Και από αύριο ξανά Κυπριακό

Σήμερα η τ/κ κοινότητα εκλέγει τον νέο ηγέτη της, ο οποίος μαζί με τον ηγέτη της ε/κ κοινότητας, τον Νίκο Αναστασιάδη, θα κληθούν να λάβουν τις σημαντικότερες αποφάσεις της προσωπικής πολιτικής ζωής τους, αλλά και της πρόσφατης ιστορίας του τόπου. Ο γ.γ. των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες έχει ήδη γνωστοποιήσει ότι αμέσως μετά την ολοκλήρωση της εκλογικής διαδικασίας στα κατεχόμενα, θα αναλάβει πρωτοβουλία για επίλυση του Κυπριακού - όλοι (ανα)γνωρίζουν πια ότι θα είναι η τελευταία για το Κυπριακό έτσι όπως το γνωρίζουμε σήμερα [λύση στη βάση της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας (ΔΔΟ)].

Νιόβρη η προπαρασκευστική

Αναφορικά με το σημερινό, 2ο και τελευταίο γύρο των τ/κ εκλογών, φαίνεται ότι οι πιθανότητες ευνοούν τον Μουσταφά Ακιντζί, χωρίς όμως να αποκλείεται η ανατροπή των προγνωστικών, δηλαδή να βρεθεί στην ηγεσία των Τ/Κ ο Ερσίν Τατάρ. Όμως, όποιο και να είναι το αποτέλεσμα, το αμέσως επόμενο διάστημα ο γ.γ. του ΟΗΕ θα καλέσει μια άτυπη πολυμερή προπαρασκευαστική πρώτη συνάντηση τύπου Κραν Μοντανά [5 +1, δηλαδή οι τρεις Εγγυήτριες Δυνάμεις (Ελλάδα, Τουρκία, Ηνωμένο Βασίλειο), οι δύο πλευρές (ε/κ και τ/κ κοινότητα) και η Ευρωπαϊκή Ένωση] με στόχο τη συμφωνία και την ανακοίνωση ημερομηνίας σύγκλησης μια νέας επίσημης συνάντησης για τελικές αποφάσεις. Η προσπάθεια είναι όπως αυτές οι συναντήσεις πραγματοποιηθούν πριν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου - τουλάχιστον η πρώτη, η προπαρασκευαστική, και εάν είναι δυνατόν η δεύτερη και τελική πριν από την ανανέωση της θητείας της UNFICYP, πριν από τα τέλη Ιανουαρίου του 2021.



Με ή χωρίς Λουτ;

Πάντως, ακόμα δεν έχει ξεκαθαρίσει πώς σκέφτεται να προχωρήσει ο γ.γ. των Ηνωμένων Εθνών, δηλαδή εάν θα στείλει την ειδική απεσταλμένη του για το Κυπριακό, Τζέιν Χολ Λουτ, στα πέντε μέρη για να ακούσει τις θέσεις/ιδέες τους, να τα ενημερώσει σχετικά και να διερευνήσει εάν υπάρχει πρόσφορο έδαφος, ή εάν χωρίς να προηγηθούν οποιεσδήποτε άλλες επαφές, θα απευθύνει απευθείας πρόσκληση στους «5» για συνάντηση (σε χώρα εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης). Στόχος του Αντόνιο Γκουτέρες είναι μια σύντομη Σύνοδος, 3-4 ημερών, η οποία θα καταλήξει σε μια στρατηγική συμφωνία πάνω στο πλαίσιο Γκουτέρες, χωρίς συνομιλίες όπως έχουμε συνηθίσει (να πηγαινοέρχονται οι δύο ηγέτες στο αεροδρόμιο Λευκωσίας ή εκτός Κύπρου) και χωρίς ιδιαίτερη εμπλοκή των διαπραγματευτικών ομάδων - δηλαδή, οι δύο πλευρές να φθάσουν στο σημείο εκείνο όπου δεν θα μπορεί να ανατραπεί η λύση. Στη συνέχεια θα συμφωνηθεί ο οδικός χάρτης υλοποίησης του Εγγράφου του γ.γ. των Ηνωμένων Εθνών, με δημοψηφίσματα στο τέλος του δρόμου (δεν αναμένονται δημοψηφίσματα το αμέσως επόμενο διάστημα μετά από μια ενδεχόμενη συμφωνία).

