Κράτος σε παραφουσκωμένο νοίκι

Γενικός διευθυντής εταιρείας ανάπτυξης ακινήτων στην Πάφο, με επιστολή του προς τον διευθυντή Ταχυδρομικών Υπηρεσιών Κύπρου τον πληροφόρησε ότι έχει παρατηρήσει ότι οι Ταχυδρομικές Υπηρεσίες Πάφου αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα χώρου, και έθεσε σε γνώση του ότι η εταιρεία του μπορεί να προσφέρει κτηριακές εγκαταστάσεις που θα επιτρέψουν την παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών. Και κάπως έτσι το 2006 προέκυψε ένα ενοικιαστήριο συμβόλαιο για το κράτος, από τα περίπου 600 που εξέτασε η Ελεγκτική Υπηρεσία μετά από αίτημα της Βουλής, για να εντοπίσει σε πολλές περιπτώσεις κακοδιαχείριση - διασπάθιση δημόσιου χρήματος. Η ειδική έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας που δημοσιοποιήθηκε χθες για τα συμβόλαια ενοικίασης κτηρίων για σκοπούς στέγασης του δημόσιου τομέα αποκαλύπτει πράματα και θάματα όσον αφορά τον τρόπο σύναψης των συμβολαίων, που κατά κύριον λόγο- εφόσον πληρώνει ο φορολογούμενος και όχι αυτός που υπογράφει εκ μέρους του κράτους- ευνοεί τους ιδιοκτήτες. Όπως περαιτέρω προκύπτει, έγινε επιλογή κτηρίων χωρίς να ακολουθηθούν οι ενδεδειγμένες διαδικασίες, παραβιάζοντας τις αρχές της χρηστής διοίκησης, ίσης μεταχείρισης και διαφάνειας. Σύμφωνα δε με τους υπολογισμούς της Ελεγκτικής, λόγω των μακροχρόνιων περιόδων ενοικίασης που προέβλεπαν ορισμένα συμβόλαια, φαίνεται ότι το συνολικό ύψος των ενοικίων που καταβλήθηκαν για περίοδο περίπου 10 χρόνων ισοδυναμούσε ενδεχομένως με το κόστος ανέγερσης ιδιόκτητων κτηρίων!

Τι προκύπτει

Από την έρευνα προκύπτουν, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα ευρήματα:

• Παρά το γεγονός ότι διαφαίνεται καθαρή πρόθεση μακροχρόνιας ενοικίασης, τα συμβόλαια υπογράφονται αρχικά για μικρή χρονική περίοδο, χωρίς να γίνονται ενέργειες για ανέγερση ιδιόκτητων κτηρίων και στη συνέχεια παρατείνονται για περαιτέρω περιόδους, με αύξηση των ενοικίων.


• Στα πλείστα συμβόλαια περιλαμβάνεται πρόνοια αύξησης του ενοικίου, ανά διετία, με καθορισμένο ποσοστό, συνήθως 7-8%, και σε μερικές περιπτώσεις 10%. «Αυτό φαίνεται να οδηγούσε, τελικά, σε παράλογα υψηλά ενοίκια»


• Ενοικιάζονται κτήρια (οικιστικές μονάδες) τα οποία δεν είναι κατάλληλα για γραφεία, με αποτέλεσμα διάφοροι χώροι να μην μπορούν να αξιοποιηθούν επαρκώς (όπως π.χ. κουζίνες, βεράντες και άλλοι χώροι)


• Σε αρκετά συμβόλαια καθορίζεται ανώτατο όριο για τη χρονική παράταση του συμβολαίου. Ο όρος αυτός όμως δεν φαίνεται να λαμβάνεται υπόψη και οι ενοικιάσεις συνεχίζονται για ακαθόριστο χρόνο, χωρίς να υπάρχουν στοιχεία για το τελικό ύψος του ενοικίου.


• Ενοικιάστηκαν κτήρια τα οποία προτάθηκαν από τον Ιδιοκτήτη, όπως για παράδειγμα η ενοικίαση κτηρίου από το Ταχυδρομικό Γραφείο Πάφου. Όπως φαίνεται, για την εν λόγω ενοικίαση δεν προκηρύχθηκε διαγωνισμός για εξεύρεση κτηρίου. «Τέτοια ενέργεια προκαλεί εύλογες υποψίες για ενδεχόμενη ύπαρξη συγκρουόμενων συμφερόντων και είναι ενάντια στις αρχές που διέπουν τις δημόσιες συμβάσεις, δημιουργώντας εύλογα ερωτήματα για τους λόγους που δεν τηρήθηκαν διαφανείς διαδικασίες», αναφέρεται στην έκθεση. Μάλιστα, στην προκειμένη περίπτωση, αλλά και σε άλλες, παρά το γεγονός ότι στα συμβόλαια δεν περιλαμβάνεται πρόνοια για αύξηση του ενοικίου, εντούτοις φαίνεται ότι διδόταν.


• Εντοπίστηκαν συμβόλαια με συμφωνημένες τιμές μηνιαίων ενοικίων αρκετά υψηλότερες από τις συνήθεις τιμές της αγοράς.


