Μητρικό γάλα: To «εμβόλιο» που προστατεύει μητέρα και παιδί

Την ανάγκη για προάσπιση του μητρικού θηλασμού και ενίσχυση της ενημέρωσης των νέων μητέρων για το θέμα έρχεται να μας υπενθυμίσει ο ορισμός του μήνα Οκτωβρίου ως μήνα προώθησης του μητρικού θηλασμού στην Κύπρο. Σε διεθνές επίπεδο, τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι το 89% των εγκύων έχει ήδη αποφασίσει να θηλάσει το παιδί προ της γέννησης του. Την πρώτη ημέρα της ζωής θήλασε αποκλειστικά το 41% των νέων μητέρων, ενώ ο μέσος χρόνος διάρκειας του θηλασμού είναι 3-6 μήνες.  Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει θέσει ως στόχο μέχρι το 2030 τουλάχιστον 50% των παιδιών να θηλάζουν αποκλειστικά μέχρι τον 6ο μήνα.

Η περίπτωση της Κύπρου

Στην Κύπρο, βάσει των τελευταίων στοιχείων που αφορούν γεννήσεις στα δημόσια και ιδιωτικά νοσηλευτήρια για το έτος 2017, ο μέσος όρος των βρεφών που θήλασαν αποκλειστικά κατά τις πρώτες 48 ώρες μετά από τον τοκετό κυμαίνεται περίπου στο 51% στον δημόσιο τομέα και 33% στα νοσηλευτήρια του ιδιωτικού τομέα, με το ποσοστό των βρεφών που δεν θήλασαν καθόλου να αγγίζει το 9%.  Ωστόσο προβληματισμό προκαλεί το  ότι στην Κύπρο ο μέσος όρος διάρκειας του θηλασμού κυμαίνεται στους 4 μήνες, πράγμα που σημαίνει ότι πολλές γυναίκες σταματούν να θηλάζουν κατά την επιστροφή τους στην δουλειά, η όποια πραγματοποιείται με βάση τον νόμο περί άδειας μητρότητας 16 εβδομάδες μετά την γέννα. Το γεγονός αυτό προβληματίζει καθώς σε παγκόσμιο επίπεδο υιοθετούνται στρατηγικές προώθησης του θηλασμού λόγω των οφελών που αποδεδειγμένα έχει τόσο για το παιδί όσο και για την μητέρα.



Φυσικό εμβόλιο

Σύμφωνα με τις εθνικές μας συστάσεις, τα βρέφη πρέπει να θηλάζουν αποκλειστικά για τους έξι πρώτους μήνες της ζωής, δηλαδή να λαμβάνουν μόνο μητρικό γάλα χωρίς άλλη υγρή ή στερεά τροφή, ενώ ο μητρικός θηλασμός μπορεί να συνεχιστεί  μαζί με κατάλληλες στερεές τροφές, μέχρι τα δύο πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού. Το μητρικό γάλα είναι η φυσική τροφή για το βρέφος, με τα ιδανικά θρεπτικά συστατικά, ειδικά προσαρμοσμένα στις ανάγκες του ανθρώπινου είδους. Δεν αποτελεί μια απλή τροφή αλλά ένας ζωντανός ιστός, που μεταφέρει στο βρέφος πλήθος βιοδραστικών συστατικών και ανοσοπροφυλακτικών κυττάρων που, μεταξύ άλλων, ενισχύουν και προστατεύουν το ανώριμο ανοσοποιητικό του σύστημα. Αρκετοί επιστήμονες το χαρακτηρίζουν ως πρώτο φυσικό εμβολιασμό του βρέφους, καθώς προστατεύει από οξείες λοιμώξεις, από νοσήματα αλλεργικής αιτιολογίας και πιθανότατα από την εμφάνιση αυτοάνοσων και χρόνιων νοσημάτων της παιδικής και ενήλικης ζωής.



