Τέλος εποχής για τις κοινότητες - Ξεπερασμένο το μοντέλο

Ανεξαρτήτως των διαφωνιών που θεωρείται βέβαιο ότι θα προκύψουν μετά την ανακοίνωση της τελικής πρότασης της κυβέρνησης για τις συνενώσεις δήμων και κοινοτήτων, το συμπέρασμα που εξάγεται μέσα από τον μακρύ δημόσιο διάλογο και τις ζυμώσεις που προηγήθηκαν είναι ότι δεν ξεπεράστηκε μόνο το υφιστάμενο μοντέλο αυτοδιοίκησης στις δημαρχούμενες περιοχές, αλλά ακόμα πιο ξεπερασμένο και ανεπαρκές είναι το μοντέλο περιορισμένης και πλήρως ελεγχόμενης, από το κεντρικό κράτος, αυτοδιοίκησης στις κοινότητες. Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι δεκάδες κοινότητες, ακόμα και κάποιες που είναι απομακρυσμένες από υφιστάμενους δήμους, έχουν δελεαστεί από τον βαθμό διοικητικής αυτοτέλειας και οικονομικής αυτονομίας που εξασφαλίζει για τους νέους δήμους το νομοσχέδιο που θεσπίζει νέο Περί Δήμων Νόμο, εν ολίγοις το νομοσχέδιο για τη μεταρρύθμιση.

Το ίδιο το Υπουργείο Εσωτερικών, βάσει της τεχνοοικονομικής μελέτης για τις συνενώσεις, που είχε παραδοθεί τον περασμένο Ιανουάριο, είχε κρίνει σκόπιμο να περιλάβει στις συνενώσεις έναν «μικρό αριθμό» κοινοτήτων που γειτνιάζουν με δήμους και των οποίων η ενσωμάτωση στους νέους δήμους κρίθηκε απαραίτητη από τον μελετητή, ώστε να εξασφαλιστούν οι αναγκαίες πληθυσμιακές μάζες για σχετικά μεγάλους και βιώσιμους δήμους. Είναι αλήθεια ότι προτεραιότητα στις σκέψεις του υπουργείου και του μελετητή ήταν η αύξηση της έκτασης και του πληθυσμιακού μεγέθους κάποιων νέων δήμων (π.χ. στην περιοχή Ύψωνα, στα Λεύκαρα, την Πόλη Χρυσοχούς) για να καταστεί δυνατή η σύσταση και η λειτουργία τους στο νέο περιβάλλον της τοπικής αυτοδιοίκησης και όχι η αναβάθμιση του επιπέδου τοπικής αυτοδιοίκησης σε αυτές τις κοινότητες. Είναι, επίσης, αλήθεια ότι το Υπουργείο Εσωτερικών είδε αρχικά με δισταγμό την ανάγκη συνένωσης κοινοτήτων με δήμους, δεδομένης της διαφωνίας που εξέφραζε σε εκείνο το στάδιο η Ένωση Κοινοτήτων, η οποία ευνοούσε και ευνοεί τη δημιουργία συμπλεγμάτων υπηρεσιών κοινοτήτων παρά την ενσωμάτωση κοινοτήτων σε δήμους. Είναι επίσης γεγονός ότι το υπουργείο είχε διαβεβαιώσει την Ένωση Κοινοτήτων ότι μόνο μικρός αριθμός κοινοτήτων, και μόνο όπου αυτό ήταν απολύτως απαραίτητο, θα συγχωνεύονταν με γειτονικούς δήμους.

Από τότε όμως κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι. Η δημόσια συζήτηση για τον νέο Περί Δήμων Νόμο, η προωθούμενη ενίσχυση και επέκταση των αρμοδιοτήτων των δήμων, η διασφάλιση μέσω του νομοσχεδίου αυξημένων εσόδων προς τους νέους δήμους (πολλαπλάσιων της χορηγίας προς κοινότητες), η διαφαινόμενη χαλάρωση του ασφυκτικού κλοιού του κράτους προς τους νέους δήμους, σε συνδυασμό με τον μαρασμό και την καθήλωση εκατοντάδων κοινοτήτων σε ένα απαρχαιωμένο καθεστώς τοπικής αυτοδιοίκησης, έσπρωξαν και σπρώχνουν μεγαλύτερο αριθμό κοινοτήτων να διεκδικούν -όχι απλά να υπομένουν, όπως φαινόταν αρχικά- την ένταξή τους σε δήμους ή τον σχηματισμό νέων αγροτικών δήμων.