• Έχουν εκτελεστεί εργασίες σε αριθμό κτηρίων, τα έξοδα των οποίων αναλήφθηκαν από το κράτος αντί από τον ιδιοκτήτη. Παράλληλα με την έναρξη των εργασιών, ο ενοικιαστής άρχιζε ήδη την καταβολή των ενοικίων (πριν δηλαδή τη χρήση των κτηρίων).


• Εντοπίστηκαν συμβόλαια με συμφωνημένες τιμές ενοικίων αρκετά υψηλότερες από τις εκάστοτε λογικές τιμές της αγοράς.


• Υπάρχουν υπηρεσίες για τις οποίες απαιτούνται εξειδικευμένες υποδομές. Οι εν λόγω εγκαταστάσεις γίνονται στα ενοικιαζόμενα κτήρια και η μετακίνησή τους συνεπάγεται υψηλές δαπάνες, με αποτέλεσμα οι υπηρεσίες να αναγκάζονται να παραμένουν στα κτήρια αυτά. Οι ιδιοκτήτες, έχοντας επίγνωση αυτής της δυσκολίας, δεν αποδέχονται μειώσεις στο ποσό των ενοικίων, με αποτέλεσμα να καταβάλλονται παράλογα υψηλά ενοίκια (π.χ. Κέντρο Έρευνας και Διάσωσης στη Λάρνακα).

Καταληκτικά αναφέρεται πως για καλύτερη δημοσιονομική διαχείριση της στέγασης των κρατικών υπηρεσιών και μείωση των λειτουργικών δαπανών του κράτους, η Ελεγκτική Υπηρεσία προβαίνει και σε σειρά συστάσεων καθώς, όπως προκύπτει, όσα μέτρα και αν λήφθηκαν τα τελευταία χρόνια, το πρόβλημα παραμένει.

Υπό εξέταση και διάπραξη τυχόν ποινικών αδικημάτων...

Ελέγχοντας τα 585 συμβόλαια που τις απεστάλησαν από τη Βουλή, η Ελεγκτική Υπηρεσία θεώρησε χρέος της να αναφέρει πως πέραν αυτών υπάρχει επίσης αριθμός συμβολαίων ενοικίασης και για κτήρια νομικών προσώπων δημόσιου δικαίου για τα οποία δεν έχουν αποσταλεί στοιχεία. «Ενδεικτικά αναφέρεται ότι η υπηρεσία μας είχε προχωρήσει, κατά την περίοδο 2014-2017, σε ενδελεχή διερεύνηση αριθμού συμβολαίων ενοικίασης κτηρίων από το ΤΕΠΑΚ, με αποτέλεσμα να αποσταλούν εκθέσεις ελέγχου για 19 από τα εν λόγω κτήρια στον γενικό εισαγγελέα, ο οποίος αποφάσισε την περαιτέρω διερεύνησή τους από την Αστυνομία». Όπως προκύπτει από την παρούσα έκθεση της Ελεγκτικής, «έχει διαφανεί ότι, για συγκεκριμένα κτήρια ενδεχομένως να έχουν διαπραχθεί από διάφορα πρόσωπα που ασκούσαν δημόσια εξουσία ποινικά αδικήματα όσον αφορά τη διαδικασία που ακολουθήθηκε αρχικά για την ενοικίασή τους και σε μεταγενέστερο στάδιο για την απόκτησή τους. Τα εν λόγω θέματα ήδη διερευνώνται από την Αστυνομία κατόπιν οδηγιών του γενικού εισαγγελέα», αναφέρεται. Ειδική αναφορά -σε παράρτημα- μεταξύ άλλων γίνεται για τη διαδικασία στέγασης του Επαρχιακού Κτηματολογικού Γραφείου Λάρνακας στο υφιστάμενο κτήριο που απασχόλησε και την Επιτροπή Ελέγχου της Βουλής. Επί τούτου, η Ελεγκτική Υπηρεσία καταλήγει πως «στις 3/1/2018, ο γενικός εισαγγελέας με επιστολή του προς τον αρχηγό Αστυνομίας, επισύναψε αντίγραφο επιστολής της υπηρεσίας μας προς τον ίδιο, με την οποία αναφερθήκαμε σε ενδεχόμενο διάπραξης ποινικών αδικημάτων από τους εμπλεκόμενους στο θέμα και ζήτησε όπως ο αρχηγός δώσει οδηγίες για διερεύνηση του, τηρώντας τον ενήμερο για την πορεία των ανακρίσεων τής εν λόγω υπόθεσης». Όσον αφορά άλλες περιπτώσεις επιλογής κτηρίων χωρίς να ακολουθηθούν οι ενδεδειγμένες διαδικασίες, παραβιάζοντας τις αρχές της χρηστής διοίκησης, ίσης μεταχείρισης και διαφάνειας, δίνονται τα παραδείγματα (με εμβόλιμες εκθέσεις) ενοικιάσεων των ακόλουθων κτηρίων:

• Τοπικό γραφείο Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας Λακατάμιας


• Κεντρικά γραφεία του Τμήματος Πολιτικής Αεροπορίας στη Λευκωσία


• Κεντρικά γραφεία των Φαρμακευτικών Υπηρεσιών στην πολυκατοικία «Δορυφόρος» στην Αγλαντζιά


• Γραφεία του Παραρτήματος της Επαρχιακής Διοίκησης Αμμοχώστου στο Παραλίμνι και


• Γραφείο επιτρόπου Ρυθμίσεως Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και Ταχυδρομείων.