Ζητούμενο η πρόληψη των αυτοκτονιών- Ανάγκη εθνικού σχεδίου δράσης

Τη σημασία της προαγωγής της ψυχικής υγείας και την έλλειψη στρατηγικού σχεδίου για την πρόληψη των αυτοκτονιών τόνισε η παιδοψυχίατρος δρ Μάχη Κλεάνθους φιλοξενούμενη στην εκπομπή του Πολίτη 107.6 «Ζήσε με Υγεία».

Η πρόληψη των αυτοκτονιών και η προαγωγή της ψυχικής υγείας ήταν το θέμα που έθεσε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας που τιμάται στις 10 Οκτωβρίου. Περίπου 800.000 άνθρωποι αυτοκτονούν κάθε χρόνο στον κόσμο, και αυτό επηρεάζει τη ζωή 108 εκατ. ανθρώπων, ενώ υπολογίζεται ότι την ίδια στιγμή γίνονται είκοσι απόπειρες αυτοκτονίας, σύμφωνα με τον ΠOY. Τα θύματα είναι άνθρωποι όλων των ηλικιών, αλλά η αυτοκτονία παραμένει η δεύτερη αιτία θανάτου στις ηλικίες 15-29.

Στην Κύπρο, ανέφερε η δρ Κλεάνθους, γύρω στα 36-40 άτομα θέτουν τέρμα στη ζωή τους κάθε χρόνο. Μια αυτοκτονία, επεσήμανε, δεν αφορά μόνο τον αυτόχειρα, αλλά επηρεάζει και την άμεση οικογένεια, τους φίλους, τους συναδέλφους του - επηρεάζει σε πολλά επίπεδα. Η ψυχική υγεία, εξήγησε η δρ Κλεάνθους, είναι μια κατάσταση ευεξίας και αναφέρεται σε τέσσερις άξονες: το άτομο μπορεί να συνειδητοποιήσει τις δυνατότητές του και να τις αναπτύξει, μπορεί να διαχειριστεί διάφορες στρεσογόνες καταστάσεις, μπορεί να εργάζεται παραγωγικά, να κοινωνικοποιείται και να βοηθά τους συνανθρώπους του.

Ψυχοεκπαίδευση

Η αναμέτρηση με το άγχος είναι καθημερινό φαινόμενο. «Το άγχος είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας. Όταν όμως μας κάνει δυσλειτουργικούς, τότε θα πρέπει να το διαχειριστούμε. Και αυτό αφορά όλες τις ηλικίες», δήλωσε η δρ Κλεάνθους. Γι’ αυτό τον λόγο, τόνισε, πρέπει να υπάρχει η πρόληψη, η ψυχοεκπαίδευση, δηλαδή πότε και πώς πρέπει κάποιος να αντιδράσει στο στρες που παρουσιάζει, και να μάθει να προστατεύει τον εαυτό του. Δυστυχώς, πρόσθεσε, την αυτοπροστασία όσον αφορά τις συναισθηματικές καταστάσεις δεν τη διδασκόμαστε. Παράλληλα, υπογράμμισε ότι η πρόληψη θα πρέπει να αρχίζει από νωρίς. «Όπως μαθαίνουμε στο παιδί μας να τρέφεται σωστά, να περιποιείται τον εαυτό του κ.λπ., πρέπει να του δώσουμε τα εφόδια για να προστατεύει και την ψυχική του υγεία».

Συχνότητα διαταραχών

Οι ψυχικές διαταραχές είναι ιδιαίτερα συχνό φαινόμενο, ανέφερε η δρ Κλεάνθους. Εκτιμάται, είπε, ότι 60%-80% του πληθυσμού θα παρουσιάσει τουλάχιστον ένα επεισόδιο ψυχικής διαταραχής κατά τη διάρκεια της ζωής του. Μια διαταραχή, εξήγησε, μπορεί να είναι παροδική ή χρόνια όπως π.χ. η σχιζοφρένεια. Επεσήμανε, επίσης, ότι οι ψυχικές διαταραχές αποτελούν ταμπού στην Κύπρο. «Δύσκολα θα ρωτήσουμε τον άλλο ’τι έχεις;’, ’θες να μιλήσεις;’, ’θες βοήθεια;’. Θα πρέπει να αφήσουμε στην άκρη τα ταμπού αν θέλουμε να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλον», είπε. Όσον αφορά τα παιδιά», σημείωσε, «ο γονέας θα πρέπει να κάνει την ερώτηση στον εαυτό του: ’Μήπως είμαι αγχωμένος και το μεταδίδω στο παιδί μου;’ Όπως μαθαίνει για παράδειγμα ένα παιδί να τρώει κρατώντας το μαχαίρι και το πιρούνι, μαθαίνει να διαχειρίζεται και τα συναισθήματά του. Αν ένας γονιός είναι εριστικός ή πανικοβάλλεται, είναι πιθανό το παιδί να τον μιμηθεί», σημείωσε.