Περισσότερες

Ακόμα και σήμερα, λίγες μέρες πριν διαμορφωθεί η τελική πρόταση του Υπουργείου Εσωτερικών προς το Υπουργικό Συμβούλιο για τις συνενώσεις, κάποιες κοινότητες διεκδικούν τη μετατροπή τους σε δήμους, ενώ κάποιες άλλες το σκέφτονται, αλλά φαίνεται ότι εκ των πραγμάτων δεν προλαβαίνουν να ανέβουν στο συγκεκριμένο τρένο της μεταρρύθμισης και θα πρέπει να περιμένουν το επόμενο, το οποίο ενδεχομένως να μην αργήσει τόσο όσο αναμένει κανείς. Άλλωστε, το νομοσχέδιο προβλέπει συγκεκριμένη διαδικασία μετατροπής κοινοτήτων ή συμπλεγμάτων κοινοτήτων σε δήμους. Ενδεικτικό της ανατροπής που σημειώθηκε, ως προς το ενδιαφέρον κοινοτήτων να ενσωματωθούν σε δήμους, είναι ότι αρχικά τα δύο βασικά σενάρια των συνενώσεων προέβλεπαν συνενώσεις με δήμους για περίπου 24 έως 28 κοινότητες, όμως τα σημερινά δεδομένα, χωρίς να έχουν ληφθεί τελεσίδικες αποφάσεις, ίσως ανεβάσουν αυτό τον αριθμό πάνω από τις 40 κοινότητες (αναλυτικότερα στο κείμενο κατωτέρω)!

Η Κυπερούντα

Ενδεικτική του ενδιαφέροντος που υπάρχει για μετατροπή κοινοτήτων σε δήμους (παλαιότερα ο υπουργός Εσωτερικών είχε δηλώσει ότι ως μακροπρόθεσμος στόχος πρέπει να τεθεί η συνένωση κοινοτήτων και μετατροπή όλων σε δήμους) είναι η επιστολή που έστειλε αρχές του χρόνου στον υπουργό Εσωτερικών ο κοινοτάρχης Κυπερούντας, εκ μέρους του κοινοτικού συμβουλίου, ζητώντας «να περιληφθεί στο νομοσχέδιο πρόνοια για σύσταση/δημιουργία ορεινών αγροτικών δήμων που να μπορούν να έχουν τις αρμοδιότητες των αστικών δήμων, όμως με λιγότερο πληθυσμό και πιο αυξημένη κρατική χορηγία, για να μπορεί να καλύπτει τα λειτουργικά του έξοδα. Η περιοχή Τροόδους», καταλήγει ο κοινοτάρχης Γεώργιος Παναγιώτου, «έχει ανάγκη από τέτοιου είδους δήμους». Επιστολές έστειλαν και άλλες κοινότητες που εξέτασαν αυτό το ενδεχόμενο, όπως η Ορόκλινη, που ζήτησε τη συνένωσή της με τον Δήμο Λάρνακας. Επιπλέον, οι κοινοτάρχες των πέντε κοινοτήτων της ελεύθερης Αμμοχώστου (Αυγόρου, Φρέναρος, Αχερίτου, Λιοπέτρι, Δασάκι Άχνας) συναντήθηκαν με τον αρμόδιο υπουργό και ζήτησαν τη μετατροπή τους σε αγροτικό Δήμο Αμμοχώστου. Κάτι ανάλογο -συνένωσή τους με τον Δήμο Ιδαλίου- ζήτησαν και οι κοινότητες Αλάμπρας, Λυμπιών, Ποταμιάς, Πέρα Χωρίου, Νήσου, ενώ το σκέφτεται και η Αγία Βαρβάρα. Το Σάββατο ο «Π» έγραψε πως σκέψεις συνένωσης με τη Γεροσκήπου κάνουν τα Κονιά, ενώ ήδη έγινε λόγος και για τις κοινότητες Αχέλειας, Τίμης και Αγίας Μαρινούδας. Εξάλλου, μπροστά στην άρνηση της Πέγειας να δεχθεί συνένωση με γειτονικές κοινότητες, η Έμπα, η Λέμπα, η Χλώρακα και η Κισσόνεργα ζητούν μετατροπή τους σε αγροτικό δήμο. Αυτή η τάση αναμένεται να ενταθεί όταν αρχίσει η εφαρμογή της μεταρρύθμισης στους δήμους και λειτουργήσουν τα δεκάδες συμπλέγματα υπηρεσιών κοινοτήτων και εμπεδωθεί η αποδοτικότητα της συνεργασίας των τοπικών αρχών.

Ποιες κοινότητες μπορεί να επηρεαστούν με συνενώσεις

Με την αναγκαία επισήμανση ότι δεν έχουν ληφθεί ακόμα οριστικές αποφάσεις από το Υπουργείο Εσωτερικών, πρέπει να αναμένουμε ότι οι επαρχίες, που σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα θα έχουν τις περισσότερες συνενώσεις κοινοτήτων σε δήμους, είναι η Πάφος και η Λεμεσός. Πρέπει να τονιστεί ότι κάποιες κοινότητες έχουν ήδη πάρει αποφάσεις κοινοτικών συμβουλίων υπέρ των συνενώσεων, κάποιες όμως όχι.

