Ο ΚΕ μιλά στον «Π»: Η... μπάλα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για αποφάσεις

Οι επιλογές της Τουρκίας και οι ενέργειές της αποτελούν παράγοντα αποσταθεροποίησης στην περιοχή, όχι μόνο στη θάλασσα, αλλά και στην ευαίσθητη περιοχή της Συρίας. Δίνουν το στίγμα μια χώρας που θέλει να επικρατήσει με κάθε μέσο, ακόμα και με βία-πόλεμο. Πρόκειται για καθαρά σχέδια επεκτατισμού, αυτή τη φορά σε βάρος της Συρίας, και για μια προσπάθεια να ηγεμονεύσει ολόκληρη την περιοχή. Γι’ αυτό και η μεγάλη ενόχληση της Τουρκίας για μια σημαντική χώρα της περιοχής όπως είναι η Αίγυπτος. Οι αποφάσεις που θα ληφθούν, λοιπόν, θα πρέπει να είναι εξειδικευμένες και να στέλνουν μήνυμα, τόσο για αποτροπή ενεργειών σε σχέση με την Κύπρο, όσο και σε σχέση με τη δράση της Τουρκίας στη Συρία.  Αυτά τονίζει, μεταξύ άλλων, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Πρόδρομος Προδρόμου και ξεκαθαρίζει το ομιχλώδες τοπίο γύρω από το Κυπριακό.

Τι μέτρα θα ζητήσουμε από τους εταίρους μας στην ΕΕ έτσι ώστε να είναι τόσο αποτελεσματικά που να αναγκάσουν την Τουρκία να τερματίσει τις παράνομες ενέργειες στην περιοχή; Θα απαιτήσουμε κυρώσεις που αγγίζουν εταιρείες, πρόσωπα, απαγορεύσεις εισόδου και συγκεκριμένων συναλλαγών;

Καθοριστική προς την κατεύθυνση της λήψης αποφάσεων είναι η εβδομάδα που μπαίνει. Στις 14 Οκτωβρίου θα γίνει το καθοριστικό Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, στο οποίο θα διαφανεί με ποιους τρόπους και ποια μέτρα θα μπορεί να λάβει η ΕΕ για να δοκιμάσει να στείλει μήνυμα αποτροπής προς την Τουρκία. Ακολούθως οι ηγέτες στις 17-18 Οκτωβρίου θα καθίσουν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και σε αυτούς εναπόκειται να λάβουν τις κατάλληλες πολιτικές αποφάσεις που να στέλνουν σαφές μήνυμα προς την Τουρκία. Φυσικά, αποφάσεις έχουν ήδη ληφθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον περασμένο Ιούνιο και είναι μια διαδικασία η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη. Από τότε είχαν πει ότι θα παρακολουθούν διαρκώς τις εξελίξεις και δόθηκαν οδηγίες στα θεσμικά όργανα για να ετοιμάσουν λίστα με εναλλακτικά μέτρα που θα μπορούσαν να ληφθούν. Από τη δική μας πλευρά, έχουμε ολοκληρώσει την ενημέρωση, αλλά και τις διπλωματικές διεργασίες γύρω από το ζήτημα αυτό. Το αποκορύφωμα ήταν η πρόσκληση του κ. Τουσκ, ο οποίος επισκέφθηκε την Κύπρο και έτυχε κατ’ ιδίαν ενημέρωσης με τις γνωστές, ξεκάθαρες δηλώσεις οι οποίες ακολούθησαν. Τώρα η μπάλα βρίσκεται στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για τις αποφάσεις.



