συνεργάτης του Κέντρου για μια Νέα Αμερικανική Ασφάλεια.

«Κάθε επιτυχημένο χτύπημα... αναφλέγει γρήγορα τα πυρομαχικά προκαλώντας μια τεράστια έκρηξη και ο πύργος κυριολεκτικά ανατινάζεται».

Το ελάττωμα σημαίνει ότι το πλήρωμα του άρματος -συνήθως δύο άνδρες στον πύργο και ένας τρίτος που οδηγεί- είναι εύκολος στόχος, δήλωσε ο Nicholas Drummond, αναλυτής της αμυντικής βιομηχανίας που ειδικεύεται στον χερσαίο πόλεμο και πρώην αξιωματικός του βρετανικού στρατού.

«Αν δεν βγεις έξω μέσα στο πρώτο δευτερόλεπτο, είσαι ψημένος».

Το φαινόμενο jack-in-the-box

Ο Drummond δήλωσε ότι τα εκρηκτικά πυρομαχικά προκαλούν προβλήματα σχεδόν σε όλα τα τεθωρακισμένα οχήματα που χρησιμοποιεί η Ρωσία στην Ουκρανία. Έφερε το παράδειγμα του οχήματος μάχης πεζικού BMD-4, το οποίο συνήθως επανδρώνεται από έως και τρία μέλη πληρώματος και μπορεί να μεταφέρει άλλους πέντε στρατιώτες. Είπε ότι το BMD-4 ήταν ένα «κινητό φέρετρο» που «απλά αφανίστηκε» όταν χτυπήθηκε από πύραυλο. Η Κύπρος διαθέτει 43 ΒΜΡ που είναι οχήματα μεταφοράς προσωπικού και παρόμοιας κατασκευής.

Το σχεδιαστικό ελάττωμα με τα άρματα μάχης της θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα ενοχλητικό για τη Μόσχα, καθώς τα προβλήματα έχουν διαδοθεί τόσο ευρέως.

Έγιναν αντιληπτά από τους δυτικούς στρατούς κατά τη διάρκεια των πολέμων του Κόλπου κατά του Ιράκ το 1991 και το 2003, όταν μεγάλος αριθμός των ρωσικής κατασκευής αρμάτων T-72 του ιρακινού στρατού είχε την ίδια μοίρα - οι πύργοι ανατινάχτηκαν από τα σώματά τους σε πλήγματα αντιαρματικών πυραύλων.

Ο Drummond δήλωσε ότι η Ρωσία δεν είχε πάρει τα μαθήματα από το Ιράκ και ότι κατά συνέπεια πολλά από τα άρματα μάχης της στην Ουκρανία παρουσίαζαν παρόμοιες σχεδιαστικές ατέλειες με τα πυραυλικά συστήματα αυτόματης φόρτωσης.

Όταν η σειρά Τ-90 -ο διάδοχος του Τ-72- τέθηκε σε υπηρεσία το 1992, η θωράκισή του αναβαθμίστηκε, αλλά το σύστημα φόρτωσης πυρομαχικών του παρέμεινε παρόμοιο με του προκατόχου του, αφήνοντάς το εξίσου ευάλωτο, δήλωσε ο Drummond.

Τα Τ-80

Το T-80, ένα άλλο ρωσικό άρμα της ίδιας σειράς, που χρησιμοποιείται ευρέως κατά την εισβολή στην Ουκρανία έχει παρόμοιο σύστημα φόρτωσης πυρομαχικών. Η Κύπρος διαθέτει συνολικά 82 τέτοια άρματα.

Το ρωσικό άρμα μάχης, τρίτης γενιάς Τ-80, σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε από τη Σοβιετική Ένωση και η πρώτη έκδοσή του εντάχθηκε σε υπηρεσία το 1976. Μέχρι σήμερα, το Τ-80, παράχθηκε σε διάφορες εκδόσεις με τελευταία την έκδοση να είναι το Τ-80UK το οποίο φέρει σημαντικές αναβαθμίσεις. Το Τ-80 BVM το οποίο παρουσιάστηκε το 2017 αποτελεί αναβάθμιση του Τ-80BV.

Η Κύπρος αγόρασε από τη Ρωσία αρχικά 41 Τ-80U (U-uluchsheniye σε ρωσικό δηλ. βελτιωμένο) εκ των οποίων τα 27 ήταν σε έκδοση T-80U και 14 T-80UK (έκδοση άρματος διοικήσεως και ελέγχου) όλα με στροβιλοκινητήρα (jet-engine) για 174 εκατομμύρια δολάρια. Τα άρματα έφτασαν στην Κύπρο σε δύο αποστολές. Η πρώτη αποστολή περιελάμβανε 27 T-80U που έφτασαν το 1996, ενώ η δεύτερη παρτίδα με 14 T-80UK έφτασε το 1997.

Το 2010 η Κυπριακή Δημοκρατία προχώρησε σε νέα αγορά 41 ανακατασκευασμένων T-80U και τεσσάρων αρμάτων περισυλλογής Brem-80U για 115 εκατομμύρια δολάρια. Η παραλαβή των αρμάτων αυτών ολοκληρώθηκε στα μέσα του 2011. Όλα τα άρματα Τ-80U, τα οποία εξήγαγε η Ρωσική Ομοσπονδία στην Κύπρο προέρχονται από το απόθεμα του ρωσικού στρατού, ενώ τα Brem-80U κατασκευάστηκαν στο Ομσκ αποκλειστικά για την Εθνική Φρουρά (ΕΦ).

