O Δρ Ποταμίτης για τη σημασία των πρωτοκόλλων - Ποιος ελέγχει ποιον και πως

Με τον νέο πρόεδρο του διοικητικού συμβουλίου της Ένωσης Ιδιωτών Ιατρών Κύπρου (ΕΝΙΚ) δρα Θεόδωρο Ποταμίτη, μιλήσαμε πριν μερικές μέρες για τη σημασία της συνεργασίας ιδιωτικού τομέα και ΟΑΥ/ΓεΣΥ με στόχο την περαιτέρω βελτίωση της παροχής υπηρεσιών υγείας στην Κύπρο (συνέντευξη στον κυριακάτικο «Πολίτη» 1/11/2020). Σήμερα, ο δρ Ποταμίτης απαντά σε ερωτήματα που έχουν να κάνουν με τα ιατρικά πρωτόκολλα και την εφαρμογή τους εντός και εκτός ΓεΣΥ, καθώς και για τον έλεγχο σε ό,τι αφορά την τήρηση των πρωτοκόλλων. Ο δρ Θεόδωρος Ποταμίτης είναι οφθαλμίατρος με ειδικότητα στην υαλοειδοαμφιβληστροειδική χειρουργική και συνιδρυτής του Οφθαλμολογικού Κέντρου ΠΑΝΘΕΟ στο οποίο εργάζεται.

Υπάρχουν/τηρούνται πρωτόκολλα στην Κύπρο;

Τα πρωτόκολλα στις ιατρικές πράξεις είναι πλέον μέρος της καθημερινότητας στη διεθνή ιατρική κοινότητα. Πριν από όχι πολλά χρόνια, ο κάθε γιατρός ασκούσε την ιατρική του βάσει των προσωπικών του δεδομένων και εμπειριών. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες η μοντέρνα ιατρική ασκείται στη βάση του λεγόμενου «evidence based medicine». Αυτό σημαίνει ότι η εμπειρία και τα αποτελέσματα πολλών ειδικών συσσωρεύονται σε μεγάλες πολυεθνικές μελέτες, γεγονός το οποίο δίνει την πραγματική εικόνα για την αποτελεσματικότητα διαφόρων θεραπευτικών επιλογών. Βασιζόμενοι σε αυτά τα δεδομένα, οι επιστημονικές εταιρείες και τα ιατρικά σώματα καθορίζουν κατευθυντήριες γραμμές για την ορθή αντιμετώπιση των διαφόρων παθήσεων. Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε δύο πολύ σημαντικές λεπτομέρειες. Τα πρωτόκολλα είναι κατευθυντήριες γραμμές και όχι θεραπευτικές οδηγίες. Η ανθρώπινη φύση είναι τέτοια στην οποία ο κάθε ασθενής μπορεί να έχει την ιδιαιτερότητά του και να χρειάζεται μια θεραπεία ιδιαίτερη και όχι αυτή που χρειάζεται η πλειοψηφία των υπολοίπων ασθενών. Το δεύτερο είναι ότι οι θεραπείες για όλες τις παθήσεις συνεχώς αναβαθμίζονται με νέες φαρμακευτικές και τεχνολογικές εξελίξεις, άρα τα ιατρικά πρωτόκολλα δεν είναι ποτέ στάσιμα, αλλά αναβαθμίζονται βασιζόμενα στα τελευταία ερευνητικά δεδομένα.



Πρωτόκολλα και ατιμωρησία

Ποιοι πρέπει να συντάξουν τα πρωτόκολλα; Θα πρέπει να υπάρχουν διαφορετικά ή ίδια πρωτόκολλα για το Γενικό Σύστημα Υγείας (ΓεΣΥ) σε σχέση με γιατρούς/νοσηλευτήρια που είναι εκτός ΓεΣΥ;

Η ευθύνη για την ύπαρξη και χρήση πρωτοκόλλων ανήκει σε όλους τους φορείς και πάροχους ιατρικής φροντίδας. Αυτό περιλαμβάνει τον Παγκύπριο Ιατρικό Σύλλογο (ΠΙΣ), τις επιστημονικές επιτροπές, το Υπουργείο Υγείας, τον Οργανισμό Κρατικών Υπηρεσιών Υγείας (ΟΚΥπΥ), τον Οργανισμό Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ) και την ΕΝΙΚ. Χρειάζεται άμεσα να δημιουργηθεί μια επιτροπή με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και να ξεκινήσει η δημιουργία πρωτοκόλλων για όλες τις ειδικότητες. Την εξειδικευμένη γνώση για την κάθε ειδικότητα νοείται ότι μπορούν να έχουν μόνο τα άτομα τα οποία ειδικεύονται στον κάθε τομέα, πρωτίστως οι επιστημονικές επιτροπές. Το Υπουργείο Υγείας, ο ΟΑΥ και ο ΟΚΥΠΥ οφείλουν να απαιτήσουν την ύπαρξη πρωτοκόλλων.



