«Στραβώνει» το κλίμα αν δεν έρθει το αέριο

Η Κύπρος δεν πρόκειται να πιάσει τους δεσμευτικούς στόχους της για μείωση των εκπομπών θερμοκηπιακών αερίων κατά 24% έως το 2030. Το πολύ που μπορεί να φτάσει με βάση το σενάριο που θα τρέξει στο πλαίσιο του «Εθνικού Σχεδίου για το Κλίμα και την Ενέργεια», το οποίο προνοεί μία σειρά πρόσθετων μέτρων σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση, είναι μια μείωση του -14%.

Εκροή έως 184,5 εκατ.

Στην περίπτωση δε που η ΚΔ δεν κάνει απολύτως τίποτα και αφήσει τα πράγματα ως έχουν, προβλέπεται ότι θα υπάρξει μία μείωση των θερμοκηπιακών αερίων της τάξεως του -3%. Αυτό σημαίνει, σύμφωνα με τη μελέτη αντικτύπου που έγινε από τρία πανεπιστημιακά ιδρύματα στην Κύπρο, πως εάν δεν ληφθεί κανένα πρόσθετο μέτρο, η χώρα θα παρουσιάζει ένα συνολικό έλλειμμα εκπομπών ρύπων του θερμοκηπίου που θα ξεπερνά τις 5785 το 2030. Κάτι που μεταφράζεται σε καταβολή με βάση σημερινές τιμές δικαιωμάτων ενός ποσού ύψους 184,5 εκατ. ευρώ για αγορά επιπλέον δικαιωμάτων ρύπων σε βάθος δεκαετίας. Εάν γίνει κατορθωτό και εφαρμοστούν τα πρόσθετα μέτρα, η υπέρβαση των ρύπων περιορίζεται στα 2623 και το κόστος αγοράς εκπομπών στα 83,9 εκατ.

Ανατροπή λόγω αερίου

Κι ενώ σύμφωνα με τα όσα ακούστηκαν στη χθεσινή ημερίδα που άνοιξε τη δημόσια διαβούλευση για το εθνικό σχέδιο, τα αρμόδια υπουργεία κάνουν υπολογισμούς για να αναθεωρήσουν την προσέγγιση εφαρμόζοντας μία σειρά πρόσθετων πιο φιλόδοξων μέτρων, όπως για παράδειγμα η πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση, ένα θέμα το οποίο απασχόλησε τον «Π» τις προηγούμενες μέρες, ώστε να μην χρειαστεί η χώρα να πετάξει τόσα εκατομμύρια για αγορά εκπομπών ρύπων, αφού σε αυτή την περίπτωση το κόστος θα αγοράς ρύπων θα είναι μηδενικό, το ενδεχόμενο ματαίωσης των σχεδίων για έλευση φυσικού αερίου το 2021 για σκοπούς ηλεκτροπαραγωγής ανατρέπει ακόμα και το πιο απαισιόδοξο σενάριο για μείωση των εκπομπών κατά 3%. Σύμφωνα με τις εξελίξεις των τελευταίων ημερών, είναι ορατός ο κίνδυνος ακύρωσης του διαγωνισμού προμήθειας φυσικού αερίου που κέρδισε η διεθνούς εμβέλειας κρατική εταιρεία China Petroleum Pipeline Engineering, λόγω του αποκλεισμού από τη ΔΕΦΑ του ελληνικού εταίρου της κοινοπραξίας. Αυτή η εξέλιξη επηρεάζει τους υπολογισμούς και στα δύο σενάρια, τα οποία θεωρούν την έλευση του φυσικού αερίου δεδομένη.

Κατάρρευση και EuroAsia

Στο δε σενάριο με τα πρόσθετα μέτρα, συνυπολογίζεται η συνεισφορά από την εξαγωγή ηλεκτρικού ρεύματος από ΑΠΕ λόγω της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ισραήλ, Κύπρου, Κρήτης (EuroAsia Interconnector), ένα έργο το οποίο επίσης, σύμφωνα με τις πληροφορίες που είδαν το φως της δημοσιότητας τελευταίως, ενδέχεται να ματαιωθεί λόγω υπαναχώρησης της Ελλάδας από την τριμερή συμφωνία. Όπως πληροφορείται ο «Π», η ακύρωση των δύο έργων θα επηρεάσει σημαντικά το Εθνικό Σχέδιο για το Κλίμα και την Ενέργεια, ωστόσο στην παρούσα φάση οι πηγές μας, που πρόσκεινται στην ακαδημαϊκή ομάδα που έκανε την ανάλυση αντικτύπου, τονίζουν ότι δεν είναι μετρήσιμο το κόστος. Σίγουρα μία από τις πτυχές που διαφοροποιούνται είναι οι δαπάνες που αφορούν την ηλεκτροπαραγωγή και την αποθήκευση ενέργειας, ενδεχομένως και την αποδοτικότητα των ΑΠΕ, καθώς επίσης το κόστος της λιανικής τιμής του ηλεκτρισμού, που με βάση τους υπολογισμούς στο βάθος της δεκαετίας, θα μειωθεί κατά 4%.

