Οι επίτροποι Διοικήσεως της ΕΕ στο πλευρό της Λοττίδη

Πραγματοποιήθηκε, την Τρίτη 10 Δεκεμβρίου 2019, το διεθνές συνέδριο με θέμα «The Venice Principles in strengthening the Ombudsman Institutions» (οι Αρχές της Βενετίας και ο ρόλος τους στην ενδυνάμωση του θεσμού του διαμεσολαβητή), επ’ ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Το συνέδριο συνδιοργανώθηκε από το Γραφείο της Επιτρόπου Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και τον Σύνδεσμο Διαμεσολαβητών (Ombudsmen) Μεσογείου (Association of Mediterranean Ombudsmen) και τελούσε υπό την αιγίδα της Επιτροπής της Βενετίας του Συμβουλίου της Ευρώπης και σ’ αυτό παρέστησαν ο πρόεδρος του International Ombudsman Institution και επίτροπος Διοικήσεως και Πληροφοριών της Ιρλανδίας κ. Peter Tyndall, ο πρόεδρος του Association of Mediterranean Ombudsmen και Συνήγορος του Πολίτη στην Ελλάδα κ. Ανδρέας Ποττάκης, ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής της Βενετίας δρ Michael Frendo, ο πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου κ. Μύρων Νικολάτος, διαμεσολαβητές από δεκατέσσερις ευρωπαϊκές χώρες και μέλη της Επιτροπής της Βενετίας. Χαιρετισμούς στο συνέδριο απηύθυναν ο πρόεδρος της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Θεσμών, Αξιών και Επιτρόπου Διοικήσεως κ. Ζαχαρίας Ζαχαρίου, οι κ. Peter Tyndall και Ανδρέας Ποττάκης και η επίτροπος Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κ. Μαρία Στυλιανού-Λοττίδη. Περαιτέρω προβλήθηκε οπτικογραφημένο μήνυμα της Ευρωπαίας διαμεσολαβήτριας κ. Emily O'Reilly.

Αρχές της Βενετίας

Στο συνέδριο έγινε εκτενής παρουσίαση των Αρχών της Βενετίας, όπως αυτές διαμορφώθηκαν από τον Ιούνιο του 2017, οπόταν η Επιτροπή της Βενετίας αποφάσισε την κωδικoποίηση ενός συνόλου συνταγματικών και νομικών Αρχών αποκλειστικά για τον θεσμό των διαμεσολαβητών, μέχρι και την υιοθέτησή τους από την Επιτροπή τον Μάρτιο του 2019, καθώς και τη μετέπειτα έγκριση, τον Οκτώβριο του 2019, από την Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης, του Ψηφίσματος 2301 αναφορικά με τον καθορισμό κοινών προτύπων για τους θεσμούς των διαμεσολαβητών, με γνώμονα τις Αρχές της Βενετίας. Στις παρεμβάσεις τους στο συνέδριο ομιλητές και εισηγητές επεσήμαναν πως οι Αρχές της Βενετίας, αφενός περιβάλλουν τους διαμεσολαβητές με μια ασπίδα προστασίας από τους κινδύνους και τις απειλές που αντιμετωπίζουν και, αφετέρου, ενισχύουν και ενδυναμώνουν τον θεσμό των διαμεσολαβητών, γεγονός που συνεπάγεται αυτόματα ενίσχυση της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όπως υπογραμμίστηκε, οι έξωθεν παρεμβάσεις, επιθέσεις και απειλές προς τον θεσμό των διαμεσολαβητών, συνιστούν επιθέσεις προς την ίδια τη δημοκρατία και τους κανόνες δικαίου που τη διέπουν. Ως εκ τούτου, τα κράτη θα πρέπει να διασφαλίσουν πως οι διαμεσολαβητές επιτελούν τον ρόλο τους και ασκούν τις αρμοδιότητές τους χωρίς οποιεσδήποτε παρεμβάσεις.

Κοινή κατάληξη του συνεδρίου ήταν πως η ενίσχυση και η ενδυνάμωση του θεσμού των διαμεσολαβητών, μέσω της προάσπισης της ανεξαρτησίας τους, συνεπάγεται καλύτερη και πιο εύρυθμη λειτουργία της δημοκρατίας και προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.



Θέμα νομιμότητας

Ιδιαίτερα έντονοι ήταν στις τοποθετήσεις τους για τις συνεχιζόμενες απειλές που δέχεται η επίτροπος Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Μαρία Στυλιανού-Λοττίδη από τον γενικό ελεγκτή οι δυο κορυφαίοι αξιωματούχοι του Παγκόσμιου Ινστιτούτου Επιτρόπων (ΙΟΙ).

