Η Ερευνητική Επιτροπή για χρυσά διαβατήρια εισηγείται αποστέρηση κυπριακής υπηκοότητας για 4 περιπτώσεις

Εισηγήσεις για άμεση αποστέρηση της ιδιότητας του Κύπριου πολίτη για τέσσερις περιπτώσεις και για εξέταση του ενδεχομένου αποστέρησης της κυπριακής υπηκοότητας σε 12 πρόσωπα, εισηγείται η Τριμελής Ερευνητική Επιτροπή σε σχέση με τον έλεγχο των προσώπων που πολιτογραφήθηκαν στα πλαίσια του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος.

Η υπό την Δήμητρα Καλογήρου Τριμελής Επιτροπή αναφέρει στην έκθεσή της, που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα από την Προεδρία της Δημοκρατίας, πως από τις 42 πολιτογραφήσεις προσώπων που εξετάστηκαν, όλες πλην δύο περιπτώσεων, που αντιστοιχούν σε επτά πρόσωπα, πληρούσαν τα τυπικά κριτήρια πολιτογράφησης.



Στην έκθεση της Επιτροπής καταγράφονται τέσσερις περιπτώσεις που, όπως αναφέρεται, εξασφάλισαν πολιτογράφηση με ψευδείς παραστάσεις ή/και απόκρυψη ουσιώδους γεγονότος για τις οποίες η εισήγηση της Τριμελούς Επιτροπής είναι η άμεση αποστέρηση της ιδιότητας του Κύπριου πολίτη κατ` εφαρμογή του Άρθρου 113(2) του περί Αρχείου Πληθυσμού Νόμου ή/και παραπομπή στο Γενικό Εισαγγελέα για διερεύνηση τυχόν διάπραξης ποινικών αδικημάτων.



Επίσης η Επιτροπή, της οποίας μέλη είναι επίσης ο τέως Βοηθός Γενικός Λογιστής Αντρέας Ζαχαριάδης και η εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας Έλλη Φλωρέντζου, εκφράζει τη θέση πως σε συγκεκριμένες περιπτώσεις που αντιστοιχούν σε 12 πρόσωπα θα πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο αποστέρησης της ιδιότητας του πολίτη κατ` εφαρμογή του Άρθρου 113(3)(ε) του περί Αρχείου Πληθυσμού Νόμου και κάνει ειδική αναφορά σε τρία άτομα που φαίνεται να καταζητούνται για υποθέσεις κλοπής και απάτης.



Ακόμη προτείνεται από την Τριμελή Επιτροπή,για τις υπόλοιπες πέντε περιπτώσεις, αλλά και για οποιαδήποτε άλλη περίπτωση ήθελε φανεί ως περίπτωση υψηλού κινδύνου, το Υπουργείο Εσωτερικών να λάβε κάθε δυνατό μέτρο για εξέταση και συνεχή παρακολούθηση (ongoing monitoring) των επενδυτών αυτών, ούτως ώστε να διασφαλιστεί ότι σε περίπτωση που προκόψουν αρνητικές πληροφορίες στο μέλλον, να εξεταστεί το θέμα από την καθ` ύλη αρμόδια Επιτροπή που θα συσταθεί δυνάμει του νέου νομοθετικού πλαισίου.



Στην έκθεση διαγράφονται με μαύρο χρώμα στοιχεία που αφορούν τις συγκεκριμένες περιπτώσεις στις οποίες αναφέρεται η Επιτροπή. Στην ανακοίνωση της Προεδρίας της Δημοκρατίας για τη δημοσιοποίηση της έκθεσης αναφέρεται πως με βάση τη γραπτή δήλωση του Προέδρου της Δημοκρατίας, Νίκου Αναστασιάδη, στις 23 Δεκεμβρίου 2020, «για τα όσα των γεγονότων διαγράφονται στις εκθέσεις δια μαύρου χρώματος, θα δοθούν, επίσης, στη δημοσιότητα ευθύς μετά το πέρα των ποινικών ερευνών, με μόνη εξαίρεση όσα άπτονται προσωπικών δεδομένων».