Πράσινη φορολογία

Κατά τη χθεσινή ημερίδα, στην οποία η συμμετοχή ήταν αρκετά μεγάλη, ο συντονιστής του έργου της ανάλυσης αντικτύπου, η οποία θεωρείται προκαταρκτική καθώς η τελική θα καθοριστεί από τα αποτελέσματα της διαβούλευσης, ο καθηγητής του ΤΕΠΑΚ δρ Θεόδωρος Ζαχαριάδης ενημέρωσε τους παρισταμένους για τα όσα ανέδειξε η μελέτη, σημειώνοντας πως από την ανάλυση κόστους οφέλους προκύπτει πως με τα σχεδιαζόμενα μέτρα και πολιτικές δεν επαρκούν για να επιτευχθεί ο ολικός στόχος. Οι μόνοι στόχοι που πετυχαίνει πλήρως η Κύπρος είναι οι επιμέρους, που αφορούν την εξοικονόμηση ενέργειας και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ). Εξέφρασε την άποψη ότι δεν θα είχε νόημα η ΚΔ να συμμορφωθεί με τον στόχο κάνοντας χρήση των μηχανισμών ευελιξίας, αγοράζοντας δηλαδή εκπομπές από άλλες χώρες για να καλύψει τα ελλείμματά της. Στη δική του αντίληψη, είπε, αυτός δεν είναι στους στόχους της κυβέρνησης (αυτό είχε αναφέρει πρωτύτερα και ο συντονιστής του έργου προετοιμασίας του Εθνικού Σχεδίου ανώτερος λειτουργός στο Τμήμα Περιβάλλοντος Θεόδουλος Μεσημέρις), ενώ τόνισε πως ένα απαραίτητο μέτρο προς την πλήρη συμμόρφωση (δηλαδή μείωση των εκπομπών κατά 24%) «η σταδιακή εφαρμογή της πράσινης φορολογικής μεταρρύθμισης, η οποία, αν γίνει προσεκτικά, αλλά θαρραλέα, μπορεί να έχει καλά αποτελέσματα».

244 εκατ. επενδύσεων

Όσον αφορά τις επενδύσεις που θα πρέπει να γίνουν σε όλους τους τομείς με βάση το σενάριο των πρόσθετων μέτρων, σύμφωνα με την ανάλυση του δρα Ζαχαριάδη, αυτές συνολικά υπολογίζεται να ανέλθουν στα 244 εκατ. ευρώ, ένα αμελητέο ποσό της τάξης του 0,1% του ΑΕΠ σε επίπεδο δεκαετίας.
Ειδικότερα στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής, δεδομένου ότι θα υπάρξει εξοικονόμηση ενέργειας και μειωμένες ανάγκες ηλεκτρισμού, οι επενδύσεις θα περιοριστούν σε μία μονάδα συνδυασμένου κύκλου κι όχι σε δύο. Υπολογίζεται επίσης ότι δεν θα χρειάζονται επενδύσεις για την αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας λόγω της εξαγωγής μέσω του καλωδίου του περίσσιου ρεύματος που θα παράγεται από τα 2.000 εγκατεστημένα τότε MW ΑΠΕ. Στην ηλεκτρική διασύνδεση για τον EuroAsia θα απαιτηθούν 118 εκατ. ευρώ επενδύσεων. Στον τομέα των μεταφορών, οι επενδύσεις απαιτούν ένα μεγάλο ποσό ύψους 1,38 δις, για την ενεργειακή αναβάθμιση κτηρίων χρειάζονται 770 εκατ. και για τις νέες τεχνολογίες 67 εκατ. Σύμφωνα, ωστόσο, με τους υπολογισμούς, λόγω της καλύτερης απόδοσης των ιδιωτικών αυτοκινήτων, τα οποία αφαιρούν ένα κόστος επενδύσεων σε βάθος δεκαετίας που ξεπερνά τα 2 δις, το κόστος των συνολικών πρόσθετων επενδύσεων δεν θα ξεπεράσει τα 244 εκατ. ευρώ.

Πάνω από 500 εκατ. όφελος

Ο δρ Ζαχαριάδης ανέφερε πως στην περίπτωση που τα σχεδιαζόμενα μέτρα εφαρμοστούν πλήρως (σ.σ. δύσκολο εάν δεν είναι ευνοϊκές οι εξελίξεις για εισαγωγή φυσικού αερίου το 2021 και EuroAsia Interconnector), μπορούν να αποδώσουν ένα καθαρό οικονομικό όφελος στην κοινωνία πάνω από 500 εκατ. ευρώ σε βάθος 10ετίας, έχοντας ταυτόχρονα έναν μικρό θετικό αντίκτυπο της τάξης του 0,4% στο ΑΕΠ και στην απασχόληση.

