«Πάνο και Τάκη, φύγατε και εσείς;»

«Πάνο, έφυγες και εσύ αγαπητέ μου;» Αυτή είναι η κραυγή του αγαπητού του φίλου Ulus Irkad όταν είχε μάθει ότι ο Πάνος Χαρτσιώτης είχε πεθάνει πριν από λίγες μέρες. Φώναξε επίσης δυνατά όταν άκουσε ότι και ο αγαπητός μας φίλος Τάκης Κονής είχε επίσης πεθάνει. Ο Πάνος Χαρτσιώτης ήταν ένας υπέρμαχος της ειρήνης. Ήταν αναμεμειγμένος στις δικοινοτικές ομάδες από την αρχή, από τη δεκαετία του 1980 και τότε ήταν που τον γνώρισα. Ήταν τελωνειακός υπάλληλος στο σημείο ελέγχου στο Λήδρα Πάλας, αυτός ο πολύ ψηλός Ελληνοκύπριος που πάντα είχε ένα ευγενικό χαμόγελο. Ένα βράδυ πρόσφατα, έμαθα μέσω του ξαδέλφου μου Tamer Zaim, ο οποίος ήταν καλός του φίλος ότι πέθανε. Ήξερα ότι είχε κάποια προβλήματα υγείας, αλλά δεν μπορούσα να το πιστέψω και έγραψα στον ξάδερφό μου αν ήταν πραγματικά σίγουρος. Έλεγξα τη σελίδα κοινωνικής δικτύωσης του Πάνου τέσσερις ή πέντε φορές και συνειδητοποίησα ότι ναι, ήταν αλήθεια. Ένιωσα πολύ λυπημένη και τις επόμενες μέρες ζήτησα από κάποιους φίλους του να γράψουν κάτι για αυτόν, κάτι από τις κοινές αναμνήσεις τους. Λίγες μέρες πριν τον Πάνο, έφυγε και ο Τάκης Κονής, άλλος ένας οικοδόμος ειρήνης του νησιού μας. Νιώσαμε λυπημένοι και πάλι, ένιωθα ότι αυτή ήταν μια μεγάλη απώλεια για το κίνημα ειρήνης μας σε αυτό το νησί. Ο Τάκης δεν έχασε ποτέ την ελπίδα, δεν υποχώρησε ποτέ, δεν έσκυψε ποτέ το κεφάλι του στις «κυρίαρχες ελίτ» αυτού του νησιού. Πριν ακόμη ζητήσω από τον Ulus Irkad, έγραψε τις αναμνήσεις του τόσο για τον Τάκη Κονή όσο και για τον Πάνο Χαρτσιώτη. Θέλω να μοιραστώ αυτά που έγραψε, καθώς και τι έγραψαν άλλοι για τον Πάνο.

Ο Ulus για τον Πάνο



«Αγαπητέ μου Πάνο, είχε περάσει πολύς καιρός από τότε που βρεθήκαμε. Πριν από λίγες στιγμές, έμαθα από τη Sevgul Uludag από την εφημερίδα Yeniduzen ότι έχεις πεθάνει. Αγαπητέ μου Πάνο, νομίζω ότι συναντηθήκαμε για πρώτη φορά το 1994. Θυμούμαι ότι ασχολήσουν πολύ με τη λογοτεχνία, ιδιαίτερα την ιαπωνική ποίηση και τα σύντομα ποιήματα. Αυτό ήταν το κοινό σας πάθος μαζί με τον φίλο μας Mustafa Anlar. Και σοκαρίστηκα που διάβαζες πολλή λογοτεχνία από την Άπω Ανατολή, από τον Τάο και τον Τολστόι. Θυμάμαι ότι το κοινό μας πάθος ήταν το διάβασμα πολλών βιβλίων. Ήσουν γεμάτος συναίσθημα, ήσουν τόσο ανθρώπινος με συμπόνια και έκλαιγες και μου έλεγες πως ήθελες να επανενωθεί η Κύπρος το συντομότερο δυνατό. Ήσουν τόσο λυπημένος με αυτά που είχαν συμβεί το 1974 τόσο στους Τουρκοκύπριους όσο και στους Ελληνοκύπριους και ποτέ δεν συγχώρησες το πραξικόπημα του 1974 της χούντας και της EOKA B. Ενώ μιλούσες συνεχώς για το πώς πρέπει να φέρουμε την ειρήνη και την αρμονία στο νησί μαζί με τους Τουρκοκύπριους, μιλούσες επίσης για το πώς οι επιπτώσεις του 1963-64 είχαν αντίκτυπο στο 1974.

