Αναζητούν φόρμουλα για κυρώσεις και αποκλιμάκωση στην ΑΟΖ

Στις Βρυξέλλες μεταφέρονται σήμερα τα βλέμματα σε σχέση με την τουρκική στάση στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς το ζήτημα αυτό θα αποτελέσει βασικό θέμα συζήτησης στο δείπνο των ηγετών των κρατών μελών της ΕΕ στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Μπορεί η Κυπριακή Δημοκρατία όλο το προηγούμενο διάστημα να κρατούσε ψηλά τον πήχη των απαιτήσεων σε σχέση με την επιβολή επιπρόσθετων κυρώσεων κατά της Άγκυρας για τις ενέργειες στην κυπριακή ΑΟΖ, όπως επίσης και διασύνδεση των κυρώσεων με αυτές κατά της Λευκορωσίας, ωστόσο όπως φάνηκε κάτι τέτοιο δεν βρίσκει για την ώρα τουλάχιστον πρόσφορο έδαφος ανάμεσα στους εταίρους. Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ διεμήνυσε πριν από τη Σύνοδο Κορυφής πως δύο είναι οι βασικοί στόχοι της ΕΕ σε σχέση με την Τουρκία. Ο πρώτος έχει να κάνει με τη δημιουργία ενός χώρου για εποικοδομητικό διάλογο με την Άγκυρα με στόχο την επίτευξη σταθερότητας και ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο δεύτερος έχει να κάνει με τη διασφάλιση πλήρους σεβασμού της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων όλων των κρατών μελών της ΕΕ (βλ. Κύπρος και Ελλάδα).

Ωστόσο από τις διαρροές σε επίπεδο Ευρωπαίων αξιωματούχων αλλά και από πηγές εντός ΕΕ πηγάζει η πρόθεση των ηγετών να επαναδιατυπώσουν την ανάγκη για κινήσεις αποκλιμάκωσης από πλευράς Τουρκίας στην περιοχή, σε επίπεδο ρητορικής, με μια ουρά πως αν αυτό δεν γίνει σεβαστό όλες οι επιλογές θα βρίσκονται στο τραπέζι (παραπέμποντας ενδεχομένως σε επόμενο ΣΕΥ για επιλογές επιπρόσθετων μέτρων). Θα καλούν στην ουσία την Τουρκία να δεσμευτεί εποικοδομητικά τόσο σε επίπεδο της επανέναρξης των διερευνητικών επαφών με την Αθήνα (εξέλιξη που θα χαιρετίσουν οι ηγέτες), όσο και σε επίπεδο κυπριακής ΑΟΖ, έτσι ώστε να δημιουργηθεί κλίμα επανέναρξης συνομιλιών για το Κυπριακό το επόμενο διάστημα (ήδη έγιναν διαβουλεύσεις από πλευράς Γερμανίας, Γαλλίας και ΕΕ με την Άγκυρα για ενδεχόμενο αποχώρησης του Γιαβούζ εντός Οκτωβρίου).

Οι ηγέτες της ΕΕ θα επιχειρήσουν να στείλουν το μήνυμα πως η Άγκυρα με τη στάση της είναι αυτή που θα επιλέξει αν θέλει διάλογο ή επιπρόσθετες κυρώσεις. Θα καταγραφεί ωστόσο η αποφασιστικότητα της ΕΕ –αν δεν συμμορφωθεί η Άγκυρα– να αξιοποιήσει όλα τα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της. Στην παρούσα χρονική στιγμή δεν υπάρχει ομοφωνία για νέες καταχωρίσεις στη λίστα κυρώσεων της Τουρκίας για την κυπριακή ΑΟΖ, ωστόσο αυτό μένει να φανεί, κατά πόσο ισχύει, στο αποψινό δείπνο των ηγετών.