Πλεονεκτήματα

Πέραν του ότι ο θηλασμός βοηθά στην ανάπτυξη μιας υγειούς σχέσης ανάμεσα στην μητέρα και στο νεογνό, το βρέφος προστατεύεται από λοιμώξεις καθώς μέσω του μητρικού γάλατος τροφοδοτείται με αντισώματα.  Σύμφωνα με μελέτες, τους πρώτους μήνες που το βρέφος δεν έχει αναπτύξει το δικό του ανοσοποιητικό σύστημα, οι ανοσοσφαιρίνες, θωρακίζουν τον οργανισμό από λοιμώξεις, που μπορεί να προκληθούν από ιούς και βακτηρίδια. Επιπλέον, ο θηλασμός επιβραδύνει την ανάπτυξη της κοιλιοκάκης, διαταραχής του πεπτικού συστήματος, και προσφέρει προστασία από την ελκώδη κολίτιδα και τα βρέφη που θηλάζουν έχουν λιγότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν ινσουλινοεξαρτώμενο διαβήτη, αλλεργίες και άσθμα. Επιπλέον, διάφορες μελέτες έχουν δείξει κατά καιρούς ότι ο θηλασμός προλαμβάνει την παχυσαρκία. Tα μωρά που τρέφονται με ξένο γάλα είναι συνήθως βαρύτερα από εκείνα που θηλάζουν. Το γεγονός αυτό οφείλεται στη διαφορετική σύσταση των δύο τύπων γάλακτος, αλλά και στη διαφορετική σύνθεση του μητρικού στην αρχή του θηλασμού μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες, και προς το τέλος περισσότερο λίπος, που καλύπτει ακριβώς τις καθημερινές διατροφικές ανάγκες του μωρού. Tα μωρά κατά το θηλασμό έχουν γρήγορα το αίσθημα του κορεσμού, ενώ όταν σιτίζονται με ξένο γάλα, , καταναλώνουν περισσότερο.



Μειώνεται ο κίνδυνος καρδιοπάθειας

Εκτός από το βρέφος το μητρικό γάλα προστατεύει και την ίδια την μητέρα καθώς σύμφωνα με επιδημιολογικές μελέτες, μειώνεται ο κίνδυνος για καρκίνο των ωοθηκών, και καρκίνο του μαστού κυρίως στις γυναίκες που θήλασαν για μεγάλο διάστημα. Συγκεκριμένα για τον καρκίνο του μαστού, οι γυναίκες που θήλασαν τουλάχιστον 2 χρόνια έχουν έως και 50% μειωμένες πιθανότητες να προσβληθούν. Παράλληλα, οι μητέρες που επέλεξα τον θηλασμό έχουν μικρότερες πιθανότητες να εμφανίσουν καρδιοπάθεια, ενώ όσο μεγαλύτερη ήταν η περίοδος του θηλασμού τόσο μεγαλύτερη φαίνεται να είναι η προστατευτική δράση του για την καρδιά της μητέρας. Ο θηλασμός, επιπλέον μειώνει τον κίνδυνο επιλόχειας κατάθλιψης και βοηθά τις γυναίκες να διατηρήσουν ή να επανέλθουν στο κανονικό τους βάρος και να ρυθμίσουν το σάκχαρο στο αίμα τους.



Επιλέγουν να μην θηλάσουν

Παρά τα όποια θετικά έχει ο θηλασμός για το παιδί αλλά και την μητέρα, αρκετές γυναίκες επιλέγουν να μην θηλάσουν εξαιτίας διάφορων παραγόντων.  Το 70% περίπου των γυναικών που επέλεξαν να μην θηλάσουν, επικαλούνται ως αιτία την προηγούμενη αρνητική εμπειρία στο θηλασμό, ενώ το 30% επικαλούνται άλλες αιτίες όπως η νοσηλεία του νεογνού σε μονάδα εντατικής θεραπείας, η λήψη φαρμάκων,  το κάπνισμα κλπ. Η κακή εμπειρία στην οποία αναφέρεται η πλειοψηφία των μητέρων που είναι κατά του θηλασμού, σχετίζεται με την ενημέρωση και την εκπαίδευση που τυγχάνουν οι γυναίκες ως προς το πως γίνεται σωστά ο θηλασμός. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια η ενημέρωση αυτή ήταν ελλιπής και πολλές γυναίκες λόγω άγνοιας δεν ήξερα πως να διαχειριστούν την όλη κατάσταση με αποτέλεσμα να εγκαταλείπουν την προσπάθεια από τις πρώτες κιόλας μέρες.  Ευτυχώς τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει άλματα στο θέμα της προώθησης του θηλασμού και της



