Κράτος δικαίου ή κράτος συμμορία;

Στις 23 Ιανουαρίου 2019, κοντά στο μεσημέρι, στην αίθουσα επισήμων του αεροδρομίου των Βρυξελλών, ο τότε επίτροπος της Κύπρου στην ΕΕ Χρήστος Στυλιανίδης συζητούσε με ένταση στο τηλέφωνο, εμφανώς ενοχλημένος με τον συνομιλητή του. Στην άλλη άκρη της σύνδεσης ήταν ο Πρόεδρος Αναστασιάδης και το θέμα που συζητούσαν ήταν η προειδοποιητική έκθεση προς την Κύπρο, τη Βουλγαρία και τη Μάλτα που ενέκρινε την ίδια μέρα το Κολέγιο των Επιτρόπων για το θέμα των χρυσών διαβατηρίων. Στην παρουσία και άλλων επιτρόπων που ταξίδευαν μαζί του, ο Στυλιανίδης προσπαθούσε να εξηγήσει στον Αναστασιάδη ότι είχε σοβαρό πρόβλημα με τα διαβατήρια και έπρεπε να ληφθούν διορθωτικά μέτρα. Ο Αναστασιάδης φαίνεται ότι δεν ήθελε να ακούσει και τα έψαλλε στον Στυλιανίδη επειδή δεν ανέκοψε την έγκριση της έκδοσης της έκθεσης προειδοποίησης.

Ποιος μπορούσε να σταματήσει μια τέτοια έκθεση, όταν οι πρέσβεις των κρατών μελών στη Λευκωσία ενημέρωναν συστηματικά τις πρωτεύουσές τους, ότι στην Κύπρο οι ευρωπαϊκές αξίες είναι προϊόν εμπορίου για εύκολο και γρήγορο κέρδος από ένα κύκλωμα που έχει στο επίκεντρό του το πολιτικό σύστημα;

Η πραγματικότητα ήταν πως ο Στυλιανίδης καθυστέρησε την έγκριση της έκθεσης και προειδοποίησε τους αρμόδιους υπουργούς Οικονομικών και Εσωτερικών για τις προθέσεις της Επιτροπής. Μόνο μια ριζική βελτίωση αν όχι κατάργηση του προγράμματος θα μπορούσε να αναχαιτίσει τις εξελίξεις. Οι υπουργοί το κατανοούσαν, όμως τέτοιες αποφάσεις μόνο ο Πρόεδρος μπορούσε να τις πάρει. Και ο Αναστασιάδης, έχοντας ο ίδιος οικογενειακά συμφέροντα στις μπίζνες των διαβατηρίων, δεν είχε τέτοιες προθέσεις.



Η Βέρα Γιούροβα

Λίγο πριν από το τηλεφώνημα του Αναστασιάδη στον Στυλιανίδη, η τότε επίτροπος Δικαιοσύνης και τώρα Αντιπρόεδρος της Επιτροπής Βέρα Γιούροβα έκρουσε τον κώδωνα, λέγοντας ότι τα προγράμματα αυτά έπρεπε να τροποποιηθούν ώστε να γίνουν «υπεύθυνα ως προς την ΕΕ και όχι φιλικά για την ΕΕ» και τόνισε πως «αν δίδεται μια υπηκοότητα, τότε δίδεται η υπηκοότητα της ΕΕ, κάτι που η χώρα δεν κατέχει». Κι όταν μοσχοπουλάς κάτι που δεν σου ανήκει, αυτό που κάνεις είναι κυριολεκτικά λαθρεμπόριο.

Αυτή η κατάσταση είναι άκρως ενοχλητική στην ΕΕ και αποτυπώθηκε στην πιο σημαντική ομιλία που κάνει κάθε χρόνο ο Πρόεδρος της Επιτροπής για την κατάσταση στην Ένωση. Στην εφετινή ομιλία της, η Πρόεδρος της Επιτροπής περιέλαβε μια άκρως υποτιμητική αναφορά για τη χώρα μας, υποδεικνύοντας ότι οι ευρωπαϊκές αρχές δεν πωλούνται. Στις σκηνές που αποκάλυψε το δίκτυο Αλ Τζαζίρα, οι ευρωπαϊκές αρχές όχι μόνο πωλούνται, αλλά γίνονται αντικείμενο εμπορίας με όρους συμμορίας: πλαστοπροσωπίες, λαδώματα, παράκαμψη των διαδικασιών, σε όλα τα επίπεδα και με το αζημίωτο, αλλά όσο πιο ψηλά, τόσο το καλύτερο (the higher the better), κατά τον Ανδρέα Πιττάτζη. Πόσο ψηλά; Μέχρι και την κορυφή.