Δεν θα μείνουμε όμως σε αυτά που έχουν ήδη αποφασιστεί, σωστά; Θα ληφθούν πρόσθετα μέτρα, πιο δυναμικά;

Επιλογές υπάρχουν, σημασία για μας έχει το γεγονός ότι η ΕΕ θα δείξει, πέραν της αλληλεγγύης που έχει εκφραστεί τις προηγούμενες μέρες, πως θέλει να περάσει ένα αποτρεπτικό μήνυμα προς την Τουρκία. Θα είναι αποφάσεις που θα συμβάλουν στην αποτροπή, και αυτό είναι σίγουρο. Δεν είναι μόνο οι ενέργειες στη θάλασσα της Κύπρου. Η Τουρκία αυτές τις μέρες δείχνει διεθνώς δείγματα πολιτικής και στρατηγικής κατεύθυνσης η οποία προκαλεί τεράστια ανησυχία και αναστάτωση στη διεθνή κοινότητα. Οι επιλογές της Τουρκίας και οι ενέργειές της αποτελούν παράγοντα αποσταθεροποίησης στην περιοχή, όχι μόνο στη θάλασσα, αλλά και στην ευαίσθητη περιοχή της Συρίας. Δίνουν το στίγμα μια χώρας που θέλει να επικρατήσει με κάθε μέσο, ακόμα και με βία-πόλεμο. Πρόκειται για καθαρά σχέδια επεκτατισμού, αυτή τη φορά σε βάρος της Συρίας, και για μια προσπάθεια να ηγεμονεύσει ολόκληρη την περιοχή. Εξ ου και η μεγάλη ενόχληση της Τουρκίας για μια σημαντική χώρα της περιοχής όπως είναι η Αίγυπτος. Οι αποφάσεις που θα ληφθούν, λοιπόν, θα πρέπει να είναι εξειδικευμένες και να στέλνουν μήνυμα, τόσο για αποτροπή ενεργειών σε σχέση με την Κύπρο, όσο και σε σχέση με τη δράση της Τουρκίας στη Συρία.



Υπάρχει έντονη ανησυχία στην ΕΕ για το μεταναστευτικό-προσφυγικό. Θεωρείται ότι ανάμεσα στα μέτρα θα μπορούσαν να υπάρχουν και μειώσεις ή περικοπές από τα κονδύλια που δίνονται στην Τουρκία για το συγκεκριμένο ζήτημα; Ή καλύτερα να μην τα αγγίξουμε αυτά;

Αυτό που υπάρχει ανάμεσα στα κράτη μέλη της ΕΕ είναι κάτι περισσότερο από ανησυχία για το ζήτημα αυτό. Είναι πρωτοφανές αυτό που συμβαίνει, με τον Πρόεδρο Ερντογάν να μην διστάζει να χρησιμοποιήσει, περίπου ως όπλο, μερικά εκατομμύρια αποδιωγμένων από τον πόλεμο ανθρώπων, οι οποίοι υποφέρουν. Είναι εξοργιστικό και αγγίζει τα όρια της ύβρης για τον σύγχρονο πολιτικό πολιτισμό. Η προηγούμενη ροή προσφύγων-μεταναστών πριν μερικά χρόνια προκάλεσε τεράστια αναστάτωση και συγκλονισμό στις χώρες της ΕΕ. Οι παράπλευρες συνέπειες δημιούργησαν τεράστια ανεπιθύμητα πολιτικά και κοινωνικά φαινόμενα. Η ίδια η Κύπρος χτυπάει συναγερμό για τις ροές, αφού για την Κύπρο πρόκειται κυρίως για μεταναστευτικές ροές, ειδικά το τελευταίο χρονικό διάστημα. Η αχίλλειος πτέρνα της δικής μας χώρας είναι τα κατεχόμενα, στα οποία δεν ξέρουμε τι θα επιθυμήσει η Τουρκία να αφήσει να συμβεί σε σχέση με αυτό το ζήτημα.



Μέτρα που να αγγίζουν το ζήτημα θα ζητήσουμε;

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να ζυγίσουν τα δεδομένα και να πάρουν αποφάσεις που να προστατεύουν μεν την Ευρώπη και τις χώρες τους, αλλά την ίδια στιγμή να καταστήσουν σαφές στην Τουρκία πως πρέπει να πάψει να θεωρεί ως όπλο εκβιασμού την αγωνία των ανθρώπων που γίνονται πρόσφυγες. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συζητήσει και αυτό το θέμα. Δεν μπορώ να προκαταλάβω το τι θα γίνει και τι αποφάσεις θα ληφθούν. Υπάρχουν διάφορες θέσεις ανάμεσα στις χώρες, όμως είναι γνωστό ότι η Τουρκία, εκτός του ότι απειλεί ξεκάθαρα για το θέμα αυτό, απαιτεί περαιτέρω υποστήριξη και ποσά.