Με αφορμή και το θέμα του συνεδρίου ρωτήσαμε τον επικεφαλής του συνηγόρου του πολίτη της Ελλάδας και πρόεδρο του Μεσογειακού Δικτύου των Επιτρόπων Διοίκησης, Ανδρέα Ποττάκη, εάν συνιστά παρέμβαση ή όχι στο έργο του Γραφείου της Επιτρόπου Διοικήσεως και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το αίτημα για ελέγχους που ξεπερνούν τον έλεγχο των οικονομικών διαδικασιών τα τελευταία δυο χρόνια, από πλευράς γενικού ελεγκτή. Ο κ. Ποττάκης μας ανέφερε πως το συγκεκριμένο ζήτημα είναι εις γνώσιν τόσο του Μεσογειακού όσο και του Διεθνούς Δικτύου Ombudsman με τον πρόεδρο του Διεθνούς Δικτύου, όπως μας είπε, να έχει κάνει επανειλημμένες παρεμβάσεις στο ζήτημα αυτό. Ο κ. Ποττάκης ήταν ξεκάθαρος για τα όρια δικαιοδοσίας, στην προκειμένη περίπτωση του γενικού ελεγκτή. «Ο έλεγχος που μπορεί να γίνεται στην οικονομική διαχείριση ενός Συνηγόρου περιορίζεται και δεν μπορεί να επεκτείνεται πέραν της νομιμότητας. Δεν μπορεί να αγγίζει ζητήματα σκοπιμότητας, τρόπου δηλαδή λειτουργίας του γραφείου».



Υπέρβαση

Καθιστώντας επιτακτική ανάγκη, αλλά και υποχρέωση της Κυπριακής Δημοκρατίας, την πιστή τήρηση των αρχών της Βενετίας, ο Έλληνας Συνήγορος του Πολίτη και πρόεδρος του Μεσογειακού Δικτύου μας είπε πως επανειλημμένα προσπάθησαν να αναδείξουν τον τρόπο και τα όρια ελέγχου που μπορούν να ασκηθούν σε έναν επίτροπο Διοίκησης. «Υπάρχει νομίζω μια υπέρβαση που θα πρέπει να διορθωθεί αμέσως και φαντάζομαι πως οι αρμόδιες αρχές εδώ στην Κύπρο, λαμβάνοντας υπόψη και όσα έχουν προσυπογράψει, γιατί οι Αρχές της Βενετίας έχουν εγκριθεί από την Επιτροπή των Υπουργών των κρατών μελών, θα πρέπει να συμμορφωθούν και θα πρέπει να προστατεύσουν τον θεσμό της επιτρόπου Διοικήσεως, προκειμένου ανεξάρτητα να επιτελέσει το σημαντικό της έργο». Ο κ. Ποττάκης κατέστησε σαφές το πλαίσιο που θέτουν οι Αρχές της Βενετίας. «Έλεγχος επί της οικονομικής διαχείρισης ενός επιτρόπου μπορεί να γίνεται μόνο ως προς τη νομιμότητα της εκτέλεσης των δαπανών, όχι ως προς τη σκοπιμότητα, δηλαδή όπως το λέτε εσείς διαχειριστικό έλεγχο και τον τρόπο με τον οποίο ένα Γραφείο θα αποφασίσει να διαχειριστεί τις υποθέσεις του, όχι με τον τρόπο που θα αποφασίσει να διαχειριστεί τον προϋπολογισμό του».

Διεθνής υποχρέωση η προστασία της ανεξαρτησίας της επιτρόπου

Το ίδιο δηκτικός με τον πρόεδρο του Μεσογειακού Δικτύου ήταν και ο πρόεδρος του Διεθνούς Δικτύου, PeterTyndall, ο οποίος, αφού εξέφρασε τη βαθιά ανησυχία του, υπέδειξε πως ο γενικός ελεγκτής «θα πρέπει να ελέγχει μόνο οικονομικές διαδικασίες». Συμπλήρωσε δε πως «οι Αρχές της Βενετίας που διέπουν τη λειτουργία των Ombudsman και το Συμβούλιο της Ευρώπης, αμφότερα αναφέρουν ότι η ανάμειξη στο έργο των Ombudsman υπονομεύει την ανεξαρτησία του θεσμού των επιτρόπων». Ο κ. Tyndall εξέφρασε την υποστήριξή του στο έργο του Γραφείου του Επιτρόπου ώστε να διασφαλίζεται η ανεξαρτησία του, και να μην υπάρχουν παρεμβάσεις. Ο πρόεδρος του Διεθνούς Δικτύου Επιτρόπων αποκάλυψε πως επικοινώνησαν με τη Βουλή των Αντιπροσώπων και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και εξέφρασαν τις ισχυρές απόψεις τους, σχετικά με τον τρόπο που αντιμετωπίστηκε το ζήτημα. «Είδαμε έως τώρα κάποια βελτίωση, αλλά μένει να δούμε να μπει ένα τέλος σε τέτοιου είδους παρεμβάσεις στο έργο του Γραφείου». Επίσης, ο κ. Tyndall υπέδειξε πως η Κύπρος είναι μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης και είναι δεσμευμένη από τις αποφάσεις του Συμβουλίου. «Είναι διεθνής υποχρέωση η προστασία της ανεξαρτησίας του Γραφείου της Επιτρόπου, που είναι θεμελιώδες για τη δημοκρατία. Η Κύπρος, λοιπόν, θα πρέπει να ακολουθεί αυτές τις Αρχές της Βενετίας, που είναι πολύ σαφείς. Ο έλεγχος στο Γραφείο της Επιτρόπου θα πρέπει να αφορά μόνο οικονομικά ζητήματα και όχι σχετικά με τη λειτουργία του».