Ένας χρόνος χωρίς δωρεάν πλαστικές σακούλες -Στο 80% η μείωση της χρήσης

Σημαντική είναι η μείωση της χρήσης της λεπτής πλαστικής σακούλας μεταφοράς τον τελευταίο έναν χρόνο, από την 1η Ιουλίου του 2018 οπότε και τέθηκε σε εφαρμογή η νομοθεσία για επιβολή ελάχιστης χρέωσης ύψους 0,05 ευρώ συν ΦΠΑ για κάθε σακούλα. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, οι πολίτες έχουν ανταποκριθεί θετικά στο μέτρο, με το ποσοστό μείωσης να φθάνει το 80%.

Μιλώντας στον «Π» η Έλενα Χριστοδουλίδου, τεχνικός περιβάλλοντος στο Τμήμα Περιβάλλοντος, η επίτροπος Περιβάλλοντος Ιωάννα Παναγιώτου και ο γενικός γραμματέας του Παγκύπριου Συνδέσμου Λιανικού Εμπορίου (ΠΑΣΥΛΕ) Μάριος Αντωνίου εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για την αποτελεσματική εφαρμογή του μέτρου μείωσης της κατανάλωσης της λεπτής πλαστικής σακούλας.

Συγκεκριμένα, η κ. Χριστοδουλίδου ανέφερε ότι το μέτρο χρέωσης της πλαστικής σακούλας στα σημεία πώλησης είναι από τα πιο επιτυχημένα, αφού σε μικρό χρονικό διάστημα έχει επιτευχθεί μεγάλη μείωση στη χρήση τους με την άμεση και εύκολη συμμόρφωση και συμμετοχή του πολίτη. Όπως σημείωσε, τα ποσοστά μείωσης φθάνουν το 80% συγκριτικά με τα δεδομένα που ίσχυαν πριν από την εφαρμογή του μέτρου.

Η κ. Παναγιώτου επεσήμανε ότι η συγκεκριμένη νομοθεσία έχει εφαρμοστεί ουσιαστικά, με άμεσα αποτελέσματα. Η συνεχής ενημέρωση, υπογράμμισε, παράλληλα με την εφαρμογή του νόμου, είναι καλή συνδυαστική για την επίτευξη των στόχων. Ο κ. Αντωνίου δήλωσε ότι ο κόσμος υιοθέτησε το μέτρο από την πρώτη στιγμή και προσαρμόστηκε χωρίς διαμαρτυρίες και παράπονα. «Το υψηλό ποσοστό της μείωσης που διατηρείται μέχρι σήμερα αποδεικνύει την επιτυχία του μέτρου. Ο σκοπός και ο στόχος της συγκεκριμένης νομοθεσίας επιτεύχθηκε σε χρόνο ρεκόρ. Δεν είχαμε ιδιαίτερα παράπονα, ούτε από μέλη μας αλλά ούτε και από καταναλωτές. Ήταν από τις νομοθεσίες που λειτούργησε πολύ ομαλά», είπε.

Εκατομμύρια σακούλες

Όσον αφορά το πόσες σακούλες χρησιμοποιούνταν πριν από την εφαρμογή του μέτρου, η κ. Χριστοδουλίδου σημείωσε ότι προς το παρόν γίνεται προσπάθεια συγκέντρωσης των συνολικών ποσοτικών στοιχείων από όλους τους υπόχρεους παραγωγούς, καθώς η υποχρέωση υποβολής στοιχείων αναμένεται τον επόμενο χρόνο προς την ΕΕ. Από τα μέχρι τώρα στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί, κυρίως από υπεραγορές και πολυκαταστήματα, η χρήση μειώθηκε κατά περίπου 80%. Ενδεικτικά, στις διάφορες υπεραγορές πριν από την εφαρμογή του μέτρου χρησιμοποιούνταν από 1.200.000-2.600.000 σακούλες τον μήνα, ενώ μετά το μέτρο η χρήση μειώθηκε στις 140.000-380.000 σακούλες.

