Κλιματική Αλλαγή: Ο πλανήτης ψήνεται, με «hot spot» τη Μεσόγειο

Η Γη «ψήνεται» και το πρωτοφανές κύμα καύσωνα που έπληξε φέτος την Ευρώπη επαναφέρει στην πρώτη γραμμή τη συζήτηση για το κλίμα. Ρεκόρ θερμοκρασιών 140 χρόνων κατέγραψε ο φετινός Ιούλιος και σύμφωνα με την Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας των ΗΠΑ ήταν ο θερμότερος μήνας που έχει καταγραφεί ποτέ στην ιστορία, με τα πρώτα αρχεία να χρονολογούνται στο 1880.

2019, από τα πιο ζεστά έτη

Συγκεκριμένα ο Ιούλιος του 2019 ήταν κατά 0,95 βαθμούς Κελσίου θερμότερος από τον μέσο όρο των μηνιαίων θερμοκρασιών του 20ού αιώνα και ήταν κατά 0,03 βαθμούς Κελσίου θερμότερος από τον Ιούλιο του 2016 (παγκόσμιο ρεκόρ υψηλών θερμοκρασιών) ενώ, σύμφωνα με το πρόγραμμα Copernicus, η θερμοκρασία ήταν κατά 0,56 βαθμό Κελσίου μεγαλύτερη από τον μέσο όρο της περιόδου 1981-2000. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Μετεωρολογίας εκτιμά πως το 2019 θα περιληφθεί στο τοπ 5 των πιο ζεστών ετών. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η ανοδική αυτή τάση στη θερμοκρασία θα συνεχιστεί λόγω της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής.



Διαβάστε επίσης:

Το 2018 η πιο ζεστή χρονιά στην Κύπρο

Θερμότερη κάθε δεκαετία

Όπως μεταφέρει στον «Π» ο δρ Γιώργος Ζίττης, ερευνητής στο Ινστιτούτο Κύπρου το οποίο είναι πρωτοπόρο σε θέματα έρευνας που αφορούν τη σύγχρονη κλιματική, όχι μόνο στην Κύπρο αλλά και στην ευρύτερη περιοχή, «σε παγκόσμιο επίπεδο, κάθε μία από τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες ήταν διαδοχικά θερμότερη από οποιαδήποτε δεκαετία από το 1850 και έπειτα όπου υπάρχουν συστηματικές και αξιόπιστες μετρήσεις της θερμοκρασίας».

«Υπάρχουν ενδείξεις», επισημαίνει ο δρ Ζίττης, «ότι η περίοδος που διανύουμε είναι η θερμότερη περίοδος των τελευταίων 150 ετών ενώ θεωρείται σχεδόν βέβαιο από την επιστημονική κοινότητα ότι αυτή η θέρμανση οφείλεται κατά κύριο λόγο στις ανθρώπινες δραστηριότητες».



Δεν δικαιολογείται αλλιώς

Οι επιφανέστεροι κλιματολόγοι του κόσμου πιστεύουν ότι οι ανθρώπινες δραστηριότητες είναι σχεδόν σίγουρα η κύρια αιτία της υπερθέρμανσης που παρατηρείται από τα μέσα του 20ού αιώνα και προκαλεί μεταξύ άλλων την κατάρρευση όγκων πάγου και την άνοδο της στάθμης της θάλασσας , ωστόσο υπάρχει και η αντίθετη άποψη ότι δηλαδή η κλιματική αλλαγή είναι ένα φυσικό φαινόμενο που έχει παρατηρηθεί και σε άλλες φάσεις της ιστορίας της Γης.