Συνδυαστικές θεραπείες

Οι ψυχικές διαταραχές, η παθογένεια δηλαδή, κυρίως αντιμετωπίζονται φαρμακευτικά, ψυχοθεραπευτικά, ή με συνδυασμό των προαναφερθέντων. «Όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο θα προσπαθήσει ένας ειδικός ψυχικής υγείας να προσεγγίσει τον ασθενή του, αυτός εξαρτάται από τη φύση και την αιτιοπαθογένεια της διαταραχής που παρουσιάζει, λαμβάνοντας πάντα υπόψη τις ανάγκες και τις επιθυμίες του ασθενούς. Για έναν σοβαρά διαταραγμένο συνάνθρωπο ίσως να χρειαστεί να αποφασίσει κάποιος άλλος για το είδος της θεραπείας που θα λάβει. Μιλώντας για θεραπεία στην παιδοψυχιατρική και ψυχιατρική, οι ειδικοί τονίζουμε πάντα ότι σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να επέλθει η ίαση, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις κρατάς σταθερή μια κατάσταση», σημείωσε.

Πρώιμη παρέμβαση 

Στον τομέα της ψυχικής υγείας, ανέφερε η δρ Κλεάνθους, υπάρχει η προληπτική ψυχιατρική και η λεγόμενη προαγωγή της ψυχικής υγείας, μια σειρά ενεργειών που στοχεύουν στην ενδυνάμωση των θετικών στοιχείων της προσωπικότητας ενός ατόμου αλλά και στην ευαισθητοποίηση, στην ψυχοεκπαίδευση του κοινωνικού συνόλου.
Με την προληπτική ψυχιατρική, είπε, μπορείς να παρέμβεις είτε με φαρμακευτική αγωγή, είτε με ψυχοθεραπεία, είτε με πληροφόρηση, είτε με αλλαγή του τρόπου ζωής που θα ενισχύει τους θετικούς παράγοντες που υπάρχουν στη ζωή ενός ατόμου το οποίο ενδεχομένως να έχει διαγνωστεί κ.λπ. Ο στόχος, δήλωσε, είναι να ενδυναμώσεις την ψυχική υγεία και να περιορίσεις αυτά που προδιαθέτουν την επιδείνωση, την υποτροπή μιας τέτοιας κατάστασης. Σύμφωνα με τη δρα Κλεάνθους, στην Κύπρο γίνονται εύλογες προσπάθειες από τους ειδικούς ψυχικής υγείας. «Όσον αφορά όμως την πρόληψη, ειδικά στο θέμα της αυτοκτονίας, υστερούμε πάρα πολύ. Δεν υπάρχει εθνικό στρατηγικό σχέδιο για την πρόληψη της αυτοκτονίας στην Κύπρο», ανέφερε. Δυστυχώς, συμπλήρωσε, είναι απίστευτα ύπουλη η αυτοκτονία και αφήνει πίσω της έναν όλεθρο. «Γι’ αυτό τονίζουμε το θέμα της προαγωγής της ψυχικής υγείας για να μην φτάσει ο άνθρωπος σε αυτή την απόγνωση. Αν χάνουμε έναν συνάνθρωπο ανά 40 δευτερόλεπτα θα πρέπει να κάνουμε κάτι. Να δημιουργηθούν τα εθνικά σχέδια για την πρόληψη της αυτοκτονίας, και να διαγράψουμε την εντύπωση ότι μόνο οι ενήλικες παρουσιάζουν αυτοκτονικές συμπεριφορές. Να δώσουμε σημασία στα παιδιά και τους νέους που παρουσιάζουν επίσης τέτοιες συμπεριφορές και να μπορέσουμε να βοηθήσουμε σε ένα ευρύτερο και στοχευμένο πλαίσιο», επεσήμανε.

Τα σημεία

Όπως δίνουμε σημασία στα σημεία που μας δείχνει το σώμα μας, υπογράμμισε η δρ Κλεάνθους, το ίδιο ισχύει και για τη συναισθηματική μας κατάσταση την οποία παραμελούμε καθημερινά. Πρέπει λοιπόν να δίνουμε σημασία στα σημεία που μας δείχνει η διάθεσή μας και το σώμα μας, τα οποία είναι απότοκα της ψυχικής μας κατάστασης», δήλωσε.