Γεωτρητικό πρόγραμμα

Σας έχουν ανησυχήσει ή θορυβήσει οι πρόσφατες δηλώσεις Ντεσκάλτσι για τις γεωτρήσεις της ΕΝΙ στην κυπριακή ΑΟΖ;

Είναι αυτονόητο ότι το γεωτρητικό πρόγραμμα και οι γεωτρήσεις δεν συμβαδίζουν με πολεμικές επιχειρήσεις. Αυτό είναι άλλωστε που ζητάμε να σταματήσει η Τουρκία αμέσως. Ωστόσο, το μήνυμα το οποίο πέρασε μέσα από τις δηλώσεις Ντεσκάλτσι είναι ενδεχομένως ατυχές ή παραπλανητικό, καθώς έχουμε ήδη κάνει συνεννοήσεις με την εταιρεία. Υπάρχουν επίσης οι ξεκάθαρες τοποθετήσεις των ηγετών Ιταλίας, αλλά και Γαλλίας, από τις οποίες προέρχονται ENI και TOTAL. Οι ίδιες οι εταιρείες είναι αδειοδοτημένες με τεμάχια της κυπριακής ΑΟΖ, έχουν συμβατικές υποχρεώσεις και είναι ξεκάθαρο και σαφές πως το γεωτρητικό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας θα συνεχιστεί κανονικά. Μπορεί τη δεδομένη χρονική στιγμή να έχουμε κλιμάκωση της τουρκικής επέμβασης, αλλά και των παράνομων ενεργειών, ωστόσο, παρενόχληση, απειλές και εκβιασμούς είχαμε εδώ και καιρό από την Τουρκία και αυτό δεν εμπόδισε από το να γίνουν γεωτρήσεις, να υπάρχουν ανακαλύψεις κοιτασμάτων και να προχωρούν κανονικά οι σχεδιασμοί.



Υιοθετείτε τις δηλώσεις Δένδια πως η Τουρκία κάνει ανόητες ενέργειες στην περιοχή και πως δεν κατανοεί τι θέλει να πετύχει με το να τρυπά στο βόρειο τμήμα του «7» που δεν έχει αέριο, ενώ TOTAL και ENI θα τρυπήσουν στο νότιο τμήμα του «7» που ξέρουμε πως έχει αέριο;

Δεν τίθεται θέμα να υιοθετήσω τις δηλώσεις οποιουδήποτε. Αυτό το οποίο είναι ξεκάθαρο είναι πως η Τουρκία θα ήταν χρήσιμο να κατανοήσει ότι εφόσον λογικά θέλει να είναι μέρος των ενεργειακών εξελίξεων στην περιοχή, κάτι τέτοιο θα πρέπει να γίνει μέσα από σχέσεις αμοιβαίου σεβασμού με τα κράτη της περιοχής, με σεβασμό στο διεθνές δίκαιο και όχι με πειρατικές ενέργειες ή με το να θέλει να σφετεριστεί το 44% της κυπριακής ΑΟΖ εις βάρος και των Τ/Κ. Τέτοιες πρακτικές δεν οδηγούν πουθενά. Η λογική που προβάλλει, ότι δηλαδή με την ισχύ των όπλων μπορεί να επιβάλει δεδομένα σε σχέση με τα ενεργειακά στην Ανατολική Μεσόγειο, δεν θα οδηγήσει πουθενά. Η Τουρκία δεν βοηθά ούτε τον εαυτό της, ούτε και τις προσπάθειες που γίνονται για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων στο Κυπριακό με αυτή τη στάση. Θα μπορούσε να είναι μέρος των διεργασιών, εφόσον συγκατανεύσει στη λύση του Κυπριακού και εφόσον σεβαστεί και τα άλλα κράτη της περιοχής, τα οποία αυτή τη στιγμή δεν δείχνει να σέβεται. Ενδεχομένως τότε να προκύψουν συνεργασίες αμοιβαίου οφέλους. Σίγουρα όμως δεν θα προκύψουν με το να θεωρεί ο Ερντογάν πως θα δεχθεί οποιοσδήποτε την ηγεμονία της Τουρκίας, και αν αυτό γίνει, τότε να μας δώσει κάτι κι εμάς. Δεν μπορεί να γίνει ποτέ κάτι τέτοιο.



