Γυναίκες κάντε υπομονή και ας σας παρενοχλούν - Από το 2017 πασκίζουν να ψηφίσουν νόμο

Τον ερχόμενο μήνα κλείνουν αισίως τέσσερα χρόνια από την κατάθεση στη Βουλή ενός σημαντικότατου νομοσχεδίου που ανοίγει τον δρόμο για τη λήψη νομικών μέτρων εναντίον των προσώπων που παρενοχλούν ή και επιδεικνύουν συμπεριφορά που συνιστά παρενοχλητική παρακολούθηση. Τέσσερα χρόνια μετά, το πολύκροτο αυτό νομοσχέδιο δεν έχει ψηφιστεί ακόμη από τη Βουλή. Αποτέλεσμα, οι δράστες που επιδεικνύουν παρενοχλητική συμπεριφορά να κυκλοφορούν ελεύθεροι, να αποθρασύνονται και να συνεχίζουν να επιτίθενται στα θύματά τους καθώς η Αστυνομία αδυνατεί να στοιχειοθετήσει αδίκημα σε βάρος τους λόγω της απουσίας νομοθετικού πλαισίου. Το φαινόμενο της παρενοχλητικής παρακολούθησης (stalking), δηλαδή της εξακολουθητικής παρακολούθησης ανθρώπων χωρίς τη χρήση βίας, παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια αυξητική τάση και στη χώρα μας. Σ’ αυτό συνέβαλαν και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Θύματα στις πλείστες περιπτώσεις είναι γυναίκες. Δέχονται απειλές, λεκτικές ύβρεις, παρακολουθήσεις, συνεχή τηλεφωνήματα και αποστολή ανεπιθύμητων μηνυμάτων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή και πρόκληση ζημιών σε κατοικίες και σε οχήματά τους. Δράστες, συνήθως, είναι πρώην σύζυγοι και σύντροφοι ή πρόσωπα εμμονικά που δεν δέχονται την απόρριψη. Σε κάποιες περιπτώσεις οι συνεχείς αυτές παρενοχλήσεις διαρκούν χρόνια προκαλώντας στο θύμα καταστάσεις αγωνίας και φόβου.

Η ανάγκη σύνταξης του εν λόγω νομοσχεδίου, που τιτλοφορείται «ο περί της Προστασίας από Παρενόχληση και Παρενοχλητική Παρακολούθηση Νόμος του 2017», προέκυψε, ακριβώς, λόγω των νομικών κενών που εντοπίστηκαν σχετικά με την αδυναμία δίωξης των δραστών που προέβαιναν σε συμπεριφορά που ναι μεν δεν ήταν ποινικώς κολάσιμη, ωστόσο ήταν παρενοχλητική για τα θύματα και ενίοτε με συνέπειες ιδιαίτερα δυσμενείς για την προσωπική τους ζωή.

Παρενοχλητική συμπεριφορά συνιστούν, μεταξύ άλλων, οι ακόλουθες ενέργειες:

• Το να ακολουθεί ή να κατασκοπεύει κάποιος άλλο πρόσωπο.


• Το να αποπειράται συνεχώς να έρθει σε επαφή με άλλο πρόσωπο είτε με χειρονομία, είτε άμεσα, είτε έμμεσα, είτε λεκτικά, είτε μέσω τηλεφώνου ή ηλεκτρονικού υπολογιστή, είτε με οποιοδήποτε άλλο μέσο ή τρόπο.


• Το να δημοσιεύει κάποιος, με οποιονδήποτε τρόπο, οποιαδήποτε δήλωση ή άλλο υλικό που σχετίζεται ή που φαίνεται ότι σχετίζεται με άλλο πρόσωπο ή που φαίνεται να προέρχεται από άλλο πρόσωπο.


• Το να παρακολουθεί κάποιος τη χρήση από άλλο πρόσωπο του διαδικτύου, ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή οποιασδήποτε άλλης ηλεκτρονικής επικοινωνίας χωρίς τη συναίνεση του τελευταίου.


• Το να παρακωλύει κάποιος τη διακίνηση άλλου προσώπου προς και από την οικία του, τον επαγγελματικό του χώρο και χώρους δημόσιους ή ιδιωτικούς στους οποίους το εν λόγω πρόσωπο συχνάζει μέσω περιπλάνησης ή παρουσίας του πρώτου στους χώρους αυτούς.


• Το να επεμβαίνει κάποιος σε περιουσία που βρίσκεται στην κατοχή ή ιδιοκτησία άλλου προσώπου ή να απειλεί να παρέμβει σε τέτοια περιουσία.

Το νομοσχέδιο παρέχει τη δυνατότητα στα δικαστήρια να εκδίδουν διατάγματα που να απαγορεύουν ή να περιορίζουν τους δράστες - κατηγορούμενους να προσεγγίζουν ή να ακολουθούν τα θύματά τους. Πρόσθετα, το νομοσχέδιο παρέχει το δικαίωμα στα θύματα, μετά την έκδοση τελεσίδικης καταδικαστικής απόφασης, να αξιώνουν χρηματικές αποζημιώσεις ιδίως για τον φόβο ή τη σοβαρή ανησυχία ή αγωνία που βίωσαν ή για οποιαδήποτε οικονομική ζημιά υπέστησαν.

