«Πώς έζησα έξι μήνες στον Νότιο Πόλο» - pics

Φωτογραφίες: Άλεξ Γκωτιέ

Να τον ειδοποιήσουν για το δεύτερό του ταξίδι στην Ανταρκτική αναμένει αυτόν το διάστημα ο ξυλουργός-καλλιτέχνης Άλεξ Γκωτιέ, ο οποίος τις προηγούμενες μέρες ήταν στην Κύπρο. Εξηγεί στον «Π» πώς βρέθηκε από μία μικρή πόλη της Κεντρικής Γαλλίας και άπειρος από θάλασσα, να ταξιδεύει με παγοθραυστικό στον Νότιο Παγωμένο Ωκεανό, ανάμεσα στις φάλαινες, τα δελφίνια και τα παγόβουνα, μέχρι να καταλήξει για παραμονή έξι μηνών σε έναν ερευνητικό σταθμό πλημμυρισμένο από πιγκουίνους και άλμπατρος, κάτω από το νότιο σέλας. Η αποστολή που οργανώνει κάθε χρόνο το Γαλλικό Ινστιτούτο Έρευνας των Πόλων αναμένεται να αναχωρήσει από την Τασμανία αρχές Νοεμβρίου, αφού τώρα αρχίζει η καλοκαιρινή περίοδος για την έκτη ήπειρο της Γης, με τις καιρικές συνθήκες να είναι όσο πιο ευνοϊκές γίνεται για το έργο των επιστημόνων, των στρατιωτικών και των τεχνικών, τους μοναδικούς δηλαδή κατοίκους. Μετά την επιστροφή του από την Ανταρκτική, τον Απρίλιο, ο Άλεξ Γκωτιέ, ο οποίος επισκέπτεται τακτικά την Κύπρο, σχεδιάζει να οργανώσει στην Πάφο έκθεση με σχέδια και φωτογραφίες του από τον Νότιο Πόλο.



Ο ξυλουργός-καλλιτέχνης Άλεξ Γκωτιέ. Στη φωτογραφία τον βλέπουμε να αφήνει στον αέρα ένα μετεωρολογικό μπαλόνι.





Πιγκουίνοι στην ερευνητική βάση.





Οι αλληλοτραυματισμοί των πιγκουίνων για την εξασφάλιση μίας θέσης ωοτοκίας, με σκοπό το κτίσιμο από τα αρσενικά ενός κύκλου από πέτρες -πράξη συγχρόνως προσέλκυσης θηλυκών- αποτελούσε καθημερινό θέαμα για τον Άλεξ.





Οι σταθμοί των διαφόρων χωρών στην Ανταρκτική. Στα νότια ο γαλλικός σταθμός Ντυμόν-Ντ’Ουρβίλ.





Λόγω ξυλουργικής και μποξ

Εξομολογείται ότι μετά την αποφοίτησή του από την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού, το 2011,είδε τον εαυτό του να νιώθει αποστροφή για τη σύγχρονη εικόνα του Παρισιού, την πόλη που γεννήθηκε και μεγάλωσε, και των κατοίκων της, τους οποίους αποκαλεί «ζόμπι». Τότε αποσύρθηκε στην ιδιωτική του φάρμα, στο Riboulet της Κεντρικής Γαλλίας, για να ασκήσει το επάγγελμα του ξυλουργού και να συμμετέχει συστηματικά σε αγώνες πυγμαχίας ως ερασιτέχνης μποξέρ. Όπως αναφέρει στον «Π», η μερική απασχόλησή του με την ξυλουργική, σε συνδυασμό με τις ικανότητές του στην τέχνη αυτή, αλλά και η άριστη φυσική του κατάσταση, ήταν σημαντικοί παράγοντες ώστε να «στρατολογηθεί» από το Γαλλικό Ινστιτούτο Έρευνας των Πόλων για την επόμενη εξάμηνη αποστολή στη γαλλική επικράτεια της Ανταρκτικής. Ωστόσο, όλα άρχισαν όταν μια μέρα άκουσε στο ραδιόφωνο μία εκπομπή αφιερωμένη στις επιστημονικές έρευνες στον Νότιο Πόλο και ενημερώθηκε για την καμπάνια ανεύρεσης προσωπικού που γίνεται κάθε χρόνο. Ήθελαν ικανούς τεχνίτες που να μπορούν να αφιερώσουν έξι μήνες από τη ζωή τους στις συνθήκες της Ανταρκτικής.