Τριμερής και όροι αναφοράς

Σε ποιο στάδιο βρίσκονται οι διεργασίες για την τριμερή συνάντηση Αναστασιάδη- Ακιντζί- Γκουτέρες; Την Παρασκευή η τ/κ πλευρά διεμήνυσε πως είναι έτοιμη για τριμερή μέσα στο δεύτερο μισό Νοεμβρίου. Έχουμε κάποια εξέλιξη;

Στην τελευταία συνάντηση με τον κ. Γκουτέρες, τον περασμένο Σεπτέμβριο, είχε συμφωνηθεί πως ο κ. Γκουτέρες θα έβλεπε τις πρακτικές λεπτομέρειες και θα συγκαλούσε μια τριμερή συνάντηση. Από τότε περιμένουμε, γίνονται βολιδοσκοπήσεις, και σε κάθε περίπτωση η δική μας πλευρά είναι απόλυτα έτοιμη για συνάντηση σε οποιοδήποτε μέρος. Είναι καλά γνωστό πως ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, όχι μόνο είναι απόλυτα έτοιμος να συμμετάσχει σε μια τέτοια συνάντηση, αλλά έχει εδώ και καιρό επιδιώξει να υπάρξει μια τέτοια συνάντηση των δύο ηγετών με τον γ.γ. του ΟΗΕ προκειμένου να συμπληρωθούν-συμφωνηθούν οι όροι αναφοράς για να μπορέσουν να επαναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις. Το μήνυμα αυτό το έχει μεταφέρει επανειλημμένα στα Ηνωμένα Έθνη.



Η τριμερής αυτή αναμένεται να «κλειδώσει» τους όρους αναφοράς οριστικά ή κερδίζει έδαφος αυτό που ζητά η τουρκική πλευρά, δηλαδή οι όροι αναφοράς να συμφωνηθούν πλήρως αφού πρώτα πραγματοποιηθεί άτυπη πενταμερής διάσκεψη;

Αν δεν κάνω λάθος, η θέση πως προέχει μια πενταμερής συνάντηση είχε αρχικά διατυπωθεί από τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών, τον κ. Τσαβούσογλου. Θα πρέπει να πούμε πως κατά την τελευταία επίσκεψη της κ. Λουτ στο νησί, πρακτικά και ουσιαστικά ήμασταν έτοιμοι και δυνητικά υπήρχε κατάληξη στους όρους αναφοράς, ωστόσο, δυστυχώς σημειώθηκε κάποια υπαναχώρηση. Επομένως, οι όροι αναφοράς, όπως τονίζει από την αρχή ο γ.γ. του ΟΗΕ, θα πρέπει να συμφωνηθούν από τις δύο πλευρές. Βεβαίως θα πρέπει να συγκατανεύσουν και οι εγγυήτριες δυνάμεις για να επαναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις από εκεί που μείναμε. Αυτό μπορεί να γίνει με οποιαδήποτε μεθόδευση. Από τον περασμένο Μάιο στο Πεκίνο, σε συνομιλία που είχε με τον Αντόνιο Γκουτέρες, αλλά και πιο πριν, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης είχε εισηγηθεί, με στόχο να διευκολύνουμε τη διαδικασία της κ. Λουτ, όπως γινόταν κοινή συνάντηση των δύο ηγετών με την κ. Λουτ. Μια πρόταση η οποία δυστυχώς απορρίφθηκε. Προτάθηκε, επίσης, κοινή συνάντηση των δύο ηγετών με τον γ.γ. ΟΗΕ, ενώ, αν θα ήταν χρήσιμο, προτάθηκε ακόμα και συνάντηση των δύο πλευρών με τις εγγυήτριες δυνάμεις. Εμείς θα λέγαμε με τη συμμετοχή και της ΕΕ ως παρατηρητή. Από τις εγγυήτριες δυνάμεις άλλωστε εξαρτάται και η λεγόμενη διεθνής διάσταση του Κυπριακού, δηλαδή τα θέματα εγγυήσεων, ασφάλειας και στρατού.