Πού πάνε τα ποσά

Το ποσό που προκύπτει από τις χρεώσεις για πλαστικές σακούλες μεταφοράς θα πρέπει να αξιοποιείται σε ενημερωτικές δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος. Τα χρήματα, είπε η κ. Χριστοδουλίδου, παραμένουν στους πωλητές προϊόντων και αριθμός πωλητών (κυρίως υπεραγορές) έχουν προβεί σε δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης με χρήση των χρημάτων αυτών, λόγω των διαφόρων θεμάτων που έχουν προκύψει με τον μηχανισμό χρέωσης και συλλογής των χρημάτων αυτών. Όσον αφορά το συνολικό ποσό που έχει συγκεντρωθεί στον έναν χρόνο, μετά και την έκδοση του σχετικού διατάγματος για τη συλλογή των ποσοτικών στοιχείων, το Τμήμα Περιβάλλοντος θα είναι σε θέση να εκτιμήσει το ποσό των εισπραχθέντων χρημάτων στο τέλος του έτους. Γενικότερα, σημείωσε, πέρα από τις ενημερωτικές εκστρατείες έχουν γίνει και ενέργειες εποπτείας και παρατηρήσεις σε πωλητές προϊόντων και ακολουθούν περαιτέρω έλεγχοι και επιβολή της σχετικής νομοθεσίας. Για τις περιπτώσεις μη συμμόρφωσης εφαρμόζονται οι πρόνοιες του περί Συσκευασιών και Αποβλήτων Συσκευασιών Νόμου. Όλα τα εμπορικά σημεία πωλήσεως είναι υποχρεωμένα σύμφωνα με τη νομοθεσία να εφαρμόζουν το μέτρο. Σε περιπτώσεις που γίνεται καταγγελία ή διαπίστωση μη συμμόρφωσης ακολουθεί διερεύνηση της κάθε περίπτωσης από την αρμόδια αρχή. Ο κ. Αντωνίου είπε ότι έχουν γίνει αρκετές και πολύ καλές ενέργειες από καταστήματα και επιχειρήσεις στο κομμάτι της διαφώτισης και της ενημέρωσης για την προστασία του περιβάλλοντος.

Προς πλήρη απαγόρευση

Το επόμενο βήμα είναι η πλήρης κατάργηση της χρήσης πλαστικής σακούλας, τονίζει στον «Π» η επίτροπος Περιβάλλοντος Ιωάννα Παναγιώτου.

«Θεωρώ ότι είναι η κατάλληλη στιγμή να προχωρήσουμε στην πλήρη κατάργηση της πλαστικής σακούλας, να μην υπάρχει καν η χρέωση και να μην προσφέρονται στα ταμεία», είπε. Διαφορετική άποψη εξέφρασε ο γ.γ. του ΠΑΣΥΛΕ Μάριος Αντωνίου: «Ως σύνδεσμος τασσόμαστε ανεπιφύλακτα υπέρ των ενεργειών που στοχεύουν στην προστασία του περιβάλλοντος. Από τη στιγμή όμως που τέθηκε σε ισχύ η νομοθεσία για μείωση και όχι για κατάργηση –με εκπληκτικά αποτελέσματα σε χρόνο - ρεκόρ, δεν βλέπω κάποιο λόγο τη δεδομένη στιγμή για πλήρη κατάργηση ή αύξηση του τέλους», ανέφερε. Αυτό που πρέπει να γίνεται, συμπλήρωσε, είναι η εποπτεία από το αρμόδιο τμήμα ότι όντως χρεώνεται σε όλα τα σημεία πώλησης το περιβαλλοντικό τέλος και ότι οι εταιρείες που εισπράττουν αυτό το τέλος να το διοχετεύουν για εκστρατείες διαφώτισης για το περιβάλλον.