Η αντίδραση της Βουλής

Λόγω της αδικαιολόγητης καθυστέρησης που παρατηρείται για νομοθετική ρύθμιση του θέματος, ο πρόεδρος της Επιτροπής Νομικών της Βουλής, Γιώργος Γεωργίου, απέστειλε στις 24/6/2020 την εξής επιστολή προς την υπουργό Δικαιοσύνης Έμιλυ Γιολίτη: «Το εν λόγω νομοσχέδιο απασχόλησε την κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών σε αριθμό συνεδριών της που πραγματοποιήθηκαν στο διάστημα μεταξύ Ιανουαρίου και Μαρτίου 2019 στις οποίες παρευρέθηκαν εκπρόσωποι του υπουργείου σας. Στο πλαίσιο της συζήτησης του νομοσχεδίου τέθηκαν από μέλη της επιτροπής [σ.σ. βουλευτές] προβληματισμοί και ανησυχίες αναφορικά με ορισμένες από τις πρόνοιες αυτού καθώς και αναφορικά με τη διαπίστωση ότι βάσει των προτεινόμενων ρυθμίσεων η πιο πάνω αναφερόμενη συμπεριφορά δεν θα συνιστά αστικό αδίκημα. Κατά το στάδιο εκείνο, το Υπουργείο Δικαιοσύνης, κατανοώντας τους πιο πάνω προβληματισμούς και τις ανησυχίες των μελών της επιτροπής, ανέλαβε σε συνεργασία με τη Νομική Υπηρεσία και έπειτα από διαβούλευση με τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο, να προβεί σε αναθεώρηση του κειμένου του νομοσχεδίου έτσι που να περιληφθούν σε αυτό, μεταξύ άλλων, ρυθμίσεις που να καθιστούν τη συμπεριφορά που είναι παρενοχλητική και που συνιστά παρενοχλητική παρακολούθηση αστικό αδίκημα. Υπό το φως των πιο πάνω, και δεδομένου ότι έκτοτε έχει παρέλθει μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς να υποβληθεί το αναμενόμενο αναθεωρημένο κείμενο του νομοσχεδίου, σας διαβιβάζω παράκληση της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών να υποβληθεί αυτό το συντομότερο δυνατό προκειμένου να καταστεί δυνατή η συνέχιση και ολοκλήρωση της συζήτησης επί των προνοιών του ώστε σύντομα το σημαντικό αυτό θέμα να τύχει της δέουσας νομοθετικής ρύθμισης».

Περιμένουμε Νομική Υπηρεσία

Ο γενικός διευθυντής του Υπουργείου Δικαιοσύνης Λούης Παναγής με επιστολή του στις 3/12/2020 (βλέπε φωτοαντίγραφο) πληροφόρησε τη Βουλή ότι αναμένονται ακόμη οι θέσεις της Νομικής Υπηρεσίας. Ιδού τι αναφέρει επί λέξει στην επιστολή του: «Το υπό αναφορά νομοσχέδιο κατατέθηκε από το Υπουργείο Δικαιοσύνης στη Βουλή τον Ιανουάριο του 2017 και συζητήθηκε στο πλαίσιο σειράς συνεδριάσεων χωρίς έκτοτε να έχει ολοκληρωθεί η συζήτηση. Στις 24/6/2020 στάλθηκε επιστολή από τον πρόεδρο της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών, ο οποίος ζήτησε, προς ολοκλήρωση της διαδικασίας συζήτησης του νομοσχεδίου, να αποστείλει το υπουργείο τις θέσεις/απόψεις του αναφορικά με το ενδεχόμενο τα αδικήματα της παρενόχλησης και της παρενοχλητικής παρακολούθησης να καταστούν αστικά αδικήματα, κάτι που δεν ισχύει με βάση το ετοιμασθέν νομοσχέδιο. Στη συνέχεια, το υπουργείο αποτάθηκε με επιστολές του ημερομηνίας 30/7/2020 και 20/10/2020 αντίστοιχα στη Νομική Υπηρεσία προκειμένου να εξασφαλισθούν οι θέσεις της επί σοβαρών ζητημάτων που ήγειρε τόσο ο Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος όσο και η Αστυνομία στο πλαίσιο συζήτησης του νομοσχεδίου στη Βουλή. Η Νομική Υπηρεσία με επιστολή της, ημερομηνίας 23/10/2020, ζήτησε από το υπουργείο να ενημερώσει για τις θέσεις του και ιδιαίτερα κατά πόσον επιθυμεί τα αδικήματα που ποινικοποιούνται στο εν λόγω νομοσχέδιο να καταστούν πέρα από ποινικά και αστικά αδικήματα. Το υπουργείο, με επιστολή του ημερομηνίας 5/11/2020 προς τη Νομική Υπηρεσία, ενημέρωσε ότι υιοθετεί τόσο τις θέσεις του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, για να καταστούν, δηλαδή, αστικά τα αδικήματα που περιέχονται στο νομοσχέδιο όσο και της Αστυνομίας. Στο παρόν στάδιο αναμένονται οι θέσεις της Νομικής Υπηρεσίας επί των πιο πάνω ζητημάτων καθώς και ορισμένων άλλων που αφορούν το υπό αναφορά νομοσχέδιο προκειμένου να ενημερωθεί σχετικά η κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών και να επαναρχίσει η συζήτηση του νομοσχεδίου».