Πάφος

Σύμφωνα με τους σχεδιασμούς του ΥΠΕΣ, για την ενίσχυση του Δήμου Πόλεως Χρυσοχούς προβλέπεται η συνένωση 6 κοινοτήτων (Αργάκα, Μακούντα, Χρυσοχού, Γουδί, Στενή, Πελαθούσα). Για την αύξηση του πληθυσμού στον Δήμο Πέγειας μελετάται η συνένωση των κοινοτήτων Κισσόνεργας, Έμπας, Λέμπας και Χλώρακας. Η Πέγεια ενίσταται, αλλά οι εν λόγω κοινότητες εξετάζουν και το ενδεχόμενο συνένωσής τους σε έναν αγροτικό δήμο περίπου 16 χιλιάδων κατοίκων. Επίσης, αν τελικά γίνει το θέλημα της Γεροσκήπου (και κάποιων κομμάτων) να μην συνενωθεί με Πάφο, είναι δυνατή η συνένωσή της με τις κοινότητες Τίμης, Αχέλειας, Αγίας Μαρινούδας και Κονιών. Συνολικά, στην Πάφο μπορεί να επηρεαστούν από 10 έως 14 κοινότητες.

Λεμεσός

Στη Λεμεσό πιθανό να επηρεαστούν από 12 έως 14 κοινότητες.

Για τον Δήμο Ανατολικής Λεμεσού προβλέπεται η συνένωση του Αγίου Τύχωνα, της Μουτταγιάκας, των Φοινικαριών, της Ακρούντας και του Αρμενοχωρίου με τους Δήμους Γερμασόγειας και Αγίου Αθανασίου. Για τις ανάγκες του Δήμου δυτικής Λεμεσού μελετάται η συνένωση με τον Δήμο Ύψωνα των κοινοτήτων Ασώματου, Ερήμης, Τραχωνίου, Καντού, Ακρωτηρίου, Τσερκέζ Τσιφλίκ και Κολοσσίου. Η κοινότητα Πάνω Πολεμιδιών θα συνενωθεί είτε με τον Δήμο Κάτω Πολεμιδιών, είτε με τον Δήμο Λεμεσού. Τις τελευταίες μέρες ακούγεται, για την ώρα ως ψίθυρος, η δυνατότητα συνένωσης και της Παλόδειας με τα Κάτω και Πάνω Πολεμίδια, αν επιλεγεί να μείνουν αυτόνομος δήμος. Πάντως, η Παλόδεια συνορεύει οικιστικά με την Αγία Φύλα, που είναι ήδη ενταγμένη στον Δήμο Λεμεσού.

Λάρνακα

• Στη Λάρνακα το πιθανότερο είναι να συνενωθούν με δήμους 7 κοινότητες, ωστόσο υπάρχει και ένα απομακρυσμένο σενάριο που μπορεί να φέρει έως και 12 συνενώσεις κοινοτήτων.

Βέβαιη θεωρείται η συνένωση του Δήμου Π. Λευκάρων με Βάβλα, Δελίκηπο, Κάτω Δρυ, Κάτω Λεύκαρα, Κόρνο και Κοφίνου. Πιθανή θεωρείται και η συνένωση του Αβδελλερού με τον Δήμο Αθηένου, με ή χωρίς Αραδίππου, χωρίς να αποκλείεται εντελώς και η συνένωση των Τρούλλων, όπως ψιθυρολογείται ανεπίσημα. Από εκεί και πέρα, υπάρχει το ομόφωνο αίτημα της κοινότητας Ορόκλινης να συνενωθεί με τον Δήμο Λάρνακας, ενώ ένα απομακρυσμένο σενάριο προβλέπει τη διατήρηση αυτόνομου του Δήμου Δρομολαξιάς-Μενεού και τη συνένωσή του με τις κοινότητες Κιτίου, Περβολιών και Τερσεφάνου.

Λευκωσία

• Για τη Λευκωσία, οι αρχικοί σχεδιασμοί του ΥΠΕΣ δεν προέβλεπαν καμία συνένωση κοινότητας με δήμο. Τώρα, όμως, «παίζει» με πολλές πιθανότητες η συνένωση Λυμπιών, Αλάμπρας, Πέρα Χωρίου, Νήσου και Ποταμιάς με τον Δήμο Ιδαλίου, του οποίου αυξήθηκαν οι πιθανότητες διατήρησής του ως δήμου. Σκέψεις γίνονται για συνένωση και της Αγίας Βαρβάρας. Από εκεί και πέρα, η δήμαρχος Λακατάμιας έχει αναλάβει πρωτοβουλία για συνένωση των Δήμων Λακατάμιας-Τσερίου (εφόσον ο Στρόβολος ενωθεί με την πρωτεύουσα) με κοινότητες όπως η Δευτερά, η Ψημολόφου και ο Συνοικισμός Ανθούπολης.

Ελ. Αμμόχωστος

• Αν στην ελεύθερη Αμμόχωστο συσταθούν δύο δήμοι, τότε οι πέντε κοινότητες (Δασάκι Άχνας, Λιοπέτρι, Αυγόρου, Φρέναρος, Αχερίτου) θα μοιραστούν στους δύο δήμους. Το ενδεχόμενο δημιουργίας και αγροτικού δήμου από τις 5 κοινότητες, μάλλον απομακρύνθηκε οριστικά.