Ο παραθαλάσσιος σταθμός Ντυμόν-Ντ’Ουρβίλ στη γαλλική επικράτεια της Ανταρκτικής. Στους βράχους του συνυπάρχουν για χρόνια η ερευνητική αποστολή και μία μεγάλη αποικία πιγκουίνων.









Στον ελεύθερο χρόνο σχεδίαζε αντλώντας θέματα από την καθημερινότητά στην Ανταρκτική. Μετά την επιστροφή του από την Ανταρκτική, τον Απρίλιο, ο Άλεξ Γκωτιέ, ο οποίος επισκέπτεται τακτικά την Κύπρο, σχεδιάζει να οργανώσει στην Πάφο έκθεση με σχέδια και φωτογραφίες του από τον Νότιο Πόλο.







Η βασική του δουλειά 

Μετά από θαλάσσιο ταξίδι εννέα ημερών στον Νότιο Παγωμένο Ωκεανό, που ξεκίνησε από τον κόλπο του Χόμπαρτ στην Ταζμανία, ο Άλεξ Γκωτιέ έφτασε και εγκαταστάθηκε μαζί με τους ερευνητές-επιστήμονες και το υπόλοιπο υποστηρικτικό προσωπικό στον παραθαλάσσιο σταθμό Ντυμόν-Ντ’Ουρβίλ. Στους βράχους του συνυπάρχουν για χρόνια η ερευνητική αποστολή και μία μεγάλη αποικία πιγκουίνων, που έμελλε να είναι ένα καθημερινό θέαμα για τον Άλεξ. Αν και έφθασε κρυολογημένος στην Ανταρκτική και με διάθεση ναυτίας, που είχε περάσει στο πλοίο, μετά από μία μέρα ένιωσε υγιής και ενθουσιασμένος να αναλάβει το σύνολο της ξυλουργικής εργασίας στον σταθμό. Ανάμεσα σε πολλά άλλα, βασική του δουλειά κατά τη διάρκεια της εξάμηνης παραμονής του, ήταν να αναστυλώσει ένα κτήριο που φιλοξενεί διάφορα μηχανήματα του σταθμού (ηλεκτρογεννήτριες, μηχανές καθαρισμού νερού κ.τλ.). Επίσης, συμμετείχε σε καραβάνια ερπυστριοφόρων, για να μεταφέρουν είτε επιστήμονες είτε μηχανήματα σε άλλους σταθμούς προς την ενδοχώρα. Αυτά, όπως αναφέρει, ήταν ταξίδια ημερών, ενώ κάποτε ανέβαινε και στο ελικόπτερο για να μεταφερθεί σε πιο κοντινούς προορισμούς.









Επανατοποθέτηση μετεωρολογικών σταθμών στην ενδοχώρα της ηπείρου.





Μεταφορά μηχανημάτων σε άλλους σταθμούς.



Μαζί με επιστήμονες

Τύχαινε να είναι παρών και στις έρευνες των επιστημόνων, για να παρέχει τεχνική υποστήριξη. Ως γνωστόν, στον Νότιο Πόλο γίνονται σημαντικές έρευνες σε σχέση με την κλιματική αλλαγή, με τη μελέτη των πάγων. Άλλωστε, αυτή η παγωμένη ήπειρος είναι το «σπίτι» 1.000 και πλέον επιστημόνων από ολόκληρο τον κόσμο, στην προσπάθειά τους να κατανοήσουν περισσότερα, όχι μόνο όσον αφορά το κλίμα, αλλά και σχετικά με την ιστορία της Γης. Στην περιοχή της Ανταρκτικής που ανήκει στη Γαλλία κατοικούσαν, σύμφωνα με τον Άλεξ, 150 άτομα, σκορπισμένα στους διάφορους σταθμούς. Έτσι ο ίδιος βοηθούσε, για παράδειγμα, στην επανατοποθέτηση μετεωρολογικών σταθμών στην ενδοχώρα - ο πάγος εκεί, παρόλο που είναι συμπαγής, συμπεριφέρεται σαν θάλασσα και μετακινείται, λέει, με αποτέλεσμα να μετακινούνται και οι μετεωρολογικοί σταθμοί. Επίσης, βοηθούσε και στη μελέτη της βιοποικιλότητας γύρω από τον σταθμό του Ντυμόν-Ντ’Ουρβίλ, κυρίως στη μελέτη των πτηνών με δαχτυλιώσεις, ώστε οι επιστήμονες να καταγράφουν τον τρόπο που εξελίσσονταν αυτοί οι οργανισμοί κατά τη διάρκεια της χρονιάς. Ακόμη ήταν παρών στη μελέτη διαφόρων θηλαστικών, όπως φώκιες και θαλάσσιοι ελέφαντες.













