Ανοίγει ο δρόμος για τον «μαύρο χρυσό»

Ελπιδοφόρα η δυναμική αναγέννησης του χαρουπιού στην Κύπρο, αφού σύμφωνα με στοιχεία του Υπ. Γεωργίας το ενδιαφέρον για τη συγκεκριμένη καλλιέργεια έχει καταγράψει αύξηση 15% στο χρονικό διάστημα των τελευταίων τριών χρόνων.

Η ανάκαμψη της καλλιέργειας μπορεί να μη θυμίζει τις δόξες της παλιάς εποχής του χαρουπιού, αλλά σίγουρα είναι ένα σταθερό βήμα για την περαιτέρω ανάπτυξή της στη βάση στοχευμένου σχεδιασμού.

Οι προσπάθειες του Υπ. Γεωργίας επικεντρώνονται στην παροχή κινήτρων σε νέους αγρότες, αλλά και σε παλαιούς να καλλιεργήσουν τη χαρουπιά με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ώστε να αυξηθεί η παραγωγή, ποσοτικά και ποιοτικά. Οι φαρμακευτικές ιδιότητες του χαρουπιού και η δυνατότητα παραγωγής νέων καινοτόμων προϊόντων αποτελούν πλέον σημαντικές προκλήσεις τόσο για τους καλλιεργητές όσο και τους μεταποιητές.

Το ενδιαφέρον για τις χαρουποκαλλιέργειες στον τόπο μας καταδεικνύεται και από τις αιτήσεις που έγιναν τα τελευταία τρία χρόνια για άμεση βοήθεια, στο πλαίσιο των Σχεδίων του Υπ. Γεωργίας, οι οποίες καταγράφουν αύξηση της τάξης του 15%.

Μετά από σχεδόν 60 δεκαετίες, το χαρούπι, οι καλλιέργειες του οποίου είχαν συρρικνωθεί λόγω των χαμηλών τιμών των χαρουπιών διεθνώς, αλλά και της οικιστικής, τουριστικής ανάπτυξης, αύξησε τη δυναμικότητά του στην αγορά, με μια ποικιλία παραγόμενων προϊόντων, ενώ η ποιότητα των χαρουπιών της Κύπρου αναγνωρίζεται και σήμερα από τις γειτονικές μας χώρες.

Παράλληλα, έχει ξεκινήσει και η διαδικασία για την κατοχύρωση του χαρουπιού, ενώ η προσπάθεια θα ενισχυθεί ώστε να ολοκληρωθεί το συντομότερο δυνατόν.

Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι είναι ένα προϊόν που απολαμβάνει πλέον ικανοποιητικές τιμές και συμβάλλει στη διατήρηση του γεωργικού τοπίου, στην προστασία των εδαφών από τη διάβρωση και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, ενώ την ίδια ώρα, παρά την ανάκαμψη, ο κίνδυνος εγκατάλειψης της εν λόγω καλλιέργειας δεν έχει εξαλειφθεί.



Στον Αγιο Σιλά

Για επιπλέον στήριξη της χαρουποκαλλιέργειας έκανε λόγο ο υπ. Γεωργίας Κώστας Καδής, κατά την πρόσφατη επίσκεψή του σε χαρουπόμυλους στη βιομηχανική περιοχή του Αγία Σιλά στη Λεμεσό. Τα ενισχυτικά μέτρα, είπε, θα ισχύσουν την προγραμματική περίοδο 2021-2027.

Μιλώντας στον «Π» ο κ. Καδής δήλωσε ότι η κυβέρνηση θέλει να στηρίξει τη χαρουποκαλλιέργεια υλοποιώντας στοχοθετημένα προγράμματα. «Αυτή την περίοδο, επεξεργαζόμαστε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα, ένα πλαίσιο με μέτρα, τα οποία θα ισχύσουν την επόμενη προγραμματική περίοδο 2021-2027», ανέφερε. Πρόκειται, επεσήμανε, για μια από τις παραδοσιακές καλλιέργειες στον τόπο μας, που δεν απαιτεί μεγάλες ποσότητες νερού, ούτε φυτοφάρμακα. Η θρεπτική αξία του χαρουπιού και των παραγώγων του, πρόσθεσε, καθώς και οι επιπρόσθετες χρήσεις του, δίνουν μεγαλύτερη αξία στο προϊόν.