Υπάρχουν, κατά τη δική σας εκτίμηση, πολλά ζητήματα τη δεδομένη στιγμή στα οποία υπάρχει απόκλιση θέσεων μεταξύ των δύο πλευρών; Είναι μακριά η ουσιαστική επανέναρξη των διαπραγματεύσεων;

Η επανέναρξη των διαπραγματεύσεων είναι κάτι που εμείς επιδιώκουμε εξάπαντος, γιατί διαφορετικά παραμένουμε εκτεθειμένοι στις ορέξεις και στους σχεδιασμούς της Τουρκίας, η οποία ελέγχει πλήρως τα κατεχόμενα. Η επανέναρξη των διαπραγματεύσεων προβλέπεται και υπήρξε κατ’ αρχήν συνεννόηση και συμφωνία μεταξύ Αναστασιάδη και Ακιντζί πώς μπορεί να γίνει: στη βάση του Κοινού Ανακοινωθέντος με το οποίο ξεκίνησαν οι διαπραγματεύσεις και το οποίο περιέγραφε όλα τα βασικά στοιχεία της λύσης που επιδιώκεται, στη βάση όλων των συγκλίσεων που επέτρεψαν να γίνει η διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών στο Κραν Μοντανά, αλλά και στη βάση των έξι παραμέτρων που πρότεινε ο γ.γ. του ΟΗΕ στις 30 Ιουνίου, ο οποίος ήρθε στο Κραν Μοντανά και διά ζώσης πρότεινε να γίνουν τοποθετήσεις επί των έξι σημείων που θα επέτρεπαν να γίνει σημαντικό βήμα για να φτάσουμε σε σημείο συμφωνίας. Τα έξι σημεία είναι αλληλένδετα, δηλαδή δεν νοείται να γίνονται τοποθετήσεις ξεχωριστά σε ένα ή δύο σημεία. Θα πρέπει να υπάρξει απαραίτητα συμφωνία σε όλα τα σημεία. Θέλω να ξεκαθαρίσω για μια ακόμα φορά πως μιλάμε για τα έξι σημεία τα οποία ανέφερε λεκτικά ο γ.γ. του ΟΗΕ στις 30 Ιουνίου, καθώς δεν υπάρχει κανένα σχετικό έγγραφο. Κακώς κάποιοι αναφέρονται σε οποιοδήποτε έγγραφο σε σχέση με το πλαίσιο Γκουτέρες και τις έξι παραμέτρους του, γιατί πολύ απλά δεν υπάρχει τέτοιο έγγραφο. Μακάρι να υπήρχε, γιατί τότε θα είχε αποτυπωθεί γραπτώς και θα ήταν σαφές, όπως όλοι θυμόμαστε, πως ο γ.γ. του ΟΗΕ μίλησε για ανάγκη αντικατάστασης του αναχρονιστικού και ακατάλληλου συστήματος εγγυήσεων και της κηδεμόνευσης, μίλησε για ανάγκη συμφωνίας για αποχώρηση του κατοχικού στρατού, όπως επίσης μίλησε πολύ συγκεκριμένα και για τη Μόρφου για να βελτιωθούν οι προτάσεις σε σχέση με το εδαφικό.



Μίλησε όμως και για πολιτική ισότητα…

Μίλησε φυσικά και για το ζήτημα της πολιτικής ισότητας και το πού και πώς και πότε θα μπορούσε να εφαρμοστεί κάποια μέθοδος αποτελεσματικής συμμετοχής. Το γεγονός και μόνο ότι ο Αντόνιο Γκουτέρες πρότεινε να διαπραγματευτούν οι πλευρές για το πού, πώς και πότε θα πρέπει να υπάρχει θετική ψήφος, διαψεύδει την αξίωση που εκ των υστέρων είχε προκύψει, ότι δηλαδή θα πρέπει να υπάρχει η λεγόμενη θετική ψήφος παντού και πάντοτε.