Νομίζω ότι θα θυμάσαι καλά όταν μια μέρα η Louise Diamond, η ειρηνεύτρια από τις ΗΠΑ, είχε συμμετάσχει στη συνομιλία μας σε μια δικοινοτική συνάντηση και σήκωσε το ποτήρι με το κρασί της και είπε ότι θα γιορτάζαμε σηκώνοντας τα ποτήρια μας όταν θα έρθει στο νησί η ειρήνη και η συμφιλίωση. Και αυτή έχει φύγει φίλε μου, όπως και εσύ. Τη μνημονεύω και αυτή επίσης από εδώ.

Αγαπητέ μου Πάνο, ήσουν χαρούμενος για τις εξελίξεις το 2003 και το 2004 και εκείνες τις μέρες μιλούσες συνεχώς για το πώς αυτό θα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί ως ευκαιρία για το κοινό μας μέλλον. Ήσουν ένας από αυτούς που ήταν αρκετά δραστήριοι και ως διοργανωτής των δικοινοτικών επισκέψεων και δραστηριοτήτων των Δικοινοτικών Εκπαιδευτικών Επιτροπών. Εσύ, ο Mehmet Tabanca, η Louise Diamond, ο Κιρλιτσάς, η Γιολάντα Χριστοδούλου, ο Κωστής και όλοι εκείνοι οι αγαπητοί φίλοι που χάσαμε, πώς μπορώ να ξεχάσω τις προσπάθειές τους; Ξέρω ότι τώρα είσαι μαζί με όλους αυτούς τους αγαπητούς φίλους που χάσαμε και μαζί τους και με τη Louise Diamond, σηκώνετε τα ποτήρια σας και γιορτάζετε την ειρήνη που θα έρθει στη γη μας και στη χώρα μας. Έχω χάσει έναν πολύ αγαπητό φίλο, το ξέρεις αυτό; Είναι εξαιρετικά δύσκολο να γεμίσουν το κενό, αγαπητέ μου φίλε. Ξέρω ότι όσα καλά κι αν συμβούν στη χώρα μας, θα τα γιορτάζετε στον Παράδεισο μαζί. Δεν μπορώ να κάνω τίποτα, αλλά μόνο εύχομαι τα αστέρια να είναι σύντροφοί σας εκεί πάνω. Παρακαλώ χαιρετήστε όλους τους φίλους μας εκεί, τη Γιολάντα, τον Κιρλιτσά, τον Κωστή και ξέρω ότι θα συναντηθούμε όλοι εκεί μια μέρα. Αντίο αγαπητέ μου ειρηνικέ, ανθρώπινε και συναισθηματικέ φίλε. Με έκανες να κλαίω και έκλαψα τόσο πολύ.»

Ο Πάνος σε δικοινοτική ομάδα - φωτό του John Ungerleider.

Η επιστολή της Ulvan



Η καλή του φίλη Ulvan Polili μου έγραψε επίσης για τον Πάνο τα ακόλουθα: «Ο Πάνος Χαρτσιώτης είναι ένας από τους καλούς Ελληνοκύπριους φίλους μου που γνωρίζω και αγάπησα βαθιά από την καρδιά τα τελευταία 20 χρόνια.

Ξέρετε τι τον έκανε ξεχωριστό και πολύτιμο; Η ειλικρίνειά του και το πιο σημαντικό, η ανθρωπιά του. Οι δρόμοι μας συναντήθηκαν με τον Πάνο κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσής μας σε θέματα συμφιλίωσης. Η τελευταία μας επικοινωνία ήταν στις 22 Νοεμβρίου όταν ένας από τους ξαδέλφους μου μοιράστηκε μια φωτογραφία από το παρελθόν και γράψαμε ο ένας στον άλλο κάτω από τη φωτογραφία αυτή. Είπε ότι με πεθύμησε και είπα ότι τον πεθύμησα και εγώ και μου έστειλε ένα τριαντάφυλλο. Τρεις μέρες μετά, έμαθα τα νέα του θανάτου του και αυτό με συγκλόνισε κατάκαρδα. Έτρεχα όλη μέρα με τρελές ερωτήσεις στο μυαλό μου. Γιατί οι πολύτιμοι, αυτοί που έχουν πολλά να κάνουν, αυτοί που τους αγαπούν τόσο πολύ φεύγουν τόσο γρήγορα. Φυσικά, όλες αυτές οι ερωτήσεις είναι αναπάντητες. Ο αγαπητός μου Πάνος. Ο ειρηνευτής που ποτέ δεν εγκατέλειψε τις ειρηνευτικές προσπάθειες για τόσα πολλά χρόνια σε τόσες διαφορετικές ομάδες. Το άτομο που έδωσε αξία σε εκείνους γύρω του και πλησίασε όλους με αγάπη. Το άτομο που ήταν πολύ προσεκτικός ακροατής και άκουγε για να καταλαβαίνει και όχι να κρίνει. Το άτομο που είχε τόσο βαθιά και ευρεία γνώση για τα πάντα και σχολίαζε φιλοσοφικά, όποια κι αν ήταν η κατάσταση. Το άτομο που του άρεσε να διασκεδάζει και που αγκάλιασε τη ζωή με πάθος, Και το άτομο του οποίου τα άλλα χαρακτηριστικά δεν μπορώ να αναφέρω εδώ, τα πήρε όλα μαζί του και έφυγε. Και άφησε πίσω του ένα πολύ μεγάλο κενό. Αντίο αγαπητέ μου φίλε, είναι σίγουρο ότι θα λείψεις σε όλους και θα σε θυμούνται με θετικά συναισθήματα. Ας σε συνοδεύει το φως.»

