Τουρκία και σχέσεις ΕΕ-ΗΠΑ στη συνεδρίαση του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων

Υπό την προεδρία του Υπάτου Εκπροσώπου Ζοζέπ Μπορέλ και με τη φυσική παρουσία των Υπουργών συνεδριάζει στις Βρυξέλλες το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ (ΣΕΥ). Η συνεδρίαση ξεκινά στις 9:30 τοπική ώρα και αναμένεται να ολοκληρωθεί περί τις 14:30 με αντικείμενο τις τελευταίες διεθνείς εξελίξεις, την κατάσταση στη Γεωργία μετά τις πρόσφατες κοινοβουλευτικές εκλογές, τις νομοθετικές εκλογές στη Βενεζουέλα στις 6 Δεκεμβρίου και τις εξελίξεις σχετικά με την Τουρκία ενόψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 10ης και 11ης Δεκεμβρίου.

Θα συζητηθεί επίσης η εφαρμογή των συμπερασμάτων του Συμβουλίου για το Χονγκ Κονγκ που εγκρίθηκαν τον Ιούλιο και θα γίνει ανταλλαγή απόψεων για τις διατλαντικές σχέσεις, προσδιορίζοντας τις μελλοντικές προτεραιότητες για τη στρατηγική εταιρική σχέση και τη συνεργασία μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ. Κατά το μεσημεριανό γεύμα, το Συμβούλιο θα πραγματοποιήσει συζήτηση για τη στρατηγική αυτονομία, σύμφωνα με την οποία οι Υπουργοί θα ανταλλάξουν απόψεις σχετικά με τον τρόπο αύξησης της ανθεκτικότητας της ΕΕ.



Σε ό,τι αφορά την Τουρκία, το ΣΕΥ θα ενημερωθεί για τις τελευταίες εξελίξεις ενόψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 10-11 Δεκεμβρίου, το οποίο θα επανέλθει στην κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο και τις σχέσεις με την Τουρκία, σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Οκτωβρίου 2020. Οι Υπουργοί θα ενημερωθούν αλλά δεν θα λάβουν αποφάσεις και δεν αναμένεται να εκδώσουν συμπεράσματα για το θέμα. Οι όποιες αποφάσεις παραπέμπονται στους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων.



Κοινοτικός αξιωματούχος που είχε αρμοδιότητα να ενημερώσει τον Τύπο για την επικείμενη συνεδρίαση, δήλωσε ότι για την Τουρκία θα γίνει μια προκαταρκτική συζήτηση για το πως βλέπουν τα κράτη μέλη την κατάσταση. Όπως είπε “είναι προφανές ότι μετά τον Οκτώβρη και την προσφορά θετικής ατζέντας, η συμπεριφορά της Τουρκίας δε συνάδει με τις προϋποθέσεις για την ενεργοποίησή της".



“Ο Ύπατος Εκπρόσωπος θα κάνει τη Δευτέρα μια καταγραφή, το πλαίσιο είναι τα συμπεράσματα του Συμβουλίου του Οκτωβρίου, οι 27 θα εξετάσουν τι θα πρέπει να γίνει, οι ΥΠΕΞ θα ανταλλάξουν απόψεις”, δήλωσε και υπενθύμισε ότι ο Ύπατος Εκπρόσωπος έχει ετοιμάσει εδώ και καιρό επιλογές και εναπόκειται στους ηγέτες να αποφασίσουν.



Ο κοινοτικός αξιωματούχος σημείωσε ότι δεν υπάρχει κανένα κράτος μέλος που να μη δέχεται την καταγραφή ότι η κατάσταση από τον Οκτώβριο δεν έχει βελτιωθεί, καθώς “η Τουρκία δεν απάντησε στη θετική πρόσκληση των 27”. Οι επιλογές, είπε, είναι πολλές και “θα δούμε τι θα αποφασίσουν οι ηγέτες”.



Επεσήμανε δε ότι η Τουρκία είναι σημαντικός εταίρος, “την καλούμε διαρκώς σε θετικά βήματα σε Ανατολική Μεσόγειο, Κύπρο, Συρία, Λιβύη, Ναγκόρνο Καραμπάχ”. “Αυτή η αλλαγή δεν ήρθε, δεν άλλαξε πολιτική, αυτή είναι η πραγματικότητα” είπε.



Ο κοινοτικός αξιωματούχος αναγνώρισε ωστόσο ως θετική την απόσυρση του Oρούτς Ρέις και τις διερευνητικές επαφές για μελλοντική διάσκεψη για την επίλυση του Κυπριακού, όμως επεσήμανε ότι το πόσο θα βαρύνουν θα εξαρτηθεί από τους ηγέτες. Είπε ότι είναι σημάδια και θα αναγνωστούν στο ευρύτερο πλαίσιο.



Την ίδια ώρα έτερη διπλωματική πηγή σημείωνε σε δημοσιογράφους τις “πάρα πολλές δυσκολίες” στο επικείμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Η πηγή σημείωνε τις εξελίξεις με το Brexit, το Ταμείο Ανάκαμψης και την προσπάθεια διαμεσολάβησης των Γερμανών να φέρουν συμβιβασμό σε σχέση με την Πολωνία και την Ουγγαρία και την επιθυμία για λύση πριν από την Πέμπτη. Η πηγή σημείωσε ότι δεν υπάρχει επί της ουσίας αλλαγή στάσης από την Πολωνία και η πίεση είναι τεράστια. Υπάρχει ως συζήτηση να αποκλειστούν από το νέο ταμείο, επεσήμανε αλλά θα είναι πολύ δύσκολο και πρακτικά ως προς τη νομική βάση και τη μέθοδο.