Το Υπ. Γεωργίας, τόνισε ο κ. Καδής προσβλέπει στη στήριξη της μεταποίησης του κυπριακού χαρουπιού καθώς και στη στήριξη των αγροτών για να αντιμετωπίσουν τους εχθρούς της χαρουπιάς – κυρίως τα τρωκτικά - είτε μέσα από την επέκταση του προγράμματος εγκατάστασης φωλιών για ανθρωποπούλια, είτε μέσα από ελεγχόμενη διοχέτευση δολωμάτων, όπου αυτό κρίνεται απόλυτα απαραίτητο.



Κίνητρα για τους καλλιεργητές

Η στήριξη της καλλιέργειας της χαρουπιάς έχει θέση στον σχεδιασμό του Υπ. Γεωργίας και στο πλαίσιο αυτό περιλαμβάνεται και η παροχή κινήτρων και η βοήθεια προς τους παραγωγούς του τομέα. Μεταξύ άλλων, η καλλιέργεια της χαρουπιάς είναι δυνατό να επιχορηγηθεί μέσω σχετικών Μέτρων του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) 2014-2020, καθότι εντάχθηκε στην ομάδα των παραδοσιακών καλλιεργειών (ελιές, αμυγδαλιές, χαρουπιές, φουντουκιές, αγροτριανταφυλιές).

-Επενδύσεις σε υλικά στοιχεία του ενεργητικού: Στο πλαίσιο αυτού του μέτρου είναι δυνατή η χρηματοδότηση επενδύσεων με στόχο τη βελτίωση της αποδοτικότητας και ανταγωνιστικότητας των μονάδων, συμπεριλαμβανομένης μεταξύ άλλων της δημιουργίας νέων μόνιμων φυτειών χαρουπιάς- κατεργασίας εδάφους, αγοράς και φύτευσης δενδρυλλίων.

-Γεωργικά, περιβαλλοντικά και κλιματικά μέτρα: Αποκλεισμός της χρήσης χημικών ζιζανιοκτόνων σε συγκεκριμένες καλλιέργειες (320 ευρώ /εκτάριο), προστασία της φυσικής βλάστησης και των χαρακτηριστικών του τοπίου, για σκοπούς βιοποικιλότητας και μείωσης της διάβρωσης (43 ευρώ/ εκτάριο), συντήρηση υφιστάμενων ξεροληθιών (δόμες) εντός αγροτεμαχίων (180 ευρώ/ εκτάριο), περιβαλλοντικές δράσεις σε περιοχές υψηλής φυσικής αξίας- δενδρώδεις καλλιέργειες (η ενίσχυση υπολογίζεται σε ετήσια βάση και θα παρέχεται με κριτήριο την επιλέξιμη έκταση).

-Βιολογικές καλλιέργειες: Ενίσχυση για τη μεταπήδηση σε πρακτικές και μεθόδους βιολογικής γεωργίας (750 ευρώ ανά εκτάριο).



Νέα μέτρα

Επιπρόσθετα, επειδή επί του παρόντος οι Κανονισμοί της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής βρίσκονται στη φάση της αναθεώρησης, έχει δοθεί η ευκαιρία για εφαρμογή νέων μέτρων με σκοπό τη στήριξη της καλλιέργειας. Τα μέτρα αυτά αφορούν εφαρμογή περιβαλλοντικά φιλικών γεωργικών πρακτικών σε συστηματικές φυτείες χαρουπιάς και κατάρτιση αγροπεριβαλλοντικού προγράμματος, που θα έχει ως βάση την καλλιέργεια της χαρουπιάς και θα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και την τοποθέτηση τεχνητών φωλιών του ανθρωποπουλιού. Να υπενθυμίσουμε πως η καλλιέργεια της χαρουπιάς είναι επιλέξιμη για ενίσχυση στο πλαίσιο του Σχεδίου Εκταρικών επιδοτήσεων, μέσω του οποίου καταβάλλονται οι άμεσες ενισχύσεις της ΕΕ. Επιλέξιμες είναι τόσο οι υφιστάμενες όσο και οι νέες φυτείες.