Όροι και προϋποθέσεις

Η Τουρκία έχει ήδη θέσει δύο όρους: όλα τα θέματα στο τραπέζι και όχι επανέναρξη απ’ εκεί που έμειναν οι συνομιλίες στο Κραν Μοντανά, και επιπλέον θέλει να γνωρίζει από την αρχή τι θα γίνει σε περίπτωση που υπάρξει νέο ναυάγιο στη διαδικασία. Η ε/κ πλευρά μιλά για επανέναρξη της διαδικασίας απ’ εκεί που έμεινε στο Κραν Μοντανά και ζητά να σταματήσουν οι τουρκικές ενέργειες στην κυπριακή ΑΟΖ. Γι' αυτό το τελευταίο εργάζεται σκληρά η Γερμανία, η ίδια η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ προσωπικά, η οποία είναι σε συνεχή επικοινωνία με τον Τούρκο Πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν και ζητά από την ε/κ -και την ελληνική- πλευρά υπομονή, λίγο χρόνο ακόμα, ώστε να πείσει την Άγκυρα να σταματήσει να προκαλεί στην Ανατολική Μεσόγειο και να δώσει μια ευκαιρία στον διάλογο. Σημειώνεται ότι η όλη προσπάθεια του γ.γ. των Ηνωμένων Εθνών έχει και τη στήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών και των Βρυξελλών (ΕΕ), εκτός από αυτή της Γερμανίας, η οποία έχει ορατή εμπλοκή πλέον στο Κυπριακό και τα ελλαδοτουρκικά/ ελληνοτουρκικά.



Η εικόνα στην Κύπρο

Τώρα, σε σχέση με τις δυσκολίες που υπάρχουν στην Κύπρο, επανεκλογή Ακιντζί σημαίνει θετική διάθεση αναφορικά με τη νέα πρωτοβουλία Γκουτέρες που θα έχει ως βάση λύσης τη ΔΔΟ, αλλά μεγάλες δυσκολίες με την Άγκυρα, αφού οι σχέσεις Ακιντζί - Ερντογάν/ Τσαβούσογλου, δεν είναι καθόλου καλές (Μουσταφά Ακιντζί πριν μια εβδομάδα: Δέχθηκα απειλές για να αποσύρω την υποψηφιότητά μου). Εκλογή Τατάρ σημαίνει καλές και αγαστές θέσεις με την Τουρκία, αλλά προβλήματα στη διαδικασία για το Κυπριακό αφού ο εκλεκτός της Άγκυρας μιλά για λύση συνομοσπονδίας ή δύο κρατών στην Κύπρο. Η δε ε/κ πλευρά, και συγκεκριμένα ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, εκφράζει συχνά την ετοιμότητά του για επανέναρξη της διαδικασίας επίλυσης του Κυπριακού, συντηρώντας όμως μια ρητορική αντιπαράθεσης με την Άγκυρα, επικεντρωμένη στην τιμωρία, στην επιβολή κυρώσεων κατά της Τουρκίας από την ΕΕ, και με μια διαπραγματευτική ομάδα σκορπισμένη στους πέντε ανέμους, που ακόμα δεν έχει οργανωθεί και σχεδιάσει τα βήματά της γι' αυτό που έρχεται - η ε/κ πλευρά προκρίνει συνομιλίες με χρονικό ορίζοντα δύο χρόνων για κατάληξη, ενώ Ηνωμένα Έθνη, ΕΕ, ΗΠΑ, Τουρκία προετοιμάζονται για διαδικασία τύπου fast-track (ταχείας διαδρομής).