Σε σχέση με τις επιδιώξεις της Ελλάδας, η διπλωματική πηγή δήλωσε ότι γίνονται επαφές και σε επίπεδο πρωτευουσών και τηλεδιασκέψεις με τον Πρόεδρο Μισέλ. Το βέβαιο είναι ότι η οποιαδήποτε συζήτηση περί θετικής ατζέντας με την Τουρκία είναι “εκτός τόπου και χρόνου”, επεσήμανε. "Ενδιαφερόμαστε για μια καλή σχέση, υπό την προϋπόθεση ότι η Τουρκία θα έχει συμπεριφορά που συνάδει με αυτή τη σχέση”, τόνισε. Σημείωσε δε ότι η προσφορά της ΕΕ, μένει στο τραπέζι, αλλά υπό ορισμένες προϋποθέσεις.



Ανέφερε δε ότι ως προς την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, η ελληνική θέση είναι βασισμένη στο διεθνές Δίκαιο και τη Χάγη, τη σύμβαση UNCLOS. Έκανε ακόμα λόγο για “μουδιασμένο το κλίμα” μετά την επίσκεψη του εκπροσώπου της τουρκικής προεδρίας, Ιμπραήμ Καλίν, στις Βρυξέλλες και τα περιστατικά με την νηοψία, τις δηλώσεις και τα διαβήματα.



“Δεν υπάρχει αμφιβολία κάποιοι θα πουν ότι το Ορούτς Ρέις αποσύρθηκε, δεν βγήκε καινούργια Νavtex”, δήλωσε και προσέθεσε ότι "εκεί η κυπριακή πλευρά θα πει ότι στην κυπριακή ΑΟΖ παραμένουν δύο γεωτρύπανα".



Ο ίδιος θεώρησε πιθανό να ικανοποιηθεί κυπριακό αίτημα για πρόσθετες καταχωρήσεις, καθώς και ένα καθεστώς κυρώσεων παρόμοιο με της Κύπρου και για Ελλάδα, ωστόσο αναζητείται τρόπος, γιατί δεν υπάρχουν γεωτρήσεις στην Ελλάδα. Εκτιμά δε ότι ένα βήμα παραπάνω θα μπορούσε να είναι να υπάρξει εντολή προς τον Μπορέλ για να ετοιμάσει γραπτώς τις επιλογές (και τις κυρώσεις) καθώς μέχρι τώρα είχε προφορική εντολή από το Gymnich στο Βερολίνο.



Η διπλωματική πηγή τόνισε ότι “οι κυρώσεις για μας δεν είναι αυτοσκοπός. Δεν είναι στρατηγικός στόχος να τιμωρήσουμε την Τουρκία, αλλά να συνεργαστούμε”. “Εικάζω ότι θα τεθεί και το θέμα του εμπάργκο όπλων. Τι κάνουμε όταν μια χώρα της ΕΕ πουλάει όπλα σε κράτος που απειλεί" διερωτήθηκε.



Ωστόσο ο κοινοτικός αξιωματούχος νωρίτερα είχε ξεκαθαρίσει ότι ελληνικό ή άλλο αίτημα για νέο εμπάργκο σε επίπεδο ΕΕ δεν υπάρχει, υπάρχει ελληνικό αίτημα προς συγκεκριμένα κράτη μέλη. Η ΕΕ εξάλλου έχει συντονισμένο διακυβερνητικό εμπάργκο όπλων προς την Τουρκία από τις 19 Νοεμβρίου 2019, με αφορμή την επέμβαση στη Συρία.



Η ελληνική διπλωματική πηγή εκτιμά ότι και η αναστολή της τελωνειακής ένωσης θα μπορούσε δυνητικά να είναι μία από τις επιλογές που θα προτείνει ο Μπορέλ  - κάτι που ωστόσο απορρίπτουν οι κοινοτικές υπηρεσίες και νομικοί κύκλοι της Κομισιόν και των Κρατών Μελών.



Κάνοντας μια  καταγραφή των θέσεων των ΚΜ, η ελληνική διπλωματική πηγή ισχυρίστηκε ότι Ιταλία, Ισπανία, Γερμανία, Μάλτα δεν επιθυμούν κυρώσεις, η Πορτογαλία δεν έχει ακόμη εκδηλωθεί για το ζήτημα, ενώ από την άλλη, Γαλλία, Αυστρία, Λουξεμβούργο, Σλοβενία και Σλοβακία είναι υπέρ μιας σκληρής απάντησης, αλλά και Βέλγιο και Ιρλανδία θεωρούν ότι η συμπεριφορά της Τουρκίας δεν είναι ανεκτή. Σημείωσε τέλος ότι Δανία, Εσθονία, Σουηδία και Βαλτικές χώρες είναι αδιάφορες για το θέμα.



Πηγή: ΚΥΠΕ