Ποια είναι η σημασία των πρωτοκόλλων στην ιατρική πράξη;

Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε το τι σημαίνει η απουσία πρωτοκόλλων. Συχνά ακούμε ότι υπάρχει ατιμωρησία στον τόπο μας. Χωρίς κατευθυντήριες γραμμές, πώς μπορεί να μην υπάρχει ατιμωρησία; Για παράδειγμα, ένας οδηγός ο οποίος ταξιδεύει με 200 χιλιόμετρα την ώρα και εμπλέκεται σε τροχαίο δυστύχημα, είναι προφανώς υπαίτιος και θα τιμωρηθεί. Γιατί; Διότι υπάρχει όριο ταχύτητας το οποίο υπερέβη. Εάν δεν υπήρχε όριο ταχύτητας, δεν θα μπορούσαν να του απονεμηθούν οποιεσδήποτε ευθύνες. Χωρίς ιατρικό πρωτόκολλο, πώς μπορείς να απονέμεις ευθύνη σε έναν γιατρό για μια ιατρική πράξη αφού δεν έχεις με τι να τη συγκρίνεις.



Εντός και εκτός ΓεΣΥ

Τι σημαίνει για την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας το ότι στο ΓεΣΥ δεν υπάρχουν ακόμα πρωτόκολλα;

Η έναρξη του ΓεΣΥ χωρίς την ύπαρξη πρωτοκόλλων ήταν ένα σημαντικό σημείο το οποίο ο ιατρικός κόσμος γενικά είχε επισημάνει σε όλους τους φορείς. Καταλαβαίνω το ότι υπήρχε η ανάγκη έναρξης του ΓεΣΥ και επικράτησε η θεωρία του «ξεκινούμε και βλέπουμε». Νομίζω ότι τα πρόσφατα γεγονότα που είδαν το φως της δημοσιότητας, αποδεικνύουν τον κίνδυνο τον οποίο διατρέχουμε εάν συνεχίσουμε με αυτό τον τρόπο. Δεν υπάρχει λόγος να βλέπουμε πίσω και να κρίνουμε ή να σχολιάζουμε το τι έπρεπε να γίνει ή να μην γίνει. Το ΓεΣΥ έχει ήδη ξεκινήσει και το τι έχει σημασία είναι το μέλλον και όχι το παρελθόν. Τα πρωτόκολλα πρέπει να δημιουργηθούν τώρα και να εφαρμοστούν, όχι βέβαια μόνο στο ΓεΣΥ, αλλά και στον ιδιωτικό τομέα.



Ποιος θα πρέπει να ελέγχει εάν οι γιατροί τηρούν τα πρωτόκολλα;

Το θέμα του ποιος θα πρέπει να ελέγχει εάν τηρούνται τα πρωτόκολλα, για μένα είναι πολύ απλό. Ο ΟΑΥ, από τη στιγμή που λαμβάνει υπηρεσίες από τους συμβεβλημένους γιατρούς του, οφείλει να ελέγχει την ποιότητα αυτών των υπηρεσιών. Μου έχει λεχθεί ότι ο ΟΑΥ δεν διαθέτει τον μηχανισμό ελέγχου αλλά όφειλε να τον έχει πριν καν ξεκινήσει το ΓεΣΥ και οφείλει τώρα άμεσα να τον δημιουργήσει. Κάποιοι έλεγχοι μπορούν να γίνονται πολύ απλά. Π.χ. εάν ένας γιατρός συμβεβλημένος με το ΓεΣΥ τιμολογήσει τον ΟΑΥ για 100 επεμβάσεις καταρράκτη, θα έπρεπε να οφείλει να παρουσιάσει αποδεικτικά στοιχεία αγοράς 100 χειρουργικών πακέτων μιας χρήσης.



Υπάρχει έλεγχος στο κατά πόσον τα αναλώσιμα μιας χρήσης τελικά χρησιμοποιούνται μόνον μια φορά;

Στον ιδιωτικό τομέα το Υπουργείο Υγείας ανά τακτά χρονικά διαστήματα ελέγχει όλα τα νοσηλευτήρια για σκοπούς διατήρησης της άδειας λειτουργίας τους. Είναι απλό ο έλεγχος αυτός να γίνει πιο λεπτομερής, π.χ. εάν ένα νοσηλευτήριο έχει διεκπεραιώσει 100 χειρουργικά περιστατικά οποιασδήποτε φύσεως, να μπορεί να προσκομίσει αποδεικτικά στοιχεία για την αγορά και την ποιότητα των απαιτούμενων αναλωσίμων.