Αυτό είναι το πλαίσιο Γκουτέρες

Το άτυπο έγγραφο/ πλαίσιο Γκουτέρες της 30ής Ιουνίου (χωρίς τις διευκρινίσεις της 4ης Ιουλίου) είναι το εξής:

1. Εδαφικό
Υπάρχει ανάγκη να προσαρμόσουμε τον χάρτη που κατατέθηκε από την τ/κ πλευρά, για να αντιμετωπίσουμε τις ανησυχίες που εκφράστηκαν από τους Ε/Κ σε σχέση με κάποιες τοποθεσίες.

2. Πολιτική ισότητα
Εκ περιτροπής προεδρία με αναλογία 2:1. Λήψη αποφάσεων (αποτελεσματική συμμετοχή). Απλή πλειοψηφία με μία μόνο θετική ψήφο με έναν μηχανισμό επίλυσης διαφορών σε περιπτώσεις, όπου τα θέματα άπτονται ζωτικών συμφερόντων των δύο πλευρών.

3. Περιουσιακό
Δύο βασικές αρχές σε ό,τι αφορά τις περιουσίες. Για περιοχές που θα τεθούν υπό εδαφική αναπροσαρμογή, να δοθεί προτεραιότητα σε εκτοπισθέντες ιδιοκτήτες, ενώ για τις υπόλοιπες περιουσίες (υπό τ/κ διοίκηση δηλαδή) να δοθεί προτεραιότητα στους σημερινούς χρήστες. Συγκεκριμένες ρυθμίσεις θα ανακοινωθούν σύντομα.

4. Ίση αντιμετώπιση Ελλήνων και Τούρκων υπηκόων
Ελεύθερη διακίνηση αγαθών: (=τελωνειακή ένωση + ένα ποσοστό πρέπει να συμφωνηθεί για πρωτογενή αγροτικά προϊόντα). Υπηρεσίες και διακίνηση κεφαλαίων ΟΚ. Ελεύθερη διακίνηση προσώπων: οι αρχές θα δίνουν άδειες σε τουρίστες, φοιτητές, και εποχιακούς εργάτες. Γι’ αυτούς που θα ζητούν καθεστώς μόνιμης διανομής, θα υπάρξει ακριβοδίκαιο (equitable) καθεστώς μεταξύ Τούρκων και Ελλήνων υπηκόων στην Κύπρο.

5. Ασφάλεια και εγγυήσεις
Ο γενικός γραμματέας υπογράμμισε ότι δεν νομίζει ότι ένα σύστημα στο οποίο θα παρέμενε το δικαίωμα επέμβασης θα ήταν βιώσιμο. Είπε ότι θέματα τα οποία βρίσκονται κάτω από τη συνθήκη εγγυήσεων θα μπορούσε να αντικατασταθούν από ικανοποιητικούς μηχανισμούς ελέγχου και παρακολούθησης σε πολλά από τα θέματα στα οποία οι δύο πλευρές θα μπορούσαν να συμφωνήσουν από κοινού. Σε κάποια από αυτά τα θέματα, οι Εγγυήτριες Δυνάμεις θα μπορούσαν να αναμειχθούν. Ένα σύστημα ασφαλείας θα πρέπει να διασφαλίζει ότι και οι δύο κοινότητες στο νησί θα αισθάνονται ασφαλείς σε μια επανενωμένη Κύπρο, όπου η ασφάλεια της μιας κοινότητας δεν θα δημιουργεί ανασφάλεια στην άλλη κοινότητα. Το θέμα των στρατευμάτων είναι διαφορετικό σε σχέση με τη συνθήκη εγγυήσεων και θα πρέπει να αντιμετωπιστεί σε διαφορετικό πλαίσιο. Τα θέματα που σχετίζονται με τα στρατεύματα (αριθμοί αποχωρήσεις, εάν και όταν θα χρειαστεί να φύγουν, καθώς και τα χρονοδιαγράμματα, θα αντιμετωπιστούν στο υψηλότερο επίπεδο όταν φθάσει εκείνη η στιγμή.