Στον βωμό της τακτικής η επίκληση στη Χάγη

Περισσότερο ως μία κίνηση τακτικής που θα βοηθήσει και θα ενδυναμώσει τα επιχειρήματα της Κυπριακής Δημοκρατίας, παρά ως κίνηση ουσίας και νομικού αντικρίσματος, θα μπορούσε να εκληφθεί η πρόθεση για προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για το ζήτημα των παράνομων γεωτρήσεων της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ, από πλευράς της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στην ουσία, αυτό που προσθέτει η εκφρασθείσα πρόθεση, όπως και η ενεργοποίηση των προκαταρκτικών διαδικασιών με τη ρηματική διακοίνωση που απεστάλη με φαξ στην πρεσβεία της Τουρκίας στην Αθήνα, είναι το επιχείρημα πως η κυβέρνηση είναι έτοιμη και έχει εμπιστοσύνη στο διεθνές δίκαιο για να επιλυθεί η διαμάχη με την Άγκυρα. Μία κίνηση η οποία γίνεται φυσικά με δεδομένη τη μη αναγνώριση της δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου της Χάγης για τέτοια ζητήματα από πλευράς Τουρκίας. Η κίνηση αυτή ευελπιστεί να φανερώσει πως η Τουρκία είναι αυτή που ενώ μιλά για διεθνές δίκαιο δεν αποδέχεται τη δικαιοδοσία του κατ’ εξοχήν οργάνου υπεράσπισης του διεθνούς δικαίου. Δεν παρέχει, ωστόσο, έδαφος στην παρούσα φάση για λύση της διαμάχης με την Τουρκία στην κυπριακή ΑΟΖ.

Η διαδικασία

Τo Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ΔΔΧ) θεωρείται το ανώτατο δικαστήριο παγκόσμια για την επίλυση διαφορών νομικής φύσης μεταξύ δύο ή περισσοτέρων κρατών. Ωστόσο, για να γίνει παραπομπή μίας διαφοράς μεταξύ κρατών θα πρέπει να ισχύει μία εκ των πιο κάτω προϋποθέσεων (το γνωρίζει η Δημοκρατία):

• είτε και οι δύο χώρες να αναγνωρίζουν τη γενική δικαιοδοσία του ΔΔΧ. Κάτι που η Τουρκία δεν προτίθεται να πράξει και ούτε το έχει πράξει στο παρελθόν.


• είτε η προσφυγή να γίνει με την υπογραφή ενός συνυποσχετικού για την παραπομπή μίας ή περισσοτέρων συγκεκριμένων διαφορών από τις δύο χώρες. Αυτό προϋποθέτει αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας από πλευράς Τουρκίας, κάτι που δεν θα γίνει παρά μόνο ενδεχομένως μετά τη λύση του Κυπριακού.


• είτε οι δύο χώρες να έχουν υπογράψει μία διεθνή συνθήκη (βλ.Συνθήκη για το Δίκαιο της Θάλασσας) η οποία να προβλέπει την υποχρεωτική παραπομπή στο ΔΔΧ αν υπάρχει διαφορά για τους όρους της συνθήκης, κάτι που πάλι δεν ισχύει στη δική μας περίπτωση, καθώς η Τουρκία δεν έχει επικυρώσει μια τέτοια σύμβαση-διεθνή συνθήκη.

Η πρόθεση για μονομερή προσφυγή δεν αφήνει οποιαδήποτε ελπίδα ουσιαστικής εκδίκασης της διαφοράς από πλευράς Διεθνούς Δικαστηρίου καθώς δεν θα δικαιολογείται η παρέμβαση-δικαιοδοσία του. Αυτό στην ουσία συνεπάγεται πως αν δεν αποδεχτεί η Τουρκία τη δικαιοδοσία του ΔΔΧ, τότε η προσφυγή δεν θα έχει πρακτικό και ουσιαστικό νομικό αντίκρισμα, καθώς είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποδειχθεί το πλαίσιο δικαιοδοσίας του δικαστηρίου. Αυτά όσον αφορά στην προσφυγή με στόχο την έκδοση απόφασης από πλευράς ΔΔΧ.



Γνωμοδότηση

Θα μπορούσε, ενδεχομένως, η Κυπριακή Δημοκρατία να κινηθεί με γνώμονα το παράδειγμα του Μαυρικίου σε σχέση με τη Βρετανία στις νήσους Τσιάγκος, δηλαδή να απευθυνθεί στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ και να ζητήσει από την πλειοψηφία των κρατών να δώσουν τη σύμφωνο γνώμη τους για να εκδοθεί γνωμοδότηση, η οποία δεν θα είναι δεσμευτική για την Άγκυρα, ωστόσο, μία τέτοια προσπάθεια δεν είναι βέβαιο πως θα στεφθεί με επιτυχία, τηρουμένων των αναλογιών εντός ΟΗΕ και της επιρροής που έχει η Τουρκία. Υπάρχει, επίσης, η ευχέρεια να τεθεί το ζήτημα ενώπιον του ΣΑ των Ηνωμένων Εθνών για να εξουσιοδοτήσει την προσφυγή στο ΔΔΧ για γνωμοδότηση, ωστόσο, και αυτό ενέχει κινδύνους στη βάση ισορροπιών.