Επιμόρφωση

Στην Κύπρο υπάρχει έλεγχος στους γιατρούς; Δηλαδή, ποια αποτελέσματα έχει η δουλειά τους, εάν επιμορφώνονται κ.λπ. Ποιος θα πρέπει να ελέγχει τους γιατρούς;

Είναι απαραίτητο όλοι να δηλώνουμε το ποσοστό επιπλοκών μας, ούτως ώστε να υπάρχει ένας έλεγχος στην ποιότητα των υπηρεσιών που προσφέρουμε. Επίσης πολύ σημαντικό είναι η ανανέωση και η αναβάθμιση των γνώσεων ενός γιατρού. Όπως ανέφερα πιο πάνω, τα ιατρικά δεδομένα συνεχώς ανατρέπονται από νέες επιστημονικές εξελίξεις, άρα δεν μπορεί ένας γιατρός που αδειοδοτήθηκε πριν από 20 χρόνια να συνεχίζει να ασκεί το επάγγελμά του με τα δεδομένα της εποχής του. Η επαγγελματική του άδεια οφείλει να αναβαθμίζεται, όπως και σε άλλες χώρες, κάθε πέντε χρόνια. Με την έναρξη του ΓεΣΥ, έχουμε δει αριθμό συναδέλφων, οι οποίοι είχαν αφυπηρετήσει και δεν ασκούσαν το επάγγελμα από δεκαετίας ή και περισσότερο, να εντάσσονται και να ξαναξεκινούν την καριέρα τους. Αυτό δεν είναι κακό νοουμένου ότι οι γνώσεις και οι ικανότητές τους είχαν ελεγχθεί. Είναι παράδοξο ότι ένας γιατρός 75 ετών, για να οδηγήσει το αυτοκίνητό του πρέπει να προσκομίσει ιατρικά πιστοποιητικά για ανανέωση της άδειας οδήγησης, αλλά για να χειρουργήσει έναν ασθενή, δεν χρειάζεται κανένας έλεγχος.



Γιατί συνταγογράφηση εντός ΓεΣΥ

Γιατί η ΕΝΙΚ θεωρεί ότι πρέπει να μπορεί ο ιδιώτης γιατρός, εκτός ΓεΣΥ, να συνταγογραφεί φάρμακα εντός ΓεΣΥ; Πώς θα μπορεί ΟΑΥ να διενεργήσει έλεγχο εάν κάτι πάει λάθος κ.λπ.;

Η ΕΝΙΚ εντάσσεται υπέρ και στηρίζει όλα τα μέτρα τα οποία θα αναβαθμίσουν την ποιότητα ιατρικών υπηρεσιών στον τόπο μας. Είμαστε έτοιμοι να προσφέρουμε σε οποιονδήποτε τη βοήθεια και την εμπειρογνωμοσύνη μας στο να επιτευχθεί αυτός ο στόχος. Δεν έχει σημασία εάν ένας ασθενής λάβει θεραπεία εντός ή εκτός ΓεΣΥ. Έχει σημασία να λάβει την κατάλληλη θεραπεία και να έχει τις καλύτερες πιθανότητες επιτυχίας. Η ΕΝΙΚ θεωρεί μεγάλη αδικία προς τον Κύπριο πολίτη τη μη εκτέλεση συνταγών των μελών της από το ΓεΣΥ. Δηλαδή, ένας ασθενής ο οποίος έχει πληρώσει τη συνδρομή του προς το ΓεΣΥ, και επιπρόσθετα έχει υποστεί το κόστος της ιατρικής εξέτασής του στον ιδιωτικό τομέα, γλυτώνοντας το Σύστημα απ’ αυτή την επιβάρυνση, δεν δικαιούται να λάβει τα φάρμακα του μέσω του ΓεΣΥ από τη στιγμή που έχει πληρώσει γι' αυτό το δικαίωμα. Η δικαιολογία ότι δεν μπορεί ο ΟΑΥ να ελέγξει τους ιδιώτες ιατρούς δεν ευσταθεί. Μπορεί απλούστατα να δώσει πρόσβαση στο λογισμικό του ΓεΣΥ μόνο για σκοπούς συνταγογράφησης και ό,τι έλεγχο ασκεί στους συμβεβλημένους γιατρούς μπορεί να ασκήσει και στους ιδιώτες. Το ΓεΣΥ στη χώρα μας βρίσκεται σε ένα εμβρυϊκό στάδιο. Ο ρόλος του είναι πολύ σημαντικός για τη χώρα μας, αλλά εξίσου σημαντικός είναι ο ρόλος ενός καλού και ποιοτικού ιδιωτικού τομέα. Εάν συγκρίνουμε τη χώρα μας με χώρες που έχουν γενικά συστήματα υγείας εδώ και σχεδόν έναν αιώνα, όπως για παράδειγμα το Ηνωμένο Βασίλειο, υπάρχει πλήρης συνεργασία και αλληλοστήριξη μεταξύ ΓεΣΥ και ιδιωτικού τομέα, διότι και τα δύο συστήματα είναι απαραίτητα. Μόνο όταν αυτό γίνει αντιληπτό και εφαρμοστεί, θα μπορέσει να αναβαθμιστεί η ιατρική φροντίδα του Κύπριου πολίτη.