Πρόβλημα και οι μεταφορές

«Βεβαίως», επεσήμανε, «αυτό δεν είναι δεδομένο ότι θα γίνει». Τούτου λεχθέντος, ο καθηγητής δεν είχε υπόψη το θέμα του φυσικού αερίου, αλλά τις σοβαρές επενδύσεις που απαιτούνται να γίνουν στον τομέα των δημοσίων μεταφορών. «Ο πιο κρίσιμος τομέας είναι οι οδικές μεταφορές. Με τα σχεδιαζόμενα μέτρα θα απαιτηθούν επενδύσεις 1,38 δις έως το 2030 (0,5% του ΑΕΠ), που έχουν όμως μεγάλη οικονομική απόδοση στην κοινωνία, η οποία έχει κοστολογηθεί στα 2 δις ευρώ, από τη μείωση της χρήσης των αυτοκινήτων». Κατά τον καθηγητή, η μείωση των Ι.Χ. μαζί με την γρήγορη εφαρμογή της ηλεκτροκίνησης είναι ο μόνος τρόπος να επιτευχθούν οι στόχοι του 2030 και ο μακροχρόνιος στόχος για μηδενικές εκπομπές το 2050. Καταλήγοντας, επανέλαβε πως η εφαρμογή των μέτρων αυτού του σεναρίου δεν είναι εγγυημένη γιατί απαιτεί πολλές επενδύσεις και από τον ιδιωτικό τομέα που δεν είναι δεδομένες, παρότι ρεαλιστικές, ενώ απαιτεί και δέσμευση για λήψη πολύ σοβαρών μέτρων για τις βιώσιμες μεταφορές και την ηλεκτροκίνηση από το κράτος.

85 εκατ. ευρώ για 1 εκατ. δέντρα στο οδικό δίκτυο

Ο τομέας των μεταφορών αποτελεί, όπως λέχθηκε στη χθεσινή ημερίδα, την καυτή πατάτα από την οποία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό η υλοποίηση του σχεδίου για το κλίμα και την ενέργεια. Κι αυτό γιατί οι μεταφορές έχουν μία συνεισφορά της τάξης του 50% στην παραγωγή θερμοκηπιακών αερίων.

100 χιλ. λιγότερα ΙΧ

Με βάση το σενάριο που προνοεί για πρόσθετα μέτρα, τα οποία φιλοδοξούν να επιφέρουν τη μείωση των διακινήσεων οχημάτων από το 92% σήμερα στο 75% με την ταυτόχρονη μετατόπιση των μετακινήσεων στα λεωφορεία, στο τραμ, στην ποδηλασία και στο περπάτημα, αναμένεται πως ο στόλος των οχημάτων θα μειωθεί κάτω από τις 700 χιλιάδες οχήματα το 2030. Εάν δεν ληφθούν πρόσθετα μέτρα, αν δηλαδή η κατάσταση στις μεταφορές μείνει ως έχει σήμερα, ο στόλος των αυτοκινήτων θα ξεπερνά τις 800 χιλιάδες.

Τα πρόσθετα μέτρα στις μεταφορές, όπως είπε στην ημερίδα ο Δ. Ψυλλίδης του κλάδου βιώσιμης κινητικότητας του Τμήματος Οδικών Μεταφορών, αφορούν επίσης τη χρήση λεωφορείων χαμηλών εκπομπών ρύπων, μεταξύ των οποίων και ηλεκτρικά. Όσον αφορά την αύξηση της διείσδυσης των ηλεκτρικών αυτοκινήτων μέσα και από μέτρα ενθάρρυνσης της αγοράς τους, ο στόχος είναι έως το 2030 να αυξηθούν τα ηλεκτρικά οχήματα στο 11% του συνόλου του αυτοκινητιστικού στόλου και τα υβριδικά στο 9%.

Δέντρα και τραμ

Άλλος στόχος, του οποίου το κόστος όφελος δεν έχει συνυπολογιστεί στη μελέτη αντικτύπου, αλλά είναι μέσα στα πιο φιλόδοξα μέτρα που τώρα συζητούνται, είναι η ευρεία δεντροφύτευση 1 εκατ. δέντρων, και συγκεκριμένα 650 χιλιάδων δέντρων στο αστικό οδικό δίκτυο και 350 χιλιάδων στο υπεραστικό οδικό δίκτυο, ένα μέτρο που θα έχει κόστος, όπως υπολογίστηκε, 85 εκατ. ευρώ, και το οποίο θα αφαιρέσει διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα. Σύμφωνα με τον κ. Ψυλλίδη, με τα πρόσθετα μέτρα, το συντηρητικό δηλαδή σενάριο που θα καταθέσει η Κύπρος στις Βρυξέλλες, οι εκπομπές στον τομέα των μεταφορών θα μειωθούν κατά 19%.

Αξίζει να αναφερθεί ότι στο σενάριο με τα πρόσθετα μέτρα θεωρείται δεδομένο ότι στο τέλος της επόμενης δεκαετίας θα κατασκευαστεί και θα τεθεί σε λειτουργία το τραμ της Λευκωσίας και θα υλοποιηθούν και όσα τα σχέδια αστικής κινητικότητας που έγιναν ή γίνονται σε όλες τις πόλεις.