Ιδού η έκθεση του Ελεγκτή για το τζετ του Σαουδάραβα και τα προεδρικά ταξίδια

Μετά το συμβάν στο αεροσκάφος με το οποίο ταξίδευε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας (ΠτΔ) στις 28 Σεπτεμβρίου 2019 από τη Νέα Υόρκη, η Ελεγκτική Υπηρεσία έχει προβεί σε εξέταση των αεροπορικών μετακινήσεων του ΠτΔ κατά την περίοδο 01.01.2018 – 30.09.2019, καθώς και ορισμένων που έγιναν κατά το 2016 και 2017 με ναυλωμένο αεροσκάφος.

Ο ΠτΔ κατά το 2018 πραγματοποίησε 19 υπηρεσιακά ταξίδια στο εξωτερικό και κατά την περίοδο 01.01.2019 – 30.09.2019 16 ταξίδια. Από τα ταξίδια αυτά, τα 14 έγιναν μέσω ταξιδιωτικών γραφείων με κανονικές πτήσεις (προγραμματισμένες – scheduled), τα 2 ταξίδια έγιναν μέσω ταξιδιωτικών γραφείων κατά την αναχώρηση και με ναύλωση αεροσκάφους, χωρίς κόστος για τη Δημοκρατία, κατά την επιστροφή, τα 17 ταξίδια έγιναν με ναύλωση αεροσκάφους, χωρίς κόστος για τη Δημοκρατία και τα 2 με τη ναύλωση αεροσκάφους με κόστος €60.000 κάθε ταξίδι.



Την ανάληψη εξόδων για ναυλωμένες πτήσεις του ΠτΔ ανέλαβε δια δηλώσεώς του, ο μ. Κρις Λαζαρή, Κύπριος στην καταγωγή, διαμένων στο Λονδίνο και μετά τον θάνατο αυτού την ευθύνη ανέλαβαν οι κληρονόμοι του. Ως προς το θέμα αποδοχής δωρεών για τις μετακινήσεις αυτές, η Ελεγκτική Υπηρεσία συστήνει ότι, εφόσον η Προεδρία αποφασίσει, με πολιτικά κριτήρια, να αποδέχεται δωρεές για τον συγκεκριμένο σκοπό, τότε θα πρέπει να τεθούν κριτήρια για το ποιες δωρεές γίνονται αποδεκτές (π.χ. μόνο πολίτες της Δημοκρατίας ή/και ξένοι υπήκοοι, κάτοικοι της Κυπριακής Δημοκρατίας ή/και κάτοικοι τρίτων χωρών, αν θα επιτρέπονται σχέσεις δωρητών με το κυπριακό δημόσιο μέσω δημοσίων συμβάσεων ή άλλως πως, τυχόν μέγιστο ύψος δωρεών κλπ). Για παράδειγμα, στον περί Πολιτικών Κομμάτων Νόμο καθορίζεται ότι απαγορεύονται εισφορές πέραν των €50.000 ή εισφορές από εταιρείες αν δεν είναι εγγεγραμμένες δυνάμει του περί Εταιρειών Νόμου ή, στην περίπτωση φυσικού προσώπου, δεν επιτρέπονται εισφορές πέραν των €5.000 αν το πρόσωπο αυτό δεν κατέχει την κυπριακή υπηκοότητα ή κυπριακή καταγωγή. Τα κριτήρια και η διαδικασία θα πρέπει να τεθούν γραπτώς ενώπιον του Υπουργού Οικονομικών, όπως προβλέπει η σχετική νομοθεσία, και ακολούθως να δημοσιοποιηθούν για λόγους διαφάνειας. Επίσης, είναι εισήγησή μας ότι οι δωρητές και τα ποσά που θα προσφέρουν θα πρέπει να δημοσιοποιούνται.



Ως προς τις διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων για ναύλωση αεροσκαφών, προκύπτει ότι αυτές δεν τηρήθηκαν για τους λόγους που εκτενώς αναφέρονται στην παρούσα Έκθεση. Είναι από την άλλη γεγονός ότι οι ναυλώσεις αεροσκαφών γινόντουσαν, κατά κανόνα, σε χαμηλές ή πολύ χαμηλές τιμές και ως εκ τούτου δεν προκύπτει θέμα διασπάθισης δημοσίου χρήματος. Αυτό δεν αναιρεί την υποχρέωση της Διοίκησης της Προεδρίας να ακολουθεί νομότυπες διαδικασίες και να τηρεί τις αρχές της διαφάνειας και ίσης μεταχείρισης όλων των οικονομικών φορέων, αρχές που αποτελούν την πεμπτουσία της περί δημοσίων συμβάσεων ευρωπαϊκής και κυπριακής νομοθεσίας. Ήδη, έχουμε ενημερωθεί από τον Προϊστάμενο Διοίκησης Προεδρίας ότι η Προεδρία, για σκοπούς ενίσχυσης της αποτελεσματικότητας και της διαφάνειας των σχετικών διαδικασιών, αποφάσισε να προκηρύξει σχετικό διαγωνισμό. Η Υπηρεσία μας έχει ενημερωθεί για το δρομολογούμενο προς υιοθέτηση πλαίσιο ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων ναύλωσης αεροσκαφών, το οποίο και κρίνει ως πολύ ικανοποιητικό. Ως εκ τούτου, με δεδομένη την υιοθέτησή του, δεν προβαίνουμε σε περαιτέρω συστάσεις για το θέμα αυτό.