Κυρώσεις για Λουκασένκο

Θα πρέπει να θεωρηθεί δεδομένο, από τη στιγμή που αποτελεί κομμάτι της ατζέντας συζήτησης των ηγετών, πως θα τεθεί το θέμα της επιβολής κυρώσεων κατά της Λευκορωσίας, με το ενδιαφέρον να εστιάζεται στη στάση που θα κρατήσει ο Πρόεδρος Αναστασιάδης στο ζήτημα. Δύσκολα ο Πρόεδρος Αναστασιάδης θα αρνηθεί την επιβολή κυρώσεων, καθώς όλη αυτή η συζήτηση που γίνεται με επίκεντρο την Άγκυρα δεν είναι τίποτα περισσότερο από έναν τρόπο απεγκλωβισμού για να μπορέσουν να επιβληθούν κυρώσεις κατά της Λευκορωσίας (κάτι που επιθυμούν όλα τα κράτη της ΕΕ).

Σε κάθε περίπτωση αυτό που αναμένεται είναι πως στο κείμενο συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου θα υπάρξει αναφορά τόσο στις κυρώσεις για τη Λευκορωσία και τον Λουκασένκο, όπως επίσης και για τις σχέσεις με την Τουρκία (ειδική παράγραφος για την Κύπρο χωρίς να είναι δεδομένο το περιεχόμενο). Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης αναμένεται να κάνει αναφορά και στο ζήτημα της Αμμοχώστου και των σχεδιασμών-μεθοδεύσεων της Άγκυρας στο ζήτημα αυτό. Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει δεχθεί επικρίσεις από εταίρους αλλά και από τον διεθνή Τύπο, μετά τη δημοσιοποίηση της πρόθεσης για μπλοκάρισμα των κυρώσεων κατά του Λουκασένκο αν δεν προχωρήσει παράλληλα και η καταχώριση νέων ονομάτων στη λίστα κυρώσεων κατά της Τουρκίας (προηγούμενο ΣΕΥ). Ήδη ωστόσο το Προεδρικό διεμήνυσε πως είναι υπέρ των κυρώσεων κατά του Λουκασένκο, ωστόσο θέλει να στείλει μήνυμα προς την Άγκυρα, χωρίς οι κυρώσεις (κατά της Τουρκίας) να είναι αυτοσκοπός, όπως τόνισε χθες κυβερνητικός αξιωματούχος.

Ελλάδα και Ισπανία

Χθες ο Πρόεδρος Αναστασιάδης μετέβη στις Βρυξέλλες όπου είχε συνάντηση με τον Σαρλ Μισέλ, ενόψει της Συνόδου Κορυφής. Νωρίτερα στη Λευκωσία οι Νίκος Δένδιας και Νίκος Χριστοδουλίδης είχαν συνάντηση, με τον Έλληνα ΥΠΕΞ να επαναβεβαιώνει πως «η Ελλάδα συνεχίζει να στηρίζει την Κύπρο σταθερά ως προς το αίτημά της να υπάρξουν νέες καταχωρίσεις προσώπων και οντοτήτων αυτών, που εμπλέκονται στις συνεχιζόμενες παράνομες δραστηριότητες της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ στον ευρωπαϊκό κατάλογο κυρώσεων». Παράλληλα επεσήμανε πως «παραμένει αναγκαία η διατήρηση ανοικτής προοπτικής επιβολής οικονομικών μέτρων σε βάρος της Τουρκίας στην περίπτωση που η τουρκική παραβατικότητα συνεχιστεί». Την ίδια όμως στιγμή ευχήθηκε να μην χρειαστεί να ενεργοποιηθούν. Στην Κύπρο βρέθηκε χθες και η ΥΠΕΞ της Ισπανίας, η οποία εξέφρασε την αλληλεγγύη και την υποστήριξη της χώρας της προς την Κύπρο έναντι των εντάσεων με την Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο, ενώ παρέπεμψε στην ανάγκη για διάλογο (για Κυπριακό και εντάσεις) και αποφυγή μονομερών ενεργειών.

Την ίδια στιγμή ο Τούρκος ΥΠΕΞ κατηγορεί για μία ακόμα φορά δημοσίως την Ελλάδα και την Κύπρο πως κρατούν όμηρο στην εξωτερική πολιτική την ΕΕ, ενώ επεσήμανε πως τόσο ο ίδιος όσο και ο Ζοζέπ Μπορέλ συνεχίζουν τις επαφές για ενδεχόμενη διάσκεψη για τη Μεσόγειο. Ο Ερντογάν κατηγόρησε την Ελλάδα και την Κύπρο για μαξιμαλιστικές θέσεις στην Ανατολική Μεσόγειο.