Χαρουπιές σε παραγωγούς και φυτώρια

Στα Κυβερνητικά Αγροκτήματα Πάφου διατηρούνται πιστοποιημένες μητρικές φυτείες χαρουπιάς ενώ παρέχονται εμβόλια των ντόπιων ποικιλιών Τηλλυρίας και Κουμπωτά καθώς και αρσενικά φυτά σε παραγωγούς και φυτώρια.

Από την πλευρά του το Τμ. Δασών λαμβάνει διάφορα μέτρα για την προστασία της χαρουπιάς, τα οποία αφορούν την εκκοπή δέντρων. Σύμφωνα με τη νομοθεσία, η εκρίζωση, η υλοτομία και η αποκοπή χαρουπιάς σε ιδιωτικές εκτάσεις, όταν η διάμετρος του κορμού, σε ύψος 130 εκατοστά από το έδαφος, είναι μεγαλύτερη από 15 εκ. απαιτείται εκ των προτέρων σχετική άδεια από τον διευθυντή του Τμ. Δασών.



Ο «Μαύρος Χρυσός» του Παν. Κύπρου

Στην αναγέννηση της χαρουποκαλλιέργειας στην Κύπρο σημαντικό ρόλο έχει το έργο «Μαύρος Χρυσός - Αναβίωση της καλλιέργειας της Χαρουπιάς στην Κύπρο» του Πανεπιστημίου Κύπρου, το οποίο τυγχάνει της στήριξης του Υπ. Γεωργίας. Στόχευση του πρότζεκτ είναι να θέσει την καλλιέργεια της χαρουπιάς σε νέα βάση, η οποία είναι η δημιουργία μιας αλυσίδας, κατά την οποία θα παράγεται και θα μεταποιείται το χαρούπι, ενώ παράλληλα θα διεξάγεται επιστημονική έρευνα για τη μέγιστη αξιοποίηση της πρώτης ύλης και την παρασκευή νέων προϊόντων. Το Υπ. Γεωργίας στηρίζει την προσπάθεια του Πανεπιστημίου Κύπρου, μέσω της συμμετοχής των αρμόδιων υπηρεσιών του, όπως είναι το Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών και το Τμ. Γεωργίας, στην ομάδα του έργου καθώς και με τη συμμετοχή του Τμ. Δασών, το οποίο έχει αναλάβει την παραγωγή και συντήρηση 40.000 δενδρυλλίων χαρουπιάς για τις ανάγκες του έργου. Επιπρόσθετα, το Υπουργείο έχει παραχωρήσει με σύμβαση ενοικίασης κρατική έκταση στην περιοχή Ορείτες της Πάφου, στην οποία το Πανεπιστήμιο Κύπρου έχει ήδη εγκαταστήσει τη μεγαλύτερη συστηματική φυτεία χαρουπιάς στην Κύπρο, έκτασης 300 δεκαρίων.



Μεγάλη απειλή τα τρωκτικά

Επικίνδυνη απειλή για τις χαρουπιές αποτελεί η ποντίκα, η οποία σε ορισμένες περιοχές, τόσο γεωργικές όσο και οικιστικές, εξελίσσεται σε μάστιγα. Για την καταπολέμησή της, το Τμ. Γεωργίας διεξάγει εκστρατείες με δικά του συνεργεία σε γεωργοκτηνοτροφικές περιοχές, οι οποίες κρίνονται ως εστίες πολλαπλασιασμού των τρωκτικών, με ιδιαίτερη έμφαση στις χαρουποπαραγωγικές περιοχές. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η βιολογική αντιμετώπιση των τρωκτικών με την εγκατάσταση φωλιών ανθρωποπουλιών σε πολλές περιοχές. «Στόχος είναι να καλυφθούν επαρκώς οι περιοχές που πλήττονται κυρίως από τους αρουραίους που τα τελευταία χρόνια, είναι σε μεγάλους αριθμούς σε πολλές περιοχές της Κύπρου», τόνισε ο υπ. Γεωργίας κάνοντας αναφορά στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την αξιοποίηση του ανθρωποπουλιού ως μέσου βιολογικής καταπολέμησης των τρωκτικών.