Κατά τον Αύγουστο του 2018 ο ΠτΔ μετέβη ιδιωτικά με την οικογένειά του στις Σεϋχέλλες για διακοπές. Η Ελεγκτική Υπηρεσία σημειώνει ότι δεν έχει αρμοδιότητα ελέγχου σε οποιαδήποτε δαπάνη διενεργεί κρατικός αξιωματούχος ή δημόσιος υπάλληλος για ιδιωτικούς σκοπούς, αφού αυτή δεν αφορά σε δημόσια δαπάνη. Εντούτοις, εξέτασε το θέμα, αφού ενδεχομένως να προέκυπταν απορρέοντα φορολογικά θέματα. Τόνισε ότι στην περίπτωση φορολογικών θεμάτων που αφορούν σε οποιοδήποτε υποκείμενο στον φόρο (φυσικό ή νομικό) πρόσωπο, ελεγχόμενος της Ελεγκτικής Υπηρεσίας είναι πάντοτε το Τμήμα Φορολογίας και όχι το πρόσωπο αυτό, ακόμη κι αν πρόκειται για δημόσιο υπάλληλο ή κρατικό αξιωματούχο. Κατά τη διερεύνηση του θέματος, ο ίδιος ο ΠτΔ ενημέρωσε ότι  το αεροσκάφος, που έχει έδρα το αεροδρόμιο Λάρνακας, θα μετέβαινε στις Σεϋχέλλες για μετακίνηση της οικογένειας του ιδιοκτήτη του αεροσκάφους, όπου αυτός παραθέριζε. Λόγω των φιλικών σχέσεων που διατηρεί με τον ΠτΔ, ο ιδιοκτήτης του αεροσκάφους του πρότεινε, προς αποφυγή των εμπορικών πτήσεων μέσω τρίτων χωρών, τη διευθέτηση μετάβασης του Προέδρου και της οικογένειάς του κατά την ημέρα αναχώρησης του αεροσκάφους για Σεϋχέλλες όπως και κατ΄ ανάλογο τρόπο διευθετήθηκε και η επιστροφή. Εφόσον η χρήση του αεροσκάφους έγινε λόγω των φιλικών σχέσεων που διατηρεί ο ΠτΔ με τον ιδιοκτήτη του αεροσκάφους και όχι ως καθ’ οιονδήποτε τρόπο προσφορά του προς την Κυπριακή Δημοκρατία, δεν προκύπτει οποιοδήποτε φορολογικό θέμα.

Κριτήρια στις δωρεές

Ως προς το θέμα αποδοχής δωρεών για τις μετακινήσεις αυτές, η Ελεγκτική Υπηρεσία συστήνει ότι, εφόσον η Προεδρία αποφασίσει, με πολιτικά κριτήρια, να αποδέχεται δωρεές για τον συγκεκριμένο σκοπό, τότε θα πρέπει να τεθούν κριτήρια για το ποιες δωρεές γίνονται αποδεκτές (π.χ. μόνο πολίτες της Δημοκρατίας ή/και ξένοι υπήκοοι, κάτοικοι της Κυπριακής Δημοκρατίας ή/και κάτοικοι τρίτων χωρών, αν θα επιτρέπονται σχέσεις δωρητών με το κυπριακό δημόσιο μέσω δημοσίων συμβάσεων ή άλλως πως, τυχόν μέγιστο ύψος δωρεών κλπ). Για παράδειγμα, στον περί Πολιτικών Κομμάτων Νόμο καθορίζεται ότι απαγορεύονται εισφορές πέραν των €50.000 ή εισφορές από εταιρείες αν δεν είναι εγγεγραμμένες δυνάμει του περί Εταιρειών Νόμου ή, στην περίπτωση φυσικού προσώπου, δεν επιτρέπονται εισφορές πέραν των €5.000 αν το πρόσωπο αυτό δεν κατέχει την κυπριακή υπηκοότητα ή κυπριακή καταγωγή. Τα κριτήρια και η διαδικασία θα πρέπει να τεθούν γραπτώς ενώπιον του Υπουργού Οικονομικών όπως προβλέπει η σχετική νομοθεσία και ακολούθως να δημοσιοποιηθούν για λόγους διαφάνειας. Επίσης, οι δωρητές και τα ποσά που θα προσφέρουν θα πρέπει να δημοσιοποιούνται.

Ως προς τις διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων για ναύλωση αεροσκαφών, θεωρούμε προφανές ότι αυτές δεν τηρήθηκαν για τους λόγους που εκτενώς αναφέρονται στην παρούσα Έκθεση. Είναι από την άλλη γεγονός ότι οι ναυλώσεις αεροσκαφών γινόντουσαν κατά κανόνα σε χαμηλές ή πολύ χαμηλές τιμές και ως εκ τούτου δεν προκύπτει θέμα διασπάθισης δημοσίου χρήματος. Αυτό δεν αναιρεί την υποχρέωση της Διοίκησης της Προεδρίας να ακολουθεί νομότυπες διαδικασίες και να τηρεί τις αρχές της διαφάνειας και ίσης μεταχείρισης όλων των οικονομικών φορέων, αρχές που αποτελούν την πεμπτουσία της περί των δημοσίων συμβάσεων ευρωπαϊκής και κυπριακής νομοθεσίας.

Διαβάστε εδώ ολόκληρη την έκθεση της Ελεγκτικής