Όταν η Βέρα Γιούροβα άνοιξε το θέμα τον Ιανουάριο του 2019, η Βουλγαρία ανακοίνωσε κατάργηση του προγράμματος των διαβατηρίων, ενώ η Μάλτα ενημέρωσε την Επιτροπή ότι θα λάμβανε υπόψη τις προειδοποιήσεις και θα αναθεωρούσε το δικό της πρόγραμμα. Στην περίπτωση της Κύπρου, ο Αναστασιάδης αντέδρασε περισσότερο σαν ατζέντης διαβατηρίων, παρά ως αρχηγός του κράτους, λέγοντας ότι με την έκθεση της Επιτροπής «στοχοποιείται [η Κύπρος] για τους καλά γνωστούς λόγους είτε για ανταγωνιστικότητα είτε για άλλους λόγους».

Από τότε υπήρξαν πολλά επεισόδια με δημοσιεύματα στον τοπικό και τον διεθνή Τύπο. Η κυβέρνηση πήρε διάφορες αποφάσεις για τροποποίηση των κανονισμών και για ανακλήσεις υπηκοοτήτων, όμως ουδέποτε παραδέχτηκε ότι το πρόγραμμα ήταν στη φύση του προβληματικό. Μέχρι την περασμένη Τρίτη, όταν συνήλθε άρον - άρον το Υπουργικό Συμβούλιο και αποφάσισε την κατάργησή του. Η απόφαση, όπως ανακοινώθηκε, βασίστηκε «στις διαχρονικές αδυναμίες και στην καταχρηστική εκμετάλλευση της οποίας έτυχαν οι πρόνοιες του προγράμματος». Όταν δύο χρόνια πριν το υπέδειξε αυτό ο Στυλιανίδης, ο Αναστασιάδης τον αποκεφάλισε.



Η διακοπή

Η ξαφνική ευαισθητοποίηση της κυβέρνησης προέκυψε μετά από ενημέρωση που είχε από τη Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Κύπρου στις Βρυξέλλες, ότι με αφορμή τις αποκαλύψεις του Αλ Τζαζίρα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα ανακοίνωνε την ίδια μέρα ότι θα ξεκινούσε διαδικασία επί παραβάσει κατά της Κύπρου. Η κυβέρνηση, δηλαδή ο Πρόεδρος, κινήθηκε προληπτικά για να παραλάβει τα χειρότερα. Αμέσως μετά την ανακοίνωση της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου, η Κομισιόν ανακοίνωσε ότι εξετάζει «τη συμμόρφωση με το κοινοτικό δίκαιο του κυπριακού συστήματος ενόψει πιθανών διαδικασιών επί παραβάσει».

Η έναρξη και μόνο μιας τέτοιας διαδικασίας από την Επιτροπή ενέχει τον πολύ σοβαρό κίνδυνο να απολέσει η Κύπρος πρόσβαση σε χρηματοδοτήσεις από την ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του νέου ταμείου οικονομικής ανάκαμψης από τον κορωνοϊό ύψους 750 δισ. ευρώ. Συγκεκριμένα, η Γερμανία, που ασκεί την προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προωθεί ένα σχέδιο βάσει του οποίου θα τίθενται προϋποθέσεις ως προς τον σεβασμό του κράτους δικαίου για την πρόσβαση των κρατών μελών σε κεφάλαια του ευρωπαϊκού μπλοκ. Τρία είναι τα κράτη μέλη που έχουν ζητήματα σχετικά με το κράτος δικαίου: Η Ουγγαρία, η Πολωνία και δυστυχώς η Κύπρος, λόγω του ζητήματος των διαβατηρίων. Σύμφωνα με έγγραφο που αποκάλυψε το πρακτορείο Ρόιτερ, η απόφαση θα λαμβάνεται κατά πλειοψηφία και όχι ομόφωνα, οπόταν δεν θα υπάρχει η δυνατότητα των βέτο αλληλοϋποστήριξης μεταξύ των αυταρχικών ή διεφθαρμένων κρατών.