Στην 59σέλιδη έκθεση της Τριμελούς Επιτροπής, ημερομηνίας 2 Σεπτεμβρίου 2013, στην οποία επισυνάπτονται 12 παραρτήματα και ένα με τα ευρήματα που θα σταλούν για περαιτέρω διερεύνηση, σημειώνεται περαιτέρω πως η Επιτροπή έχει ολοκληρώσει τον έλεγχο και την εξέταση των 29 περιπτώσεων για τις οποίες έχει ξεκινήσει διαδικασία αποστέρησης υπηκοότητας. Επιπλέον, η Επιτροπή έχει ήδη αξιολογήσει κάποιες επιπρόσθετες περιπτώσεις οι οποίες της αποστάλησαν από το Υπουργείο Εσωτερικών με δική του πρωτοβουλία.



Προστίθεται πως καθότι, κατά τον ουσιώδη χρόνο, το Υπουργείο Εσωτερικών ενημέρωσε την Επιτροπή ότι η διενέργεια των νέων ελέγχων δεν είχε ακόμα ολοκληρωθεί, η Επιτροπή ζήτησε και έλαβε από το Υπουργείο Εσωτερικών τα αποτελέσματα των ελέγχων αναφορικά με τις κατ` εξαίρεση πολιτογραφήσεις που έλαβαν χώρα μεταξύ 2008-2013, τα οποία αξιολογούνται. Επίσης η Επιτροπή έχει ζητήσει από το Υπουργείο Εσωτερικών όπως, για κάθε νέα χρονική περίοδο για την οποία το Υπουργείο Εσωτερικών ολοκληρώνει τους επιπρόσθετους ελέγχους, να αποστέλλεται το ανάλογο πόρισμα του στην Τριμελή Επιτροπή.



Θέση της Τριμελούς Επιτροπής είναι για κάθε έναν από τους promoters/παρόχους υπηρεσιών θα πρέπει να ελεγχθεί από τις αντίστοιχες εποπτικές αρχές τους κατά πόσον άσκησαν δέουσα επιμέλεια κατά τη σύναψη πελατειακών σχέσεων με τους επενδυτές για την παροχή υπηρεσιών και να ελεγχθεί κατά πόσον διενέργησαν επαρκείς ελέγχους για να βεβαιωθούν ότι τα κεφάλαια των επενδυτών-πελατών τους δεν προήλθαν από παράνομες δραστηριότητες.



Η Τριμελής Επιτροπή θεωρεί απαραίτητη την ενημέρωση των αρμόδιων εποπτικών αρχών για τυχόν ενέργειες τους. Επιπλέον, από την εξέταση των φακέλων, προκύπτουν επιπρόσθετα θέματα σε σχέση με promoters ή εταιρείες που παρείχαν διοικητικές υπηρεσίες, τα οποία θα πρέπει να διερευνηθούν περαιτέρω από τις αρμόδιες υπηρεσίες/εποπτικές αρχές. Είναι εισήγηση της Τριμελούς Επιτροπής όπως αποσταλούν για περαιτέρω διερεύνηση στη Νομική Υπηρεσία, είτε στην Αστυνομία, είτε στη Δικαστική Υπηρεσία, είτε στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, είτε και στον Έφορο Φορολογίας, σημειώνεται.



Στην έκθεση αναφέρεται πως το Υπουργείο Εσωτερικών "ουσιαστικά εκτελούσε χρέη διεκπεραιωτή, ήταν κάτι σαν γραφείο αρχειοθέτησης (filing office), χωρίς ουσιαστικές ικανότητες ελέγχου και αξιολόγησης των επενδυτών".



"Για τους οποιουσδήποτε ελέγχους διενεργούνταν, το Υπουργείο Εσωτερικών φαίνεται να βασιζόταν αποκλειστικά σε τρίτους (τράπεζες, άλλα υπουργεία και υπηρεσίες) και ο ρόλος του περιοριζόταν στη συγκέντρωση των σχετικών εγγράφων (χωρίς να γίνεται ουσιαστικός έλεγχος του περιεχομένου ή της γνησιότητας αυτών) και η σύνταξη του τυποποιημένου σημειώματος προς το Υπουργικό Συμβούλιο", προστίθεται.



Όπως φάνηκε από τις πληροφορίες που συλλέχθηκαν, δεν υπήρχε εξειδικευμένο τμήμα που να ασχολείται με τον έλεγχο των αιτήσεων ή/και ήταν συνεχώς υποστελεχωμένο, χωρίς την κατάλληλη τεχνογνωσία ή/και εκπαίδευση, αναφέρει η Επιτροπή.