Ποιο είναι το στοιχείο που θα καθορίσει την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων;

Η επανέναρξη εξαρτάται από την πολιτική βούληση πάνω από όλα. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας καταθέτει εδώ και δύο χρόνια την πολιτική βούληση γιατί, όπως είπα, συνειδητοποιούμε πως χρειάζεται το συντομότερο δυνατό να τερματιστεί η ανώμαλη κατάσταση που έχουμε στην Κύπρο. Έχουμε ζήσει την εμπειρία των διαπραγματεύσεων στην Ελβετία το 2017, όπου φάνηκε πως με την κατάλληλη πολιτική βούληση από πλευράς Τουρκίας μπορεί να φτάναμε σε συμφωνία, άρα χρειάζεται και η βούληση της Τουρκίας για να προχωρήσει αυτή η διαδικασία.



Η διαπραγμάτευση να γίνει στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης

Η ε/κ πλευρά επικαλείται συνεχώς πως υπήρξε συναντίληψη για το τι θα πρέπει να περιλαμβάνεται στους όρους αναφοράς κατά την άτυπη συνάντηση της 9ης Αυγούστου. Ωστόσο, αμέσως μετά τη συνάντηση, ο κ. Ακιντζί αναφέρθηκε σε διαφωνίες οι οποίες παραμένουν σε κύρια ζητήματα, όπως η πολιτική ισότητα και η ανοιχτού τέλους διαδικασία. Υπάρχουν όντως διαφωνίες σε αυτά τα σημεία ή είναι μια τοποθέτηση κενή περιεχομένου;

Το είχε πει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αμέσως μετά τη συνάντηση της 9ης Αυγούστου ότι σημειώθηκε πολύ ικανοποιητική πρόοδος και ότι τώρα έχει ανοίξει ο δρόμος για τη συνομολόγηση όρων αναφοράς. Θεωρώ πως η περίφημη συζήτηση για την πολιτική ισότητα προτάσσεται και γίνεται άδικα. Υπάρχει συγκεκριμένη περιγραφή της πολιτικής ισότητας σε ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών και υπήρξε σύγκλιση και σε αυτό το ζήτημα, η οποία φαίνεται πως μετά το 2017 έχει αναιρεθεί. Ουδέποτε υπήρξε συμφωνία ότι για όλες τις αποφάσεις σε επίπεδο ομοσπονδιακού κράτους θα χρειάζονταν θετική ψήφος για να ληφθούν. Όμως, αυτό ζητούν σήμερα. Αυτό αποτελεί παραβίαση της σύγκλισης που υπήρξε προηγουμένως.



Δεν υπάρχει, δηλαδή, σύγκλιση για θετική ψήφο στο Υπουργικό Συμβούλιο;

Υπήρχε συζήτηση η οποία σχεδόν κατέληξε, δεν είναι πλήρης σύγκλιση, και αυτό διότι υπολειπόταν να τελειοποιηθεί ο μηχανισμός επίλυσης αδιεξόδων.



Δεν έχει «κλειδώσει» ποτέ σύγκλιση για το Υπουργικό Συμβούλιο;

Υπήρχε η συναντίληψη, η συνεννόηση, όμως δεν υπήρχε ποτέ σύγκλιση πως θα υπάρχει παντού μια θετική ψήφος. Αυτή είναι μια πρόσθετη αξίωση. Το παράδοξο είναι ότι προβάλλονται θέσεις-προτάσεις οι οποίες είναι προς διαπραγμάτευση και όμως προβάλλονται-προτάσσονται εκτός διαπραγμάτευσης και τίθενται περίπου ως προϋποθέσεις. Η δική μας πλευρά έχει ξεκαθαρίσει πως δεν ζητά οποιαδήποτε προδέσμευση. Δεν ζητάμε να μπει στους όρους αναφοράς κάτι που θα προδιαθέτει τη διαδικασία διαπραγμάτευσης, δεν θεωρούμε παραγωγική μια τέτοια προσέγγιση. Δεν μπορεί να υποστηρίζει κάποιος πως για να υπάρξουν όροι αναφοράς θα πρέπει να μας πείτε εκ των προτέρων ακριβώς αυτό που θέλουμε να ακούσουμε. Η διαπραγμάτευση θα πρέπει να γίνει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, δεν μπορούμε να την προκαταλάβουμε. Ο γ.γ. του ΟΗΕ πρότεινε έξι παραμέτρους στις οποίες πρέπει να υπάρξουν τοποθετήσεις, και όχι μόνο μία.