Πάντως και η κυπριακή εμπειρία φαίνεται να επιβεβαιώνει τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα άρματα μάχης, αφού όπως μας αναφέρθηκε από στρατιώτες που υπηρέτησαν σε μονάδες είναι πως τα βλήματα βρίσκονται ανάμεσα σε πυροβολητή και αρχηγό πληρώματος, συνεπώς είναι εύκολος στόχος και δεν είναι προστατευμένοι.

Και πλεονέκτημα

Τα ρωσικά άρματα έχουν βέβαια και πολλά πλεονεκτήματα. Ο Bendett, δήλωσε ότι η Ρωσία επέλεξε αυτό το σύστημα για να εξοικονομήσει χώρο και να δώσει στα άρματα χαμηλότερο προφίλ, καθιστώντας τα πιο δύσκολο να χτυπηθούν στη μάχη.

Οι δυτικοί στρατοί, ωστόσο, είχαν παρακινηθεί σε δράση από την τύχη του T-72 στο Ιράκ. Έμαθαν από τον Πόλεμο του Κόλπου, και βλέποντας τα τανκς να καταστρέφονται κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου, πρέπει να διαμερίσεις τα πυρομαχικά, δήλωσε ο Drummond. Πάρτε για παράδειγμα τα οχήματα μάχης πεζικού Stryker του αμερικανικού στρατού που αναπτύχθηκαν μετά τον πρώτο πόλεμο στο Ιράκ.

«Διαθέτουν έναν πύργο που κάθεται στην κορυφή και αυτός ο πύργος δεν εισέρχεται στο διαμέρισμα του πληρώματος. Καθαρά κάθεται στην κορυφή και όλα τα πυρομαχικά βρίσκονται μέσα σε αυτόν τον πύργο», είπε. «Έτσι, αν ο πύργος χτυπηθεί και ανατιναχθεί, το πλήρωμα παραμένει ασφαλές από κάτω. Αυτός είναι ένας πολύ έξυπνος σχεδιασμός».

Άλλα δυτικά άρματα μάχης, όπως το M1 Abrams που χρησιμοποιούν οι ΗΠΑ και ορισμένοι συμμαχικοί στρατοί, είναι μεγαλύτερα και δεν διαθέτουν καρουζέλ. Στο Abrams, ένα τέταρτο μέλος του πληρώματος στο άρμα ανασύρει τα βλήματα από ένα σφραγισμένο διαμέρισμα και τα μεταφέρει στο πυροβόλο για πυροδότηση.

Το διαμέρισμα διαθέτει μια πόρτα που το μέλος του πληρώματος ανοίγει και κλείνει μεταξύ κάθε βολής που δέχεται το άρμα, πράγμα που σημαίνει ότι αν το άρμα χτυπηθεί, μόνο ένα βλήμα είναι πιθανό να εκτεθεί στον πύργο.

«Ένα ακριβές χτύπημα μπορεί να προκαλέσει ζημιά στο άρμα, αλλά όχι απαραίτητα να σκοτώσει το πλήρωμα», δήλωσε ο Bendett.

Και ο Drummond είπε ότι τα βλήματα που χρησιμοποιούνται από τους δυτικούς στρατούς καίγονται μερικές φορές κάτω από την υψηλή θερμότητα που παράγεται από έναν εισερχόμενο πύραυλο, αλλά δεν εκρήγνυνται.

Δύσκολο να αντικατασταθούν

Δεν υπάρχει εύκολος τρόπος να γνωρίζουμε πόσα ρωσικά άρματα μάχης έχουν καταστραφεί στην Ουκρανία. Ο ιστότοπος παρακολούθησης πληροφοριών ανοικτού κώδικα Oryx δήλωσε στις 28 Απριλίου ότι τουλάχιστον 300 ρωσικά άρματα μάχης έχουν καταστραφεί, ενώ άλλα 279 είτε έχουν υποστεί ζημιές, είτε έχουν εγκαταλειφθεί είτε έχουν αιχμαλωτιστεί.

Ωστόσο, ο ιστότοπος μετρά μόνο τις περιπτώσεις όπου έχει οπτικές αποδείξεις, οπότε οι ρωσικές απώλειες θα μπορούσαν να είναι πολύ περισσότερες.

Και αυτές οι απώλειες δεν αφορούν μόνο τον εξοπλισμό. Όταν ο Γουάλας, ο Βρετανός υπουργός Άμυνας, έδωσε την εκτίμησή του για 580 χαμένα άρματα μάχης στη Βουλή των Κοινοτήτων, είπε επίσης ότι περισσότεροι από 15.000 Ρώσοι στρατιωτικοί σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια της εισβολής της Ρωσίας.

Είναι δύσκολο να γνωρίζουμε πόσα από αυτά είναι τα πληρώματα των αρμάτων, αλλά αυτό που δεν υπάρχει αμφιβολία είναι ότι τα πληρώματα δεν είναι εύκολο να αντικατασταθούν.

Η εκπαίδευση ενός πληρώματος άρματος θα μπορούσε να διαρκέσει τουλάχιστον αρκετούς μήνες και ακόμη και 12 μήνες θα μπορούσαν να θεωρηθούν γρήγοροι, δήλωσε ο Aleksi Roinila, πρώην μέλος πληρώματος άρματος στις φινλανδικές αμυντικές δυνάμεις.

Και για τη Ρωσία το να αντικαταστήσει εκατοντάδες πληρώματα σε αυτό το σημείο του πολέμου θα ήταν μια δύσκολη αποστολή - ειδικά όταν τα άρματα μάχης που αναμένεται να χρησιμοποιήσουν είναι τόσο ελαττωματικά.