Σημειώνει πως "με δεδομένη τη σημαντικότητα του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος, ειδικά κατά τα έτη 2013-2018 που η κυπριακή οικονομία προσπαθούσε να ανακάμψει από την οικονομική κρίση, θα ανέμενε κανείς ότι το καθ` ύλην αρμόδιο υπουργείο θα επένδυε σε ανθρώπινο δυναμικό και συστήματα ούτως ώστε να καταστήσει το επενδυτικό πρόγραμμα πιο αξιόπιστο".



"Ενδεικτικά σημειώνουμε ότι σε μια συνηθισμένη μέρα υποβάλλονταν περί τις 5-6 αιτήσεις κατ` εξαίρεση πολιτογράφησης, για τις οποίες υπήρχε πίεση να διεκπεραιωθούν εντός σύντομου χρονικού διαστήματος, γεγονός που δεν άφηνε περιθώρια για ενδελεχή έλεγχο των αιτήσεων και κατάλληλη έρευνα για τους επενδυτές (background check). Μετά δε την πολιτογράφηση, δεν φαίνεται να διεκπεραιωνόταν η οποιαδήποτε περαιτέρω ενέργεια συνεχούς ελέγχου (on-going monitoring) από πλευράς του Υπουργείου Εσωτερικών, ούτε καν στις περιπτώσεις όταν εκ των υστέρων λαμβάνονταν αρνητικά δημοσιεύματα ή άλλες αρνητικές πληροφορίες από άλλες υπηρεσίες της Δημοκρατίας", σημειώνει η Επιτροπή.



Στην έκθεση αναφέρεται πως η Τριμελής Επιτροπή είναι της άποψης ότι το επενδυτικό πρόγραμμα πολιτογράφησης, πρέπει να εφαρμόζει κοινά αποδεκτούς κανόνες δέουσας επιμέλειας, οι οποίοι θα εφαρμόζονται κατά τον ίδιο τρόπο από όλους τους εμπλεκόμενους - τους παρόχους τέτοιων υπηρεσιών, το Υπουργείο Εσωτερικών και το Υπουργικό Συμβούλιο.



Όπως σημειώνεται, "ειδικά σε επενδυτικά προγράμματα όπως αυτό της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπου δύναται να επιτευχθεί πολιτογράφηση του επενδυτή, η άσκηση δέουσας επιμέλειας είναι καθοριστικής σημασίας προκειμένου να επαληθεύσει την ταυτότητα του επενδυτή, το υπόβαθρο του, τις σχέσεις του και τη φήμη του, καθώς επίσης να προσδιοριστεί αν τα κεφάλαια/πλούτος του έχουν αποκτηθεί με νόμιμα μέσα και μπορούν να υποστηριχθούν από την πηγή εισοδημάτων του. Κατά συνέπεια, η σωστή άσκηση δέουσας επιμέλειας θα επιτρέψει στο Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα να λάβει ενημερωμένες αποφάσεις με βάση τους κινδύνους που συνδέονται με τους αιτητές του προγράμματος".



"Ένας επενδυτής μπορεί να μην έχει καταδίκες εναντίον του, αλλά σε κάθε περίπτωση τυχόν αρνητικά δημοσιεύματα ή το γεγονός ότι πρόκειται για Πολιτικά Εκτεθειμένο Πρόσωπο θα πρέπει να προβληματίζει και να οδηγεί σε πιο ενδελεχή έλεγχο της αίτησης του", προστίθεται.



"Πιστεύουμε ότι με τις εισηγήσεις και τις συστάσεις που έχουμε υποβάλει ως Τριμελής Επιτροπή, οι οποίες έχουν σε μεγάλο βαθμό υλοποιηθεί με την ψήφιση των δύο τροποποιητικών Νόμων και των Κανονισμών, τα κενά που έχουν εντοπιστεί θα εκλείψουν", αναφέρουν η Πρόεδρος και τα μέλη της Επιτροπής.



Προσθέτουν πως "τουλάχιστον από πλευράς νομοθετικού πλαισίου, το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα έχει όλα τα εφόδια για να καταστεί ένα αξιόπιστο πρόγραμμα, με σοβαρούς ελέγχους και ασφαλιστικές δικλείδες που να αποτρέπουν αναξιόπιστα άτομα από το να το εκμεταλλεύονται. Η Πολιτεία θα πρέπει να μεριμνήσει ώστε οι πρόνοιες του νομοθετικού πλαισίου να εφαρμόζονται πιστά, για να αποδώσουν το επιθυμητό αποτέλεσμα".