Ομιχλώδες τοπίο

Είναι, δηλαδή, θολό το τοπίο γύρω από τις συγκλίσεις;

Θέλω εδώ να υπενθυμίσω πως ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, σε κάποια στιγμή κομβικής σημασίας για τη διαδικασία, είχε προτείνει στον κ. Ακιντζί τη σύνταξη ενός τριπτύχου το οποίο θα κατέγραφε όλες τις συγκλίσεις που είχαν επιτευχθεί, θα κατέγραφε ζητήματα στα οποία υπάρχει ακτίνα συμφωνίας αλλά χρειάζεται να γίνουν κάποιες διεργασίες για να καταλήξουν οι πλευρές, όπως επίσης και ζητήματα στα οποία υπήρχαν ουσιώδεις διαφορές μεταξύ των πλευρών. Είχε προτείνει μάλιστα, στο πλαίσιο της διαφάνειας, να γινόταν ενημέρωση των πολιτών. Δυστυχώς, η πρόταση αυτή δεν έγινε αποδεκτή. Όταν λέμε ότι μέρος των όρων αναφοράς θα πρέπει να είναι οι συγκλίσεις που επιτεύχθηκαν και επέτρεψαν να γίνει η Διάσκεψη για την Κύπρο στο Κραν Μοντανά, αυτό έχει πολλαπλό νόημα. Πρώτα από όλα θα πρέπει να θυμηθούμε πως για να πάμε στο Κραν Μοντανά, πρώτα πήγαμε στη Γενεύη, όπου κατατέθηκαν χάρτες για το εδαφικό. Όταν ακούμε από την τ/κ πλευρά αιτιάσεις, θυμόμαστε ότι παραμονές προεδρικών εκλογών ανακοινώθηκε ότι αποσύρεται ο χάρτης, δηλαδή αποσύρονται εκείνες οι προτάσεις. Υπάρχει ή δεν υπάρχει σύγκλιση στο εδαφικό; Βεβαίως αυτό δεν είναι μεμονωμένο ερώτημα. Υπάρχουν κι άλλες συγκλίσεις οι οποίες φαίνεται να έχουν αναιρεθεί, όπως υπάρχουν και πολλά σημαντικά θέματα που έμειναν στη σκιά. Θυμάστε πως τα Ηνωμένα Έθνη είχαν καταρτίσει κατάλογο με πέραν των 100 θεμάτων για τα οποία θα έπρεπε να γίνουν συζητήσεις ή διεργασίες. Διαδικαστικά, τεχνικά, αλλά και θέματα ουσίας. Υπήρξε, για παράδειγμα, χρηματοδότηση από τις ΗΠΑ για να έρθουν αποστολές να εξετάσουν τις συνθήκες για την επανένωση της οικονομίας και τι θα έπρεπε να γίνει για να ισχύσει η ένταξη των κατεχομένων στην ΕΕ και την ευρωζώνη. Είναι πολλά τα ζητήματα που εκκρεμούν και γι’ αυτό εμείς μιλάμε για αναγκαιότητα επανέναρξης των συνομιλιών.