Τα είπαν με Μητσοτάκη

Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Κυριάκος Μητσοτάκης ενημέρωσε χθες τηλεφωνικώς τον Πρόεδρο Αναστασιάδη για τη συνάντησή του με τον Ταγίπ Ερντογάν στο Λονδίνο και τις άλλες επαφές του με ηγέτες χωρών μελών του ΝΑΤΟ. Κυβερνητικές πηγές αναφέρουν πως κατά τη διάρκεια της συνάντησης των Μητσοτάκη και Ερντογάν έγινε αναφορά και στο Κυπριακό, ωστόσο δεν διαφαίνεται μέχρι στιγμής οποιαδήποτε διαφοροποίηση στη στάση της Τουρκίας επί του συγκεκριμένου ζητήματος, γεγονός που δεν αφήνει ιδιαίτερα περιθώρια αισιοδοξίας για πρόοδο στο άμεσο επόμενο χρονικό διάστημα.

Αναγνωρίζουν τις δυσκολίες, αλλά επιμένουν

Η δημοσιοποίηση της πρόθεσης για προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, από πλευράς Νίκου Αναστασιάδη, έφερε τις πρώτες αντιδράσεις από τα πολιτικά κόμματα, με κάποιους να χαιρετίζουν την πρόθεση, άλλους να προβληματίζονται και άλλους να ζητάνε ακόμα περισσότερα μέτρα για να εκτεθεί η τουρκική προκλητικότητα. Ο ΔΗΣΥ, έθεσε, άθελά του ενδεχομένως, το ζήτημα στη σωστή του διάσταση, κάνοντας λόγο για προσπάθεια αξιοποίησης του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης από την Κυπριακή Δημοκρατία και όχι απαραίτητα για ολοκλήρωση της προσφυγής. Τόνισε δε πως η κυβέρνηση προτάσσει το διεθνές δίκαιο για να προστατεύσει τα δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας και να εκθέσει την τουρκική παράνομη στάση στην περιοχή. Σε πιο έντονο ύφος ήταν η τοποθέτηση του γ.γ. του ΑΚΕΛ, ο οποίος εξέφρασε την άποψη πως «δεν μπορεί να γίνει μονομερής προσφυγή από την Κυπριακή Δημοκρατία στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για υπεράσπιση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων από την τουρκική επιθετικότητα», ενώ την ίδια ώρα ξεκαθάριζε πως «είναι αναμφίβολα χρήσιμο και πολύτιμο κάθε νομικό όπλο που μπορούμε να έχουμε ώστε να υπερασπιστούμε τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας από την τουρκική επιθετικότητα». Ζήτησε, ωστόσο, αναλυτική και πλήρη ενημέρωση επί του θέματος από τον Πρόεδρο Αναστασιάδη σε σχέση με τον επιδιωκόμενο στόχο και το ακριβές αντικείμενο της προσφυγής. Κάλεσε την κυβέρνηση να κινηθεί με προσοχή γιατί, εκτός από ευκαιρία, τέτοιες κινήσεις αν δεν προετοιμαστούν κατάλληλα ενέχουν κινδύνους.

Πιο έντονη στάση

Το ΔΗΚΟ τονίζει πως η Κυπριακή Δημοκρατία πρέπει να καταγγέλλει την Τουρκία σε όλα τα διεθνή βήματα για να αναδεικνύει την περιφρόνηση της Τουρκίας προς τη διεθνή νομιμότητα και το διεθνές δίκαιο, ενώ επισημαίνει πως η προσφυγή στο ΔΔΧ ήταν και πρόταση του ΔΗΚΟ. Επιμένει, μάλιστα, πως παρά τη δεδομένη άρνηση της Τουρκίας, η Δημοκρατία θα πρέπει να συνεχίσει με τη διαδικασία, έτσι ώστε να εκθέσει την τουρκική προκλητικότητα και επεκτατικότητα, όπως αναφέρει σε ανακοίνωση.

Η ΕΔΕΚ θεωρεί πως η προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης θα αποτελέσει ένα ισχυρό πολιτικό και διπλωματικό όπλο που θα πρέπει να αξιοποιήσει η Κυπριακή Δημοκρατία, ενώ επισημαίνει πως ως κόμμα έχουν ζητήσει αυτή την προσφυγή εδώ και ενάμιση μήνα. Η Συμμαχία Πολιτών, ενώ χαιρετίζει την προσφυγή, τονίζει πως δεν είναι αρκετή από μόνη της και προτείνει για μία ακόμα φορά σύναψη συμφωνίας για την ΑΟΖ μεταξύ Κύπρου και Ελλάδας και μεταξύ της Ελλάδας και της Αιγύπτου. Το Κίνημα Αλληλεγγύη χαιρέτησε την πρόθεση της κυβέρνησης για προσφυγή, αν και τόνισε πως είναι απίθανο να συναινέσει η Τουρκία. Το Κίνημα Οικολόγων θεωρεί πως η προσφυγή δεν έχει κανέναν αποτρεπτικό χαρακτήρα, ενώ επισημαίνει πως η κυβέρνηση άργησε πολύ να προχωρήσει σε μία τέτοια κίνηση. Με τέτοιες ρυθμούς θα χάσουμε την ΑΟΖ και δεν θα το καταλάβουμε, τονίζουν οι Οικολόγοι.