Στέγες ηλικιωμένων: Τους δένουν μην πέσουν

Προβληματισμό εκφράζει η επίτροπος Διοικήσεως Μαρία Στυλιανού Λοττίδη για τη χρήση μέτρων σωματικού περιορισμού σε ηλικιωμένους που διαμένουν σε στέγες. Με κομμάτια υφάσματος ή και.... ζώνες (!) οι υπεύθυνοι κάποιων στεγών επιχειρούν να περιορίσουν σωματικά τα ηλικιωμένα άτομα υπό τον φόβο της πτώσης. Το γραφείο της επιτρόπου πραγματοποίησε από τον Μάη μέχρι τον Σεπτέμβρη του 2018 αιφνίδιες επισκέψεις σε εννέα συνολικά στέγες για να διαπιστώσει, μεταξύ άλλων, πως στις πλείστες στέγες εφαρμόζεται αυτό το μέτρο, για το οποίο μάλιστα υπάρχει συναίνεση από τους συγγενείς του ηλικιωμένου ατόμου. «Η επίκληση ενός γενικού αόριστου κινδύνου πτώσης ή ο φόβος για την ασφάλεια των ηλικιωμένων είτε εκφράζεται από τους συγγενείς είτε από τον υπεύθυνο της στέγης δεν μπορεί να δικαιολογήσει την αυθαίρετη εφαρμογή του σωματικού περιορισμού όταν αυτό γίνεται χωρίς να ακολουθείται οποιοδήποτε πρωτόκολλο και χωρίς να έχει προηγηθεί η εξέταση άλλων εναλλακτικών μέτρων», αναφέρει η επιτρόπος. Σημειώνει δε ότι «σε καμία στέγη δεν τηρείται μητρώο καταγραφής της εφαρμογής του μέτρου του σωματικού περιορισμού και ως εκ τούτου δεν καταγράφονται οι λόγοι, η διάρκεια και ο τρόπος επαναξιολόγησής του». «Η πρακτική ενδέχεται, υπό τις προϋποθέσεις του δυσανάλογου του αγαθού που δύναται να προστατέψει, να ισοδυναμεί με εξευτελιστική ή απάνθρωπη μεταχείριση», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Οι επισκέψεις στις στέγες πραγματοποιήθηκαν με αφορμή ορισμένα (μεμονωμένα) περιστατικά θανάτου ατόμων σε στέγες ηλικιωμένων, καθώς και καταγγελίες που είχε, κατά καιρούς, δεχθεί το γραφείο της επιτρόπου για ταπεινωτική μεταχείριση ηλικιωμένων που διαμένουν σε στέγες φιλοξενίας ηλικιωμένων ατόμων. Κατά τις επισκέψεις επιθεωρήθηκαν οι κτηριακές εγκαταστάσεις και οι προσωπικοί ιατρικοί φάκελοι των ενοίκων.

Σύμφωνα με τα όσα αναφέρει στην έκθεσή της η επίτροπος, καμία στέγη δεν είχε καταρτίσει εξατομικευμένα πλάνα φροντίδας που να ανταποκρίνονται στις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε ενοίκου σύμφωνα με τη φυσική και πνευματική του κατάσταση. Διαπιστώνει ότι υπάρχουν σημαντικά περιθώρια βελτίωσης της τήρησης των μητρώων των προσωπικών και ιατρικών στοιχείων των ενοίκων επισημαίνοντας ότι η «ελλιπής τήρηση μητρώων δυσχεραίνει τον ανεξάρτητο έλεγχο από εξωτερικούς παρατηρητές καθώς δεν μπορεί να διαπιστωθεί η ευρύτερη εικόνα για τη στέγη και ο τρόπος λειτουργίας της». Έμφαση δίνει και στη διαδικασία εισδοχής των ατόμων στις στέγες σημειώνοντας ότι η συναίνεση δίνεται από πρόσωπα (συγγενείς) που «δεν εξουσιοδοτούνται να εκφράσουν οποιαδήποτε βούληση πόσω μάλλον να λαμβάνουν αποφάσεις εκ μέρους του ηλικιωμένου ατόμου». Η κ. Στυλιανού - Λοττίδη εγείρει επίσης το θέμα της επάρκειας του προσωπικού που εργοδοτείται στις στέγες και δη των φροντιστών. «Τα καθήκοντα των φροντιστών περιορίζονται σε μια στενή ερμηνεία του όρου «φροντίδα» περιλαμβάνοντας στην πράξη την κάλυψη των βασικών αναγκών των ηλικιωμένων χωρίς να έχουν τις δεξιότητες να παρέχουν ουσιαστική και πολύπλευρη φροντίδα μέσω της παροχής δημιουργικής απασχόλησης και προστασίας», αναφέρει.



Ψυχικά ασθενείς
Μνεία κάνει η επίτροπος και για τους ψυχικά ασθενείς που διαμένουν σε τέτοιες στέγες επισημαίνοντας ότι «ο συγχρωτισμός των ατόμων αυτών με άτομα προχωρημένης ηλικίας σε ένα τέτοιο περιβάλλον τους αποστερεί τη δυνατότητα να αναπτύξουν μια σειρά ικανοτήτων και δεξιοτήτων τις οποίες θα μπορούσαν να αποκτήσουν κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες και προϋποθέσεις πραγματικής αποϊδρυματοποίησης». Εκφράζει επίσης ανησυχίες για το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια της παραμονής των ψυχικά ασθενών σε στέγες δεν παρέχεται καμία θεραπευτική παρέμβαση από τις αρμόδιες αρχές.



Νέα νομοθεσία
Η επίτροπος κρίνει ως απαραίτητη την αλλαγή νομικού πλαισίου και των πρακτικών, οι οποίες θα βοηθήσουν στην άσκηση ουσιαστικού κρατικού ελέγχου, ειδικά σε ό,τι αφορά τους ενοίκους των στεγών, οι οποίοι παρουσιάζουν ιδιάζουσες και ανομοιόμορφες ανάγκες. Αναφέρει ότι ο περί λειτουργίας Μονάδων Φροντίδας Ενηλίκων Νόμος του 2018 τυγχάνει νομοτεχνικής επεξεργασίας από τη Νομική Υπηρεσία υποδεικνύοντας ότι σε αυτόν θα πρέπει να περιέχονται ρυθμίσεις που αφορούν τις διαδικασίες εισδοχής σε στέγες, να υπάρχει δικαιωματική προσέγγιση στα θέματα των ηλικιωμένων ατόμων καθώς και πρόνοιες για τα βασικά δικαιώματα που ισχύουν για όλα τα άτομα που στερούνται της ελευθερίας τους. Σημειώνει δε την ανάγκη όπως το νέο νομικό πλαίσιο καθορίζει επαρκές επίπεδο προσόντων για τα άτομα που εργάζονται στις στέγες και ειδικότερα για τους φροντιστές. Ζητά επίσης τον τερματισμό της ταυτόχρονης διαμονής ηλικιωμένων με ψυχικά ασθενείς.