Καβγάδες πιγκουίνων

Αναφέρει ότι στην Ανταρκτική δεν υπάρχει χλωρίδα και η τροφή για τα ζώα που κατοικούν βρίσκεται κάτω από το νερό, όπως το πλαγκτόν και οι γαρίδες. Ωστόσο, τονίζει ότι η υποθαλάσσια χλωρίδα της ηπείρου είναι πάρα πολύ πλούσια κι αυτό έχει ως αποτέλεσμα τον υπερπληθυσμό οργανισμών όπως οι πιγκουίνοι. Όμως, ο χώρος μιας αποικίας είναι δυσανάλογα μικρός σε σχέση με τους πληθυσμούς, με αποτέλεσμα το ποσοστό θνησιμότητάς τους να είναι πολύ χαμηλό. Οι αλληλοτραυματισμοί τους για την εξασφάλιση μίας θέσης ωοτοκίας, με σκοπό το κτίσιμο από τα αρσενικά ενός κύκλου από πέτρες -πράξη συγχρόνως προσέλκυσης θηλυκών- αποτελούσε καθημερινό θέαμα για τον Άλεξ. Τον χειμώνα, λέει, ζουν κυρίως κάτω από το νερό οι πιγκουίνοι. Κατά τη διάρκεια της καλοκαιρινής περιόδου βγαίνουν στην ξηρά για να αναπαραχθούν, δηλαδή κατά το εξάμηνο που βρίσκεται εκεί η αποστολή των ερευνητών.











«Καλοκαίρι» Ανταρκτικής

Ποιες είναι, όμως, οι συνθήκες καλοκαιριού στην Ανταρκτική; «Η θερμοκρασία κυμαίνεται μεταξύ -30 και 6 βαθμών κελσίου», τονίζει, με τους -30 είναι οι ακραίες συνθήκες, όταν έχει καταιγίδα.«Το καλοκαίρι μετακινείται συνέχεια ο πάγος, επειδή είναι πιο ψηλές οι θερμοκρασίες. Τότε είναι που ξεκολλούν παγόβουνα και συχνά ακούς θορύβους από ένα κομμάτι που αποκόπτεται και πέφτει μέσα στη θάλασσα. Μπορούμε να πούμε ότι γενικά το τοπίο αλλάζει συνέχεια, γιατί μετακινούνται πάγοι. Μπορεί να μην είναι αντιληπτή αυτή η αργή κίνηση, αλλά είναι συνεχόμενη». Όσον αφορά τη διάρκεια της μέρας, αναφέρει ότι το μεγαλύτερο διάστημα της εξάμηνης παραμονής ο ουρανός δεν νύχτωνε καθόλου. Στο τέλος, όμως, άρχισε κάθε μέρα το φως να μειώνεται κατά μία ώρα, μέχρι που επικράτησε η απόλυτη νύχτα.





Το Νότιο Σέλας πάνω από το σταθμό.







Συνθήκες δουλειάς

Είναι πολύ έντονοι οι ρυθμοί που δουλεύουνε κατά τη διάρκεια της μέρας, τονίζει, με πολύ συχνά ατυχήματα, ιδίως στο τέλος του εξαμήνου, επειδή υπάρχει συσσωρευμένη κούραση. Οι ώρες εργασίας κατά τη διάρκεια της μέρας δεν είναι ποτέ σταθερές, αλλά ποτέ λιγότερο από εννέα ώρες. «Είναι φυσικό τα ωράρια και η φύση της δουλειάς να είναι πολύ διαφορετικά από τις συνθήκες εδώ στην Ευρώπη, γιατί εξαρτώνται πάρα πολύ από τις συνθήκες του καιρού, αλλά και το γεγονός ότι πρέπει να λάβεις υπόψη τις κλιματικές συνθήκες και την ώρα που δεν θα είσαι κάπου, για παράδειγμα δεν μπορείς να αφήσεις μία κατασκευή ανολοκλήρωτη, γιατί τη νύχτα μπορεί να έχει καταιγίδα και να καταστραφεί ή να χαθούν υλικά και εργαλεία». Έτυχε σε καταιγίδα να μείνουν κλεισμένοι μέσα στις εγκαταστάσεις μέχρι και τρεις ημέρες, «αλλά και πάλι δε σημαίνει ότι σταματάς να δουλεύεις, γιατί έχει και δουλειές εσωτερικές που πρέπει να γίνουν, κυρίως συντήρησης εγκαταστάσεων», τονίζει.