Η τεχνικός περιβάλλοντος στο Τμήμα Περιβάλλοντος κ. Χριστοδουλίδου ανέφερε ότι μελετάται σοβαρά το ενδεχόμενο της πλήρους απαγόρευσης της χρήσης της πλαστικής σακούλας και ότι έχει ετοιμαστεί σχετικό προσχέδιο για τροποποίηση των σχετικών κανονισμών που βρίσκονται σήμερα σε ισχύ. Το νομοσχέδιο, εξήγησε, τέθηκε σε συμπληρωματική διαβούλευση από την 15/7/2019 - 29/7/2019 για υποβολή απόψεων από τους εμπλεκομένους και το κοινό και αναμένεται η προώθησή του στη Νομική Υπηρεσία για νομοτεχνικό έλεγχο. Αν δεν επιτευχθεί η απαγόρευση, είναι πιθανή η αύξηση της χρέωσης. Ωστόσο, διευκρίνισε ότι δεν υπάρχει σε αυτό το στάδιο οποιαδήποτε πρόταση για αλλαγή ή αύξηση της χρέωσης για τις λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς. Οι πλαστικές σακούλες, είπε, στο παρόν στάδιο, μέχρι την εξεύρεση εφικτών εναλλακτικών επιλογών, θα πωλούνται σε ρολά στα ράφια των υπεραγορών για οικιακή χρήση, εφόσον κάποιος θέλει να τις χρησιμοποιεί.

Δοχεία φαγητών, καλαμάκια, μπατονέτες, αποτσίγαρα

Δεδομένης της εκτεταμένης χρήσης των πλαστικών μιας χρήσης στην καθημερινότητά μας, με έκδηλες καταστροφικές συνέπειες για το περιβάλλον και για την υγεία του πληθυσμού σε παγκόσμιο επίπεδο, είναι επιβεβλημένη η ανάγκη για συντονισμένη δράση και ευαισθητοποίηση του κοινού. Είναι συνεχείς οι δράσεις μας, επισημαίνει η κ. Παναγιώτου, για μείωση γενικά του πλαστικού και προσπαθούμε να προετοιμάσουμε το έδαφος με ενημέρωση του κοινού και για τα υπόλοιπα πλαστικά υλικά μιας χρήσης. Η κ. Χριστοδουλίδου ανέφερε ότι προβλέπονται μελλοντικά και άλλα μέτρα για το πλαστικό γενικότερα, στο πλαίσιο της συμμόρφωσης της Κυπριακής Δημοκρατίας με τη νέα Oδηγία 2019/901/ΕΕ που εγκρίθηκε σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τη μείωση των πλαστικών μιας χρήσης και των επιπτώσεων από συγκεκριμένα προϊόντα τους στο περιβάλλον. Συγκεκριμένα, η Οδηγία προβλέπει την απαγόρευση ορισμένων πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης, όπως για παράδειγμα τα πλαστικά καλαμάκια, πιάτα και μαχαιροπίρουνα, καθώς και τη λήψη μέτρων μείωσης άλλων προϊόντων, όπως τα πλαστικά δοχεία φαγητού, π.χ. καλαμάκια, δοχεία φαγητών, αποτσίγαρα, μπατονέτες κ.λπ. Προς το παρόν γίνονται ενέργειες για μεταφορά της Οδηγίας στο Κυπριακό Δίκαιο. Το χρονοδιάγραμμα που έχει τεθεί για τη μεταφορά τής εν λόγω Οδηγίας είναι μέχρι τον Ιούλιο του 2021, όταν θα τεθούν σε ισχύ και οι συγκεκριμένοι περιορισμοί της διάθεσης πλαστικών μιας χρήσης στην αγορά.

Ειδική σήμανση

Για τις βιοαποικοδομήσιμες/λιπασματοποιήσιμες σακούλες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δήλωσε η κ. Χριστοδουλίδου, ετοιμάζει συγκεκριμένο πρότυπο ώστε να υπάρχει υποχρεωτική τους σήμανση, η οποία θα πρέπει να εφαρμοστεί από όλα τα κράτη μέλη. Αυτό θα βοηθήσει τον καταναλωτή να αναγνωρίζει εύκολα τις συγκεκριμένες σακούλες και να τις προωθεί ανάλογα προς κομποστοποίηση /λιπασματoποίηση σε βιομηχανικό ή οικιακό επίπεδο. Διευκρινίζεται ότι, με την Οδηγία 2019/904/ΕΕ σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης στο περιβάλλον, οι οξοδιασπώμενες σακούλες και άλλα οξοδιασπώμενα πλαστικά θα απαγορευτούν σε όλη την επικράτεια της ΕΕ από τον Ιούλιο του 2021.