Προώθηση  μητρικού θηλασμού

Ο μήνας Οκτώβριος είναι ο μήνας προώθησης του μητρικού θηλασμού στην Κύπρο, με την Εθνική Επιτροπή Μητρικού Θηλασμού του Υπουργείου Υγείας να προγραμματίζει ποικίλες δράσεις . Το φετινό σύνθημα στην Κύπρο είναι «Υποστηρίζουμε τον Θηλασμό για ένα πιο υγιή πλανήτη!», το οποίο όπως κάθε χρόνο ορίστηκε από την Παγκόσμια Συμμαχία Δράσης για τον Θηλασμό. Στόχος η  ανάδειξη της επιτακτικής ανάγκης για προστασία, προαγωγή και υποστήριξη του μητρικού θηλασμού ως μέτρου προστασίας της υγείας των παιδιών, αλλά και του πλανήτη.

Όπως αναφέρει η ανακοίνωση τύπου του Υπουργείου  Υγείας, η προστασία και υποστήριξη του μητρικού θηλασμού αποτελούν για το σημαντική προτεραιότητα στον τομέα της Υγείας. Το Υπουργείο Υγείας και η Εθνική Επιτροπή Μητρικού Θηλασμού προωθούν την εφαρμογή της Εθνικής Πολιτικής Μητρικού Θηλασμού σε όλα τα νοσηλευτήρια, στα οποία παρέχονται υπηρεσίες στην έγκυο, στη μητέρα και στο παιδί.  Σημαντικός επίσης παράγοντας είναι η εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας, ώστε να είναι σε θέση να στηρίζουν και να υποστηρίζουν τη μητέρα και την οικογένεια, καθώς και η διευκόλυνση και η προστασία του θηλασμού μέσα από νομοθετικές ρυθμίσεις.



Δωμάτια μητρικού θηλασμού

Μια εξ’ αυτών είναι η δημιουργία δωματίων μητρικού θηλασμού στις εργασιακούς χώρους με τους  κανονισμούς για την ίδρυση τους να βρίσκονται ενώπιον της Επιτροπή Εργασίας της Βουλής. Σύμφωνα με τους Κανονισμούς, στους χώρους εργασίας θα πρέπει να διαμορφωθεί δωμάτιο εντός των εγκαταστάσεων της επιχείρησης, με εύκολη πρόσβαση, κλιματιζόμενο, με ικανοποιητικό φωτισμό και επαρκή εξαερισμό, ώστε να διαφυλάσσεται η υγεία του βρέφους και της μητέρας, και η ιδιωτικότητα τους. Οι ειδικοί αυτοί χώροι θα πρέπει να αποστειρώνονται, να διαθέτουν αναπαυτική πολυθρόνα και ειδικό χώρο για αλλαγή των βρεφών. Η λειτουργία τους μπορεί να είναι μόνιμη ή προσωρινή ανάλογα με το αν υπάρχει θηλάζουσα γυναίκα, ενώ σε υποστατικά όπου συστεγάζονται πολλές επιχειρήσεις, θα πρέπει να γίνονται διευθετήσεις για δημιουργία χώρου που θα εξυπηρετεί όλες τις εργαζόμενες. Από την στιγμή οι μητέρες επιστρέφουν στην δουλεία 4 μήνες μετά την γέννα, και με βάση τις συστάσεις του ΠΟΥ, η Εθνική Επιτροπή Μητρικού Θηλασμού του Υπουργείου Υγείας, συστήνει τον αποκλειστικό θηλασμό μέσα στην πρώτη ώρα από τη γέννηση έως και τον 6ο μήνα, τότε πρέπει να βρεθούν οι απαραίτητες λύσεις έτσι ώστε να διασφαλιστεί η συνέχιση του θηλασμού στις μητέρες που μπορούν και το επιθυμούν.