Η επανέναρξη θα γίνει από εκεί που μείναμε στο Κραν Μοντανά ή θα ξεκινήσουμε από την αρχή και πάλι;

Θα πρέπει να έχουμε συνείδηση ότι πρέπει να συμφωνηθούν όροι αναφοράς, να συγκατατεθούν οι εγγυήτριες δυνάμεις και να πάμε σε επανέναρξη διαπραγματεύσεων. Δεν καταλαβαίνω γιατί ενοχλεί η ιδέα της επανέναρξης από εκεί που μείναμε στο Κραν Μοντανά. Όλοι είχαν συμφωνήσει πως στο Κραν Μοντανά είχαμε πρόοδο, άρα δεν έχει λογική να πάμε πίσω. Η αμφισβήτηση από την τουρκική πλευρά της ιδέας της επανέναρξης από εκεί που έμειναν τα πράγματα, προκαλεί συνειρμούς. Μήπως δεν θέλουν να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις, επειδή για δύο χρόνια ακούμε από τουρκικής πλευράς για άλλα μοντέλα λύσης, όπως είχε πει ο Πρόεδρος Ερντογάν στον Αλέξη Τσίπρα όταν επισκέφθηκε την Τουρκία; Αυτό το λέω για να πάψει η συζήτηση και τα ζιζάνια που έχει ενσπείρει στην ε/κ πλευρά η Τουρκία, πως δήθεν ο Πρόεδρος Αναστασιάδης είναι αυτός που συζητά άλλες μορφές λύσης. Ο Ερντογάν δεν ήταν αυτός που, επισημότατα μάλιστα, είπε ότι θα πρέπει να δούμε ποιο θα είναι το μοντέλο της λύσης;



Ο παράγοντας χρόνος

Ο χρόνος σε αυτή την εξίσωση μας επηρεάζει, μας προβληματίζει; Θα πρέπει να ξεκινήσει μια διαδικασία η οποία θα διακοπεί, όπως ήρθαν τα πράγματα, για να διεξαχθούν οι «εκλογές» στα κατεχόμενα;

Σε καμία περίπτωση δεν έχουμε συναρτήσει τις διαπραγματεύσεις από εκλογές, ούτε καν τις δικές μας. Βεβαίως είναι κατανοητό πως όταν υπάρχουν εκλογές καθοριστικής σημασίας, για το ποιος θα είναι ο διαπραγματευτής, εξ αντικειμένου τίθεται ένα θέμα. Όμως η κ. Λουτ έχει διοριστεί από τον γ.γ. του ΟΗΕ από πέρυσι. Είχε λεχθεί τότε πως η συνομολόγηση όρων αναφοράς θα ήταν θέμα μερικών εβδομάδων. Υπολόγιζαν μάλιστα πως μέχρι το τέλος του 2018 θα ήταν έτοιμοι. Αν αυτό συνέβαινε, από τις αρχές του 2019 θα υπήρχε άπλετος χρόνος μπροστά μας. Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης ήταν από την πρώτη στιγμή έτοιμος για τον λόγο ακριβώς που υπαινίσθεσθε.



Ο χρόνος όμως περνά…

Συνειδητοποιούμε πως η παρέλευση του χρόνου δεν είναι προς όφελος της λύσης του Κυπριακού. Δεν μπορώ όμως να δεχθώ την εξ ημισείας κατανομή ευθυνών. Δεν είναι αλήθεια πως φταίνε και οι δύο πλευρές. Μπορεί να υπάρχουν συζητήσεις και περιπλοκές και στην ε/κ πλευρά, η Τουρκία όμως δεν έδειξε σε κανένα σημείο ότι είναι διατεθειμένη για τη λύση όλα αυτά τα χρόνια. Στο σημείο που έχουμε φτάσει, ναι, ο χρόνος επείγει, αλλά αυτό δεν είναι επιχείρημα στον εαυτό μας. Είναι ένας ακόμα λόγος για τον οποίο πρέπει να ασκηθούν πιέσεις στην Τουρκία. Θα πρέπει να πούμε πως με τη συνομολόγηση των όρων αναφοράς, και μέχρι την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, η οποία θα είναι αμέσως μετά εφικτή, θα πρέπει να δημιουργηθούν και οι κατάλληλες συνθήκες, καθώς με γεωτρητικό σκάφος σε αδειοδοτημένο τεμάχιο της Κυπριακής Δημοκρατίας, με τη συνοδεία μάλιστα πολεμικών σκαφών, δεν μπορεί να αρχίσει διαπραγμάτευση. Άρα χρειάζεται η πολιτική βούληση της Τουρκίας, να συμβάλει και σε αυτό το σημείο για δημιουργία κατάλληλου κλίματος για διαπραγμάτευση.