Πρώτη φορά στον Νότιο Παγωμένο Ωκεανό με παγοθραυστικό

Όταν ζητήσαμε από τον Άλεξ Γκωτιέ να απομονώσει και να μοιραστεί μαζί μας στιγμές από το ταξίδι του πλοίου προς την Ανταρκτική, όταν, όπως μας είχε πει, ανέβαινε συχνά στο κατάστρωμα για να τραβήξει ενθουσιασμένος φωτογραφίες και να απολαύσει το πρωτόγνωρο για εκείνον σκηνικό, τότε έμεινε να κοιτά αμήχανα ρωτώντας τι απ’ όλα να πρωτοπεί. «Μετά από πέντε μέρες ταξιδιού, από τη μέρα που αφήσαμε πίσω μας τον κόλπο του Χόμπαρτ στην Ταζμανία, φάνηκαν στον ορίζοντα οι στρώσεις πάγου που καλύπτουν τη θάλασσα γύρω από τον Νότιο Πόλο. Τις προηγούμενες μέρες φωνές από τους ναυτικούς μάς καλούσαν κάθε τόσο να τρέξουμε στο κατάστρωμα για να θαυμάσουμε είτε μία φάλαινα που βυθιζόταν με χτύπημα της ουράς της είτε παρέες δελφινιών να ‘‘τρέχουν’’ στο νερό...Και μετά μπήκαμε στη λευκή ζώνη με τους δακτυλίους των πάγων, οι οποίοι σαν φωτοστέφανο περικυκλώνουν την ήπειρο της Ανταρκτικής. Βρίσκεις έναν δακτύλιο, τον περνάς σπάζοντας με την πλώρη τον πάγο και εισέρχεσαι ξανά σε γαλήνια θάλασσα, μέχρι να συναντήσεις τον επόμενο δακτύλιο. Το πλοίο μας ανήκει στην κατηγορία των παγοθραυστικών, ανεβαίνει πάνω στον πάγο και τον σπάζει με το βάρος του. Υπήρξαν φορές που χρειάστηκε να πάει πίσω, να πάρει φόρα και να ανεβεί ξανά στον πάγο για να τον σπάσει. Είναι ακόμα στο μυαλό μου ο ήχος του πάγου που έσπαζε για να προχωρήσουμε - ειδικά όταν τύχαινε να παρακολουθώ κάποια ταινία στην καμπίνα μου, ο θόρυβος αυτός ήταν ενοχλητικός (γέλια). Για τρεις μέρες σπάζαμε τον πάγο μέχρι να φτάσουμε, ενώ συγχρόνως μας ακολουθούσαν πολλά πουλιά, αφού η πορεία μας αποκάλυπτε θαλάσσια χλωρίδα με την οποία τρέφονται. Στο τέλος, εξαιτίας μιας καταιγίδας, χρειάστηκε μία μέρα επιπλέον να μείνουμε απομακρυσμένοι από την ακτή, για να μη κτυπήσουμε σε παγόβουνο. Χρειάστηκαν στο σύνολο τέσσερις μέρες στον πάγο της θάλασσας, προτού φτάσουμε στη στεριά».

«Ναι, μπορώ να ξαναπάω»

Σε ερώτησή μας, εάν η επιλογή του να εργαστεί για δεύτερη φορά στην Ανταρκτική έχει να κάνει μόνο με τα λεφτά ή και για άλλους λόγους, ο Άλεξ Γκωτιέ απαντά «αυτήν τη φορά είναι όλα μαζί». Λέει ότι είναι και οι οικονομικοί λόγοι και η ίδια η εμπειρία. «Για να είμαι ειλικρινής, το καλοκαίρι, όταν επέστρεψα από την πρώτη εμπειρία που είχα εκεί, δεν λογάριαζα να ξαναπάω πίσω, γιατί η δουλειά εκεί είναι δύσκολη, δεν είναι και οι καλύτερες συνθήκες, αλλά με τη χρονική απόσταση, ξαναβλέποντας την εμπειρία, ένιωσα ότι ναι, μπορώ να ξαναπάω».