Απαντώντας ο δρ Ζίττης σε όσους βλέπουν μια «φυσική» εξέλιξη πίσω από τις κλιματικές αλλαγές σημειώνει: «Παρά το γεγονός ότι υπήρξαν κατά το γεωλογικό παρελθόν του πλανήτη μας πολύ θερμότερες περίοδοι, καμία από τις φυσικές διεργασίες που γνωρίζουμε ότι επηρεάζουν το κλίμα του πλανήτη μας δεν μπορεί να δικαιολογήσει μια θέρμανση με αυτή την ένταση και αυτόν τον ρυθμό που παρατηρούμε σήμερα. Οι τέσσερις τελευταίες χρονιές είναι και οι θερμότερες, από τότε που έχουμε μετρήσεις, με πιο θερμή χρονιά το 2016 ενώ ακολουθούν το 2015, το 2017 και το 2018. Η χρονιά που διανύουμε θεωρείται πως επίσης θα συμπληρώσει αυτή τη λίστα, καθώς ήδη σε αρκετές περιοχές του πλανήτη μας έχουν σημειωθεί θερμοκρασίες ρεκόρ».



45 βαθμοί στη Γαλλία

Αναφερόμενος στον φετινό Ιούνιο κατά τον οποίο σημειώθηκε κύμα καύσωνα που έπληξε μεγάλο μέρος της δυτικής και κεντρικής Ευρώπης, μετρήθηκαν για πρώτη φορά, όπως σημειώνει, θερμοκρασίες που άγγιξαν τους 45 βαθμούς Κελσίου στη Γαλλία. Ρεκόρ θερμοκρασιών, τονίζει, για τη συγκεκριμένη περίοδο του έτους, σημειώθηκαν επίσης σε περιοχές της Γερμανίας, της Ελβετίας και άλλων ευρωπαϊκών χωρών.



Ρεκόρ στη Λευκωσία

Παρόμοια είναι και τα δείγματα για την Κύπρο, εξηγεί ο δρ Ζίττης, όπως θα δούμε και από την ανάλυση που έκανε για τον «Π» ο επίσης ερευνητής του Ινστιτούτου Κύπρου δρ Πάνος Χατζηνικολάου. «Για αρκετές περιοχές του νησιού το 2018 ήταν το θερμότερο έτος από τότε που έχουμε μετρήσεις θερμοκρασίας. Ενδεικτικά, για τον μετεωρολογικό σταθμό της Αθαλάσσας οι μήνες Ιούλιος 2017, Ιανουάριος, Μάρτιος και Μάιος 2018 ήταν οι θερμότεροι κατά την περίοδο μετρήσεων. Ένα άλλο αξιοσημείωτο παράδειγμα για τη Λευκωσία είναι το γεγονός ότι μέγιστη ημερήσια θερμοκρασία ρεκόρ για ημέρα Μαΐου (42,1 C) καταγράφηκε στις 29/05/2019 σπάζοντας το προηγούμενο ρεκόρ των 41,1 C που σημειώθηκε στις 16 Μαΐου το 1989».



Hot spot η Μεσόγειος

Όπως μας εξηγεί ο Γιώργος Ζίττης, «η ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου θεωρείται από τους κλιματολόγους ένα hot-spot κλιματικής αλλαγής καθώς, σύμφωνα με τις ενδείξεις από τις διαθέσιμες παρατηρήσεις, θερμαίνεται γρηγορότερα από τον μέσο παγκόσμιο όρο. Επίσης τα κλιματικά μοντέλα κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου ότι οι τάσεις προς περαιτέρω συνδυασμένη αύξηση της θερμοκρασίας και μείωση της βροχόπτωσης αναμένεται να συνεχιστούν και στις επόμενες δεκαετίες εκτός και αν οι συγκεντρώσεις αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα μειωθούν δραματικά».

Πέντε βαθμούς Κελσίου πάνω τέλος του αιώνα η Μεσόγειος

Παραθέτοντας ο δρ Ζίττης τα στοιχεία από πρόσφατη έρευνα της ομάδας μελέτης των κλιματικών αλλαγών του Ινστιτούτου Κύπρου κατά την οποία χρησιμοποιήθηκε ένας πολύ μεγάλος αριθμός περιοχικών κλιματικών μοντέλων, σημειώνει πως αυτή «έδειξε ότι για τη νοτιοανατολική Μεσόγειο η αύξηση της μέσης ετήσιας θερμοκρασίας ενδέχεται στο τέλος του 21ου αιώνα να φτάσει τους 5 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με την περίοδο αναφοράς 1986-2005 σύμφωνα με ένα απαισιόδοξο σενάριο».