Η εσπευσμένη απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, λοιπόν, ήταν ένα τέχνασμα που επινόησε ο ίδιος ο Πρόεδρος για να κρατήσει το πρόγραμμα στη ζωή, με την προσδοκία ότι μόλις κατακάτσει ο κουρνιαχτός των αναταράξεων θα το επαναφέρει. Μόλις ανακοινώθηκε ο τερματισμός του «παρόντος» προγράμματος, άρχισαν αμέσως διαβουλεύσεις με παρόχους υπηρεσιών, με σκοπό τον καταρτισμό ενός νέου προγράμματος, το οποίο θα επιδιωχθεί να ικανοποιεί τα κριτήρια της ΕΕ. Στο μεταξύ, δόθηκε ένα περιθώριο μέχρι το τέλος Οκτωβρίου για την υποβολή νέων αιτήσεων, οι οποίες θα εξεταστούν χωρίς χρονικό περιορισμό μαζί με τις περίπου 600 αιτήσεις που εκκρεμούν. Οι πλείστες από τις αιτήσεις που εκκρεμούν κατατέθηκαν πριν από την αλλαγή των κανονισμών, τον περασμένο Ιούλιο, και η πρόθεση της κυβέρνησης είναι να τις εξετάσει με τους παλιούς κανονισμούς! Με τον τρόπο αυτό θα συντηρηθεί το μπίζνες μέχρι να εφαρμοστεί ένα νέο πρόγραμμα.

Το τέλος

Στην πραγματικότητα το επενδυτικό πρόγραμμα είναι αποτελειωμένο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Μετά και από τις αποκαλύψεις του Αλ Τζαζίρα είναι απίθανο να αφεθεί να ξεκινήσει ξανά, χωρίς επιπτώσεις. Κι αυτό είναι τώρα το μεγάλο πρόβλημα της κυβέρνησης. Η βίαιη διακοπή του, ενώ υπήρχε η δυνατότητα σταδιακής και ομαλής εξόδου, θα έχει σοβαρές παρενέργειες. Όσοι υπέβαλαν αίτηση για πολιτογράφηση υπέγραψαν συμβόλαια για την αγορά ακινήτων, ενώ το κλείσιμο της αγοράς θα δημιουργήσει πρόβλημα βιωσιμότητας σε πολλά από τα έργα που είναι ημιτελή ή δεν έχουν ακόμη αρχίσει.



Πέραν των προβλημάτων για τις καθαρές πράξεις, το σύστημα είναι εκτεθειμένο και στο μαύρο χρήμα που καταβάλλεται κάτω από το τραπέζι για τις δύσκολες και πολύ πιο προσοδοφόρες υποθέσεις.

Ο Πρόεδρος ατζέντης

Σε καμιά αναπτυγμένη κοινωνία δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό να καθορίζει πολιτική για τζίρους δισεκατομμυρίων ο Πρόεδρος του κράτους, ο οποίος έχει το όνομά του σε δικηγορικό γραφείο που ασχολείται με τα διαβατήρια και οικογενειακή επιχείρηση που ασχολείται με την ανάπτυξη γης, σε συνάρτηση με το λεγόμενο επενδυτικό πρόγραμμα, χωρίς καν να υπάρχει ο οποιοσδήποτε έλεγχος από ανεξάρτητους θεσμούς. Και ο δεύτερος τη τάξει αξιωματούχος να δεσμεύεται με ποσοστό 99% να εκδώσει ευρωπαϊκό διαβατήριο σ’ έναν εγκληματία και να κλείνει πονηρά το μάτι στον ατζέντη του. Ευτυχώς που τον έβλεπε η κρυμμένη κάμερα του Αλ Τζαζίρα, διότι θα μας έπειθαν κι αυτή τη φορά ότι ήταν συνωμοσία της Τουρκίας, ενώ πρόκειται για ένα κράτος συμμορία, χωρίς θεσμούς και μηχανισμούς ελέγχου, το οποίο πληροί τα κριτήρια στης μαύρης λίστας της ΕΕ για το κράτος δικαίου. This is Cyprus, όπως την έχουν καταντήσει, δυστυχώς…