Ο Τάκης Κονής.

Η επιστολή του Ulus για τον Τάκη Κονή



Και χάσαμε τον Τάκη Κονή, ένα πολύ σημαντικό ειρηνευτή στην Κύπρο. Έχασε πρόσφατα τη ζωή του. Μοιραζόμαστε τον πόνο της οικογένειας του και των φίλων του από το κυπριακό κίνημα ειρήνης. Ας αναπαυθεί εν ειρήνη. «Τον θυμούμαι από την Πάφο από το 1974, όταν μόλις τελείωσε ο πόλεμος, μαζί με τον Σπύρο Χατζηγρηγορίου, ήρθαν για να βοηθήσουν τους Τουρκοκύπριους της Πάφου που παρέμειναν εγκλωβισμένοι εκεί, διανέμοντας φαγητό και βοήθεια ως χρήματα και τους αγκάλιαζαν σαν δικές του αδελφές και αδερφούς. Είχε έρθει στο σπίτι μας στην Πάφο μαζί με τον Σπύρο μερικές φορές και είχαν γίνει πολύ καλοί φίλοι με τον μακαρίτη τον πατέρα μου. Μετά το 1980, όταν πέρασα στο νότιο τμήμα του νησιού μας, τον είχα συναντήσει πολλές φορές και είχαμε μιλήσει για εκείνες τις παλιές μέρες. Σήμερα άκουσα για τον θάνατό του. Δεν θα ξεχάσω ποτέ το έργο σου και την ανθρωπιά σου Τάκη Κονή, ας αναπαυθείς εν ειρήνη.

Μόλις τελείωσε ο πόλεμος μετά τη δεύτερη φάση το 1974, τον βρήκαμε στην Πάφο. Όλοι οι Τουρκοκύπριοι διοικητικοί, διοικητές και αστυνομικοί συνελήφθησαν ως αιχμάλωτοι πολέμου και μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο κρατουμένων στη Γεροσκήπου. Εργαζόταν στο Τμήμα Κοινωνικής Ευημερίας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τόσο αυτός όσο και ο θείος Σπύρος ήταν ένας από αυτούς που δούλεψαν πολύ σκληρά για να ανοίξουν τα σχολεία, έτσι ώστε τα Τουρκοκυπριόπουλα να μπορούν να παρακολουθήσουν μάθημα στα σχολεία τους. Οι Τουρκοκύπριοι είχαν παραμείνει εγκλωβισμένοι χωρίς φαγητό, χωρίς δουλειά και χωρίς χρήματα και ήθελαν να τους βοηθήσουν επειγόντως. Τα μαλλιά του ήταν κόκκινα και σγουρά. Ο μακαρίτης πατέρας μου μαζί με τον Nedjmi Imamoghlou και τον θείο Murad Ozad (που ήταν καλός φίλος του Γλαύκου Κληρίδη) και ο Σπύρος Χατζηγρηγορίου είχαν δημιουργήσει μια κοινή ομάδα κρίσεων έκτακτης ανάγκης και καθόταν στην αυλή του φωτογράφου Sedat και διένεμε φαγητό και χρήματα στους Τουρκοκύπριους της Πάφου. Εκείνες τις μέρες, μια Τουρκοκύπρια από την Πάφο της οποίας ο σύζυγος εργαζόταν στο στρατόπεδο του ΟΗΕ, δεν είχε λάβει βοήθεια και είχε πάει στον Ελληνοκύπριο διοικητή Αστυνομίας Φέσα για να διαμαρτυρηθεί. Ακόμα και μετά τα παράπονά της, ο Τάκης έδινε βοήθεια σε αυτή τη γυναίκα χωρίς καμιά μνησικακία. Αυτός ο σεβαστός και πολύτιμος άνθρωπος πέθανε. Η βοήθεια και η συμπόνια που έδωσε πατριωτικά ποτέ δεν θα ξεχαστεί. Θα τον θυμούμαι πάντα ως πραγματικό φίλο, κάποιον του οποίου η καρδιά χτυπούσε για το καλό της Κύπρου. Αντίο αγαπητέ Τάκη, αυτά που έχεις κάνει, ο αγώνας σου και το έργο σου δεν έχουν ξεχαστεί. Ας σε συνοδεύουν τα αστέρια».