Η Επιτροπή σημειώνει πως η εκτελεστική εξουσία οφείλει όπως προβεί στην σύσταση της Ανεξάρτητης Επιτροπής Εξέτασης Αποστέρησης Υπηκοότητας ως προνοεί το άρθρο 113(5) περί Αρχείου Πληθυσμού Νόμου, ούτως ώστε να ξεκινήσει η διαδικασία αποστέρησης υπηκοότητας για τους προαναφερόμενους επενδυτές. Επίσης το Υπουργείο Εσωτερικών οφείλει να προβεί στη σύσταση και στελέχωση Μονάδας Ελέγχου Πολιτογραφήσεων ως προνοεί ο Κανονισμός 11 της Κ.Δ.Π. 379/2020 και η Επιτροπή Εποπτείας και Ελέγχου οφείλει να προβεί στις απαραίτητες ενέργειες για την επικαιροποίηση/διόρθωση του Μητρώου Παροχών ως προνοεί ο Κανονισμός 12 της Κ.Δ.Π. 379/2020.



Όπως επισημαίνεται, όταν το Μάρτιο 2020 η Τριμελής Επιτροπή έστειλε τις εισηγήσεις και συστάσεις της για βελτίωση του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος, στόχος της ήταν η ισχυροποίηση του εποπτικού ρόλου των εμπλεκόμενων φορέων και η σύνδεση του προγράμματος με τον περί Παρεμπόδισης και Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες Νόμο (Ν.188(Ι)/2007).



"Με αυτό τον τρόπο θα διασφαλιστεί ότι οι πάροχοι υπηρεσιών πολιτογράφησης θα ενεργούν ως πρώτη γραμμή άμυνας αξιολογώντας τους αιτητές εφαρμόζοντας του κανόνες δέουσας επιμέλειας, το Υπουργείο Εσωτερικών θα λειτουργεί ως δεύτερη γραμμή άμυνας, αξιολογώντας τις αιτήσεις και εντοπίζοντας περιπτώσεις που δεν έπρεπε ποτέ να φτάσουν κοντά του και τέλος, το Υπουργικό Συμβούλιο θα λειτουργεί ως η τρίτη γραμμή άμυνας διατηρώντας την εξουσία για τελική απόφαση επί του θέματος", προστίθεται.



Στην έκθεση αναφέρεται πως ενώπιον της Τριμελούς Επιτροπής τέθηκαν 12 συνολικά φάκελοι που αφορούσαν 42 πρόσωπα (οι επενδυτές και οι οικογένειες τους).



Όπως σημειώνεται, η Τριμελής Επιτροπή ξεκίνησε αμέσως την μελέτη των εν λόγω περιπτώσεων και τον Ιούλιο 2020 ολοκλήρωσε τον έλεγχο των προαναφερόμενων περιπτώσεων. Στην έκθεση παρουσιάζονται συνοπτικά τα ευρήματα της Τριμελούς, ενώ ως αναπόσπαστο κομμάτι της έκθεσης, τα παραρτήματα Ι-ΧΙΙ αφορούν τις αυτούσιες εκθέσεις αναφορικά με την μελέτη του κάθε φακέλου ξεχωριστά.



Στις εκθέσεις που επισυνάπτονται στα παραρτήματα Ι-ΧΙΙ, συμπεριλαμβάνεται η γνώμη της Τριμελούς Επιτροπής κατά πόσο τη δεδομένη στιγμή, με την νομοθεσία εν ισχύ κατά τον ουσιώδη χρόνο, δικαιολογείται έναρξη διαδικασίας αποστέρησης υπηκοότητας.



Η Επιτροπή σημειώνει πως η πρόσφατη τροποποίηση του νομοθετικού πλαισίου, ως αναφέρεται πιο πάνω, αλλάζει τα κριτήρια αποστέρησης και ως εκ τούτου ενδεχομένως να οδηγήσει στην αλλαγή των συμπερασμάτων. Η Τριμελής Επιτροπή δεν εκφράζει άποψη κατά πόσο οι τροποποιήσεις που δημοσιεύτηκαν πρόσφατα έχουν αναδρομική ισχύ και κατά πόσον δύνανται να εφαρμοστούν στις περιπτώσεις που εξετάστηκαν.



Πηγή: ΚΥΠΕ