Ωστόσο, προσθέτει, «εάν ληφθούν οι απαραίτητες γενναίες αποφάσεις και τα κατάλληλα μέτρα, η θέρμανση στην περιοχή μας δύναται να περιοριστεί στον 1 βαθμό Κελσίου».



Καύσωνες και ξηρασία

Εκτός από μεταβολές στις μέσες κλιματικές καταστάσεις, συνεχίζει ο Γιώργος Ζίττης, «αναμένουμε συχνότερη εμφάνιση ακραίων καιρικών φαινομένων όπως καύσωνες και ξηρασία. Τα φαινόμενα αυτά εκτός από πιο συχνά αναμένεται να είναι και πιο έντονα εφόσον επιβεβαιωθούν τα απαισιόδοξα κλιματικά σενάρια. Ιδιαίτερα για την περιοχή μας. Η αύξηση της θερμοκρασίας αναμένεται να είναι αρκετά πιο έντονη κατά την περίοδο του καλοκαιριού σε σχέση με τις υπόλοιπες εποχές του έτους. Σε γενικές γραμμές, τα κλιματικά μοντέλα μας δείχνουν ότι οι καταστάσεις οι οποίες θεωρούνται ακραίες σήμερα ενδέχεται να είναι το φυσιολογικό στο προσεχές μέλλον, ενώ τα μελλοντικά ακραία επεισόδια καύσωνα πολύ πιθανό να είναι συνθήκες τις οποίες δεν έχουμε ξανασυναντήσει στην περιοχή μας», καταλήγει ο ερευνητής του Ινστιτούτου Κύπρου.



Υπερθέρμανση: Το 63% οφείλεται στο CO₂

Το CO₂ είναι το αέριο του θερμοκηπίου που παράγεται συχνότερα από τις ανθρώπινες δραστηριότητες και ευθύνεται για το 63% της υπερθέρμανσης του πλανήτη που οφείλεται σ’ αυτές τις δραστηριότητες. Η συγκέντρωσή του στην ατμόσφαιρα είναι σήμερα κατά 40% υψηλότερη από ό,τι κατά την έναρξη της εκβιομηχάνισης.

Άλλα αέρια του θερμοκηπίου εκλύονται σε μικρότερες ποσότητες αλλά παγιδεύουν τη θερμότητα πολύ περισσότερο από το CO₂, και σε μερικές περιπτώσεις είναι κατά πολύ ισχυρότερα. Το μεθάνιο ευθύνεται για το 19% της υπερθέρμανσης του πλανήτη από ανθρωπογενείς αιτίες και το υποξείδιο του αζώτου για το 6%.



Αίτια αύξησης εκπομπών

• Η καύση του άνθρακα, του πετρελαίου και του φυσικού αερίου παράγει διοξείδιο του άνθρακα και υποξείδιο του αζώτου.


• Αποψίλωση των δασών: τα δέντρα συμβάλλουν στη ρύθμιση του κλίματος διότι απορροφούν το CO₂ από την ατμόσφαιρα. Συνεπώς, όταν μειώνονται, χάνεται αυτό το θετικό αποτέλεσμα και ο άνθρακας που θα αποθηκευόταν σ' αυτά ελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα, επιδεινώνοντας το φαινόμενο του θερμοκηπίου.


• Αύξηση της κτηνοτροφίας: οι αγελάδες και τα αιγοπρόβατα παράγουν μεγάλες ποσότητες μεθανίου κατά την πέψη της τροφής τους.


• Τα αζωτούχα λιπάσματα ευθύνονται για τις εκπομπές υποξειδίου του αζώτου.